དེ་རིང་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཏུ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཅིག་གི་ཚན་རིག་དང་དབྱིན་དགེ་རྒན་སྐོར་ཞིག་ལ། ཆེད་མཁས་པ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ཏེ་ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་གནང་ཕྱོགས་དང་ལག་ལེན་དངོས་སྦྱོང་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲོད་བཞིན་ཡོད་འདུག
དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོར་ངྷ་རམ་ས་ལའི་ཉེ་འཁྲིས་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཏུ། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་དང་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཚོགས་པ་(National Geography) གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ ༥ ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཡིག་དགེ་རྒན་ ༣༠ ཙམ་ལ་ས་ཁམས་དང་ཚན་རིག དབྱིན་ཡིག ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་སློབ་ཚན་འཁྲིད་ཐབས་དང་ལག་ལེན་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད་སོང་། ཟབ་སྦྱོང་དབུ་འཛུགས་མཛད་སྒོའི་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ཕེབས་འདུག གཞན། སིང་གྷ་པོར་ནས་ཕེབས་པའི་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཆེད་ལས་པ་ལྕམ་པུ་ཝ་ཀ་སིན་ནཱ་ངྷི་ལགས་དང་རྒྱ་གར་མུམ་བྷེ་ནས་ཕེབས་པའི་ལྕམ་ལེ་ཊ་ཝ་སི་ཝེ་ནེ་(Lata Vasvani) ལགས། ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་སྤྱི་དགེ་བཤེས་འཇམ་དཔལ་གྲགས་པ་ལགས་བཅས་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག
ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་འགན་འཛིན་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་ལྟར་ན། ཐེངས་འདིའི་ཟབ་སྦྱོང་དེ་ནི་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཚོགས་པ་ (National Geography) དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག ས་ཁམས་རིག་པའི་ཆེད་མཁས་པ་གཉིས་གདན་ཞུ་གནང་སྟེ། སུ་ཇཱ་བོད་ཁྱིམ་དང་ཅོང་ཏ་ར་བོད་ཁྱིམ། སམ་བྷོ་ཊ། དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ སྦོང་ཊ་སམ་བྷོ་ཊ་བཅས་ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཇིའི་དགེ་རྒན་ཚོར་ཉིན་གཉིས་རིང་དབྱིན་ཡིག་དང་ཚན་རིག ཁོར་ཡུག་སྲུང་བཅས་སློབ་ཚན་གསུམ་གྱི་ཐོག་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཐབས་སྐོར་གྱི་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཟབ་སྦྱོང་འདི་བརྒྱུད་དེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་དབྱིན་ཡིག་དང་ཚན་རིག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་ཆེད་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང་། ཆུང་ས་ནས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་རྒྱུན་འཛིན་དང་། ཆེ་ས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོག་མི་རེ་ངོ་རེར་འགན་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་དབྱིན་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་བ་དང་། ཁོར་ཡུག་སོགས་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཡོངས་ལ་འགན་འཁུར་གྱི་འདུ་ཤེས་སྔར་ལས་ཆེ་རུ་བསྐྱེད་ཆེད་ཡིན་སྐོར། ལས་གཞི་འདིས་ད་ལྟའི་བར་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༣ ནང་སློབ་ཕྲུག་ས་ཡ་ ༢ ལ་ཁེ་ཕན་བསྐྲུན་གྱི་ཡོད་པ་དང་། ད་རེབ་ཀྱི་ཟབ་སྦྱོང་འདི་བརྒྱུད་དེ་བོད་པའི་སློབ་ཕྲུག་ ༢༠༠༠ ལྷག་ལ་ཁེ་ཕན་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བྱུང་།
མཛད་སྒོའི་ཐོག་ (National Geography) ཚོགས་པས་ཚོགས་ཞུགས་པ་རྣམས་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲེལ་བའི་གློག་བརྙན་གཟིགས་འབུལ་དང་། སིང་གྷ་པོ་ནས་ཕེབས་པའི་ས་ཁམས་རིག་པའི་ཆེད་ལས་པ་ལྕམ་པུ་ཝ་ཀ་སིན་ནཱ་ངྷི་ལགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ནང་ས་ཁམས་རིག་པའི་སྐོར་ལ་འཚོལ་ཞིབ་ཀྱི་རྣམ་པ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གཏམ་བཤད་གནང་རྗེས། སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱང་སློབ་ཕྲུག་ཞིག་གི་ངོ་བོའི་ཐོག་ (national geography explore) གོ་སྒྲིག་བྱས་པའི་ས་ཁམས་རིག་པ་དང་། དབྱིན་ཡིག་ཟབ་སྦྱོང་ནང་ཞུགས་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། དེ་སྔོན་སློབ་གྲྭར་སྦྱངས་ཟིན་པ་ལས་ཡག་པོ་ཤེས་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་པ་དང་། ཐེངས་འདིར་དགེ་རྒན་མང་པོ་ཞིག་གིས་དུས་ཚོད་བཏང་སྟེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཤེས་ཚད་གོང་མཐོར་གཏོང་ཆེད་དང་། མ་འོངས་བའི་བོད་ཀྱི་སོན་རྩ་རྣམས་ལ་སློབ་ཁྲིད་བྱ་ཆེད་ཟབ་སྦྱོང་འདིར་བཅར་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་ནམ་རྒྱུན་ཁོར་ཡུག་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་གིས་ཁོར་ཡུག་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཙམ་མ་ཟད། སེམས་ཅན་སྤྱི་ཡོངས་ལ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཡིན་པ། ཁོར་ཡུག་ལ་བདག་སྐྱོང་མ་བྱས་ཚེ་འཛམ་གླིང་གི་ཚ་དྲོད་རྒྱས་པ་དང་འབྱུང་ཁམས་ཀྱི་གནོད་འཚེ་ཡོང་གི་ཡོད་པའི་བཀའ་སློབ་རིམ་པ་གནང་བཞིན་པ་ལྟར། ཟབ་སྦྱོང་འདིའི་ཐོག་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོག་ཟབ་སྦྱོང་གནང་སྟེ། མ་འོངས་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོང་པའི་རེ་བ་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་བྱུང་།
ཡང་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་དང་། དགེ་རྒན་རྣམ་པས་དུས་རྒྱུན་ནས་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོའི་ཐོག་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་སྐོར་གསུངས་དོན། “ ཟབ་སྦྱོང་ཐོག་དགེ་རྒན་རྣམ་པར་ཉམས་མྱོང་དང་ཐབས་ལམ་གསར་པ་མང་པོ་ཞིག་རག་ངེས་ཡིན་སྟབས། ཁྱེད་ཅག་ཕྱིར་སློབ་གྲྭར་ལོག་སྟེ་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་སློབ་ཚན་དེ་དག་གི་ཐོག་ཤེས་བྱ་གསར་པ་གནང་ཐུབ་པར་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཟབ་སྦྱོང་འདིའི་ཕན་ཡོན་ཡིན། ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་གཞན་དུ་ཟབ་སྦྱོང་གནང་བར་མི་འདྲ་ས་གཙོ་བོ། ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་གོ་རྟོགས་དང་ཤེས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་དགེ་རྒན་དང་ཕ་མ། སློབ་ཕྲུག་མི་རེ་ངོ་རེའི་ཕྲག་ཏུ་བབ་པའི་ལས་འགན་ཡིན། ཤེས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ལྟོ་གོས་དང་གོ་གནས་ཙམ་གྱི་ཆེད་དུ་མིན་པར། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པའི་དམིགས་ཡུལ་འཛིན་དགོས། དམིགས་ཡུལ་དེ་འགྲུབ་པར་དགེ་རྒན་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཡིན། ཁ་རྒྱུན་ལ་དགེ་རྒན་དཀྱུས་མ་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་ཀློག་རྒྱུ་གཙོ་བོ་འཛིན་པ་དང་། དགེ་རྒན་ཡག་པོ་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་འགྲེལ་བཤད་གཙོ་བོར་འཛིན་པ་ཡིན། དགེ་རྒན་རྩེ་ཕུད་ཅིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་འགྲེལ་བཤད་དང་མཉམ་དུ་སྦྱོང་བརྡར་དང་མིག་སྟོན་སོགས་བརྒྱུད་དེ་འཁྲིད་ཀྱི་ཡོད། ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་དགེ་རྒན་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་སློབ་མ་ཚོར་སློབ་སྦྱོང་ཐོག་སེམས་ཤུགས་སྤར་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ཅེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར། དགེ་རྒན་རྣམ་པས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་སློབ་མ་ཚོར་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་རེད་ལ། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་ཀྱང་དགེ་རྒན་གྱིས་འཁྲིད་པའི་སློབ་ཁྲིད་ལ་བསྐྱར་སྦྱོང་དང་། རང་ཉིད་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་ཡར་རྒྱས་ཆེད་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་པ་རེད། ”ཅེས་གསུངས་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཁོང་གིས་ཐེངས་འདིའི་གོ་སྐབས་བརྒྱུད་དེ་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ས་ཁམས་དང་ཁོར་ཡུག ཚན་རིག་དང་དབྱིན་ཡིག་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ཤེས་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་བའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་བྱུང་།
གསར་འགོད་པ། དོན་གོ
བཀའ་ཁྲི་ཟབ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་སྐབས་སུ་ལོ་དང་ཟླ་བ་བསྒྲིལ་ནས་བོད་རང་གི་སྐད་ཡིག་མི་ཉམས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་འབྲས་བུ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོང་ཐུབ་པའི་མ་འོངས་རྒྱང་གཟིགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་ཡག་པོ་ཞིག་གཏན་འབེབས་གནང་སྟེ་སྲིད་བྱུས་དེའི་སྒང་ལ་ལག་ལེན་བྱས་པ་རེད། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡོང་དགོས་དོན་ལ་ཡང་མཁས་པ་མང་པོས་བགྲོ་གླེང་ལྷུག་པོ་དང་། འདས་པའི་ཉམས་མྱོང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་ཤེས་ཡོན་སྒྲོམ་གཞི་ནས་ལེགས་ཆ་གང་མང་བླངས་ཏེ་གཏན་འབེབས་གནང་བ་ཞིག་རེད། དེ་ལྟ་བུའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ལ་འགྱུར་བ་དང་། རྩིས་མེད་རྡོག་རོལ་གཏོང་བ་ནི་གླེན་པས་བྱེད་སྟངས་ཤིག་རེད་ལ། ཆུང་ས་ནས་བཤད་ན་དཀའ་ཤག་སྔོན་མའི་འགྲོ་གྲོན་མང་པོ་བཏང་བ་ཡང་ཆུ་ནང་ལ་གཡུགས་པ་ཞིག་རེད། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་གསར་བ་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་འབྲི་དོན་ལ་བོད་མཁས་པ་རྣམས་དང་། འབྲེལ་ཡོད་ཚང་མས་ངེས་པར་དུ་ཞིབ་གཟིགས་གནང་སྟེ་དཀའ་ཤག་གསར་པའི་ཤེས་ཡོན་ཐད་ཀྱི་མི་འགྲིག་པའི་སྲིད་བྱུས་རྣམས་ཐེར་འདོན་གནང་བར་ཤིན་ཏུ་ནས་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། སྲིད་སྐྱོང་སེང་གེས་ཤེས་རིག་དཀའ་བློན་གྱི་འགན་ཁུར་གྱི་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་ཁོང་ལ་དཀའ་ཤག་སྔོན་མའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་ལ་ཆ་རྒྱུས་མེད་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སྣང་མེད་དུ་འཇོག་གིན་འདུག དབྱིན་ཡིག་གོང་འཕེལ་དང་ཚན་རིག་གོང་འཕེལ་ཅི་ཙམ་ཤུགས་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ནའང་། མ་འོངས་བོད་རང་གི་སྐད་ཡིག་ལ་ཕན་ཐོག་ཡོང་གི་མ་རེད་ལ། ཡོང་ཤེས་ཀྱི་མ་རེད། མདོ་དོན། ཕྱིའི་སྐད་ཡིག་མི་ཤེས་དགའ་མཁན་ཚོས།། རང་ནོར་བུ་ཡོད་པ་མ་མཐོང་ནས།། གཞན་སྐད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཚན་རིག་ལ།། ཡར་འཕེལ་རྒྱས་འདོད་པ་སྟོང་སེམས་རེད།།
ཏོའུ་དོ་ཐིའི་ཞལ་ནས་་་རྒྱལ་ཁབ་ཤོར་ཏེ་བྲན་གཡོག་ཏུ་སོང་བའི་མི་རིགས་ཚོ། བློ་སེམས་བརྟན་པོའི་སྒོ་ནས་འདས་སོང་གི་མེས་པོ་ཁོང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་དག་མ་ཤོར་པར་འཛིན་ཐུབ་ན། བཙོན་ཁང་གི་སྒོ་ཆེན་ཕྱེ་བའི་ལྡེ་ཞིག་ལག་ཏུ་བཟུང་བ་དང་འདྲའོ། ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་རང་དབང་དང་ཐོབ་ཐང་ཤོར་ཏེ་འཆི་ལ་ཉེར་བའི་བོད་མི་རིགས་འདི་སླར་ཡང་འཇིག་རྟེན་འདིར་རང་དབང་དང་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའི་མི་རིགས་གསོན་ཉམས་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་དགོས་ན་ངེས་པར་དུ་རང་གི་སྐད་ཡིག་འདི་བདག་ཉར་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། བདག་པོ་བྱེད་ཟེར་དུས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་འདི་ཡར་མཆོད་གཤམ་སྟེང་དུ་བཞག་ཏེ་ཕྱག་མཆོད་འབུལ་བྱེད་པ་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པར་དེ་ནི་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ལམ་ནས་དར་སྤེལ་གཏོང་དགོས། དེ་བས་ན་བོད་སྐད་ཡིག་འདི་ནི་ང་ཚོའི་བླ་སྲོག་དང་རང་དབང་གི་ཁང་བཟང་དུ་འགྲོ་བའི་ཐེམ་སྐས་ལྟ་བུར་ཡིན་པས་འདི་ཁྱོན་ནས་ཤོར་མི་རུང་། གལ་སྲིད་ང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་འདི་ཡང་ཤོར་ན་དུ་དེ་ནས་བཟུང་བོད་ཅེས་པའི་མི་རིགས་དང་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པ་འཇིག་རྟེན་འདི་ནས་ནུབ་པ་ཡིན། འཇིག་རྟེན་འདི་ནས་རྩ་བཏང་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན། ཤི་ཟིན་པ་ཡིན། དེའི་ཕྱིར་ང་ཚོས་རང་གི་སྐད་འདི་ངེས་པར་དུ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱ་དགོས། རང་གི་སྐད་ཡིག་འདི་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པར་བར་ཆད་དང་འགོག་རྐྱེན་བྱེད་པ་ནི་བོད་མི་རིགས་འདི་གསོན་པ་ལ་འགོག་རྐྱེན་བྱེད་པ་ཡིན་པས་གཞུང་སྒེར་གྱི་གང་ཟག་སུ་ཡིན་ཡང་ང་ཚོའི་དགྲ་བོ་ངོ་མར་བརྩིས་ཏེ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་རྒོལ་འཛིང་བྱེད་དགོས།
་་་་ ཁ་རྒྱུན་ལ་དགེ་རྒན་དཀྱུས་མ་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་ཀློག་རྒྱུ་གཙོ་བོ་འཛིན་པ་དང་། དགེ་རྒན་ཡག་པོ་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་འགྲེལ་བཤད་གཙོ་བོར་འཛིན་པ་ཡིན། དགེ་རྒན་རྩེ་ཕུད་ཅིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་འགྲེལ་བཤད་དང་མཉམ་དུ་སྦྱོང་བརྡར་དང་མིག་སྟོན་སོགས་བརྒྱུད་དེ་འཁྲིད་ཀྱི་ཡོད། ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་དགེ་རྒན་ཞིག་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་སློབ་མ་ཚོར་སློབ་སྦྱོང་ཐོག་སེམས་ཤུགས་སྤར་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ་་་་ཟེར།
གོ་ཐོས་སུ་མཁས་དབང་བློ་བཟང་སེང་གེ་བཀའ་བློན་ཁྲི་པར་བཞུགས་པ་ནས་བཟུང་། གངས་ཅན་སྐྱིད་གཤོངས་སུ་བོད་ཡིག་བོར་བཞིན་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་གཉིས་བཅུ་གསུམ་སྐབས་སུ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་གཞུང་འབྲེལ་ཡིག་ཆ་ཚང་མ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཡིག་འབྲེལ་ཁག་ཚང་མ་བོད་ཡིག་ཐོག་འབྲི་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་ཡོད་འདུག་ལ། སྐབས་དེར་སྒྲིག་སྲོལ་དེའི་དབང་གིས་གངས་ཅན་སྐྱིད་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་གཞོན་སྐྱེས་མང་པོ་ཞིག་ལ་རང་བཞིན་གྱིས་དཀའ་ངལ་འཕྲད་དེ་བོད་ཡིག་སྦྱོང་དགོས་པ་དང་། བོད་ཡིག་གི་ཆ་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་འདུག དེ་བཞིན། བློ་བཟང་སེང་གེ་བཀའ་བློན་ཁྲི་པར་བཞུགས་རྗེས་གཞུང་གི་ཡིག་ཆ་མང་པོ་ཞིག་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལས་བྱེད་མཐོ་དམན་བར་གསུམ་གྱི་ཡིག་འབྲེལ་དག་ཀྱང་རང་འདོད་ལྟར་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་འབྲི་བཞིན་ཡོད་འདུག
དེ་བཞིན་བློ་སེང་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་དུ་བསྡད་པ་ནས་བཟུང་དེ་སྔ་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་མཁས་དབང་རྒན་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་སྐུ་ངལ་བསྐྱོན་ཞིང་སྔུལ་ཁྲག་ལ་བརྗེ་ནས་ཡོང་བའི་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ཤེས་ཡིན་སྲིད་བྱུས་གསར་པའི་དགོངས་དོན་ལ་རྡོག་རོལ་གཏོང་རྐྱང་བྱས་ཏེ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་བོད་ཡིག་ལ་མཐོང་དང་ཆ་འཇོག སློབ་ཁྲིད་ལ་དོ་སྣང་དང་འབད་བརྩོན་སོགས་ལྷོད་ཡངས་སུ་བཏང་སྟེ། དབྱིན་ཡིག་ཐོག་དབྱིངས་བསླེབས་ཏེ་ཤུགས་ཡོངས་རྫོགས་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་རྒྱག་གི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་འཐོན་བཞིན་འདུག ཉེ་སྔོན་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ཚགས་པར་སྟེང་གནས་ཚུལ་ཞིག་འཐོན་པའི་ནང་དུ་བཀའ་ཤག་གིས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་འཛིན་རིམ་ ༦ ་པ་ནས་ ༨ ་པའི་བར་གྱི་སློབ་ཚན་ཡོངས་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་འཁྲིད་སྤེལ་བྱེད་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་བཏང་ཡོད་འདུག
ག་རེ་་་་་་་་ཁོ་ཚོར་བོད་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོ་དྲགས་ནས་ཡོད་པ་རེད་དམ། སྤྱིར་སྲིད་སྐྱོང་གིས་གཙོས་པའི་ལས་སྣེ་དང་། ལས་བྱེད་ཡོངས་ཀྱི་བོད་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་བྱ་དགོས་ངེས་ཤིག་རེད། ང་ཚོ་ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཅིག་མེད་པ་ཡིན་ནམ། བོད་ཡིག་གི་རིན་ཐང་ནུས་མེད་དུ་གཏོང་མཁན་གཙོ་བོ་ནི་༧གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་དགོངས་ཇི་བཞིན་སྒྲུབ་ཀྱིན་ཡོད་མདོག་སྟོན་མཁན་ཁྱོད་ཚོ་རེད།
ཁ་གྲག་དགོས་སར་ཚང་མ་རུ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་གསུང་ལུང་འདྲེན་བྱེད་དགོས་མ་རེད།
སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་གདོང་གཤིས་ཁོ་རང་ཤོར་བསྡད་ཤག ད་ཐལ་མདོག་ཅིག་ཤར་ནས་འདུག་ག སྙིང་རྗེ་ད་འཇོན་གྱི་མེད་ཁར་དྲང་པོ་མིན་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་བའི་རྐུབ་མཐའ་དག་བརྡོལ་གྱི་ཡོད་ཙང་གདོང་གཤིས་ཁོ་རང་ཤོར་བསྡད་ཤག།
སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་གདོང་གཤིས་ཁོ་རང་ཤོར་བསྡད་ཤག སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་གདོང་གཤིས་ཁོ་རང་ཤོར་བསྡད་ཤག