དེ་རིང་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་དང་ངྷ་ས་གཙོས་ས་གནས་ཁག་ལྔ་བཅུའི་ནང་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་སྒེར་ལངས་དུས་དྲན་ཐེངས་ ༥༤ སྲུང་གཙི་དང་འབྲེལ། བུད་མེད་ཚོཊ་པས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་གཞུང་ལ་དགོས་འདུན་དོན་ཚན་ ༥ བཏོན་སོང་།
ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་ནི་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་རང་དབང་སྒེར་ལངས་ཀྱི་ཉིན་མོ་ཆགས་ཡོད་པ་ལྟར། དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠།༣༠ སྟེང་བཞུཊ་སྒར་ངྷ་སའི་དྲན་གསོ་དཔའ་བོའི་རྡོ་རིང་མདུན་ཐང་དུ། བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་འོག་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་རང་དབང་སྒེར་ལངས་དུས་དྲན་ཐེངས་ ༥༤ པ་སྲུང་གཙི་ཞུས་ཡོད་ཅིང་། མཛད་སྒོའི་སྐུ་མགྲོན་དུ་སྤྱི་ཟུར་ངག་དབང་ལྷ་མོ་ལཊ་གཙོས་བུད་མེད་ཚོཊ་པའི་རྒྱུན་ལས་ཟུར་པ་དང་། ངྷ་སའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོཊ་པ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ། དེ་བཞིན་བོད་ཁྱིམ་སློབ་ཕྲུག་དང་བཙུན་དགོན་ཁག་གི་བཙུན་མ་སོཊ་ཁྱོན་མི་ ༦༠༠ ལྷག་འཛོམས་འདུག
མཛད་སྒོའི་ཐོག་མར་མང་ཚོཊ་རྣམས་སྐུ་བཞེངས་ཐོག་བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ་དང་བུད་མེད་ལངས་གླུ་གཉིས་བཏང་རྗེས། ངྷ་ས་ས་གནས་བུད་མེད་ཚོཊ་གཙོ་སྐལ་བཟང་གཡུ་སྒྲོན་ལཊ་ཀྱིས་དབུས་བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་ཀྱི་གཏམ་བཤད་སྒྲོགས་སྦྱང་དང་འབྲེལ། སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་སྤྱི་ཟུར་ངག་དབང་ལྷ་མོ་ལཊ་ཀྱིས། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བུད་མེད་ཚོའི་སྐྱེ་སྒོ་འགོག་བཞིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུཊ་ཀྱིས་བཙན་བྱོལ་ནང་ཕྲུ་གུ་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་མི་ཚོར་ལྟ་རྟོག་ཅི་ཐུབ་གནང་དགོས་སྐོར་གྱི་གཏམ་བཤད་སྤེལ་རྗེས། ས་རཱ་མཐོ་སློབ་སློབ་ཕྲུག་ཀརྨ་སྒྲོལ་མ་ལཊ་ཀྱིས། བོད་མི་རང་སྲེག་གཏོང་མཁན་ཚོར་དམིཊ་ཏེ་སྒྲིག་བཟོ་ཞུས་པའི་༼གདུང་འབོད་༽ཅེས་པའི་གླུ་གཞས་འོད་སྡེར་ཞིག་དབུ་འབྱེད་དང་། དེའི་རྗེས་མང་ཚོཊ་ཀྱིས་འབོད་ཚིག་སྣ་ཚོཊ་ཐོག་གཙུག་ལག་ཁང་ནས་ཀཱ་ཅཱ་རིལ་ས་གནས་ཁྲིམས་ཁང་བར་ཞི་བའི་གོམ་བགྲོད་གནང་སོང་།
དབུས་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲཊ་ནང་འཁོད་དོན་ལྟར་ན། ཉིན་མོ་དེ་ནི་འདས་པའི་མི་ལོ་ང་བཞིའི་གོང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་བུད་མེད་སྟོང་ཕྲག་མང་པོས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱས་པའི་ཉིན་མོ་ཞིག་དང་། ཉིན་དེའི་ངོ་རྒོལ་ཁྲོད་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་རིཊ་བུད་མེད་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་དམར་གསོད་དང་། སྐབས་དེར་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་བུད་མེད་རྣམས་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་སྐབས། སེ་ར་དགོན་པ་དང་ལྷ་སའི་སྤོའི་གླིང་ཁ། སྙེ་མོ། གཞིས་རྩེ་སོཊ་སུ་སྔ་རྗེས་སུ་དམར་གསོད་བཏང་ཡོད་འདུག
བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་ཀྱིས་གསལ་བསྒྲཊ་དེར་མུ་མཐུད་དུ། ༢༠༠༩ ལོ་ནས་བོད་ནང་བློ་ཡུལ་དུ་ཤོང་དཀའ་བའི་རང་སྲེག་གནས་ཚུལ་བསྟུད་མར་བྱུང་ཡོད་པའི་ཁྲོད། གྲྭ་པ་དང་བཙུན་མ། སློབ་ཕྲུག ཞིང་པ། འབྲོག་པ་བཅས་ཚུད་ཡོད་འདུག་ལ། ལས་འགུལ་དེའི་ཐོག་ནས་བོད་མི་ཚོར་རང་དབང་ཅི་ཡང་མེད་པའི་རྣམ་འགྱུར་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་ཚུལ་དང་། རྒྱ་གཞུང་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་གཞི་མེད་སྐྱོན་འཛུཊ་བྱེད་བཞིན་པ་གཙོས། རང་སྲེག་གཏོང་མཁན་ཚོའི་ནང་མི་དང་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་བྱེད་མཁན་དག་འཛིན་བཟུང་བྱེད་བཞིན་པར་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་དམག་མི་སྔར་ལས་འགྲེམས་འཇོག་གིས་དམ་དྲག་བྱེད་པར་ངོ་རྒོལ་ཡོད་སྐོར། རྒྱལ་ཚོཊ་གཙོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོཊ་པ་ཁག་གིས། བོད་ནང་གི་རང་སྲེག་གནས་སྟངས་ཤེས་རྟོཊ་ཡོང་ཆེད་ཞིབ་འཇུག་ཚོཊ་པ་ཆེད་གཏོང་དགོས་པའི་ནན་སྐུལ་བཅས་ཞུས་འདུག
བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་གཞུང་ལ་བཏོན་པའི་དགོས་འདུན་དོན་ཚན་ཁག་ ༥ ནི། གཅིག རྒྱལ་ཚོཊ་ཀྱིས་ཞི་བདེ་སྲུང་སྐྱོབ་དམག་དཔུང་བོད་དུ་གཏོང་དགོས། གཉིས། བོད་ནང་རང་སྲེག་གཙོས་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་འཐབ་རྩོད་ཁག་ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བདག་པོ་རྒྱག་དགོས། གསུམ། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཅིའི་ཕྱིར་རང་སྲེག་དང་ཞི་རྒོལ་བྱེད་པའི་གནས་སྟངས་ཞིབ་འཇུག་དང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུཊ་དབུ་ཁྲིད་ལ་བརྩི་བཀུར་ཞུས་ཐོག་བོད་མིའི་འཚོ་གནས་དང་དགོས་འདུན་སྐོང་དགོས། བཞི། རྒྱལ་ཚོཊ་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དང་གསར་འགོད་པ་བོད་དུ་བཀག་འགོག་མེད་པར་བསྐྱོད་ཆོག་རྒྱུ། བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་རྒྱ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ཤུཊ་རྐྱེན་དང་བོད་མིའི་རང་དབང་གནས་བབ་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་དགོས་རྒྱུ། ལྔ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོཊ་པས། གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་སོ་སོའི་གཞུང་དང་གྲོས་ཚོཊ་ལ་བོད་དོན་ཞུ་གཏུག་དགོས་རྒྱུ་བཅས་ཡིན་འདུག
མཇུག་ཏུ་གསལ་བསྒྲགས་དེར། ༡༩༨༤ ལོར་བཙན་བྱོལ་ནང་བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་བསྐྱར་འཛུཊ་གནང་རྗེས། ཚོཊ་པ་དེའི་ངོས་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོཊ་འདུ་ཁག་ཏུ་མཉམ་ཞུཊ་ཐོག་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་བུད་མེད་དཀའ་ངལ། ཁོར་ཡུག་གནད་དོན་ཐད་ཞུ་གཏུགས་དང་། བུད་མེད་ཚོཊ་པའི་མཐུན་འགྱུར་འོག་ཨ་མྱེས་རྨ་ཆེན་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་གི་འགན་འཛིན་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་ལཊ་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་རིག་པའི་དཔེ་དེབ་ ༤ དང་དཔར་སྐུན་ཟིན་པར་མ་ཟད། བོད་མིའི་རང་སྲེག་སྐོར་གྱི་དཔེ་དེབ་ཅིག་ཀྱང་དཔར་སྐུན་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་ཡོད་པ། དེ་བཞིན། བུད་མེད་ཚོཊ་པས་བུད་མེད་རིཊ་གཅིག་རྐང་འཛིན་པ་སྐྱེད་སྲིང་ཆེད། ༢༠༡༠ ལོ་ནས་ ༢༠༡༢ བར་སློབ་ཕྲུག་བུ་མོ་ ༥ ལ་སློབ་ཡོན་རོཊ་རམ་གནང་ཡོད་ཅིང་། མ་འོངས་པར་མོ་ནད་གསོ་རིག་དང་བྱིས་ནད་གསོ་རིག་སློབ་ཚན་ཐོག་སློབ་སྦྱོང་གནང་མཁན་བུ་མོ་ཚོར་༼དཔའ་མོ་མེར་སྒྲོན་གྱི་གཟེངས་རྟཊ་༽འབུལ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག
གཞན། དེ་རིང་བུད་མེད་སྒེར་ལངས་དུས་དྲན་ཉིན་ནས་མགོ་འཛུཊ་ཀྱིས་དུས་ཡུན་ཉིན་གསུམ་རིང་། བུད་མེད་ཚོཊ་པའི་ས་གནས་ཚོཊ་གཙོ་རྣམ་པས་ལྡི་ལིར་བོད་དོན་ཞུ་གཏུག་ལས་འགུལ་ཁག་སྤེལ་བཞིན་པ་ལྟར། ད་ནངས་ཞོཊ་པར་བུད་མེད་ཚོཊ་པས་སྣེ་ཁྲིད་དེ་ས་གནས་མང་ཚོཊ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོས་རཱ་ཇི་གྷ་ཊི་ནས་ཇན་ཏིར་མན་ཏིར་བར་གོམ་བགྲོད་དང་མཆོད་འབུལ་སྨོན་ལམ་གནང་ཡོད་ཅིང་། མཛད་སྒོའི་སྟེང་དབུས་བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་ཚོཊ་གཙོ་བཀྲ་ཤིས་སྒྲོལ་ལཊ་དང་གྷན་དི་ཞི་བདེ་ཐེབས་རྩའི་འགན་འཛིན་རཱ་ཏེ་ཤི་པཱ་ཐུ། བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ཇཱ་ཡ་ཇེ་ཊི་ལེ་དང་ཨ་ལེ་ཎ་གྷོལ་བྷིར་བཅས་ཀྱིས་གཏམ་བཤད་གནང་ཡོད་ལ། ཚེས་ ༡༣ ཉིན་ཕྱི་རྒྱལ་གཞུང་ཚབ་ཁག་དང་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོཊ་འཐུས་མིར་ཚོར་ཞུ་ཡིག་འབུལ་རྒྱུ་དང་མཚན་རྟཊ་བསྡུ་རུབ། ཚེས་ ༡༤ ཉིན་མཆོད་འབུལ་སྨོན་ལམ་གཟབ་རྒྱས་ཤིག་འཚོཊ་རྒྱུ་ཡིན་འདུག
ད་ཆར་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོཊ་ལ་ས་གནས་ཡན་ལག་ཚོཊ་པ་ ༥༦ དང་ཁྱོན་ཚོཊ་མི་ ༡༦༠༠༠ ལྷག་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། དཔལ་ལྡན།
རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བུད་མེད་ཚོའི་སྐྱེ་སྒོ་འགོག་བཞིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་། ཟེར་ངས་འདི་ནས་བློ་གཟུ་བོར་བལྟས་ན་བཙན་བྱོལ་ནང་དང་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་གི་ནང་དུ་ཡོད་པ་རྣམས་ལསྐྱོན་བརྗོད་དགོས་ངེས་ཤིག་རེད་འདུག་དེས་མ་ཟད་བུད་མེད་ཚོགས་པའི་ལས་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མངོན་གསལ་མེད་པར་སྐྱེ་སྒོ་འགོག་པའི་ལས་དེ་མ་བྱས་ན་བཟང་སྙམ་མི་ངོ་ནས་ཤིག་འགྲོ་བ་མཐོང་ཀྱང་རང་ངོ་གཡག་སོང་བ་མི་ཚོར་ཟེར་བ་ལྟར་བྱུང་ན་ལན་པོ་ཞིག་མི་འདུག།
སྔོན་མ་གཟེངས་རྟགས་དེའི་མཚན་ལ་དཔའ་མོ་མེ་སྦྱིན་ཞེས་བཏགས་པ་རེད། ད་ལྟ་འགྱུར་བ་བཏང་སྟེ་དཔའ་མོ་མེར་སྒྲོན་ཞེས་མིང་དེ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་བཏང་འདུག
བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ལངས་ཕྱོགས་བརྟན་པོ་ཞིག་འཛིན་རོགས། ཚོགས་པ་གཞན་གྱི་བེད་སྤྱོད་འོག་ཤོར་དུ་མ་འཇུག་རོགས། བོད་སྤྱི་བར་ཕན་ཐོགས་པའི་ཕྱག་ལས་ཤིག་གནང་རོགས། སྤྱིར་བཏང་ཚོགས་པ་གཞན་ལས་ལྷག་པའི་ལས་ཀ་བྱེད་བསྡད་ཡོད་ཀྱང་། ལྟ་གྲུབ་ལངས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་སྤྱི་བར་ཕན་ཐོགས་ལ་ལས་གནོད་ཚབ་ཆེ་བ་མང་པོ་ཞིག་བྱས་ཡོང་གི་འདུག ལྷག་པར་དུ་ལངས་ཕྱོགས་བརྟན་པོ་མེད་པར་ཕར་ལོག་ཆོག་ཆོག་དང་། ཚུར་ལོག་ཆོག་ཆོག་གི་བུད་མེད་ཀྱི་གཤིས་ཀ་དེ་ལྷིང་ལ་བཏོན་ཡོང་གི་འདུག འདིའི་ཐད་ནས་རྗེས་མ་ཉམས་འཇོག་གནང་དགོས་ཀྱི་འདུག