ཐུབ་བསྟན་རབ་བརྟན།
རྒྱབ་ལྗོངས།
བོད་ནི་ཨེ་ཤ་ཡའི་ཁོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན། ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མའི་སྔ་རོལ་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་མངའ་བདག་བཙན་པོ་དང་། དུས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ལྟོས་པའི་འགྱུར་བ་དང་འཕེལ་རྒྱས། མངའ་ཁོངས་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་སོགས་བྱུང་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དང་དམག་འཁྲུགརང་ས་རང་སྲུང་། ཕྱི་ཡི་ཤེས་རིག་ནང་འདྲེན། རང་གི་རིག་གཞུང་དར་རྒྱས་དང་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་བཏང་ཡོད། དུས་སྐབས་དེ་ནི་བོད་དེ་གཟི་འོད་འཕྲོ་པའི་ཨེ་ཤ་ཡའི་ནོར་བུ་ཞིག་ཡིན། བོད་དུ་ནང་ཆོས་དར་རྗེས་བོད་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དང་བློ་རིག་ཡོད་ཚད་ཆོས་ལ་ཕྱོགས། ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་བོད་མི་ཕོ་མོ་རྒན་གཞོན་ཀུན་གྱིས་ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ལ་རེ་བསྙེག་བྱས། རིམ་བཞིན་ཆོས་ལུགས་པ་ཚོའི་དབང་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་སོང་བའི་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ལྟར་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་པ་ཚོས་ཀྱང་ཆོས་ལུགས་དང་ཆོས་ལུགས་པ་དག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་འགོ་ཚུགས། ཆོས་ལུགས་པ་དག་ཀྱང་རིམ་བཞིན་རུལ་ནས་ཁ་ནས་ཆོས་སྨྲ་ཡང་དོན་ལ་ཚེ་འདི་དང་མི་ཚེའི་བདེ་བ་བློས་གཏོང་ཐུབ་མཁན་རྗེ་མི་ལ་ལྟ་བུ་རེ་ཟུང་ལས་མེད་ཕྱིར་དབང་ཆ་དང་རྒྱུ་འབྱོར་ལ་རྔམས་ནས་མི་མང་ལ་དབང་བསྒྱུར་ཅི་ཐུབ་བྱས། ཆོས་དང་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་གདམས་ཀ་ལོག་ཁ་ཡིན་ཕྱིར་ག་དུས་ཡིན་ཡང་མངོན་པར་གསལ་བ་དང་མི་གསལ་པ་ཅི་རིགས་ཀྱི་འགལ་འདུ་སྣ་ཚོགས་སློང་གི་ཡོད། འགལ་འདུ་དག་ཤེས་རྟོགས་ཀྱིས་ཆོས་སྲིད་ཐ་དད་དང་ཡང་ན་དབྱེ་བ་མ་འབྱེད་པར་ཆོས་དང་འཇིག་རྟེན་བསྲེ་གང་ཐུབ་ཅི་ཐུབ་བྱས། དད་པ་དང་དམ་ཚིག་གི་བཀའ་ཆེན་བསྒྲགས། དད་ལྡན་མང་ཚོགས་རྣམས་ལ་ཚེ་ཕྱི་མའི་དམྱལ་བ་ཟེར་བ་དེ་འཇིགས་སྣང་གི་ཡུལ་དུ་ཤར་བཅུགབྱེད་ཐབས་འདིས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་། འཚོ་ཐབས། སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་བཅས་ལ་འགོག་རྐྱེན་བཟོས། དེའི་འཇུག་འབྲས་སུ་མི་མང་རྣམས་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་དོན་དཔོག་པ་ཕར་ཟད་ནས་རྨོངས་དད་དང་། ལྐུག་པ། རྟུལ་པོ་འབའ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར། ནད་དུག་དེ་ད་དུང་བོད་ཕྱི་ནང་གི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་ལྷམ་མེར་ལྷག
མང་གཙོའི་འཕེལ་རིམ།
དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་འཛམ་གླིང་ཐོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་རང་དབང་ཐོབ། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་བོད་ཀྱི་རང་དབང་ཡོངས་སུ་ཤོར། བོད་གཞིས་བྱེས་ཁ་བྲལ་དུ་སོང་། འོན་ཀྱང་། མུན་ནག་གི་འོད་སྣང་ཡུལ་གྱར་དུ་ 7 གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་མང་གཙོ་ཡང་དག་པ་ཞིག་ལག་བསྟར་ཡོང་ཆེད་དུ་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་གནང་། 1960 ལོར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་གསར་དུ་བཙུགས་པ་དང་། ལོ་ལྟར་སྤྱི་ཟླ་ 9 ཚེས 2 ཉིན་དེ་བོད་ཀྱི་མང་གཙོ་དུས་ཆེན་བརྩི་སྲུང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ༸གོང་ས་མཆོག་བོད་ཀྱི་མང་གཙོའི་ཡབ་ཆེན་དུ་གྱུར། འདས་པའི་ལོ་ངོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ལ་ཡུལ་གྱར་བོད་མི་ཚོས་མང་གཙོ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་བྱས། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་དགོངས་བཞིན་ 2001 ལོར་མི་མང་གིས་ཐད་ཀར་བཀའ་བློན་འོས་བསྡུས་ལམ་ནས་འདེམས་སྟེ་ཚད་མཐོའི་མང་གཙོའི་ངོ་བོར་བསྒྱུར། 2011 ལོར་ ༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་དབང་ཡོངས་རྫོགས་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་ལ་རྩིས་སྤྲད་གནང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་ཕུག་རྒྱང་རིང་པོའི་དགོངས་བཞེད། ཡང་དག་པའི་མང་གཙོའི་ལམ་བཟང་འདི་མགོན་པོ་གང་ཉིད་ཀྱི་མ་འདས་ཡང་སྲིད་ཀྱང་ཡིན།
བོད་ཀྱི་མང་གཙོའི་གནས་བབ།
ད་ཆ་སྐབས་གཉིས་པའི་སྲིད་སྐྱོང་འོས་བསྡུའི་སྐབས་འདིར་འོས་མི་ཚོ་དང་། རྒྱ་ཆེའི་མང་ཚོགས་བཅས་ཀྱིས་མང་གཙོའི་རྐུབ་སྟེགས་ལ་རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་ལྟ་བུའི་འཐབ་འཛིང་ཤུགས་ཆེན་ཞིག་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་རུང་། རང་རང་གི་བློ་གྲོས་ལ་དཔག་པའི་གཏམ་བཤད་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་པས་དེ་ལ་ཡ་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྐབས་འདི་དག་ཏུ་མང་གཙོ་སྤྱི་འགྲོས་ལྟར་སྲིད་སྐྱོང་འོས་མི་དག་གིས་ད་ལྟའི་གཞུང་འཛིན་པ་དང་གཞུང་གིས་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་སྐྱོན་འཛུགས་དང་སུན་འབྱིན་སོགས་ཡང་དག་པ་བྱེད་ཐུབ་མཁན་དང་ཕོད་མཁན་དཀོན་པ་མ་ཟད། དེ་ལྟར་བྱས་ཚེ་མི་མང་གི་བློར་ཤོང་མི་ཐུབ་པའི་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་ཡོད། མང་ཚོགས་ལ་མང་གཙོའི་གོ་རྟོགས་ཚད་ལོང་བ་ཞིག་མེད་པ་དང་། ད་དུང་སྔོན་མའི་ཀླད་རྙིང་དང་། ལྟ་རྙིང་རུལ་དྲི་འཐུལ་བ་དེ་ཚོས་མགོ་བོ་བཀང་ནས་བསྡད་ཡོད། བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འགྱུར་བ་དང་བསྒྱུར་བཅོས་ཚད་ལྡན་མ་ཐུབ་ཚེ་མ་འོངས་པའི་ལམ་ཁ་དེ་ཅི་འདྲིའི་འཇིགས་སྣང་ཅན་ཞིག་ཡིན་སྲིད། 2016 ལོའི་སྲིད་སྐྱོང་གི་འོས་མིར་ལང་མཁན་མི་སྣ་ལྔ་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རང་རང་གི་དགའ་མོས་དང་འདོད་ཕྱོགས་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་འོས་མི་གཞན་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཡ་མ་ཟུང་རེ་ཡོང་གི་ཡོད་ཀྱང་། དེ་དག་ནི་ཕལ་ཆེ་བ་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་ལྟ་བུ་ལས། ཚད་ལྡན་ཁུངས་ཐུབ་ཀྱི་སྐྱོན་བརྗོད་ཐུབ་མཁན་ཆེས་དཀོན་པོ་ཡིན། འདིས་ཅི་ཞིག་གསལ་བཤད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དམ་ཟེར་ན། མི་མང་གི་རྒྱུན་ལྡན་ནས་གནས་ཚུལ་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཅི་ཙམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་དང་རྟགས་དཔྱད་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཅི་འདྲའི་ཚད་དམའ་བོ་ཡིན་པ་དེ་གསལ་བཤད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་མི་མང་བཀྲོག་གཏམ་གྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་པ་དང་། བཀྲོག་གཏམ་གྱི་བྲན་གཡོག་དུ་འགྱུར་ཡོད། དེང་སྐབས་མི་མང་གིས་སྲིད་སྐྱོང་གི་འོས་མི་ལ་དོ་སྣང་ཆེར་བྱེད་པ་ལས་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་འོས་མི་ལ་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་བྱེད་ཀྱི་མེད་པ་རེད། མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་ཡང་དག་པ་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ནི་མི་དམངས་ཀྱི་འཐུས་ཚབ་དང་འཛིན་སྐྱོང་གི་འཆར་འགོད་ཚད་ལྡན་བཟོ་མཁན་ཡིན་པས་གལ་ཆེའི་ལས་གནས་ཤིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྤྱི་འཐུས་ནི་འཛིན་སྐྱོང་ལ་སྟངས་འཛིན་དང་། ཁྲིམས་བཟོ་པ་བཅས་ཡིན་པས་དེར་སླེབ་པའི་མི་ལ་ཤེས་ཡོན་དང་། འཇོན་ཐང་། སྙིང་རུས། སྤྱི་དོན་གཙིགས་འཛིན་གྱི་བསམ་བློ་བཅས་ངེས་པར་དུ་དགོས། ད་ལྟའི་གྲོས་ཚོགས་སུ་སྤྱི་འཐུས་རྒན་པ་མང་དྲག་པའི་དཀའ་ངལ་མཐོང་། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཅིག་ནི་ལས་གནས་ལ་ཨ་གསར་ཡོལ་བ་དང་། གཉིས་ནས་སྒེར་སེམས་དང་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་བསམ་བློ་ཤས་ཆེར་སླེབ་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་ལས་ཀ་ཏག་ཏག་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པར་མཐོང་། ད་ལྟ་གཞོན་སྐྱེས་ཤེས་ལྡན་པ་མང་པོ་ཐོན་བཞིན་ཡོད་པ་འདི་དག་ལ་གོ་སྐབས་སྤྲད་དགོས། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཅིག་ནི་གཞོན་སྐྱེས་ཀྱི་ནུས་པ་བསྐྱེད་སྲིང་དང་། གཉིས་ནས་འཐབ་རྩོད་རྒྱུན་གནས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཐུབ། གསར་རྙིང་རྗེ་པོ་རྒྱག་མ་ཐུབ་པ་འདི་དུས་དང་མཚམས་པའི་འགྱུར་བ་གཏོང་མི་ཐུབ་པའི་འགོག་རྐྱེད་དུ་འགྱུར་ཡོད། རྙིང་པ་དག་སྦད་དེ་མི་དགོས་པ་ཡིན་པར་རྒྱུན་དུ་ཁྱིམ་ཚང་གི་ལས་དོན་ལས་གཞུང་གི་ལས་ཀའི་ཐོག་ལ་ཤུགས་རྒྱག་མཁན་འགའ་ཡོད་དགོས་པ་ཡིན། མི་རབས་གསར་པ་ལ་ཉམས་མྱོང་རྒྱུད་སྤྲད་དང་། ལས་དོན་ལ་ལམ་སྟོན་སོགས་གནང་དགོས།
མང་གཙོ་ལག་བསྟར།
ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བཤད་ན། སྤྱི་དོན་སེམས་ལ་བཅངས་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་མཁན་དག་ལ་ཆོལ་ཁ་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཞེན། ད་དུང་སྡུག་ས་ནས་རྒྱ་མའི་རྒྱུག་ཁྱི། བསྟན་སྲིད་ལ་རྒོལ་མཁན་སོགས་ཀྱི་ཞྭ་མོ་གང་ནག་ནག་རེ་གཡོག་ཡོང་གི་ཡོད་པ་འདིས་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་བཞིན་པ་སྟེ། མགོ་ཁྲིད་དག་གིས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས། སྤྱི་རྒྱུ་སྒེར་བདག་སོགས་ག་རེ་བྱེད་བྱེད་ཀྱི་ལམ་ཁ་ཀྱོག་ཀྱོག་ཞིག་བཟོ་གིན་ཡོད། མ་འོངས་པའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལམ་ཁ་དེ་ད་ལྟ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པས་བྱེད་ཕྱོགས་དེ་ཉན་ཁ་ཅན་ཞིག་ཏུ་མཐོང་། ང་ཚོའི་ཡུལ་གྱར་གཞུང་ལ་བཙོན་ཁང་སོགས་མེད་ཕྱིར་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གི་རུལ་སུངས་མགོ་ཁྲིད་མི་ངན་དེ་ཚོ་ནུས་མེད་དུ་བཟོ་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་ཡག་ཤོས་ནི་ཁ་རྡུང་གཏོང་རྒྱུ་དང་། སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་རྒྱུ་རང་ཡིན། སྤྱི་འཐུས་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་གིས་སྤྱི་རྒྱུ་སྒེར་བདག་བྱས་ཡོད་པ་བོད་མིའི་ཆེ་མཐོས་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་བཅད་ཁྲ་བཏང་ཡོད་ཀྱང་ད་དུང་སྤོབས་པ་ཆེན་པོས་བོད་མིའི་མགོ་ཁྲིད་ཡིན་པའི་ཉམས་སྣང་ཅི་ཆེར་ཡོད་པ་འདིའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་ནམ། མི་ངན་འདི་ལྟ་བུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ངེས་པར་དུ་ནུས་མེད་བཟོ་དགོས་པ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་ཡིན། རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞིས་ཅན་ཕན་གྱིས་གུང་ཕྲན་ཏང་གཙང་མ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་དུས་ང་ཚོ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དེ་རུལ་སུངས་དུ་འགྱུར་སོང་ན་ངོ་རེ་ཚ། འདི་འདྲ་གྱུར་དུ་མི་འཇུག་པའི་འགན་དེ་མི་མང་ཚང་མ་ལ་ཡོད། རུལ་སུངས་མེད་པ་བཟོ་མ་ཐུབ་ཚེ་ང་ཚོ་ཁྲིམས་གྱིས་དབང་བསྒྱུར་དང་། སྤྱི་ཚོགས་དྲང་བདེན་ཟེར་བ་དེ་ཡོང་མི་ཤེས་པ་ཞིག་ཡིན། ང་ཚོའི་མགོ་ཁྲིད་དག་ལ་མི་རིགས་ཀྱི་མཚན་སྙན་དང་ཁེ་ཕན་ལ་གནོད་པའི་སྐྱོན་ཡོད་ན་ངེས་པར་གླེང་དགོས། དེ་ལྟར་གླེང་སའི་གོ་སྐབས་ཡོང་ཕྱིར་དུ་ ༸ གོང་ས་མཆོག་གིས་མང་གཙོ་གསོལ་བསྩལ་གནངས། ཡིན་ན་ཡང་། མི་མང་ལ་ད་དུང་མང་གཙོའི་གོ་རྟོགས་དང་། ལྟ་གྲུབ། བསམ་བློ་བཅས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ཡར་རྒྱས་ཚད་ལྡན་ཞིག་ཡོང་ཐུབ་མེད་པ་གསལ་བོ་ཡིན། བོད་པས་མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་འདི་རྒྱུན་འཛིན་ཡང་དག་པ་ཞིག་བྱེད་མ་ཐུབ་ཚེ་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་དང་མི་རིགས་ཀྱི་མདུན་ལམ་ཡག་པོ་ཡོང་རྒྱུ་ཁག་པོ་གྱུར་ཡོད།
མི་མང་གི་འོས་འགན།
མི་མང་གིས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་གཞུང་ལ་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གི་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་། ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱི་བློ་དཀར་གཞུང་དྲང་དགོས་པ་ཡིན། གཞན་ཞིག་ནས་གཞུང་གིས་བྱེད་ཕྱོགས་ནོར་བ་དང་མགོ་ཁྲིད་ཀྱིས་ནོར་འཁྲུལ་ཤོར་ན་རང་འགན་རང་ཁུར་གྱིས་སྐྱོན་བརྗོད་དང་ལམ་སྟོན་བྱེད་དགོས་པ་འདི་ཡིན། ད་ཆ་བོད་མི་ཚོ་ཉིན་རེ་ནས་ཉིན་རེ་ཁ་འཐོར་དུ་འགྲོ་གི་ཡོད་ཀྱང་རང་ཉིད་ས་ཆ་གང་དང་གནས་བབ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཏུ་གྱར་ཡང་རང་གཞུང་ལ་འབྲེལ་ལམ་དང་། བློ་སེམས་གཏོད་པ། ལྷག་བསམ་བྱེད་པ་བཅས་དགོས་པ་དང་། བྱིས་པ་ཚོ་ལ་ངེས་པར་དུ་དེ་ལྟར་བྱེད་དགོས་པའི་ཁ་བརྡ་བསླབ་བྱ་དང་། མི་རིགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལ་དགའ་ཞེན་དང་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་མཁན་ཞིག་ངེས་པར་དུ་བཟོ་དགོས་པ་ཡིན། འདི་ལྟར་མི་ཐོག་ནས་མི་ཐོག་བར་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་ཚེ་མ་འོངས་པར་བོད་མི་རིགས་ལ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ངེས་ཡིན།
རང་དབང་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་ཡིན། མཐུན་སྒྲིལ་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཡིན།
ཤེས་ཡོན་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་དམིགས་བུ་ཡིན།
བོད་ལ་རང་དབང་་ག་དུས་ཤར་གི་ཡོད་ན་་་་་
ཡག་པོ་གསུང་འདུག་་་་ཡིན་ན་ཡང་་་རང་སུ་ཡིན་མིན་དོགས་པ་ཡོད་