ཆུ་རྩོད། གཙང་པོ་འདིས་རྒྱ་གར་ནག་གི་འབྲེལ་ལམ་ནུབ་ཏུ་འཇུག་ཐུབ།

རྗོལ་ཝི་ཐི་ནོའོས་བརྩམས།

ཆོས་རྒྱལ་སྐྱབས་ཀྱི་བསྒྱུར།

ཕྱི་ཟླ་ ༤ བའི་ཆེས་ ༡༨ ནས་ ༡༩ བར་རྒྱ་གར་ནག་གི་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་གཉིས་པེ་ཅིན་དུ་ཐུག་ནས་ས་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་གླེང་རྒྱུ་རེད། གྲོས་མོལ་གྱི་གནད་འགག་གཙོ་བོ་ནི། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀར་བདག་དབང་གི་རྩོད་རྙོག་ཡོད་སའི་ས་མཚམས་བརྟན་བརླིང་ཡར་རྒྱས་ཇི་ལྟར་གཏོང་མིན་སྐོར་རེད། ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་ ༣ པའི་ནང་ལ། དབང་བསྒྱུར་ངེས་ཅན་གྱི་ས་ཐིག་(Line of Actual Control)1 རྒྱུད་དུ་འགྲེམས་འཇོག་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་དམག་དཔུང་རྒྱ་གར་གྱི་བདག་དབང་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་ཏུ་སིམ་འཛུལ་བྱས་པ་དེ། པེ་ཅིན་དང་ལྡི་ལི་གཉིས་བར་དངངས་འཚབ་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་གཙོ་བོ་ཆགས་ཡོད། དེ་དང་མཉམ་དུ། ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་སྣང་མེད་དུ་གཏོང་མི་ཉན་པ་ནི། དབང་བསྒྱུར་ངེས་ཅན་གྱི་ས་ཐིག་ནང་དུ་ཡོད་པའི་ཕོག་ཐུག་གི་རྒྱུ་དང་། ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་བདེ་འཇགས་ཐད་ནས་མཉམ་ལས་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཅན་གྱི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་རེད།

ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་ནི་མགོ་ཁུངས་བོད་ནས་དབང་བསྒྱུར་ངེས་ཅན་གྱི་ས་ཐིག་བརྒྱུད་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་ཨ་རུ་ན་ཅལ་ནང་དུ་བཞུར་གྱིན་ཡོད། ཨ་རུ་ན་ཅལ་ནི་རྒྱ་གར་ནག་ས་མཚམས་ཀྱི་རྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་ས་ཁུལ་གཉིས་ནང་གི་གཅིག་རེད། གཞན་གཅིག་ནི་ནུབ་ཀྱི་ཨག་སེ་ཆེན་(ཉེ་བའི་དུས་སུ་རྒྱ་དམག་རྣམས་ཀྱིས་སིམ་འཛུམ་བྱེད་ས་གཙོ་བོ)རེད། གཙང་ཐག་མ་ཆོད་པའི་གྲོས་མོལ་ཕྱིར་འཐེན་མ་བྱས་གོང་སྟེ། ༡༩༦༢ ལོར་རྒྱ་ནག་གི་དམག་དཔུང་གིས་ཨ་རུ་ན་ཅལ་ནང་དུ་ས་མཚམས་རྩོད་རྙོག་གི་ངོ་བོར་བཙན་འཛུལ་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱས་པ་རེད། པེ་ཅིན་གྱི་ངོས་ནས་ས་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ལྷོ་རྒྱུད་རེད་ཅེས་བདག་དབང་རྩོད་ཀྱི་ཡོད་ལ། ལྡི་ལི་གསར་བས་དེ་ནི་ ༡༩༡༤ ལོའི་ཆིངས་ཡིག་གཞིར་བཞག་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་ཁུལ་འཁྲུལ་མེད་ཅིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་ཁུལ་བརྒྱུད་བྷང་ལ་རྡེ་ཤིར་བཞུར་ནས། མཐའ་མར་བྷང་གྷལ་མཚོ་ལག་(Bay of Bengal)ཏུ་འབབ་ཀྱི་ཡོད།

འཛམ་གླིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཙང་པོ་ཆེ་ཁག་དག་གི་ནང་ནས། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་ནི་ཁྲིམས་ཐོག་སྟངས་འཛིན་གྱི་རིམ་པ་དམའ་བའི་གཙང་པོ་ཞིག་རེད། དཔེར་ན། ནེལ་གཙང་པོའི་(Nile River)རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱིས་ཞི་བདེ་དང་བདེ་འཇགས་ཡོང་ཆེད་ནེལ་གཙང་འདབ་ལས་གཞི་(Nile Basin Initiative)་ཞེས་པ་བཙུགས་ཡོད་ལ། རྫ་ཆུའི་སྨད་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོའི་རྫ་ཆུའི་ཚོགས་ཆུང་(Mekong River Commision)་ཞེས་པ་བཙུགས་ཡོད། (རྒྱ་ནག་ནི་ཚོགས་ཆུང་དེའི་ཚོགས་མི་དངོས་མིན་ཡང་། ལྟ་རྟོག་པ་གཅིག་ཡིན།) དེ་ལས་ལྡོག་ཏེ། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་བཞུར་སའི་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་སྟེ། རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་གར། བྷང་ལ་རྡེ་ཤི་བཅས་ཀྱི་བར་ལ་ཁྲིམས་ཐོག་གི་མཉམ་ལས་ཀྱི་ནུས་པ་མེད། ཐ་ན། རྒྱ་གར་ནག་གཉིས་ཕན་ཚུན་མཉམ་འབྲེལ་ཐད་ནས་བལྟས་ནའང་། གཙང་པོ་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་བརྗེ་སྤྲོད་ཀྱི་མོས་མཐུན་དང་། དུས་ནས་དུས་སུ་འཚོགས་ཀྱི་མེད་པའི་མཉམ་ལས་སྡེ་ཁག་ཙམ་རེད། གྲོས་མཐུན་ཚད་མཐོན་པོ་(ཆུ་བོ་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱི་ཆིངས་ཡིག་ལྟ་བུ)་དེ་འདྲ་འཇོག་མི་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི། གཙང་པོ་བཞུར་ས་དེ་རྩོད་རྙོག་ཅན་གྱི་ས་ཁུལ་ཡིན་པས་རེད།

བདེ་འཇགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་ནས་བལྟས་ན། པེ་ཅིན་དང་ལྡི་ལི་གསར་བར་དཀའ་ངལ་ཆེ་ཁག་གསུམ་ཡོད། དཀའ་ངལ་དེ་དག་ནི་ངའི་ལས་རོགས་ས་ཏོས་ལེ་མ་ཡེ་(Satu Limaye)དང་ནེ་ལན་ཐས་ས་མ་ར་ན་ཡག་(Nilanthi Samaranayake)གཉིས་དང་མཉམ་དུ་བརྩམས་པའི་སེ་ཨེན་ཨེ་(CNA)ཡི་ཉམས་ཞིབ་གསར་བ་དེའི་ནང་དུ། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་བཞུར་སའི་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་གྱི་ལྟ་བ་དང་སྲིད་ཇུས་བཅས་ཞིབ་ཚགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ཏེ་གླེང་ཡོད།

དང་པོ་ནི། ཆུ་ལོག་སྔོན་འགོག་དང་སྟངས་འཛིན་གྱི་དཀའ་ངལ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོར་རྒྱ་ནག་གིས་སྟངས་འཛིན་འོག་ཡོད་པའི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་རྒྱུད་ཀྱི་རང་བྱུང་ཆུ་རགས་ཤིག་གི་ཁ་གློད་པས། ཨ་རུ་ན་ཅལ་དུ་ཆུ་ལོག་ཤུགས་ཆེན་བརྒྱབ་ཡོད། རྒྱ་གར་གྱི་མི་སེར་ ༣༠ རྐྱེན་འདས་དང་། ཁྲི་ཚོ་ལྔ་ཙམ་གཞིས་ཀ་དང་ཁ་བྲལ་དགོས་ཐུག་ཡོད། རྒྱ་གར་དཔོན་རིགས་ཚོས་རྒྱ་ནག་གིས་ཆུ་ལོག་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གནས་ཚུལ་གསལ་བོ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། སྔོན་བརྡ་མ་བཏང་བའི་ཉེས་འཛུགས་བྱས་པར་བརྟེན། ༢༠༠༢ ལོར་རྒྱ་ནག་གིས་ཆུ་ལོག་ཡོང་བའི་དུས་ཚིགས་ལ་གཙང་པོའི་བཞུར་ཚད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྒྱ་གར་ལ་སྤྲོད་རྒྱུའི་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད། (ལོ་ཕྱེད་ཙམ་གྱི་མཚམས་སུ) དུས་ད་ལྟའང་ཆུ་ལོག་ནི་སེམས་ཁྲལ་གྱི་གཞི་མ་ཞིག་རེད་ལ། སའི་གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་འཕེལ་བར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་འཁྱགས་རོམ་བཞུ་གི་ཡོད་པས། མ་འོངས་པར་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་སྲིད་རྒྱུ་རེད།

གཉིས་པ་ནི། རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་གར་ནང་དུ་བཞུར་བའི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ཁ་སྒྱུར་ཐུབ་པའི་ཆུ་རགས་རྒྱག་སྲིད་པའི་སེམས་ཁྲལ་རེད། སེམས་ཁྲལ་འདི་ནི་ལོ་ངོ་མང་པོའི་རིང་ལ་རྒྱ་གར་ནང་དུ་སྐོར་བ་བརྒྱབ་ནས་བསྡད་པ་རེད། བྷི་ར་མ་ ཆེ་ལེ་ནས་(Brahma Chellaney)ཀྱིས་བརྩམས་པའི་(ཡོང་བཞིན་པའི་རྒྱ་གར་ནག་གཉིས་ཀྱི་ཆུ་རྩོད)་ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་དུ་གསལ་ཁ་བཏོན་ནས་བྲིས་ཡོད། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཐོག རྒྱ་ནག་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་གི་ལས་བྱེད་ཟུར་བ་ཞིག་ཚུད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་ཤེས་ལྡན་པ་ཚོས་རྒྱལ་ནང་གི་ཆུའི་དཀའ་སེལ་ཆེད། གཙང་པོའི་ཁ་ལོ་སྒྱུར་བའི་འཆར་གཞི་འདྲ་མིན་ཐད་ལ་བསམ་གཞིགས་བྱེད་ཀྱིན་འདུག ཁོང་གིས་བྲིས་བའི་རྩོམ་ཡིག་(བོད་ཀྱི་ཆུ་ཡིས་རྒྱ་ནག་སྐྱོབ་ཐུབ)་ཅེས་པ་དེར་རྒྱལ་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀས་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད།

འོན་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གི་ཆེད་ལས་པ་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་ལས་འཆར་འདི་ནི་འགྲོ་སོང་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་དང་། ལག་རྩལ་གྱི་དཀའ་ངལ་དག་ཀྱང་རྙོག་འཛིང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྩོད་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ། དེའི་ཚབ་ཏུ་རྒྱལ་ནང་གི་ཆུའི་དཀའ་ངལ་སེལ་བའི་ཐབས་ལམ་འདི་ལས་ལེགས་པ་ཡོད་ཚུལ་བྲིས་ཡོད། (ཞིང་ལས་ཀྱི་ལས་ཆོད་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་པ་ལྟ་བུ།) མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཚོས་གཙང་ཆུ་གསོག་འཇོག་མི་དགོས་པའི་ཆུ་རགས་(Run of the River dam)སྟེ། ཆུ་ཡི་ཁ་ལོ་སྒྱུར་བའི་ནུས་པ་མེད་པའི་ཆུ་རགས་ཁོ་ན་རྒྱག་གི་ཡོད་པ་དུས་ནས་དུས་སུ་ནན་བརྗོད་བྱས་ཀྱང་། མཇུག་མ་རྫོགས་པའི་ས་མཚམས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་དང་། རྒྱ་གར་གཉིས་བར་ལ་འཐབ་ཇུས་ཐད་ནས་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཚད་དམའ་བོ་ཡིན་སྟབས། རྒྱ་གར་བ་མང་པོ་ཞིག་གིས་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་ཆ་དེར་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་མེད།

གསུམ་པ། རྒྱ་ནག་ལྟ་ཞིབ་པ་ཚོས་ཨ་རུ་ན་ཅལ་ཁུལ་གྱི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་རྒྱུད་དུ་རྒྱ་གར་གྱིས་འཆར་གཞི་བཏང་བའི་ཆུ་གློག་ནུས་ཤུགས་དང་། ཡར་རྒྱས་འཛུགས་སྐྲུན་གཞན་དག་ལ་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཁོང་ཚོའི་ཞེད་སྣང་ནི། ཡར་རྒྱས་འཛུགས་སྐྲུན་འདིས་ཨ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་ཁུལ་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་ངེས་པ་དོན་གྱི་དབང་བསྒྱུར་ཏེ་སྲ་བརྟན་དང་། རྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་ས་ཁུལ་དེར་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་མི་མང་པོ་གནས་སྤོ་བྱེད་པའི་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་བསྐྲུན་པ་དེ་རེད། འདིས་ས་མཚམས་གྲོས་མོལ་གྱི་རྙོག་འཛིང་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། པེ་ཅིན་གྱིས་ལྷོ་བོད་དབང་དུ་བསྡུ་རྒྱུ་ཁག་པོ་བཟོ་གི་རེད། ཐ་ན། རྒྱ་ནག་གིས་ཨ་རུ་ན་ཅལ་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་གར་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་འཆར་ཁག་རྙོག་འཛིང་ཆེ་རུ་གཏོང་ཆེད། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་དེ་རིགས་ལ་མ་འཛུགས་འགོག་པའི་ཐབས་ཤེས་བཙལ་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་ཆེད་ལས་པ་ཚོར་བཅར་འདྲི་བྱས་པའི་ནང་དོན་ལ་གཞིགས་ན། པེ་ཅིན་ལ་ཨ་རུ་ན་ཅལ་ཁུལ་ཏུ་རྒྱ་གར་གྱིས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བའི་ལས་གཞི་དག་གཏན་དུ་འགོག་པའི་རེ་བ་མེད་ཀྱང་། ཕལ་ཆེར་ལས་འཆར་དེ་དག་མུ་མཐུད་ནས་རྒྱ་གར་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་འབྲེལ་ལམ་གྱི་ནང་དུ་སུན་པོ་བཟོ་བའི་རྒྱུ་རུ་འགྱུར་རྒྱུ་ཡིན་པ་བརྗོད་འདུག

ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བལྟས་ན། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོས་རྒྱ་གར་ནག་བར་གྱི་དངངས་འཚབ་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བའི་དཀའ་ངལ་འདྲེས་མ་ཞིག་མཚོན་གྱི་ཡོད། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བདག་དབང་གི་གནད་དོན་དེས། ས་མཚམས་ཀྱི་རྙོག་གྲ་ཇེ་ཆེར་གཏང་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གནས་བབ་ཞིག་འཆར་སྣང་བྱེད་རྒྱུ་ནི་ཁག་པོ་མ་རེད། མདོར་བསྡུས་ན། ཆུ་ནི་དམག་ཇུས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ས་ཁུལ་དེར་དྲག་པོའི་ནུས་ཤུགས་རྒྱུན་སྐྱོང་ཐུབ་མིན་ཐད་གལ་ཆེན་ཆགས་ཡོད། འོན་ཀྱང་། ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་མཉམ་དུ། གཙང་པོའི་གནད་དོན་ཁག་གླེང་སློང་གིས་དབང་བསྒྱུར་ངེས་ཅན་གྱི་ས་ཐིག་བརྟན་བརླིང་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཁ་ཤས་འདུག

ཉུང་མཐའ་ཡང་། རྒྱ་གར་ནག་གཉིས་ཐག་ཉེ་བོའི་སྒོ་ནས་ཆུ་ལོག་གི་ཉེན་ཁའི་ཐད་ནས་མཉམ་ལས་བྱེད་ཐུབ། དཔེར་ན། ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་དམག་དཔུང་གིས་ཆུ་ལོག་གི་གནས་བབ་རྨང་གཞི་བྱས་ཏེ་མཉམ་འབྲེལ་སྦྱོང་བརྡར་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཆོག་གི་རེད། འདི་ནི་ཉེ་བའི་ཆར་རྒྱ་གར་ནག་གཉིས་ཀྱིས་འབྱུང་བའི་གནོད་འཚེའི་ཉེན་སྐྱོབ་ཐད་ནས། ས་མཚམས་ཁུལ་དུ་མཉམ་འབྲེལ་དམག་སྦྱོང་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར་བྱེད་ཆོག་གི་རེད། རྒྱ་གར་ནག་གི་ཡུལ་མིའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགན་ཁུར་བ་ཚོས་ཀྱང་། ས་ཁུལ་ཏུ་ཆུ་ལོག་ཉེན་འགོག་གི་ཐབས་ལམ་གྱི་ནུས་པ་སྲ་བརྟན་དུ་ཇི་ལྟར་གཏོང་མིན་གྱི་སྐོར་གྲོས་བསྡུར་བྱེད་ཆོག དེ་མིན། ཐུན་མོང་གི་སེམས་ཁྲལ་གྲོས་དོན་གཞན་ཁག་སྟེ། གཙང་པོའི་བདེ་འཇགས་དང་ཁོར་ཡུག་བཙོག་བཟོ་སྔོན་འགོག་གི་སྐོར་ལ་གནས་ཚུལ་བརྗེ་སྤྲོད་བྱེད་རེས་བྱ་ཆོག

མཉམ་ལས་འདི་འདྲའི་རིགས་ཀྱིས་ས་མཚམས་རྩོད་རྙོག་དང་འབྲེལ་བའི་དངངས་འཚབ་སྦས་མ་དག་སེལ་མི་ཐུབ་ཀྱང་། དམའ་རིམ་ནས་ཕན་ཚུན་ལ་ཡིད་ཆེས་བསྐྲུན་པ་དང་། ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱིས་ཛ་དྲག་གི་སྐབས་སུ་གདོང་ལེན་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཇེ་ཆེར་གཏོང་ཐུབ།

གོམ་སྟབས་གཞན་པ་དེའི་ནང་དུ། དབང་བསྒྱུར་ངེས་ཅན་གྱི་ས་ཐིག་གི་ངོས་གཉིས་ནས་ཆུ་རགས་རྒྱག་པ་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་གཞན་རྣམས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བརྗེ་སྤྲོད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཚུད་ཡོད། དཔེར་ན། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལོའི་ཟླ་ ༡༠ པ་ནས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་མགོ་བཙུགས་པའི་རྫང་མོའི་ཆུ་རགས་(Zangmu Dam)ལ་རྒྱ་གར་དཔོན་རིགས་ཚོ་ལྟ་སྐོར་བྱེད་འཇུག་རྒྱུ་དང་། མ་ཟད། རྒྱ་གར་གྱི་སེམས་ཁྲལ་ཏེ། ཆུ་རགས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་མཐར་ཐུག་དམིགས་ཡུལ་ཅི་ཡིན་ལ་ལན་འདེབས་བྱེད་ཆེད། རྒྱ་ནག་གིས་འཆར་གཞི་བཏང་བའི་ཆུ་རགས་འཛུགས་སྐྲུན་འཕར་མ་དག་གི་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། འོན་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གི་ཕྱོགས་ཁོ་ནས་གནས་ཚུལ་དེ་འདྲ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་པའི་རེ་བ་བྱེད་མི་ཉན། ལྡི་ལི་གསར་པས་ཀྱང་རྒྱ་གར་སྟངས་འཛིན་འོག་ཡོད་པའི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་། གཙང་པོའི་སྨད་རྒྱུད་དུ་ཆུ་རགས་གྲངས་ག་ཚོད་རྒྱག་རྒྱུ་ཡིན་མིན་གྱི་གནས་ཚུལ་གསལ་བོ་བཟོ་དགོས། གནད་འགག་ལེགས་ཤོས་ནི། གཞུང་གཉིས་ཀས་མཉམ་འབྲེལ་ཡར་རྒྱས་མྱུལ་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཚུད་ཡོད། དེ་ནི་ཉེ་བའི་ཆར་གསར་འཛུགས་བྱས་པའི་ཧི་མ་ལ་ཡ་ཡར་རྒྱས་གླེང་སྟེགས་(Trans-Himalaya Development Forum)གཞི་རུ་བཞག་ནས་བསྒྲུབ་ཆོག ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བཞུར་རྒྱུད་ཀྱི་ཡུལ་གཤོངས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་བཤད་ན། རྒྱ་གར་ནག་གཉིས་ཀྱི་གཙང་པོའི་བཞུར་རྒྱུད་ཀྱི་ཡུལ་གཤོངས་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་བྷང་ལ་དྷེ་ཤི་དང་མཉམ་དུ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་མཉམ་འབྲེལ་བྱེད་དགོས། འདི་ནི་ལས་སླ་བོའི་སྒོ་ནས་བསྒྲུབ་ཐུབ་རྒྱུ་ཞིག་མིན་པས། པེ་ཅིན་དང་ལྡི་ལི་གསར་བ་གཉིས་ཀྱིས་གཙང་པོའི་གནད་དོན་སྐོར་ལ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་སོ་སོའི་འདམ་ང་ལས་བརྒལ་དགོས། གནས་སྐབས་སུ། རྒྱལ་ཁབ་མཉམ་སྡེབ་ཀྱི་ནུས་པས་ཁོར་ཡུག་འབག་བཙོག་དང་། འབྱུང་བའི་གནོད་འཚེ་ཉེན་སྐྱོབ་ལྟ་བུ་དོན་དག་ཆུང་ཆུང་ཁག་ལ་དོ་སྣང་དང་། ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་ཐོག་ནས། རྫ་ཆུའི་ཚོགས་ཆུང་གི་དཔེ་མཚོན་གཞིར་བཟུང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ཡུལ་གཤོངས་ཚོགས་ཆུང་(Brahmaputra Basin Commision)་ཞིག་གསར་འཛུགས་ཀྱིས། རྒྱལ་ཁབ་དང་རྒྱལ་ཁབ་བར་གྱི་ཁྲིམས་འགལ་བྱ་སྤྱོད་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་པ་ལྟ་བུའི་གནས་ཚུལ་བརྗེ་སྤྲོད་དང་། མཉམ་སྡེབ་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཐུབ། རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་བར་གྱི་དངངས་འཚབ་གནས་བབ་ལ་བལྟས་ན། (རྒྱ་གར་དང་བྷང་ལ་རྡེ་ཤི་གཉིས་བར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཡང་ཚུད་ཡོད།) མཉམ་ལས་དེ་འདྲ་ནི་ལས་སླ་བོ་མ་རེད། གལ་ཏེ། མཉམ་འབྲེལ་ལས་གཞི་འདི་ལམ་ལྷོངས་བྱུང་བ་ཡིན་ན། ད་ལྟ་རྩ་བ་ནས་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མཉམ་སྡེབ་ཀྱི་ལས་གཞིའི་རྨང་གཞི་ཙམ་འདིང་ཐུབ་ཀྱི་རེད།

བསྒྱུར་མཆན།

དབང་བསྒྱུར་ངེས་ཅན་གྱི་ས་ཐིག་(Line of Actual Control)ནི་རྒྱ་གར་མངའ་འོག་གི་ས་དང་། རྒྱ་ནག་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་ས་གཉིས་དབྱེ་བའི་ས་ཐིག་ཡིན། འདིར་གོ་བ་ལེན་ཚུལ་གཉིས་ཡོད། རྒྱ་ཆུང་ནས་བལྟས་ན། ས་ཐིག་འདི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་དབྱེ་བའི་ནུབ་ཕྱོགས་ས་མཚམས་ཀྱི་ས་ཐིག་ཁོ་ན་རེད། ས་ཐིག་འདིས་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་རྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་མེག་མོ་ཧན་ས་ཐིག་དང་། དེ་གཉིས་བར་གྱི་རྩོད་རྙོག་མེད་པའི་ས་མཚམས་བཅས་ལྷན་གཅིག་ཏུ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་གྱི་ས་མཚམས་ལ་དབྱེ་བ་བྱས་ཡོད། རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་བལྟས་ན། འདིའི་ནང་དུ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ས་ཐིག་དང་མེག་མོ་ཧན་ས་ཐིག་གཉིས་ཚུད་ཡོད་པས། རྒྱ་གར་ནག་གཉིས་བར་གྱི་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ས་མཚམས་དབྱེ་བྱེད་ཀྱི་ས་ཐིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཆོག

(རྩོམ་པ་པོ་རྗོལ་ཝི་ཐི་ནོའོ་(Joel Wuthnow)ཨ་རིའི་བདེ་རྒྱལ་ཡོངས་བདེ་སྲུང་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭའི་རྒྱ་ནག་དམག་དོན་ཞིབ་འཇུག་སྡེ་ཁག་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཞིག་ཡིན། )

མ་རྩོམ་གྱི་འབྲེལ་ཐག http://nationalinterest.org/feature/water-war-river-could-sink-china-india-relations-15829