ཁེརི་ཧཱོང་ Cary Huang གིས་བརྩམས།
འཕྲིན་ལས་དབང་འདུས་ཀྱིས་བསྒྱུར།
ཁེརི་ཧཱོང་གིས་ “འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་ལས་བསླབ་བྱ་ལེན་པའམ་དྲན་གསོ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཙམ་ཡང་མི་བཙལ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས་ནོར་འཁྲུལ་བསྐྱར་ཟློས་བྱེད་རྒྱུ་ངེས་པ་ཡིན།ˮ ཞེས་བརྗོད་འདུག
རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ནི་ཡོངས་གྲགས་སུ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་རྣམས་རྗེས་དྲན་བྱ་རྒྱུར་ཧ་ཅང་དག་སྣང་ཆེ་ཞིང་། དེ་དག་ད་སྐབས་དམར་ཤོག་ཚོགས་པར་ཆེ་སྟོད་དང་དགག་ཕྱོགས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆར་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་རྒྱུན་སྲོལ་ལྟར་ན། གལ་ཆེའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་རྣམས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་རེའི་མཚམས་སུ་སྲུང་གཙི་བྱེད་རྒྱུ་གཙོར་འདོན་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་འདུག འོན་ཀྱང་ཟླ་འདིའི་རེས་གཟའ་ཟླ་བའི་ཉིན་ནི་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་མཇུག་བསྒྲིལ་ནས་མི་ལོ་ ༥༠ ཧྲིལ་པོ་འཁོར་བའི་དུས་དྲན་ལ་འཁེལ་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་ནས་དུས་དྲན་སྲུང་གཙི་མི་བྱེད་པའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་འདིར་བསམ་ན། རྒྱུན་སྲོལ་དེ་དག་དབྱེ་འདེམས་ཀྱིས་སྲུང་གཙི་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་བོར་མཚོན་ཐུབ།
དཔེ་མཚོན་ཞིག་སྟེ་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་གཅིག་ཙམ་འདིའི་རིང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དངངས་སྐྲགས་ཁོ་ནས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་དཀྱུས་མ་རྣམས་དུས་རབས་སྔོན་མའི་ནང་བྱུང་བའི་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ནང་མྱངས་བའི་ཡིད་སྐྱོའི་ཟློས་གར་དང་། རྐྱེན་ངན་སྡུག་སྦྱོང་དག་དང་གཅིག་མཚུངས་མྱངས་དགོས་བྱུང་ཡོད། རིག་གནས་གསར་བརྗེ་མཇུག་བསྒྲིལ་ཏེ་མི་ལོ་ཉི་ཤུ་དང་སུམ་བཅུ། བཞི་བཅུ་བཅས་འཁོར་ཡང་དྲག་གནོན་རྐྱང་རྐྱང་འོག་དུས་དྲན་ཐེངས་གཅིག་ཀྱང་སྲུང་གཙི་བྱས་མྱོང་མེད།
མའོ་ཙེ་ཏུང་(毛澤東) གིས་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་གོ་གནས་བརྟེན་སྲུང་འོག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་ཁ་ལོ་སྒྱུར་ཕྱིར་ལས་འགུལ་འདི་གྲབས་ཤོམ་བྱས་ཡོད། མི་མང་དུང་ཕྱུར་མང་པོ་དམར་གསོད་བཏང་བ་དང་། ཉེས་མེད་བཙོན་དུ་བཅུག་པ། རྒྱུ་ནོར་འཕྲོག་བཅོམས་བྱས་པ། ལྷག་པར་དུ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་དང་གཉའ་གནོན་དམའ་འབེབས། རྒྱ་ནག་གི་རིག་གཞུང་དང་ཡུལ་སྲོལ། སྒྱུ་རྩལ་དང་ཆོས་ལུགས། དེ་བཞིན། གནའ་བོའི་མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག་བཟོ་བཀོད་དང་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ། དགོན་པ་དང་ཁང་ཁྱིམ་སོགས་བགྲང་ལས་འདས་པ་རྩ་གཏོར་བཏང་ཡོད་སྟབས། སྲིད་དོན་པ་ཚོས་དུས་སྐབས་འདིར་ ‘རྒྱ་ནག་རྩ་གཏོར’ ཞེས་ཡོངས་གྲགས་སུ་འབོད་བཞིན་ཡོད། པེ་ཅིན་གཅིག་པུར་མཚོན་ན་རིག་གཞུང་བསྟི་གནས་ ༦༨༤༣ ཙམ་ཡོད་པ་ལས་ ༤༩༩༢ ཙམ་ཤུལ་མེད་བཟོས་ཡོད།
རིགས་གནས་གསར་བརྗེའི་མཇུག་འབྲས་ཐབས་སྡུག་ཤོས་དེ་ནི་མི་མང་རྣམ་དཔྱོད་བློ་གྲོས་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ་དེ་ཡིན། དེ་ནི་ད་ལྟའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ན་ཚའི་རྐྱེན་རྩ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད་པ་དཔེར་ན་གཞི་རྩའི་ལེགས་ཉེས་དབྱེ་འབྱེད་མི་ཐུབ་པ་དང་། མི་མང་ཕན་ཚུན་བྱམས་བརྩེ་དང་གཉོར་སྐྱོང་། ཡིད་ཆེས་བཅས་ཀྱིས་ཕོངས་བསྡད་ཡོད་པ་འདིས་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡ ལོར་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་དོན་རྐྱེན་འདི་ ‘བྱུས་ངན་དང་ཟིང་འཁྲུག་གི་དོན་རྐྱེན’ ཡིན་སྐོར་གཞུང་འབྲེལ་ངོས་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེན་ཞུས་ཡོད་ཀྱང་། མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་རྗེས་འཛིན་དབུ་འཁྲིད་ཚང་མས་བཟོད་དཀའི་ན་ཟུག་ཅན་གྱི་དྲན་སྣང་དང་མུན་ནག་ཅན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་འདི་རྟག་ཏུ་གདན་འོག་ལ་སྦ་ཐབས་ཁོ་ན་བྱས་ཡོད།
པེ་ཅིན་གཞུང་ངོས་ནས་མུན་ནག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཀྱོག་མཚམས་འདིར་ཕྱིར་དྲན་དང་འདས་ཟིན་པའི་དོན་རྐྱེན་ཐོག་བསམ་གཞིག་བྱས་ན། དོན་མེད་ལ་ད་ལྟའི་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པར་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་པའི་རྒྱུ་རུ་འགྱུར་སྲིད་པའི་དོགས་པ་དང་ཞེད་སྣང་འོག་མང་ཚོགས་ནང་བགྲོ་གླེང་བྱེད་པ་དང་། གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་བསླབ་གཞིའི་སློབ་ཚན་ཁོངས་སུ་འཇོག་རྒྱུར་བཀག་སྡོམ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་མང་པོ་ཞིག་གིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་དོན་རྐྱེན་རྣམས་ཉམས་ཞིབ་དང་སློབ་འཁྲིད་ཀྱི་སླབ་གཞིའི་རྒྱུ་ཆའི་ཁོངས་སུ་བདམས་སྒྲིག་བྱས་ཡོད།
རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ད་བར་གྱི་བྱས་ཉེས་ཚང་མ་ ‘མི་བཞི་ཤོག་ཁག’ ལ་ཁག་དཀྲི་གཅིག་མཚུངས་བྱ་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་རྐྱང་རྐྱང་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་ངོས་ནས་ཅིའི་ཕྱིར་མི་མང་སྤྱིའི་དཀའ་སྡུག་རིང་དུ་དོར་ཏེ། མི་གཅིག་གི་བདེ་ཐབས་ཁོ་ནའི་ཆེད་སྨྱོ་འབོག་གི་ལག་རྩེད་འོག རྒྱལ་ཁབ་དུམ་བུར་གཏོང་བའི་སྲིད་བྱུས་ཐད་ད་བར་གསལ་བཤད་ལན་འདེབས་བྱ་རྒྱུ་ལྷག་པ་ཡིན་ནམ།
མ་འོངས་དབང་བསྒྱུར་བའི་དུས་ཡུན་རིང་ནོར་འཁྲུལ་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་དང་། དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྟངས་འཛིན་ཚགས་ཚུད་མེད་པ། མི་མང་ས་ཡ་བཅུ་ཙམ་གྱི་རིན་བྲལ་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བ་འདི་ནི་ཧེ་ཐི་ལིར་དང་སིཏཱ་ལིན་གཉིས་ཀྱི་ལག་འོག་ནས་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བ་ལས་མང་ཞིང་། བྱས་ཉེས་དེ་དག་གི་འགན་འཁྲི་ཡོངས་རྫོགས་མའོ་ལས་གཞན་སུ་ལའང་མེད། མི་ལོ་ལྔ་བཅུ་འདས་ཟིན་ཡང་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ངོས་ནས་སེམས་ནད་ཅན་གྱི་དོན་རྐྱེན་རྣམས་དྲང་བདེན་གྱི་ལམ་ནས་གླེང་སློང་ཙམ་ཡང་བྱེད་ཐུབ་མེད་ལ། དཀའ་སྡུག་གིས་མནར་བའི་མི་མང་ཚོར་གཞུང་འབྲེལ་གྱིས་བཟོད་གསོལ་དང་གུན་གསབ་སོགས་ཞུ་སྤྲོད་མ་ཐུབ་པ་འདིས་མི་དམངས་མང་པོ་ཞིག་གི་སེམས་ཀྱི་རྨ་ཁ་དང་རྨས་ཤུལ་ད་དུང་གསོ་ཐུབ་མེད་པ་ཁ་མཚོན་གཅོད་ཐུབ།
དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། འདས་དོན་གྱི་ཡིད་སྐྱོའི་བྱུས་ཉེས་རྣམས་དྲན་གསོ་བྱ་རྒྱུ་འདི་གཙོ་བོ་མིན་པར་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་ནས་འདས་པའི་ནོར་འཁྲུལ་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་ནས་བསླབ་བྱ་ལེན་ཐུབ་མིན་དེར་ཐུག་ཡོད། གཅིག་བྱས་ན་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གི་འགལ་ཟླའི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་ལྷན་སྐྱེས་ཟློས་གར་རྣམས་དམར་རྗེན་དུ་བཏོན་ཡོད་སྟབས། དེ་དག་གི་གཞི་རྩའི་མ་ལག་ཡོངས་ལ་ལེགས་བཅོས་བྱེད་དགོས་པ་དེ་ནི་འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་ནས་བླངས་བའི་བསླབ་བྱ་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པར་སེམས།
མའོ་ཡི་དུས་རབས་རྗེས་ཀྱི་དབུ་འཁྲིད་རྣམས་དྲག་པོའི་སྒོ་ནས་ཡང་ཡང་ནང་ཁུལ་དབང་ཆའི་འཐབ་འཁྲུག་བྱེད་བཞིན་པར་གཞིགས་ན། རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཤུལ་བཞག་དེས་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་ལ་མུ་མཐུད་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་བོར་མཐོང་ཐུབ་པ་དང་། ལྷག་དོན་དུ་མའོ་ཡིས་བཙུགས་པའི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་གཅིག་གིས་སྲིད་གཞུང་མུ་མཐུད་སྐྱོང་བའི་ལམ་ལུགས་འདི་རྒྱ་ནག་དེང་རབས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་མདུན་ལམ་ལ་བར་ཆད་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
གལ་ཏེ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་འཇིགས་སྣང་གིས་རྐྱེན་པས་རང་ཉིད་ཀྱི་འདས་པའི་དངོས་དོན་རྣམས་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱེད་རྒྱུ་དང་ནོར་འཁྲུལ་ལས་བསླབ་བྱ་ལེན་རྒྱུ་ཁས་ལེན་མི་ཐུབ་ཚེ་ཁོང་ཚོར་འབྱུང་འགྱུར་ཕུགས་མདུན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་ཀྱང་གསལ་པོ་ཞིག་ཧ་ལམ་ཡོད་མི་སྲིད།
ད་ལྟའི་འཆར་སི་པཱིན་གྱི་ཡུལ་མི་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ཨ་མི་རི་ཀའི་གཞུང་ལུགས་སྨྲ་བ་གྲགས་ཅན་ཇཱོར་ཇི་སན་ཏཱ་ཡ་ནའི་གསུང་དུམ་ “འདས་པའི་དོན་རྐྱེན་ཡིད་ལ་དྲན་གསོ་མི་ཐུབ་མཁན་ཚོས་དེ་དག་བསྐྱར་ཟློས་བྱེད་རྒྱུར་ངེས་པ་ཡིན།ˮ ཞེས་པ་དེ་ནི་རྒྱལ་འབངས་ཡོངས་ནས་གདོང་ལེན་བྱ་དགོས་པའི་འཇིགས་སྣང་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་ནོ།།
མ་རྩོམ་འབྲེལ་ཐག http://www.scmp.com/comment/insight-opinion/article/1943970/china-must-let-dark-deeds-cultural-revolution-come-light
གང་ལྟར་གོང་བརྗོད་རྩོམ་པ་པོས་གསུང་བ་ལྟར་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གིས་དྲན་གསོ་བྱེད་འོས་པ་ཞིག་ལ་དེང་ལེན་བྱས་མ་པ་ཞིག་མི་སྲིད་པ་ལྟ་བུ་རེད། ཡིན་ན་ཡང་ད་བར་དུས་དྲན་དང་དྲན་གསོ་མ་བྱས་པ་འདི་འདས་དོན་ལ་བསམ་ཞིག་བྱས་ཚེ་རིང་ཐང་མེད་པ་གསལ་བོ་ཚོར་ཡོད་པ་རེད། མ་ཟད་ད་ལྟའི་རྒྱ་ནག་གི་སྦྱི་ཚོགས་ནང་ཡང་འདི་གླེང་རིན་མེད་པ་གསལ་བོ་ཆགས་པ་རེད། དེ་མིན་ད་བར་འདས་པའི་བྱ་བཞག་གལ་ཆེན་མང་པོ་ལ་དྲན་གསོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་རེད་འདི་གླེང་རིན་པ་དང་སྦྱི་ཚོགས་ལྷང་འཇགས་མེད་ཙང་དྲན་གསོ་མ་བྱས་པ་ཞིག་རེད་འདོད་ཡོད།