ཨི་རག་གི་གྲོང་ཁྱེར་བཙན་བཟུང་བྱས་འདུག

ཁ་སང་ཨི་རག་དང་སི་རི་ཡའི་མཉམ་འབྲེལ་དྲག་སྤྱོད་ཤོག་ཁག་གིས་ཨི་རག་གི་མཱོ་སོལ་གྲོང་ཁྱེར་ནང་འཇབ་རྒོལ་བྱས་ཏེ་མངའ་སྡེའི་གཞུང་ལས་ཁང་དང་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་སོགས་བཙན་བཟུང་བྱས་འདུག

ཁ་སང་ཨི་རག་དང་སི་རི་ཡའི་མཉམ་འབྲེལ་དྲག་སྤྱོད་ཤོག་ཁག་ (ISIS) ཞེས་པའི་དྲག་སྤྱོད་པ་ ༡༣༠༠ ཙམ་གྱིས་ཨི་རག་ནཱི་ནེ་ཝེ་མངའ་སྡེའི་མཱོ་སོལ་ ( Mosul) གྲོང་ཁྱེར་ནང་གློ་བུར་འཇབ་རྒོལ་བྱས་ཏེ། མངའ་སྡེའི་གཞུང་ལས་ཁང་དང་། བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁུངས། དངུལ་ཁང་བཅས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། བཙོན་པ་ ༢༤༠༠ ལྷག་ཀློད་གྲོལ་བཏང་ཡོད་འདུག གནས་ཚུལ་དེའི་འོག་གྲོང་མི་ཆིག་འབུམ་ལྔ་ཁྲི་ལྷག་མངའ་ཁུལ་གཞན་ནང་ཉེན་ཡོལ་དུ་འགྲོ་དགོས་བྱུང་ཡོད་འདུག

གནས་ཚུལ་དེ་བྱུང་རྗེས་ཨི་རག་གི་སྲིད་བློན་ནཱོ་རེ་ (Nouri al-Maliki) ཡིས་ཨི་རག་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་ནང་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་བཀའ་རྒྱ་བསྡམས་ (state of emergency ) ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་བཟོ་དགོས་སྐོར་བརྗོད་འདུག སྲིད་བློན་ནཱོ་རེ་ཡིས་བརྗོད་དོན། “ ང་ཚོས་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པས་མཱོ་སོལ་གྲོང་ཁྱེར་བཙན་བཟུང་བྱས་པར་འགོག་རྒོལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གིས་རྒྱབ་རོགས་ལ་བརྟེན་ཏེ་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པ་རྩ་མེད་བཟོ་དགོས།” ཞེས་བརྗོད་འདུག

མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་བྷན་ཁེ་མོན་མཆོག་གིས། “ ཨི་རག་ནང་བསྟུད་མར་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པས་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱི་དང་ཨི་རག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་མཉམ་རུབ་བྱས་ཏེ་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པར་གདོང་ལེན་བྱེད་དགོས།” ཞེས་བརྗོད་འདུག

ཨ་རིའི་གཞུང་གི་མགྲིན་ཚབ་པ་ལྕམ་ཇཱན་ (Jen Psaki) ལགས་ཀྱིས། “ཨི་རག་མཱོ་སོལ་གྲོང་ཁྱེར་ནང་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པས་དྲག་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ་མང་ཚོགས་ལ་བརྡབ་གསིག་གཏོང་གི་ཡོད་སྟབས། ཨ་རིས་ཨི་རག་གཞུང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པར་ཁ་གཏད་གཅོག་རྒྱུ་ཡིན།” ཞེས་བརྗོད་འདུག

ཨོ་སོ་ཌོ་ལི་ཡའི་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་ཌ་ཝུ་ཌི་ (David Johnston) ལགས་ཀྱིས། “ ཨི་རག་ནང་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པའི་དཀའ་ངལ་ཤུགས་ཆེན་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། མཐུན་གྲོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་གོ་བསྡུར་གྱིས་ཨི་རག་གི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།” ཞེས་བརྗོད་འདུག

༢༠༠༣ ལོར་ཨ་རིས་ཨི་རག་ལ་དམག་འཁྲུག་བརྒྱབ་སྟེ་སཱ་ཌམ་ཧུ་སན་གྱི་སྲིད་དབང་མགོ་རྟིང་སློག་རྗེས། སྐབས་དེའི་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་བྷུ་ཤི་ཡིས་དམངས་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་ཐོག་ཨི་རག་གི་གཞུང་འཛིན་མི་སྣ་འོས་འདེམས་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་མ་བཏང་བ་ལྟར། ༢༠༠༣ ནས་ ༢༠༠༥ ལོའི་བར་འཕྲལ་སེལ་བར་བརྒལ་གཞུང་བཙུགས་ཏེ་སྐུ་ཞབས་ཨ་ཡེཌ་ཨལ་ལཱ་ཝེ ( Iyad Allawi) ལགས་སྲིད་བློན་ལ་བསྐོ་བཞག་དང་། ༢༠༠༦ ལོར་ཨི་རག་ནང་དམངས་གཙོའི་ལམ་ནས་འོས་བསྡུ་བྱས་ཏེ་སྐུ་ཞབས་ནཱོ་རེ་ (Nouri al-Maliki) ལགས་ཨི་རག་གི་སྲིད་བློན་ཐོག་མ་ཆགས་ཡོད།

༢༠༡༠ ལོའི་ཟླ་ ༣ པར་ཨི་རག་ནང་རྒྱལ་ཡོངས་འོས་བསྡུ་ཐེངས་གཉིས་པ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་གང་ལའང་མང་མོས་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་མེད་པ་མ་ཟད་དབང་ཆའི་འགྲན་རྩོད་ཤུགས་ཆེན་བྱུང་སྟེ། ཟླ་ ༩ ཙམ་རིང་ཨི་རག་སྲིད་བློན་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོ་བོར་གནས་དགོས་བྱུང་ཡོད་སྟབས། ༢༠༡༠ ལོའི་ཟླ་ ༡༢ པའི་ཚེས་ ༢༡ ཉིན་ཨི་རག་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཁང་གིས་སྐུ་ཞབས་ནཱོ་རེ་ལགས་སྲིད་བློན་ལ་བསྐོ་བཞག་གནང་སྟེ་ཨི་རག་གི་སྲིད་བློན་ཐེངས་གཉིས་པ་གནང་ཡོད།

༢༠༡༤ ལོའི་ཟླ་ ༣ པར་ཨི་རག་ནང་རྒྱལ་ཡོངས་འོས་བསྡུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་མགོ་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་། ཨལ་ཁཱལ་ཌ་འཇིགས་སྐུལ་བས་ཐེངས་ ༡༨ ཙམ་ལ་དོན་རྐྱེན་བཟོས་ཏེ་མི་སེར་ ༡༥༧༨ ཙམ་རྐྱེན་ལམ་དུ་བཏང་ཡོད་ཅིང་། ཟླ་ ༣ པའི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་རྒྱལ་ས་བྷག་ཋ་ཌ་ཡི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་འབར་གས་དོན་རྐྱེན་བྱུང་སྟེ་དམག་མི་ ༧ དང་ཡུལ་མི་ ༥༠ ཙམ་རྐྱེན་འདས། མི་ ༣༡ ཙམ་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་བཟོས་ཡོད། ཟླ་ ༥ པའི་ནང་ཨལ་ཁཱལ་ཌ་འཇིགས་སྐུལ་དྲག་སྤྱོད་པས་ཨི་རག་གི་ས་ཁུལ་གང་སར་དོན་རྐྱེན་ཐེངས་ ༧ ཙམ་བཟོས་ཏེ་མི་སེར་ ༨༠༠ ལྷག་བསད་ཡོད་འདུག

༢༠༡༡ ལོར་ཨ་རིའི་དམག་དཔུང་ཨི་རག་ནས་ཕྱིར་ལོག་རྗེས་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པ་དང་ཀར་ཌི་ཤི་མི་རིགས་ (khurdish) བར་འཐབ་རྩོད་དང་། ཤཱཡེ་ ( Shia) དང་སུ་ནེ་ ( Sunni) ཆོས་ལུགས་རྗེས་འབྲང་པའི་འགལ་ཟླ་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཏེ་ ༢༠༡༢ ལོ་ནས་ ༢༠༡༣ ལོའི་བར་མི་མང་ ༡༢༦༨༧ ལྷག་དམར་གསོད་བཏང་ཡོད་འདུག

༢༠༠༦ ལོར་ཨི་རག་ནང་ཟིང་འཁྲུག་ལངས་པ་ནས་བཟུང་ད་བར་སུ་ནེ་དྲག་སྤྱོད་རིང་ལུགས་པས་མི་སེར་ ༢༥༩༨༢༤ དམར་གསོད་དང་། ཡུལ་མི་འབུམ་ལྔ་ ༥༠༠༠༠༠ ཙམ་སྐྱབས་བཅོལ་འགྲོ་དགོས་བཟོས་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་ ༢༠༡༢ ལོ་ནས་ ༢༠༡༣ ལོའི་བར་མི་སེར་ ༡༢༦༨༧ ཙམ་རྐྱེན་ལམ་དུ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། ཁ་སང་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་ཨི་རག་དྲག་སྤྱོད་ཤོག་ཁག་གིས་གྲོང་ཁྱེར་བྷ་ཁེའུ་བྷ་ (Baqubah) ནང་འབར་གས་དོན་རྐྱེན་གཉིས་བཟོས་ཏེ། དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་བ་གཅིག་ཐེ་བའི་མི་ ༢༠ ཙམ་བསད་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་མཱོ་སོལ་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་སོགས་བྱུང་ཡོད།

ནུབ་ཨེ་ཤ་ཡའི་གནད་དོན་ཆེད་མཁས་པ་ (Michael Knights) ལགས་ཀྱིས། “ འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པས་ཨི་རག་གི་གྲོང་ཁྱེར་མཱོ་སོལ་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་དེས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ཁོ་ཚོའི་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་འཛམ་གླིང་ནང་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་མང་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན།” ཞེས་བརྗོད་འདུག

ཨི་རག་དང་སི་རི་ཡའི་མཉམ་འབྲེལ་དྲག་སྤྱོད་ཤོག་ཁག་ (ISIS) ཞེས་པ་འདི་ནི། ༢༠༡༣ ལོའི་ཟླ་ ༤ པའི་ཚེས་ ༡༡ ཉིན་ཨ་བྷུ་བྷ་ཁར་ (Abu Bakr al-Baghdadi) གྱིས་གསར་འཛུགས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ད་ཆ་ཚོགས་པ་འདིར་ཚོགས་མི་ ༦༥༠༠ ལྷག་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།