ངའི་ཞི་བའི་འཐབ་རྩོད་ ཀྱི་ཆེས་ཚད་མཐོ་བའི་དམ་བཅའ་དང་བློས་གཏོང་གི་ཐག་གཅོད་འདི་བྱས་པ་ལ་ལོ་ངོ་ཉི་ ཤུ་ཏག་ཏག་ཇི་ལྟར་སོང་མིན་དང་འགོ་འབུས་ནས་རྩ་བ་ཇི་ལྟར་རྒྱས་མིན་བསྐོར་གཤམ་ དུ་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པར་དགོས་པ་རྒྱུ་མཚན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་མཐོང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ ངས་དེ་རིང་བལ་ཡུལ་བཙོན་འོག་ནས་འབྲི་བཞིན་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་༡༩༩༣ལོར་ང་དང་གྲོགས་འགའི་ལྷན་དུ་མཚོན་ཆ་ཁབ་རྩེ་ཙམ་ཡང་ལག་པར་བཟུང་མེད་པའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་བྱེད་དགེ་འདུན་པ་དག་ལ། ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་ངན་པའི་ལག་ཆ་ལྟ་བའི་བསམ་བློ་དང་རང་ལུས་རང་དབང་དུ་མེད་ པའི་དྲག་པོའི་དམག་གིས་རྒོལ་བརྡུང་བཙན་གནོན་གྱི་དངོས་བྱུང་བརྙན་རིས་གསོན་པོ། ལྷ་གདན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ནང་དུ་འཛུལ་ནས་དགེ་འདུན་པ་དག་གི་གཙོས་ཉེས་མེད་བོད་ ཀྱི་མི་སེར་ལ་དྲག་བརྡུང་ཚད་ལས་འདས་པ་ཞིག་བྱེད་བཞིན་པའི་བརྙན་འཕྲིན་མཐོང་ དུས། ང་རང་ལོ་ན་བཅུ་དྲུག་ཏག་ཏག་ལས་སོན་མེད་པའི་རབ་བྱུང་གི་ཆ་ལུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཉིན་ཞིག་ཡིན། བརྙན་འཕྲིན་སྟོན་མཁན་བོད་མི་ངོ་ཤེས་དེས་“ཁྱོད་ རང་གིས་བློ་གཏད་བྱེད་ཆོག་པའི་གྲོགས་འགའ་ཁྲིད་ཤོག་དང་། ངས་ཆེས་གསང་བ་ཡིན་པའི་བོད་དོན་བསྐོར་གྱི་དངོས་བྱུང་གློག་བརྙན་ཞིག་སྟོན་ཆོག་’’གསུངས་པ་ལྟར། ངས་གོང་གི་དངོས་བྱུང་གློག་བརྙན་དེ་བལྟས་སྐབས་སུ། གཙུག་ལག་ཁང་གི་ནང་དུ་དྲག་དམག་དེ་དག་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་དུ་མཆོང་བ་དང་ཉེས་ མེད་དགེ་འདུན་པ་དག་ལུ་གུ་གླག་གིས་བཟུང་བ་ལྟར། དྲག་དམག་ལྔ་དྲུག་རེ་ཡིས་རུབ་བརྡུང་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་དེ་དངོས་སུ་མིག་མདུན་དུ་ ཤར་དུས་ “ཨ་ཤུ་རེ་གོ ང་ཚོའི་བོད་མི་ལ་འདི་འདྲའི་མཐོང་ཆུང་དང་གཉའ་གནོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་དམག་འདི་ཚོ་ ’’ བསམ་ནས་རང་ཉིད་ལ་ཉེས་བརྡུང་བཏང་བ་ལྟ་བུའི་ཚོར་བ་ཞིག་གིས་འོག་འདུག་སྟེགས་ལ་ ཤུགས་ཀྱིས་འཐམ་པ་དང་ཉིན་དེ་ནས་བཟུང་དམག་མི་གང་ནས་རིག་ན་མི་དགའ་བ་དང་ཀྲུང་ གོ་སྲིད་གཞུང་ལ་མི་དགའ་བའི་གྲ་ཕྲུག་ཞིག་དང་དགོན་པའི་བརྩིགས་ངོས་དང་རང་གི་ འདུག་ཤག་གི་སོགས་ཀྱི་བརྩིགས་ངོས་སུ་“བོད་རང་བཙན་ཡིན།’’ཞེས་འབྲི་ལ་དགའ་བའི་གོམ་གཤིས་ཤིག་ཆགས་སོང་།
༡༩༩༣ལོ་ དེ་རང་དུ་ང་རང་གི་མི་ཚེ་ནང་ཆེས་ཐོག་མའི་ལྷ་གདན་གཙུག་ལག་ཁང་ལ་མཇལ་བའི་སྐབས་ སུ་བར་བསྐོར་ནས་ཕོ་རྒོད་སྟག་འདྲ་བ་ཁ་ཤས་ཤིག་གཅིག་རྗེས་གཅིག་ལ་སྙེགས་སྟེ་ “བོད་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡིན། ༧རྒྱལ་བ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ཁྲི་ལོར་བརྟན་པོར་ཤོག་’’ཞེེས་ མཆོང་ཡོང་བ་དང་མི་བདུན་ཡོད་པ་ལས་ལྔ་བསྐོར་ལམ་དུ་ཕར་སོང་ཤུལ་དུ་ལུས་པའི་སྟག་ ཤར་གཉིས་ཀྱི་ཁྲོད་གཅིག་དམག་མིས་དེ་མ་ཐག་འཇུ་བཟུང་བྱས་ཀྱང་། རྒྱ་སྟག་ངར་མའི་རྩལ་ཤུགས་རྒྱས་པའི་ཕོ་རྒོད་དེ་ལས་སླ་བོར་ལག་མ་འཁེལ་བར་དམག་ མི་དེ་ཚོ་ཕར་གཡུགས་ཚུར་གཡུགས་བྱེད་སྐབས་སུ། མེ་མདའ་ཐོག་མཁན་གྱི་དམག་མི་ཞིག་གིས་སྐག་སྒྲ་དང་བཅས་མེ་མདའ་བརྒྱབས་སོང་བ་དང་ དབའ་རྒོད་ཁོང་ས་དེ་རང་དུ་འགུལ་མེད་དུ་བཏང་སོང་། ང་རང་དམག་མི་དེས་སྟེང་ལ་ཚུགས་པ་ཟས་པ་དང་དེ་ནས་བཟུང་དམག་མིས་བྱེད་སྟངས་ལས་ སྟངས་ཀྱིས་བོད་མི་ཚོར་སྐད་འབོད་རང་དབང་ཙམ་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པ་མིག་གི་ངོས་སུ་ མཐོང་བ་དང་སེམས་ལ་ཤེས་སུ་བཅུགས་སོང་།
ཁམས་པའི་ཕོ་རྒོད་ཅིག་ གིས་༧གོང་ས་མཆོག་གི་༧སྐུ་དཔར་ཆེས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཤེལ་སྒྲོམ་ཞིག་གི་ནང་དུ་ སྒྲིག་གཤོམ་གྱི་རྒྱབ་དུ་ཁུར་ནས་བར་སྐོར་དུ་༧རྒྱལ་བའི་དབང་བོའི་༧སྐུ་བསྟོད་ དང་༧བོད་ཡུལ་དུ་མྱུར་དུ་བྱོན་པར་སྨོན་ལམ་སྐད་ཤུགས་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་ངག་ སྐྱོར་བྱེད་བཞིན་རྐྱང་ཕྱག་འཚལ་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ། རྒྱའི་གཉེན་རྟོགས་པ་གཉིས་ཀྱིས་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱས་སྟེ། བར་བསྐོར་རང་དུ་ཡོད་པའི་གཉེན་རྟོགས་ས་ཚིགས་ཀྱི་ཁང་བའི་ནང་དུ་ཁྲིད་ནས་ཁོང་ལ་ སྐད་ཆ་གང་ཡང་མ་དྲིས་པར་མངོན་སུམ་འཛེམ་མེད་ཀྱིས་བཅར་བརྡུང་བྱེད་འགོ་བཙུགས་ སོང་བ་དང་ལོ་ན་ཆུང་བའི་ང་དང་བོད་མི་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་སྒོ་འགྲམ་ནས་ཡར་ནང་དུ་ བལྟས་བསྡོད་པ་ལས་གང་ཡང་རོགས་བྱེད་མ་ཐུབ་པའི་དངོས་མཐོང་གི་བྱ་སྤྱོད་དེས་བོད་ མི་རྣམས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་སྟངས་དེས་རང་ཉིད་ ཀྱི་སེམས་ཁམས་ལ་ན་ཟུག་ལྷག་མ་ཞིག་སྤྲད་སོང་།
༡༩༩༥ལོའི་ ལོ་འགོ་ཞིག་ལ་ང་རང་བསང་ཆུ་རྫོང་རྒྱོའུ་རྒྱ་ཚོང་ར་ཆེན་མོ་ནས་ཕྱི་དྲོའི་དཔེ་ སྤྱོང་བློ་འཛིན་བྱེད་པའི་དུས་སུ་རན་པ་དང་གང་མགྱོགས་དགོན་པའི་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་ བཞིན་པའི་སྐབས་སུ། ངའི་ལྟག་རྒྱབ་ནས་མི་ཞིག་གིས་ང་བཟུང་བ་དང་“ཁྱོད་ཀྱིས་ང་ངོ་ཤེས་ཀྱི་འདུག་གམ། ངའི་མིང་ལ་སངས་བྷ་ཟེར་བ་ཡིན་’’ཞེས་བཤད་པ་དང་ངའི་རང་གི་ཕ་རྒན་གྱི་ངོ་ཤེས་ཤིག་རེད་བསམ་ནའང་། “ངས་ཁྱོད་རང་ངོ་ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག་’’ ཞེས་ལན་བཏབས་ཀྱང་། ཁོས་དེ་ལ་ཡ་ལན་གང་ཡང་མི་བྱེད་པར་“འུ་གཉིས་ཚོང་ཁང་འདིིའི་ནང་དུ་གཅིག་འགྲོ་དང་དོན་དག་ཆུང་ཆུང་ཞིག་འདུག་’’ཟེར་བས་ང་རང་གིས་ཁ་ཕྱིར་འཁོར་ནས་བལྟ་ལོང་ཙམ་ཡང་མེད་ནའང་། ཁོའི་གོན་པའི་ནང་ལ་ནས་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི། སྐར་མ་རྟགས་ཅན་གྱི་དམག་ལ་མཐོང་བས་གཞི་ནས་ཁོ་རང་གཉེན་རྟོག་པ་ཡིན་བ་ཤེས་སོང་།
གཉེན་རྟོག་པའི་ལས་ཁུངས་དུ་སླེབས་པ་དང་ཅོག་རྩེ་སྒང་དུ་ “བོད་རང་བཙན་ཁྲི་ལོར་བརྟན་པོར་ཤོག་’’ཞེས་པའི་བཀྲམ་ཡིག་བཞག་འདུག་པ་དེར་མཛུབ་མོ་བཙུགས་ནས་“འདི་ཁྱོད་རང་གིས་ཤེས་ཀྱི་འདུག་གམ་’’ཟེར་བ་དང་། “ངས་མི་ཤེས་’’ ཅེས་ལན་བཏབས་ཀྱང་། “མ་ཤེས་ཁུལ་མ་བྱེད། བླ་བྲང་དགོན་པའི་ནང་དུ་གྲ་སྟོང་ཕྲག་གསུམ་དང་ལྔ་བརྒྱའི་ནང་། ཁྱོད་རང་གཅིག་བུ་དོན་མེད་དུ་ང་ཚོས་ཁྲིད་འོང་གི་མ་རེད། ཡག་པོ་བྱས་ན་བཟང་གི་རེད་’’ཅེས་འདྲི་གཅོད་ཀྱི་འགོ་བཙུགས། ཕ་མ་ཉེ་དུ་སོགས་ཀྱིས་ང་རང་བདུན་ཕྲག་གཅིག་ལྷག་གི་རིང་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་སོང་ནས་ང་རང་གང་དུ་ཡོད་མེད་གཏན་ནས་ཤེས་མེད་། མཐའ་མཇུག་ཁོང་ཚོས་ང་རང་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་དེར་རྒྱུ་མཚན་གཉིས་ཡོད་པ་ནི། གཅིག བོད་རང་བཙན་ཁྲི་ལོར་བརྟན་པོར་ཤོག་ཞེས་པའི་བཀྲམ་ཡིག་དེ་ཡི་ཡིག་གཟུགས་ངའི་ ཡིག་གཟུགས་དང་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་དོགས་པ། གཉིས། ང་རང་བསྟུད་མར་ལོ་རེར་ལྷ་སར་ཅིའི་ཕྱིར་སོང་མིན་དང་ལྷ་ས་ནས་ང་རང་ལ་མི་གཞན་གྱིས་ཅ་དངོས་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བཟུང་མིན་སོགས་ཀྱི་དོགས་པ། དོན་མེད་ཉེས་མེད་ཀྱིས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་དེས་ལྷག་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ལས་བྱེད་དག་ལ་སྙིང་ནས་མི་དགའ་བར་གྱུར་སོང་།
༡༩༩༧ལོར་རྒྱ་གར་དུ་བཙན་བྱོལ་དུ་སླེབས་ནས་ལོ་ངོ་གཉིས་སོང་བའི་ཉིན་ཞིག་ལ། གྲོགས་གྲ་བློས་ཐུབ་གཅིག་དང་ངེད་གཉིས་ཀྱིས་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་བྱེད་འདོད་ཀྱི་ འདུན་པའི་བསྐོར་ལ་ཁ་བརྡ་མི་ཉུང་བ་བྱས་རྗེས་ངེད་གཉིས་ཕྱིར་བོད་དུ་སོང་ནས་ བོད་དོན་སྐད་འབོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་རྒྱུའི་གྲོས་ཁ་འཆམ་ནའང་། ཐ་མ་དེར་གྲོགས་གྲ་དེས་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་སོང་།
༡༩༩༧ལོའི་ ལོ་དཀྱིལ་དུ་ང་རང་ཕྱིར་བོད་དུ་སོང་ནས་སྔར་བཞིན་བླ་བྲང་དགོན་པའི་ནང་དུ་བསྡད་ དེ་༡༩༩༨ལོ་འགོར་ཤིང་དཔར་ཁང་དུ་ལས་ཀ་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་རེག་པ་དང་། ཤིང་དཔར་ཁང་དེ་ནས་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་གསང་བའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་དཔར་ཁང་དུ་ དེ་རང་དུ་འཛུགས་རྩིས་ཀྱིས་ནམ་ཡང་བསླུས་མ་མྱོང་བའི་གྲོགས་གྲ་ཞིག་ལ་གསང་གྲོས་ བྱོས་དུས། ཁོང་གིས་“དྲིན་ཆེན་པོ། དེ་འདྲ་མ་བྱེད། ཁྱོད་ རང་རྒྱ་གར་ནས་ཡོང་ནས་ཡུན་རིང་མ་སོང་བ་དང་། རང་གི་ཚེ་སྲོག་དང་བཙོན་འཇུག་གི་ཉེན་ཁ་ཞིག་འོང་རྒྱུ་ལས་ཁྱོད་རང་གི་འཆར་གཞི་ ལེགས་འགྲུབ་ཡོང་བར་ད་ལྟའི་འཆར་མི་སྲིད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དཔར་ཁང་འདིར་ལས་མི་མི་ཉུང་བའི་སྒང་ལ་ཚང་མ་ཁྱོད་རང་བཞིན་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་བསམ་བློ་ཡོད་མཁན་མིན་སྟབས། ཁྱོད་ཀྱིས་དེ་རིང་འགོ་བཙུགས་ན། སང་ཉིན་ཞོགས་པ་ཁྱོད་རང་འཛིན་བཟུང་བྱེད་ཁོ་ཐག་ཡིན། འདི་ན་གསང་ཉུལ་བ་ཆེད་དུ་བཞག་ཡོད་པ་རེད། སྔོན་ཆད། དཔར་ཁང་འདི་དང་འགྲེལ་ཡོད་ཀྱི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་སྤེལ་མྱོང་མཁན་འགའ་ཡང་། དེང་སང་ལ་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕེབས་ནས་རྒྱ་གར་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་ཁྱོད་རང་གིས་ཤེས་གསལ་རེད་’’ཅེས་བློས་ཐུབ་གྲོགས་པོ་དེ་ཡི་ཞུ་ངོ་ལྡོག་མ་ཐུབ་པར་ལུས་པ་རེད།
༢༠༠༡ལོར་ ང་རང་གིས་ད་ནི་མུ་མཐུད་དུ་སློབ་གྲ་གང་ཞིག་གི་ཟུར་ཞུགས་སློབ་མའམ། སློབ་གྲར་འཛུལ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཤིག་བཙལ་ནས་རང་གི་སྐད་ཡིག་རིགས་གནས་ཀྱི་ཤེས་ ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ནས་མ་འོངས་པར་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་བྱ་བཞག་དོན་སྙིང་གྲུབ་ འབྲས་ལྡན་པ་ཞིག་བྱེད་དགོས་སྙམ་ནས། ས་ར་རིག་སློབ་དུ་ཟུར་ཞུགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་དགེ་རྒན་ཞིག་རྒྱུད་ཚེ་རེག་གི་ཡོད་པ་ཐོས་ནས་དེ་ལྟར་རེ་བ་བརྒྱབས་ཀྱང་རེ་འབྲས་མ་སོན་པ་རེད།
༢༠༠༢ལོར་ ང་དང་གསར་བུ་ཞིག་གིས་རྒྱ་གར་ཤར་ཕྱོགས་ནས་ཟ་ཁང་ཞིག་གི་ནང་དུ་ལས་ཀ་བྱེད་སྐབས་ སུ་ངེད་གཉིས་ཀྱིས་དུས་རྒྱུན་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་བྱེད་ཕྱོགས་བསྐོར་གྱི་བསམ་ ཚུལ་འདྲ་མིན་གླེང་བ་དང་མཐར་ངེད་གཉིས་ཀྱིས་འགྲོ་སོང་འདང་ཙམ་ཞིག་བསགས་རྗེས་ བོད་དུ་འཛུལ་ནས་པོ་ཏ་ལའི་ཡང་སྟེང་ནས་ང་རང་གིས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་ལུས་ལ་གྱོན་ ནས་བོད་དོན་རང་དབང་གི་སྐད་འབོད་དང་བརྡ་ཁྱབ་མང་བོ་ཞིག་གཏོར་ཞོར་དུ་མཆོང་ རྒྱུ་དང་། ཁོས་གཤམ་ནས་བརྙན་དུ་ཕབ་རྒྱུ་སོགས་བྱས་ཀྱང་། ཐ་མ་དེར་རྐྱེན་དབང་གིས་ཁོ་རང་ཕྱི་ནུར་བྱས་སོང་།
༢༠༠༣ལོར་ ང་རང་ཕྱིར་བོད་དུ་སོང་ན་ཆེད་སྤྱོང་སློབ་ཞུགས་བྱེད་པའི་སྒེར་གཉེར་སློབ་གྲ་ དེ་འདྲ་ལ་འགྲོ་སོང་སྒེར་ནས་བཏང་ན། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཆེད་སྤྱོང་བྱེད་ཐུབ་པ་གོ་བ་ལྟར་རང་གི་ནང་མི་དང་འབྲེལ་བ་ བྱས་ནས་བོད་དུ་སོང་ནའང་། སྟབས་མ་ལེགས་པར་བོད་དུ་དངོས་སུ་སླེབས་དུས། ངས་ཆེད་སྤྱོང་སློབ་ཞུགས་བྱེད་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཁག་པོ་གྱུར་ཡོད་ པ་དང་རྒྱ་གར་ནས་ཡོང་མཁན་ལ་ས་མིག་རེག་ཁག་པོ་ཆགས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཆགས་སྟབས། ངས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་བྱ་བཞག་སྟེང་ནས་བོད་མི་རིགས་ལ་ཞབས་འདེགས་བྱེད་འདོད་ ཀྱི་རེ་འདུན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་དེ་ནས་སླར་ཡང་བཤིག་སོང་བ་རེད།
༢༠༠༧ལོར་ གྲོགས་པོ་གཉིས་དང་ང་ཚོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩེད་འགྲན་ཆེན་མོ་དེ་ཀྲུང་གོ་ནས་རྩེད་ བཞིན་པ་དེ་ཡི་གོ་སྐབས་བཟུང་ནས་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ ཞིག་སྤེལ་རྒྱུའི་གྲོས་ཁ་འཆམ་པ་དང་ཕྱིར་བོད་དུ་སོང་བ་དང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཆེད་དུ་མི་ཚེ་བཀང་བོར་བཟའ་ཚང་ཡང་མི་བྱེད་པའི་དམ་བཅའ་བཞག་ཀྱང་། སྟབས་མ་ལེགས་པར་རྐྱེན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་དང་འཕྲད་དེ་ང་ཚོ་ཁ་འཐོར་སོང་།