དབྱིན་ཡིག་དང་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་ཚོའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་གི་ཡོད།

དེ་རིང་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཏུ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཅིག་གི་ཚན་རིག་དང་དབྱིན་དགེ་རྒན་སྐོར་ཞིག་ལ། ཆེད་མཁས་པ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ཏེ་ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་གནང་ཕྱོགས་དང་ལག་ལེན་དངོས་སྦྱོང་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲོད་བཞིན་ཡོད་འདུག

དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོར་ངྷ་རམ་ས་ལའི་ཉེ་འཁྲིས་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཏུ། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་དང་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཚོགས་པ་(National Geography) གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ ༥ ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཡིག་དགེ་རྒན་ ༣༠ ཙམ་ལ་ས་ཁམས་དང་ཚན་རིག དབྱིན་ཡིག ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་སློབ་ཚན་འཁྲིད་ཐབས་དང་ལག་ལེན་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད་སོང་། ཟབ་སྦྱོང་དབུ་འཛུགས་མཛད་སྒོའི་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ཕེབས་འདུག གཞན། སིང་གྷ་པོར་ནས་ཕེབས་པའི་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཆེད་ལས་པ་ལྕམ་པུ་ཝ་ཀ་སིན་ནཱ་ངྷི་ལགས་དང་རྒྱ་གར་མུམ་བྷེ་ནས་ཕེབས་པའི་ལྕམ་ལེ་ཊ་ཝ་སི་ཝེ་ནེ་(Lata Vasvani) ལགས། ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་སྤྱི་དགེ་བཤེས་འཇམ་དཔལ་གྲགས་པ་ལགས་བཅས་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག

ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་འགན་འཛིན་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་ལྟར་ན། ཐེངས་འདིའི་ཟབ་སྦྱོང་དེ་ནི་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཚོགས་པ་ (National Geography) དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག  ས་ཁམས་རིག་པའི་ཆེད་མཁས་པ་གཉིས་གདན་ཞུ་གནང་སྟེ།  སུ་ཇཱ་བོད་ཁྱིམ་དང་ཅོང་ཏ་ར་བོད་ཁྱིམ། སམ་བྷོ་ཊ། དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ སྦོང་ཊ་སམ་བྷོ་ཊ་བཅས་ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཇིའི་དགེ་རྒན་ཚོར་ཉིན་གཉིས་རིང་དབྱིན་ཡིག་དང་ཚན་རིག  ཁོར་ཡུག་སྲུང་བཅས་སློབ་ཚན་གསུམ་གྱི་ཐོག་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐབས་སྐོར་གྱི་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཟབ་སྦྱོང་འདི་བརྒྱུད་དེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་དབྱིན་ཡིག་དང་ཚན་རིག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་ཆེད་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང་། ཆུང་ས་ནས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་རྒྱུན་འཛིན་དང་། ཆེ་ས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོག་མི་རེ་ངོ་རེར་འགན་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་དབྱིན་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་བ་དང་། ཁོར་ཡུག་སོགས་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཡོངས་ལ་འགན་འཁུར་གྱི་འདུ་ཤེས་སྔར་ལས་ཆེ་རུ་བསྐྱེད་ཆེད་ཡིན་སྐོར། ལས་གཞི་འདིས་ད་ལྟའི་བར་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༣ ནང་སློབ་ཕྲུག་ས་ཡ་ ༢ ལ་ཁེ་ཕན་བསྐྲུན་གྱི་ཡོད་པ་དང་། ད་རེབ་ཀྱི་ཟབ་སྦྱོང་འདི་བརྒྱུད་དེ་བོད་པའི་སློབ་ཕྲུག་ ༢༠༠༠ ལྷག་ལ་ཁེ་ཕན་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བྱུང་།

མཛད་སྒོའི་ཐོག་ (National Geography) ཚོགས་པས་ཚོགས་ཞུགས་པ་རྣམས་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲེལ་བའི་གློག་བརྙན་གཟིགས་འབུལ་དང་། སིང་གྷ་པོ་ནས་ཕེབས་པའི་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཆེད་ལས་པ་ལྕམ་པུ་ཝ་ཀ་སིན་ནཱ་ངྷི་ལགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ནང་ས་ཁམས་རིག་པའི་སྐོར་ལ་འཚོལ་ཞིབ་ཀྱི་རྣམ་པ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གཏམ་བཤད་གནང་རྗེས། སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱང་སློབ་ཕྲུག་ཞིག་གི་ངོ་བོའི་ཐོག་ (national geography explore) གོ་སྒྲིག་བྱས་པའི་ས་ཁམས་རིག་པ་དང་། དབྱིན་ཡིག་ཟབ་སྦྱོང་ནང་ཞུགས་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། དེ་སྔོན་སློབ་གྲྭར་སྦྱངས་ཟིན་པ་ལས་ཡག་པོ་ཤེས་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་པ་དང་། ཐེངས་འདིར་དགེ་རྒན་མང་པོ་ཞིག་གིས་དུས་ཚོད་བཏང་སྟེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཤེས་ཚད་གོང་མཐོར་གཏོང་ཆེད་དང་། མ་འོངས་བའི་བོད་ཀྱི་སོན་རྩ་རྣམས་ལ་སློབ་ཁྲིད་བྱ་ཆེད་ཟབ་སྦྱོང་འདིར་བཅར་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་ནམ་རྒྱུན་ཁོར་ཡུག་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་གིས་ཁོར་ཡུག་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཙམ་མ་ཟད། སེམས་ཅན་སྤྱི་ཡོངས་ལ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཡིན་པ། ཁོར་ཡུག་ལ་བདག་སྐྱོང་མ་བྱས་ཚེ་འཛམ་གླིང་གི་ཚ་དྲོད་རྒྱས་པ་དང་འབྱུང་ཁམས་ཀྱི་གནོད་འཚེ་ཡོང་གི་ཡོད་པའི་བཀའ་སློབ་རིམ་པ་གནང་བཞིན་པ་ལྟར། ཟབ་སྦྱོང་འདིའི་ཐོག་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོག་ཟབ་སྦྱོང་གནང་སྟེ། མ་འོངས་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོང་པའི་རེ་བ་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་བྱུང་།  

ཡང་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་དང་། དགེ་རྒན་རྣམ་པས་དུས་རྒྱུན་ནས་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོའི་ཐོག་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་སྐོར་གསུངས་དོན། “  ཟབ་སྦྱོང་ཐོག་དགེ་རྒན་རྣམ་པར་ཉམས་མྱོང་དང་ཐབས་ལམ་གསར་པ་མང་པོ་ཞིག་རག་ངེས་ཡིན་སྟབས། ཁྱེད་ཅག་ཕྱིར་སློབ་གྲྭར་ལོག་སྟེ་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་སློབ་ཚན་དེ་དག་གི་ཐོག་ཤེས་བྱ་གསར་པ་གནང་ཐུབ་པར་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཟབ་སྦྱོང་འདིའི་ཕན་ཡོན་ཡིན། ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་གཞན་དུ་ཟབ་སྦྱོང་གནང་བར་མི་འདྲ་ས་གཙོ་བོ། ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་གོ་རྟོགས་དང་ཤེས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་དགེ་རྒན་དང་ཕ་མ། སློབ་ཕྲུག་མི་རེ་ངོ་རེའི་ཕྲག་ཏུ་བབ་པའི་ལས་འགན་ཡིན།  ཤེས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ལྟོ་གོས་དང་གོ་གནས་ཙམ་གྱི་ཆེད་དུ་མིན་པར། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པའི་དམིགས་ཡུལ་འཛིན་དགོས། དམིགས་ཡུལ་དེ་འགྲུབ་པར་དགེ་རྒན་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཡིན། ཁ་རྒྱུན་ལ་དགེ་རྒན་དཀྱུས་མ་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་ཀློག་རྒྱུ་གཙོ་བོ་འཛིན་པ་དང་། དགེ་རྒན་ཡག་པོ་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་འགྲེལ་བཤད་གཙོ་བོར་འཛིན་པ་ཡིན། དགེ་རྒན་རྩེ་ཕུད་ཅིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་འགྲེལ་བཤད་དང་མཉམ་དུ་སྦྱོང་བརྡར་དང་མིག་སྟོན་སོགས་བརྒྱུད་དེ་འཁྲིད་ཀྱི་ཡོད། ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་དགེ་རྒན་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་སློབ་མ་ཚོར་སློབ་སྦྱོང་ཐོག་སེམས་ཤུགས་སྤར་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ཅེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར།  དགེ་རྒན་རྣམ་པས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་སློབ་མ་ཚོར་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་རེད་ལ། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་ཀྱང་དགེ་རྒན་གྱིས་འཁྲིད་པའི་སློབ་ཁྲིད་ལ་བསྐྱར་སྦྱོང་དང་། རང་ཉིད་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་ཡར་རྒྱས་ཆེད་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་པ་རེད། ”ཅེས་གསུངས་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཁོང་གིས་ཐེངས་འདིའི་གོ་སྐབས་བརྒྱུད་དེ་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ས་ཁམས་དང་ཁོར་ཡུག  ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཡིག་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ཤེས་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་བའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་བྱུང་།

གསར་འགོད་པ། དོན་གོ