བཱ་ཇི་བྷ་ཡེ་ལ་ཆེས་མཐོའི་གཟེངས་རྟཊ་དེ་སྤྲོད་རྒྱུ་རེད།

དེ་རིང་འདི་ལོའི་རྒྱ་གར་གྱི་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱའི་གཟེངས་རྟགས་དེ་བཱ་ཇི་བྷ་ཡེ་དང་མཱ་ཌན་མཱོ་ཧན་ལགས་རྣམ་གཉིས་ལ་སྤྲོད་རྒྱུའི་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་འདུག

སང་ཉིན་རྒྱ་གར་བྷི་ཇེ་པི་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་བཱ་ཇི་བྷ་ཡེ་ལོ་ ༩༠ ལ་སོན་པའི་སྐྱེས་སྐར་དང་བསྟུན་ཏེ་བྷི་ཇེ་པི་གཞུང་གིས་ཉིན་དེ་དོན་དམ་གྱི་གཞུང་སྐྱོང་བའི་ཉིན་མོ་ཞེས་པར་སྲུང་བརྩི་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེ་རིང་འདི་ལོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཆེས་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱ་ (Bharat Ratna)ཞེས་པ་དེ། རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ཟུར་པ་བཱ་ཇི་བྷ་ཡེ་དང་། ༡༩༤༦ ལོར་འདས་གྲོངས་ཕྱིན་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་པ་དང་ཝ་ར་ཎཱ་སར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཧིན་རྡུའི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་མཱ་ཌན་མཱོ་ཧན་(Madan Mohan Malaviya) རྣམ་གཉིས་ལ་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡིན་འདུག

འདིའི་ཐད་ནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེ་ཡིས་སྤྱི་ཚོགས་དྲ་རྒྱ་ཌེའུ་ཌར་ཐོག་བརྗོད་དོན། “དེ་རིང་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་འདི་ལོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཆེས་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་དེ། རྒྱ་གར་གྱི་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་འཛུགས་སྐྲུན་ཆེད་རླབས་ཆེན་བྱས་རྗེས་འཇོག་མཁན་མཱ་ཌན་མཱོ་ཧན་དང་། བཱ་ཇེ་བྷ་ཡེ་རྣམ་གཉིས་ལ་སྤྲོད་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དེ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་ཆགས་ཡོད”ཅེས་བརྗོད་འདུག

ནོ་བྷེལ་དཔལ་འབྱོར་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་རྒྱ་གར་གྱི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་བ་ཨཱ་མཱར་ཌེ་སན་ (Amartya Sen) གྱིས་བརྗོད་དོན། “ཨཱ་ཌལ་བྷེ་ཧཱ་རེ་བཱ་ཇེ་བྷ་ཡེ་མཆོག་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་གཡོ་ལྷད་མེད་པའི་ཆབ་སྲིད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་དང་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་བར་དབྱེ་བ་གསལ་པོ་ཕྱེས་ཏེ་ལས་དོན་སྒྲུབ་མཁན་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས་ད་རེབ་ཁོང་ལ་གཟེངས་རྟགས་དེ་སྤྲོད་དགོས་ངེས་ཤིག་ཆགས་ཡོད”ཅེས་བརྗོད་འདུག

༢༠༠༩ ལོ་ནས་བཟུང་བྷི་ཇེ་པི་ཚོགས་པས་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཨཱ་ཌལ་བྷེ་ཧཱ་རེ་བཱ་ཇེ་བྷ་ཡེ་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་ཆེས་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱ་སྤྲོད་དགོས་པའི་རེ་འདུན་ཡང་ཡང་བཏོན་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་ཀོང་རེ་སེ་སྲིད་གཞུང་གིས་དང་ལེན་བྱས་མེད་ཅིང་། ན་ནིང་བཱ་ཇེ་བྷ་ཡེ་ལ་མ་སྤྲད་པར་རྒྱ་གར་གྱི་ཚན་རིག་པ་རའོ་ (CNR Rao) དང་གཡུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་རྩེད་མཁན་སཱ་ཆིན་ཏན་དྷུར་ཁཱར་རྣམ་གཉིས་ལ་སྤྲད་ཡོད་སྟབས། བྷི་ཇེ་པི་ཚོགས་པས་ཀོང་རེ་སེ་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད།

འདི་ལོའི་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་འོས་བསྡུའི་སྐབས་ནཱ་རེན་ཌ་མུ་དྷེས་རྒྱ་གར་གྱི་སློབ་གསོ་སྨྲ་བ་མཱ་ཌན་མཱོ་ཧན་(Madan Mohan Malaviya) ལགས་སུ་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱ་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར། ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༢༤ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་གྱིས་ནང་སྲིད་དང་ཕྱི་སྲིད། དཔལ་འབྱོར་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་བློན་ཆེན། བྷི་ཇེ་པི་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་བཅས་ལ་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་ཏེ། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་འདི་ལོའི་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱའི་གཟེངས་རྟགས་དེ་བཱ་ཇེ་བྷ་ཡེ་དང་མཱ་ཌན་མཱོ་ཧན་ལགས་སུ་སྤྲོད་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་འདུག

༡༩༥༤ ལོའི་ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༢ ཉིན་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་རིགས་རུས་དང་ལས་ཀ འཚོ་ཐབས་དང་ཕོ་མོ་དབྱེར་མེད་གང་ཡིན་ལ་མ་ལྟོས་པར། རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་འབུར་ཐོན་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་དག་ལ་ཆེ་བསྟོད་ཞུ་ཆེད་རྒྱ་གར་གྱི་ཆེས་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱ་ཞེས་པ་འདི་གསར་གཏོད་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ལོ་དེར་རྒྱ་གར་གྱི་ཆབ་སྲིད་པ་ར་ཇཱ་གྷོ་པཱ་ལཱ་ཅཱ་རེ་ (C. Rajagopalachari) དང་། ཚན་རིག་པ་ར་མན་(C. V. Raman)། རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་འཛིན་གཞོན་པ་ཐོག་མ་དང་ལྟ་གྲུབ་སྨྲ་བ་སར་ཝེ་པཱ་ལི་ (Sarvepalli Radhakrishnan) ལགས་བཅས་ལ་སྤྲད་པ་ནས་བཟུང་། ད་བར་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ལས་རིགས་འདྲ་མིན་ཐོག་འབུར་ལོན་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་གྱི་བྱས་རྗེས་ཅན་རྒྱ་གར་བ་ ༤༥ ཙམ་ལ་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱ་ཞེས་པའི་གཟེངས་རྟགས་འདི་སྤྲད་ཡོད།

རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁས་ཅན་ར་མཱ་ཅན་ཌར་(Ramachandra Guha)གྱིས། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བཱ་ཇེ་བྷ་ཡེ་ལ་བྷ་ར་ཋ་ར་ཎཱ་སྤྲད་ན་མ་འགྲིག་པ་མེད་ཀྱང་། འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་པ་དག་ལ་སྤྲད་པ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཤོར་ཡོད། གལ་སྲིད་མཱ་ཌན་མཱོ་ཧན་ལགས་ལ་གཟེངས་རྟགས་དེ་སྤྲད་ཚེ་ར་བྷེན་ཏ་ར་ཎཱ་ཋ་ཌ་གྷོར་དང་ཨག་བྷར། ལྷ་དབང་ཕྱུག་དང་ཨ་ཤོ་ཀ གུ་རུ་ཎཱ་ཎག་དང་ཝུ་ཝུ་ཀཱ་ཎཱན་ཌ་སོགས་ལ་ངེས་པར་སྤྲོད་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱང་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་འདུག

 གསར་འགོད་པ། དོན་གྲུབ།