— ཕུ་བོ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ་ལགས་འདས་རྗེས་ཀྱི་དྲན་ཐོ།
གཟི་མིག་གསུམ་པ།
བདག་གི་འདང་རྩིས་ཆེ་བའི་ཕུ་བོ་ཁོང་གློ་བུར་དུ་སྐུ་གཤེགས་པའི་དོན་རྐྱེན་འདིས། ངའི་སེམས་ཁམས་དང་འཆར་སྒོ་ཡོད་ཚད་རྨང་ནས་དཀྲུགས་སོང་། ང་ལ་སྐབས་འདིར་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུའི་འདུན་པ་དང་། ཡི་གེ་འབྲི་འདོད་ཀྱི་ཀུན་སློང་། བསམ་བློ་གཏོང་བའི་སྤོབས་པ་སོགས་གཏན་ནས་མེད་པར་གྱུར་འདུག ཡིན་ནའང་ཁོང་འདས་རྗེས་དྲ་ལམ་ནས་མྱ་ངན་ཞུ་ཚིག་དང་རྗེས་དྲན་རྩོམ་ཡིག་མང་ཙམ་ཐོན་པ་དང་། ཁོང་གི་སློབ་མ་དང་གྲོགས་པོ་ཚོས་རྩོམ་ཡིག་དེ་དག་བསྡུ་རུབ་བྱས་ནས་དེབ་ཅིག་བཟོ་འཆར་ཡོད་པ་ཤེས་ཏེ། ང་རང་གིས་ཀྱང་དྲན་ཚོད་ཅིག་བྲི་དགོས་བསམས་ནས་ཉིན་འགའ་འགོར་ཡང་། ལོ་འདིར་སྔ་ཕྱིར་བྱུང་བའི་དོན་རྐྱེན་མང་བོའི་དབང་གིས་ངའི་སེམས་པ་སྟོང་བར་ཆགས་ཤིང་མགོ་ནང་ནག་འཐོམ་མེར་གྱུར་ནས་ཅི་ཞིག་བྲི་དགོས་པ་དང་། འགོ་གང་ནས་རྩོམ་དགོས་པ་སོགས་ཡིད་ལ་ཅི་ཡང་འཆར་རྒྱུ་མེད་པར་ཉིན་མང་བོ་འགྱངས་སོང་། དེ་རིང་གློག་ཀླད་ཀྱི་ཁ་ཕྱེས་པ་ན་ལག་པ་སྦྲིད་ཅིང་མཛུབ་མོ་འདར་གྱིན་ཡོད་པས་དཀའ་དཀའ་འདུག་ནའང་། བཙན་ཚུགས་ཀྱིས་གཤམ་གྱི་དངོས་བྲིས་ཟིན་ཐོ་ལྟ་བུའི་རྩོམ་ཡིག་འདི་འབྲི་འགོ་རྩོམ་དགོས་བྱུང་བ་ཡིན།
དེ་ཡང་ད་ལོའི་སྤྱི་ཟླ་༡ཚེས་༡ཉིན་ང་ཚོའི་སློབ་གླིང་ལ་དགུན་གནང་བཏང་སྟེ་ང་རང་ཕ་ཡུལ་དུ་ལོག་ཅིང་། ཕྱི་ཉིན་སྔ་མོ་ནས་ཕུ་བོ་ཁོང་རང་ཁྱིམ་དུ་བསུས་ཏེ་ནམ་རྒྱུན་བཞིན་ཁ་བརྡ་བྱས་ནས་འདུག་དགོས་སྙམ་སྟེ་ཁ་པར་ཞིག་བཏང་བ་ན། ཁོང་དགོན་པར་མི་བཞུགས་པར་“ང་གློ་བུར་དུ་ལྷ་སར་བུད་སོང་། ཕྱིར་ཐོན་རྗེས་དེར་ཡོང་”ཟེར། འདི་ནི་ངེད་ཕུ་ནུ་གཉིས་ཀྱི་ཆེས་མཐའ་མཇུག་གི་ཁ་བརྡར་འགྱུར་འགྲོ་བ་སུ་ཡིས་ཤེས། དེ་ནས་ཁོང་ལྷ་ས་ནས་ཕྱིར་བསླེབས་ཏེ་ཁྲི་གར་ཚ་བོ་བསྟན་འཛིན་ལྷ་རྒྱལ་དང་མཉམ་དུ་སྡོད་སྐབས་གློ་བུར་དུ་ཁྲག་ཤེད་མཐོ་བའི་ན་ཚ་ཚབས་ཆེར་གྱུར་བས། ང་ཚོས་ལམ་སང་ཟི་ལིང་གི་ཞིང་ཆེན་སྨན་ཁང་གཉིས་པར་ཁྱེར་ནས་མྱུར་སྐྱོབ་བྱས་ཀྱང་མ་ཕན་པར། སྤྱི་ཟླ་༡ཚེས་༡༩དང་ཧོར་རྩིས་ཀྱི་ཟླ་༡༢ཚེས་༢༥ཉིན་ཕྱིར་ཀླུ་ཚང་དགོན་པར་ཕེབས་ཏེ་དགོན་བདག་ཨ་ལགས་རྙེ་ཚང་དང་ཨ་ལགས་ཆོས་རྗེ་ཚང་སོགས་ཕེབས་ནས་གཟིགས་རྟོག་གནང་མཐར་ཆུ་ཚོད་ཕྱེད་ཀའི་རྗེས་སུ་སྐུ་གཤེགས་སོང་།
དེ་རྗེས་ཨ་ལགས་རྙེ་ཚང་དང་ཆོས་རྗེ་ཚང་། འཇའ་མོ་ཚང་། བན་ཤུལ་སྐུ་ལོ་རྒྱ་མཚོ་ཚང་། རུ་སྔུན་ཚང་། ཕྱག་ཤུལ་ཚང་། སྤྱི་ཚང་། ཨ་ལགས་ཆོས་འཕེལ་ཚང་སོགས་བླ་སྤྲུལ་དང་། དགེ་བཤེས་རུ་མང་བསམ་གཏན་ཚང་དང་ཨ་ཁུ་ཤེས་རབ་བསྟན་དར་རམ་རྒྱ་གྲོལ་ཚང་། ཨ་ཁུ་བསོད་ནམས་ཚང་སོགས་གཙོས་གྲྭ་ཚང་གིས་སྨོན་ལམ་གསུངས་ཤིང་། ཁོང་གི་དགེ་སྤུན་ཨ་ཁུ་འཇམ་དབྱངས་ཆོས་འཕེལ་དང་། ཁོང་དང་འཛིན་གྲྭ་གཅིག་པའི་དགེ་བཤེས་རུ་མང་ཐབས་མཁས་ཚང་གཉིས་གཙོས་བཀའ་རམས་གསུམ་པའི་ཆོས་གྲོགས་ཡོངས་ཀྱིས་བླ་མ་གྲྭ་ཚང་གི་ཐུགས་བཀོད་བཞིན་གྲྭ་ཚང་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱ་བ་གང་ཅིའི་ཐད་འགན་བཞེས་ཏེ་དགོན་པ་སོ་སོའི་བླ་གྲྭར་འབྲེལ་འཇོག་པ་དང་བདུན་པ་ཞུ་བ་སོགས་ལ་བཀོད་སྒྲིག་ལེགས་པར་མཛད། དེ་བཞིན་ཁོང་གི་ནུ་བོ་ཀླུ་སྨྱོན་ཡེ་ཤེས་རྒྱ་མཚོས་བྱེས་ཀྱི་བླ་མ་གྲྭ་ཚང་སོགས་ལ་འབྲེལ་བཞག་པ་དང་། ངེད་ནང་མི་སྤུན་ཆུང་ཚོས་དེ་མིན་གྱི་བྱ་བའི་ཐད་འགན་ཁུར་ཏེ་གཞིས་ཀྱི་ཆོས་སྡེ་རྣམས་སུ་བསྙེན་བཀུར་བྱེད་པ་དང་བདུན་པ་ཞུ་བ་སོགས་ལ་འབད་ཅིང་། ཚེས་ཉེར་དྲུག་ཉིན་ངས་ཁོང་གི་གྲོགས་པོ་ཀླུ་ཚང་ཨ་དགའ་སྨོན་ལམ་དང་བན་ཤུལ་བརྩོན་འགྲུས་གཉིས་རོགས་པར་ཁྲིད་ནས་ང་ཚོ་བླ་བྲང་དགོན་པར་སོང་སྟེ། ཀུན་མཁྱེན་རིན་པོ་ཆེ་དང་གུང་ཐང་ཚང་། ལ་མོའི་ཡོངས་འཛིན་རིན་པོ་ཆེ། ཨ་ཁུ་དཔལ་ལྡན་ཚང་། ཨ་ཁུ་འཇམ་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་ཚང་། དེ་བཞིན་གྲྭ་ཚང་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ལ་བསྔོ་རྟེན་ཕུལ་ཅིང་བསྔོ་སྨོན་ཞུས་པ་ཡིན། དམིགས་བསལ་ཕུ་བོ་ཁོང་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་སྐབས་ཨ་ཁུ་དཔལ་ལྡན་ཚང་ལ་དད་མོས་ཤིན་ཏུ་ཟབ་པ་འདྲ་སྟེ། ཁོང་གི་དགེ་རྒན་ཨ་ཁུ་དགེ་འདུན་ཚང་དང་མ་རྒན་གཉིས་སྔ་ཕྱིར་འདས་པའི་སྐབས་སུ་ཁོང་གིས་སྔས་མགོའི་བླ་མ་ཨ་ཁུ་དཔལ་ལྡན་ཚང་བྱེད་དགོས་ཞེས་ཁོ་རང་དངོས་སུ་སོང་ནས་བསྔོ་རྟེན་བཞག་མྱོང་བས། འདིར་ཁོང་གི་ཆེད་དུའང་ང་ཚོ་ཨ་ཁུ་དཔལ་ལྡན་ཚང་གི་སྐུ་མདུན་ལ་ཆུད་དེ་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་ཞུས་ཤིང་ཁོང་གིས་ཐུགས་བརྩེ་བས་རྗེས་སུ་འཛིན་གསུངས་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཀླུ་ཚང་དགོན་པའི་དགེ་བཤེས་ཨ་ཁུ་ཟླ་བ་ཚང་ནི་ཕུ་བོ་ཁོང་གིས་དཔེ་ཁྲིད་ཞུ་སའི་དགེ་རྒན་གཙོ་བོ་ཡིན་པས་ཁོང་ལ་བསྔོ་རྟེན་ཕུལ་བར་ཁོང་གིས་འདི་ནི་ཀླུ་ཚང་དགོན་པའི་གྱོང་གུད་ཡིན་ཞེས་ཐུགས་འགྱོད་ཆེན་པོས་ངས་ཡིད་ལ་འཛིན་གསུངས་པ་སོགས་ཕུ་བོ་ཁོང་གི་གདུང་མཆོད་དང་དགོངས་རྫོགས་ལེགས་པར་བསྒྲུབས་ཏེ་འགྲུབ་པ་ནི་ནང་མི་གཉེན་ཉེ་ཚང་མའི་སེམས་པ་གསོ་བའི་སྨན་མཆོག་དང་སྙིང་ཁམས་ཅུང་ཟད་བདེ་རུ་འབབ་པའི་མཐུན་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པས། ཁོང་རྣམ་པར་ལག་ཟུང་ཐལ་མོ་སྙིང་གར་སྦྱར་ཏེ་གུས་ཕྱག་གྲངས་མེད་དང་བཅས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ལན་མང་ཞུ་བཞིན་ཡོད། འདི་ནི་ཕུ་བོ་ཁོང་ལ་ན་ཚ་བྱུང་ནས་སྐུ་གཤེགས་སྐབས་ཀྱི་སྔ་ཕྱིའི་བརྒྱུད་རིམ་རགས་པ་ཙམ་བྲིས་པ་ཡིན།
ཟིན་ཐོ་བྲིས་ནས་མཚམས་འདིར་ཐོན་དུས། རང་དབང་མེད་པར་ངའི་མིག་ལམ་ལ་ཕུ་བོ་ཁོང་དང་འབྲེལ་བའི་སྔོན་ཆད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་མང་བོ་ཞིག་གློག་བརྙན་བཞིན་གསལ་ལེར་ཤར་ཡོང་། ཁོ་བོ་ལོ་ན་བརྒྱད་ལོན་དུས་ཐར་ཤུལ་དགོན་དུ་སོང་སྟེ་ཕུ་བོ་ཁོང་དང་ཕུ་བོ་ཀླུ་སྨྱོན་གཉིས་ཀྱི་དགེ་ཕྲུག་བྱས་ཤིང་། གྲྭ་ཤག་ཆུང་ཆུང་དེར་ངེད་གཉིས་ཀྱིས་མཉམ་དུ་འཚོ་བ་རོལ་ཏེ་མི་ལོ་བཅུའི་ཡུན་ལ་བསྡད་མྱོང་། ངས་ཤེས་པའི་ཁོང་གི་མི་གཤིས་ནི་གཞུང་དྲང་ལ་ཨུ་ཚུགས་ཆེ་བ་ཞིག་སྟེ། སྐད་ཆ་གང་ཡིན་ཡང་རང་གི་བླ་མ་དང་དགེ་རྒན་མ་གཏོགས་པའི་བཤད་ཡུལ་གཞན་སུ་ཡིན་ཡང་མཐོ་དམན་དང་ཁ་ངོ་ལ་མི་བལྟ་བར་ཁ་རུ་ཁ་ཐུག་བཤད་ཐུབ་མཁན་ཞིག་དང་། བདེན་དོན་དང་གནས་ལུགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བརྟན་ཚུགས་ཆེ་བས་གཞན་གྱིས་བསྒུལ་མི་ནུས་པ་ཞིག་རེད། ད་དུང་ཁོང་ནི་སྐུ་རླུང་ལངས་སླ་བ་ཞིག་ཡིན་ཡང་འཛིན་པ་ཡེ་ནས་མེད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པར་སྙམ། དེ་བཞིན་ཆེ་མདོག་དང་སྒམ་ཚུགས་སྟོན་རྒྱུར་མི་དགའ་བས་ནམ་རྒྱུན་ང་ལ་དྲི་བ་ཅི་ཡོད་ཁོང་ལ་ཐད་ཀར་དྲིས་ཆོག་ལ། དྲིས་ལན་བཏབ་ནས་སུན་རྒྱུ་གཏན་ནས་མེད། དེ་མིན་ངས་རང་གི་དྲན་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཅི་འདོད་དུ་བཤད་ནའང་ནན་ཏན་གྱིས་གསན་རྗེས་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པ་ཡིན། ཐེངས་ཤིག་ཁོང་དང་གྲོགས་པོ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཀྲུང་གོའི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་གྱི་ཁ་བརྡ་བྱེད་པའི་བར་གསེང་དེར་ཁོ་བོས་“ངས་བལྟས་ན་མོའོ་ཙེ་ཏུང་ཟེར་བ་དེ་ནི་་་ ་་་།” ཞེས་ཁ་གྲགས་པ་ན་ཁོང་གད་མོ་ཤོར་ཏེ་“འདིས་རྒན་གཏམ་བཤད་སྲོལ་ལ་ལྟོས་དང་། ཧ་ཧ་ཧ།”ཞེས་ཡུན་རིང་བགད་བྱུང་བས། ངའང་ངོ་གནོང་སྟེ་སྐད་ཆ་དེའི་མཇུག་མགྲིན་པའི་ནང་ནས་སྒོར་ཐོན་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་མ་རག་པར་ལུས་སོང་། དེ་དུས་ང་ནི་ཕལ་ཆེར་ལོ་བཅུ་གཅིག་བཅུ་གཉིས་ཙམ་ཞིག་ཡིན་ལ་ད་ལྟ་དྲན་ན་ངོ་མ་དགོད་བྲོ་བ་ཞིག་རེད། དེ་ལྟར་ངེད་སྤུན་མཆེད་དམ་དགེ་སློབ་གཉིས་ཀྱིས་ནམ་རྒྱུན་གྲོགས་པོ་ནང་མ་ལྟར་ཁ་བརྡ་འདྲ་མིན་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་ཅིང་། ལོ་གསར་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ཁོང་དང་གྲོགས་པོ་བློ་ཉི་ངེད་ཅག་གིས་མཉམ་དུ་རྩེད་མོ་སྣ་ཚོགས་ལའང་རོལ་མྱོང་། བློ་ཉི་ངེད་གཉིས་སྐབས་དེར་ན་ཚོད་ཆུང་བས་ཁོང་གིས་ངེད་གཉིས་ཀྱི་རེ་བ་བཞིན་ཐེངས་དུ་མར་རྩེད་གྲོགས་བྱས་པ་ནི་ནམ་ཡང་བརྗེད་ཐབས་བྲལ། ཡང་སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་ཐར་ཤུལ་དགོན་དུ་བློ་ཉི་དང་སྨྲ་ཁམས་འཕྲིན་ལས། ཙག་ག་ཐོགས་མེད། མཚམས་པ་བྱམས་པ་སོགས་དོན་གཉེར་བ་རྒན་གཞོན་དུ་མར་སུམ་རྟགས་དང་སྙན་གཞུང་། བསྡུས་གྲྭ། «རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད།» «ལེགས་བྲིས་མ་»སོགས་ཀྱི་དཔེ་ཁྲིད་གནང་ཞིང་། ངས་ཀྱང་མེ་འབུད་ཇ་སྐོལ་སོགས་ཀྱི་ཞོར་དུ་ཟུར་ཉན་བྱས་པ་ཡིན་ལ། «རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད་»དང་«ལེགས་བྲིས་མ་»གཉིས་ཁྲིད་སྐབས་ཀྱི་ཉམས་འགྱུར་དང་ཚོར་བ་སོགས་རབ་རིབ་ཅིག་ཡིད་ལ་དྲན་པ་ནི། ཁོང་གིས་དམིགས་བསལ་སྙན་ངག་སྐོར་འཁྲིད་སྐབས་བྱང་ཆ་ལྡན་ལ་ཚོར་བ་མ་འདྲ་བ་ཞིག་ཐོན་གྱིན་ཡོད་པ་འདྲ། དཔེ་ཁྲིད་ཚར་རྗེས་ཡང་གྲོལ་ནས་རང་རང་སར་མི་འགྲོ་བར་ནམ་རྒྱུན་ལྟར་ཇ་འཐུང་བ་དང་ཁ་བརྡ་སྣ་ཚོགས་བྱས་ནས་བསྡད་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན། ད་དུང་སྐབས་དེ་དག་ཏུ་ཁོང་གིས་ཐར་ཤུལ་དགོན་གྱི་གཉིས་པའི་ཁྲོས་ནག་གི་ཆོས་ཐོག་ལ་ཆེད་དུ་འདོན་དགོས་པ་བཞིན་མཚན་མོ་རེ་རེར་གཅོད་བཏོན་ཏེ་རྐང་དུང་འབུད་པ་དང་ཕཊ་རྒྱག་པའི་སྣང་ཚུལ་དེའང་བརྗེད་ཐབས་བྲལ་བ་ཞིག་རེད། སྤྱི་ལོ་གཅིག་དགུ་དགུ་བཅུ་གོ་གཅིག་གོ་གཉིས་ཡས་མས་ཤིག་ནས་ཁོང་ལ་ན་ཚ་བྱུང་སྟེ་ཚོགས་ཆོས་གྲྭར་གནང་བ་ཞུས་རྗེས་ཤག་ཏུ་ནད་གསོ་བྱས་ནས་བཞུགས་དགོས་བྱུང་ཞིང་། དེའི་སྔོན་ཙམ་ལ་ཁོང་ཆབ་ཆའི་སྨན་ཁང་དུ་ཡུན་རིང་སྡོད་སྐབས་སུ་དེ་གར་རྩོམ་པ་བོ་དང་ཡོན་ཏན་པ་འགའ་རེར་འཕྲད་དེ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐོར་ནས་བགྲོ་གླེང་གནང་ཚུལ་ཕྱིར་བསླེབས་རྗེས་ཡང་ཡང་བཤད་མྱོང་ལ། དེའི་རྗེས་ནས་བཟུང་ནད་གསོ་བྱེད་ཞོར་དུ་རིག་གཞུང་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་མང་བོར་ཉིན་མཚན་དབྱེར་མེད་དུ་ནན་ཏན་གྱིས་གཟིགས་བཞིན་འདུག་ལ། སྐབས་དེ་དུས་ཤིག་ལ་མགར་སྟོང་བཙན་སྐོར་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་«ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གཡའ་སེལ་»ཅིག་ཅིག་ཟེར་བ་ཞིག་ཀྱང་བརྩམས་ནས་སྣུམ་པར་ཏུ་བཏབ་བྱུང་། དེ་ནི་ཕལ་ཆེར་ཆབ་ཆར་འཕྲད་པའི་མི་སྣ་དེ་དག་དང་བསམ་ཚུལ་མཐུན་པོ་མ་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་ཚུལ་ཁོང་གིས་རྗེས་ནས་གསུངས་པ་དྲན་གྱིན་འདུག ད་དུང་ཁོང་གིས་ནད་གསོའི་ཞོར་དུ་ཨ་ཁུ་དམུ་དགེ་ཚང་གི་སློབ་ཁྲིད་སྒྲ་ཐག་«བློ་གསལ་འཇུག་ངོགས་»དང་«སྙན་འགྲེལ་ཡང་གསལ་སྣང་མཛོད།» བླ་བྲང་ཨ་ཁུ་དགེ་འདུན་ཚང་གིས་ཁྲིད་པའི་«ས་ལམ་»དང་«གྲུབ་མཐའ།» «བློ་རྟགས།» «ཕར་ཕྱིན་»སོགས་ལ་ཡང་དང་ཡང་དུ་ཉན་བཞིན་འདུག་ལ། དམིགས་བསལ་ཨ་ཁུ་དམུ་དགེ་ཚང་གི་དལ་ཞིང་གསལ་བའི་གསུང་སྐད་ནི་ད་ལྟའང་ད་དུང་ངའི་རྣ་ལམ་དུ་གྲག་བཞིན་པ་ལྟར་སྣང་། ད་དུང་སྐབས་དེ་དག་ཏུ་མཚན་མོ་དུས་ཚོད་བཅུ་བ་ཙམ་ལ་ཁོང་གིས་སྒྲ་སྡུད་འཁོར་ལོ་ཆུང་ཆུང་སྒྲ་འཛེར་མང་བོ་ཡོད་པ་ཞིག་རྣ་རྩར་གླན་ཏེ་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་སྐད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་མང་བོ་ཞིག་ལ་ནན་ཏན་གྱིས་ཉན་གྱིན་འདུག་པའང་དྲན་སོང་། ཁོང་གི་ནད་གཞི་ཤིན་ཏུ་ལྕི་ནའང་ལ་མོའི་ཡོངས་འཛིན་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་དབང་བཀའ་ཆོས་ཅི་གསུང་ཐམས་ཅད་ལ་ཆག་མེད་དུ་འགྲོ་བ་དང་། ཅུང་དྲག་སྐྱེད་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་བླ་བྲང་ཨ་ཁུ་བློ་བཟང་ཚང་གི་དཔེ་ཁྲིད་ལའང་དུས་རྒྱུན་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ཁོང་གིས་སྐབས་དེར་“དགེ་རྒན་ཚང་གིས་«སྔགས་ཀྱི་ས་ལམ་»ཐེངས་ཤིག་ཁྲིད་པ་དེས་ང་ལ་མིག་ཅིག་ཕྱེས་སོང་”ཞེས་རྗེས་ནས་ཡང་ཡང་གླེང་གིན་འདུག་ལ། ཨ་ཁུ་བློ་བཟང་ཚང་ཡང་ཕུ་བོ་ལ་འདང་རྩིས་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཚུལ་གཞན་གྱིས་བཤད་ཀྱིན་འདུག ད་དུང་ཡོངས་འཛིན་རིན་པོ་ཆེས་འབའ་ཁ་སྒང་ནས་དུས་འཁོར་དབང་ཆེན་གནང་བར་ཕུ་བོ་དང་གྲོགས་ཐོས་བསམ་རྒྱ་མཚོ་གཉིས་ཆེད་དུ་ཐར་ཤུལ་དགོན་ནས་ཁ་སྒང་བར་རྐང་ཐང་ལ་དུས་དབང་ཉན་དུ་སོང་མྱོང་། བར་གླགས་དེ་ཙམ་ཞིག་ལ་ཁོང་དང་རྩོམ་གྲོགས་འགའ་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་«མིག་»ཅེས་པའི་ལོ་དེབ་ཅིག་དང་«དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་»ཞེས་པའི་ཚགས་པར་སྣུམ་པར་མ་གཉིས་དཔར་དུ་བཏབ་པ་དང་། དེབ་དེའི་མདུན་ཤོག་དང་བར་བཅུག་རི་མོ་མང་བོ་ཞིག་ཁོང་གིས་དངོས་སུ་འབྲི་བཞིན་འདུག ཡིན་ནའང་རྗེས་ནས་ཁོང་གིས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་སྐོར་ནས་ཁ་བརྡ་བྱེད་དུས་ཁོའི་སྙན་ངག་དང་«གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང་»ལ་ཚད་མཐོའི་གདེང་འཇོག་བྱེད་མོད། «ཀླུ་སྒྲུབ་དགོངས་རྒྱན་»དེ་ལེགས་པོ་མིན་པ་དང་«དེབ་དཀར་»གྱི་ལོ་ཚུགས་འཁྲུག་ཡོད་ཚུལ་གསུངས་ནས་དེ་ཙམ་དགའ་བོ་གནང་གིན་མེད་པའི་བཟོ་ལྟ་ཞིག་ཀྱང་འདུག་སྙམ་བྱུང་། ཁོང་ནི་སུ་དང་གང་ཡིན་གྱི་ལྟ་ཚུལ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ལས་སླ་བོར་ཁས་མི་ལེན་མཁན་ཞིག་ཡིན་ནའང་སུ་དང་གང་ཡང་གཏན་ནས་ཁས་མི་ལེན་པ་དེ་འདྲ་ཞིག་ཀྱང་མིན་ཏེ། གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རླབས་ཆེ་བའི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་བ་རྣམས་དང་། རྒྱ་ནག་ཐང་སུང་སྐབས་ཀྱི་སྙན་ངག་པ་ཚོ། སྔ་རབས་བོད་ཀྱི་མཁས་གྲུབ་རིམ་བྱོན་དག་དང་ཉེ་རབས་ཀྱི་མཁས་དབང་དང་ཆབ་སྲིད་པ་གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ། དཔའ་རིས་རབ་གསལ་ཚང་། རྡོ་སྦིས་དགེ་བཤེས་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་ཚང་། དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་རྒྱ་མཚོ་ཚང་། ཁམས་ཀྱི་མཁས་པ་མི་ཉག་བུ་ཕྲུག དེང་རབས་ཀྱི་དགེ་བཤེས་བླ་བྲང་ཨ་ཁུ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ཚང་། ཨ་ཁུ་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ཚང་། ལྷ་རམས་པ་བློ་བཟང་དགེ་འདུན་ཚང་། ལྷོ་བ་འབྲུག་གྲགས་ཚང་། ཀླུ་ཚང་གི་རུ་མང་བསམ་གཏན་ཚང་། དེ་བཞིན་སྙན་ངག་པ་ལྗང་བུ་དང་འཇུ་སྐལ་བཟང་། གངས་ཞུན། ལྷུག་རྩོམ་པ་ཉྭ་ནག་བ་རེས། སྒྲུང་གཏམ་པ་ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ། སློབ་གསོ་བ་རྭ་རྒྱ་འཇིགས་མེད་རྒྱལ་མཚན། སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་བཛྲ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཚང་སོགས་ལ་དགའ་མོས་དང་ཆེ་བསྟོད་བྱེད་པ་བདག་གིས་དངོས་སུ་ལན་མང་ཐོས་མྱོང་ལ། ཁོང་ནི་ཕྱོགས་ཞེན་གྱིས་བསླུས་དྲགས་ཏེ་མཁས་པ་གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་གཏན་ནས་མི་མཐོང་བར་བདེན་དོན་དང་གནས་ལུགས་རྩིས་མེད་དུ་གཏོང་བའི་རིགས་སུ་མི་གཏོགས་པ་འདི་ཡིས་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ་སྙམ། ད་དུང་ཁོང་གིས་ཀླུ་ཚང་དགོན་དུ་ཨ་ལགས་རྙེ་ཚང་དང་མཉམ་དུ་ཕར་ཕྱིན་དམ་བཅའ་འཇོག་པའི་སྐབས་སུའང་རྟགས་དང་རྟེན་འབྲེལ་ལ་དཔགས་ཏེ་ཁས་ལེན་དྲང་མོར་བཟུང་ནས་ལུང་དོན་འཇོག་པ་དང་ཞིབ་ཆ་ཕྱེས་པ་སོགས་མ་བྱས་ལ། བན་ཤུལ་དགོན་དུ་སྐུ་ལོ་རྒྱ་མཚོ་ཚང་གི་ཁྲི་སྟོན་ལ་ཚོགས་གླེང་བྱས་པར་ཡང་འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ཀྱི་དབང་དུ་མ་སོང་བར་འདོད་ལན་དྲང་མོར་བཏབ་པ་ཡིན་ཞེས་བདག་ལ་བཤད་མྱོང་། དེ་མིན་ཁོང་གིས་ཀླུ་ཚང་དགོན་དུ་ཚོགས་ཆོས་འགྲིམ་སྐབས་ལོ་ན་ཅུང་མཐོ་བ་དང་ཁ་ནང་གི་མདུན་སོ་མི་བདེ་ནའང་བླ་མ་ལས་སྣེའི་བཀོད་སྒྲིག་བཞིན་དུང་འབུད་ལ་བཞག་པར་ལོ་གཅིག་གི་རིང་ལ་ཤུགས་བརྒྱབ་ནས་ལས་འགན་ལེགས་པར་གྲུབ་ཅིང་། རྗེས་སུ་ཚོགས་དུང་བུས་པ་དེ་ཚོགས་བསགས་ཡག་པོ་ཡིན་པས་རང་ལ་ཤིན་ཏུ་ཕན་སོང་ཚུལ་བཤད་ཀྱིན་འདུག
སྔོན་ཆད་ཁོང་དང་ངེད་གཉིས་ཐར་ཤུལ་དགོན་དུ་སྡོད་སྐབས་ང་རང་ལོ་ན་ཆུང་ཞིང་ཁོང་གིས་ནད་གསོའི་ཆེད་དུ་དགོངས་པ་ཞུས་ཏེ་བཞུགས་ཡོད་པས་ངེད་གཉིས་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ཧ་ཅང་ཞན། ཐེངས་ཤིག་ཁོང་གིས་སྙི་ཐུག་ཅིག་བཞེས་འདོད་བྱུང་སྟེ་ངེད་གཉིས་ཀྱིས་གྲོགས་པོ་ཨ་ལགས་ཤིག་ལ་སྒོར་རྡོག་འགའ་བསྐྱིས་ནས་ཉོས་པའང་དྲན་གྱིན་འདུག ཁོང་གི་ལུས་ཕུང་ཅུང་ཙམ་བདེ་དུས་གྲོང་ཆོག་ལ་ཐེངས་ཁ་ཤས་རེར་སོང་བའི་འབུལ་བ་དང་རྩོམ་ཡོན་རེ་ཐོན་ཚེ་དེས་དཔེ་ཆ་ཉོ་བར་བྱེད། ཁོང་ནི་དངུལ་ལོར་གསོག་པར་མི་མཁས་ཤིང་། རྒྱས་སྤྲོས་ལ་གཏན་ནས་མི་དགྱེས་པས་ངེད་གཉིས་ཀྱི་འཚོ་བ་དེ་ནམ་རྒྱུན་ལྟོ་སྐྱ་གོས་ཧྲུལ་གྱིས་སྐྱེལ་བཞིན་ཡོད། ཐེངས་ཤིག་རྩོམ་པ་བོ་གངས་ཞུན་ལགས་ཐར་ཤུལ་དགོན་དུ་༧ལ་མོའི་ཡོངས་འཛིན་རིན་པོ་ཆེར་མཇལ་དུ་ཡོང་སྟེ་དགོང་མོ་ངེད་ཚང་གི་ཤག་ནས་ཞག་སྡོད་བྱས་མྱོང་། ཁོས་གྲྭ་ཤག་གི་ནང་ཡོངས་སུ་སྐོར་ལྟ་ཞིག་བྱས་རྗེས་“ངོ་མ་དཔེ་ཆ་མ་གཏོགས་ཅི་ཡང་མི་འདུག་”ཅེས་ཟེར་བ་ངས་དངོས་སུ་གོ་བ་ཡིན། ཕུ་བོ་ཁོང་འདས་རྗེས་ཀྱི་ཉིན་འདི་དག་ལ་གྲྭ་བ་འགའ་དང་ང་ཚོས་ཁོང་གི་ཤག་ཏུ་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་རྣམས་ཉར་ཚགས་བྱེད་སྐབས་གློག་ཀླད་འཚོལ་བའི་ཚེ་ན་ཁར་ཟྭ་བརྒྱབ་སྟེ་བདག་ཉར་བྱས་ཡོད་པའི་ཤིང་སྒམ་ཞིག་དང་ལྕགས་སྒམ་ཞིག་ཁང་བའི་སྦུག་ནས་རྙེད་དེ་ཁ་ཕྱེས་པ་ན། ལྕགས་སྒམ་གྱི་ནང་ན་སྟེང་དུ་«ལམ་རིམ་ཆེན་མོ་»དང་འོག་ཏུ་གླེགས་བམ་སྣ་རིང་མང་བོ་ཞིག་དང་། ཤིང་སྒམ་གྱི་ནང་ན་སྔོན་གྱི་«སྦྲང་ཆར་»ཕྱོགས་བསྒྲིགས་དེབ་རྙིང་བ་འགའ་ལས་གསེར་དངུལ་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ངེས་པར་ཟྭ་བརྒྱག་དགོས་པའི་ནོམ་པ་རྩ་ཆེན་གཅིག་ཀྱང་མི་འདུག་ལ། དེ་བཞིན་ཁོང་གི་གྲྭ་ཤག་ཧྲིལ་བོར་ཡང་རྩ་ཆེ་བའི་དཔེ་དེབ་གསར་རྙིང་སྣ་ཚོགས་ཤིག་དང་། འགང་ཆེ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱུ་ཆ་མང་བོ་ཞིག་ལས་གཞན། ཟང་ཟིང་གི་རྒྱུ་ནོར་དང་མནོག་ཆུང་གི་ཡོ་བྱད་རྩ་ཆེ་བ་གཅིག་ཀྱང་མཐོང་རྒྱུ་མི་འདུག་སྟེ། ཐ་ན་མནབ་བཟའ་གསར་བ་ཆ་ཚང་ཞིག་ཀྱང་མི་འདུག་པས། ཁོང་ལ་མཚོན་ན་དཔེ་དེབ་འདི་དག་ནི་ཆེས་རྩ་ཆེ་བའི་རིན་པོ་ཆེ་རྐྱང་རྐྱང་ཡིན་རྒྱུ་རེད་སྙམ་སྟེ་ང་རང་ཧ་ལས་སོང་། དེ་བཞིན་ཁོང་སྐུ་གཤེགས་སྐབས་སུ་རྒྱབ་ཁུག་གི་ནང་དུ་གསུང་འཕྲོར་ལུས་པའི་«ལམ་རིམ་ཆེན་མོ་»ཞིག་དང་ཁོང་གིས་ནམ་རྒྱུན་ཁ་ཏོན་བྱེད་པའི་«འཇིགས་བྱེད་»ཀྱི་དཔེ་ཆ་ཞིག དེ་མིན་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་«རྟོགས་བརྗོད་ངག་རིག་གཞོན་ནུའི་གླུ་དབྱངས་»བཀོད་ཡོད་པའི་«གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག་»གསར་བ་ཞིག དེ་བཞིན་ས་གནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་ཅིག་བཅས་ཁུར་ཡོད་པ་དེས་ཀྱང་ཁོང་གི་སྐུ་ཚེ་དཔེ་དེབ་དང་མཉམ་དུ་མཇུག་རྫོགས་པ་མཚོན་འདུག་སྙམ། ད་དུང་ཁོང་གི་ཉལ་ཁྲིའི་མགོའི་ཐད་ཀྱི་མཆོད་སྒམ་དུ་༧ལ་མོའི་ཡོངས་འཛིན་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་བླ་ཆེན་དང་མཁས་པ་རེ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་པར་དང་། «ལམ་རིམ་ཆེན་མོ་»དང་«སྔགས་རིམ་ཆེན་མོ།» «ལེགས་བཤད་གསེར་འཕྲེང་།» «ཕར་ཕྱིན་»སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ་འགའ་བཅས་བཤམས་ཡོད་པའི་མདུན་དུ་མནྜལ་ལེགས་པོ་ཞིག་དང་། མངར་ཟས་ཉུང་ཙམ་ཞིག རྒྱ་ཇ་སྤུས་ལེགས་ཤིག་བཅས་མཆོད་པར་ཕུལ་འདུག་པ་མཐོང་སོང་། དེ་མིན་བལྟས་ནས་རྙིང་ཟད་དུ་གྱུར་ཏེ་འཐོར་ལ་ཉེ་བའི་«ལེགས་བཤད་གསེར་འཕྲེང་»མགོ་བཙེམ་མ་ཞིག་དང་། བལྟས་མཚམས་ཀྱིས་གང་བའི་ནང་བསྟན་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སྐོར། ནུབ་ཕྱོགས་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སྐོར། བོད་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐོར། ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཡིག་གི་སློབ་དེབ་སྐོར་བཅས་དཔེ་ཆ་མང་བོ་ཞིག་འདི་ལྟར་ལྟ་མཚམས་བྱས་ཏེ་བཞུད་སོང་བར་བདག་ལ་བཤད་མི་ཤེས་པའི་ཕངས་སེམས་ཤིག་དང་བཟོད་དཀའ་བའི་སྐྱོ་བ་ཚད་མེད་ཅིག་སྐྱེས་སོང་། དེ་ལྟར་ཁོང་གི་གྲྭ་ཤག་ནི་ད་ལྟའང་ད་དུང་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་སྔོན་ལ་གངས་ཞུན་ལགས་ཡོང་དུས་ནང་བཞིན་“ངོ་མ་དཔེ་ཆ་མ་གཏོགས་ཅི་ཡང་མི་འདུག་”པའི་ཚུལ་དེར་འགྱུར་བ་ཅི་ཡང་བྱུང་མེད་པས། ཁོང་གི་གྲྭ་རྐྱང་གི་འཚོ་བ་ནི་དེ་འདྲའི་ཚུལ་མཐུན་དང་སྟབས་བདེ་ཞིག་སྟེ། ང་ཚོས་བདག་ཉར་བྱེད་སྐབས་ཀྱང་ཁོང་འདས་རྗེས་ཀྱི་ཤུལ་དེའང་དེ་འདྲའི་“གཙང་མ་”ཞིག་དང་། དེ་འདྲའི་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་ཞིག་རེད་ཨང་སྙམ་བྱུང་།
ད་དུང་དྲན་སོས་པ་ཞིག་ལ། ཉིན་ཞིག་ངས་ཁོང་ལ་ཁྱེད་ཀྱིས་དཔེ་ཆ་འདི་དག་ལ་བལྟས་ཚར་ཡོད་དམ་ཞེས་དྲིས་པར་ཁོང་གིས་“དཔེ་ཆ་ཕལ་ཆེ་བར་ཐེངས་གསུམ་རེར་བལྟས་ཡོད་”ཟེར། ཁོང་ནི་དཔེ་ཆ་མང་བོ་ཉར་ཚགས་བྱེད་མཁན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཆུང་དུས་ནས་དཔེ་ཆ་ཀློག་པར་ཤིན་ཏུ་དགའ་བ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། ཨ་མ་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་“ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ་ཁོ་ཆུང་ཆུང་ཡིན་དུས་ཕ་ཡུལ་ནས་ལུག་རྫི་བྱེད་སྐབས་སུ་ནམ་རྒྱུན་དཔེ་ཆ་ཁྱེར་ནས་འགྲོ་བ་དང་། ལུག་རྫི་ནས་ཕྱིར་ཁྱིམ་དུ་ལོག་ཚེའང་ལག་པ་གཡས་པས་རྩམ་པ་བརྫི་ཞོར་དང་ལག་པ་གཡོན་པས་དཀར་ཡོལ་བཟུང་སྟེ་གྲུ་ཁུག་ལ་དཔེ་ཆ་བཟུང་ནས་ཟ་མ་ཟ་ཞོར་དང་དཔེ་ཆར་ལྟ་ཞོར་བྱེད་པ་རེད་”ཅེས་ཐེངས་མང་གསུངས་པ་དྲན། དེ་བས་ངས་ནི་ཁོང་གི་དགའ་ཕྱོགས་གཙོ་བོ་ནི་དཔེ་ཀློག་དང་རྩོམ་འབྲི་གཉིས་རེད་སྙམ། དེ་བཞིན་ཁོང་དགའ་སའི་ཟ་མ་ནི་རྩམ་པ་ཨེ་ཡིན་ནམ་ཡང་སྙམ་ཏེ། ཉིན་ཞིག་ཁོང་གིས་ང་ལ་“ང་ཚོ་འབྲོག་པ་ཞིག་ཡིན་ན་ནངས་ཇར་ངེས་པར་དུ་གཏུལ་མ་ཆུང་ཆུང་རེ་བཟའ་དགོས་པ་ནི་ལུགས་སྲོལ་རེད།” ཅེས་བཤད་པ་ཞིག་ཀྱང་དྲན་སོང་ལ། དེ་བཞིན་སྤྱི་ལོ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་ལོའི་ཡས་མས་ཤིག་ནས་བཟུང་ཡུལ་ཕྱོགས་འདིར་ཧེ་ཧེའི་ཟ་ཁང་གི་ཟ་མར་གནད་དོན་ཡོད་པས་མི་བཟའ་ཟེར་ནས་མི་མང་ཙམ་གྱིས་གནས་སྐབས་ཙམ་ལ་སྲལ་ལེན་བྱས་མོད་རྗེས་སུ་དམ་བཅའ་ག་ལེར་ཞིག་པར་གྱུར། ཡིན་ནའང་ཕུ་བོ་ཁོང་གིས་དུས་དེ་ནས་བཟུང་སྟེ་ཧེ་ཧེའི་ཟ་མ་མ་ཟོས་པར་ཨུ་ཚུགས་མཐར་སྐྱེལ་གྱིས་ད་ལྟའི་བར་དུ་རྒྱུན་བསྐྱངས་སོང་། གཞན་ཡང་ཕུ་བོ་ཁོང་ཆུང་དུས་རི་མོ་སྣ་ཚོགས་འབྲི་བར་མཁས་ཤིང་འདྲ་པར་ལེན་རྒྱུར་ཡང་འཇོན་པོ་ཡོད་པས། ཁོང་གི་འདྲ་པར་རེ་གཉིས་ལ་བྱ་དགའང་ཐོབ་མྱོང་། དེ་མིན་ཁོང་ནི་གཞུང་གི་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་མ་མྱོང་ནའང་རྒྱ་ནག་གི་ཡི་གེར་རང་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་རྒྱ་ཡིག་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ་ཀློག་པ་དང་སྒྱུར་རྩོམ་འགའ་རེའང་བྲིས་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ཡིག་ལའང་སློབ་སྦྱོང་ཆེད་ཟི་ཁྲོན་རྔ་བའི་ཨ་ཁུ་དམ་ཆོས་ཚང་གི་མདུན་དུ་ལོ་རེ་གཉིས་ལ་བསྟུད་མར་སོང་སྟེ་སྒྲ་རིག་པར་སློབ་གཉེར་མཛད་ཅིང་ཁོང་གིས་མཐར་ཕྱིན་འཛིན་ཡིག་སྤྲད་དེ་ཕུ་བོ་ལ་“མཚོ་བྱུང་སྤྲིན་རྒྱ་མཚོ་”ཞེས་པའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀུན་བཤད་ཀྱི་མིང་ཞིག་ཀྱང་བཏགས་ཡོད་ལ། ཨ་ཁུ་དམ་ཆོས་ཚང་གི་རྟོགས་བརྗོད་ཅིག་ཀྱང་ཕུ་བོས་སྙན་ངག་གི་ལམ་ནས་བྲིས་ཏེ་༢༠༡༩ལོའི་«གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག་»དེབ་བཞི་བའི་སྟེང་བཀོད་འདུག དེའི་རྗེས་སུ་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱིས་ཆེད་དུ་གདན་ཞུ་བྱས་པའི་བལ་བོའི་མཁས་པ་ཞིག་གི་དྲུང་དུ་སོང་སྟེ་ལེགས་སྦྱར་ལའང་སྦྱོང་གིན་འདུག་ལ། ཕྱིར་ཡོང་ནས་ངའི་ཁྱིམ་དུ་དུས་ཡུན་གང་འཚམས་ཤིག་ལ་སྡོད་པའི་ཚེ་ན་བྱིས་པ་ཚོའི་འུར་ཟིང་གི་ཁྲོད་དུའང་སྐབས་དེའི་སློབ་ཁྲིད་སྒྲར་བླངས་པ་ལ་ཡང་ནས་ཡང་དུ་གཟབ་ནས་གྱིས་ཉན་གྱིན་འདུག དེ་ལྟར་ལོ་འདི་དག་ལ་ཁོང་ནམ་རྒྱུན་གུང་གསེང་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ངའི་ཁྱིམ་དུ་ཡོང་ནས་བཞུགས་ཤིང་། ང་ཚོས་ཁ་བརྡ་བྱེད་པའི་བར་གསེང་དུའང་དཔེ་ཆ་རེ་ལག་ལ་བཟུང་ནས་ལྟ་ཞོར་དང་ཁ་བརྡ་བྱེད་ཞོར་བྱེད་པའི་གོམས་སྲོལ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད། ང་ལ་མཚོན་ན་དཔེ་ཆ་བཀླག་པ་ལ་ངེས་པར་དུ་རང་གཅིག་བུར་ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་དགོས་མོད། ཁོང་ནི་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་འུར་ཟིང་གི་ཁྲོད་དུའང་ཅི་འདོད་བཞིན་དཔེ་ཆའི་ཀློང་ལ་འཇུག་ཐུབ་ཅིང་། གམ་གྱི་མི་ལ་ཁོང་གིས་དཔེ་ཆ་ཀློག་པར་བར་ཆད་བྱས་སོང་ཞེས་ནམ་ཡང་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་མ་མྱོང་བར་ཡ་མཚན་སྐྱེས་མྱོང་། ཁོང་ཀླུ་ཚང་དགོན་དུ་ཕེབས་ཏེ་སློབ་གཉེར་གནང་སྐབས་གྲྭ་ཤག་ཆུང་ཆུང་མཚམས་ཁང་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་བསྡད་དེ་ཉིན་མཚན་དབྱེར་མེད་དུ་སློབ་གཉེར་ཁོ་ནར་བརྩོན་གྱིན་འདུག ཐེངས་ཤིག་ང་ཁོང་གི་ཤག་ཏུ་སོང་བ་ན་ཁོང་གི་ཚ་ཐབ་སྟེང་དུ་དཔེ་ཆ་སྤུངས་ཏེ་ཟུར་ཞིག་ན་སྐྱིལ་ཀྲུང་དུ་སྡོད་ས་ཙམ་ལས་ཉལ་ས་ཟེར་བ་ཞིག་མཐོང་རྒྱུ་མི་འདུག ངས་ཁོང་ལ་ཉལ་ས་གང་ཡིན་དྲིས་པར་མཚན་མོར་དུས་ཚོད་གཉིས་ཙམ་རེར་རྒྱབ་རྩིག་པར་བསྙེས་ཏེ་གཉིད་ཐུན་རེ་ལེན་པ་ལས་སྐ་རགས་སོགས་བཤིག་སྟེ་ཉལ་གྱིན་མེད་ཚུལ་བཤད། ད་དུང་ཁོང་གཞུགས་སར་རས་གདན་དང་སློག་གདན་ཉིས་བརྩེགས་ཤིག་བཏིང་ཡོད་པ་གཉིས་ཀ་རལ་ནས་བུ་ག་ཆེན་པོ་ཞིག་བརྡོལ་འདུག་པ་མཐོང་བས། ངའི་སེམས་ལ་“སོང་ནས་ལྷམ་བརྡོལ་བ་ལས་བསྡད་ནས་སྟན་བརྡོལ་ན་བཟང་”ཟེར་བ་དེ་དྲན་སོང་། དེ་ནི་ཕུ་བོས་ཀླུ་ཚང་དགོན་དུ་ཕར་ཕྱིན་དམ་བཅའ་མ་བཞག་སྔོན་གྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད།
རྗེས་སུ་ཕུ་བོ་ཁྲི་གའི་མཐོ་འབྲིང་གི་དགེ་རྒན་བྱེད་པའི་ལོ་ངོ་དེ་དག་གི་རིང་ལ་ཁོང་གིས་རིག་གནས་འགྲུལ་བཞུད་དམ་ཡུལ་དངོས་འཚོལ་ཞིབ་ཀྱི་དབུ་བརྩམས་ཏེ་སྔ་ཕྱིར་བོད་ཀྱི་དབུས་གཙང་ཕྱོགས་དང་། རྨ་ནུབ་ཁྱམས་རིང་། ཏུན་ཧོང་། རྒྱ་ནག་གི་ཁྲང་ཨན། ཧྲིན་དབྱང་གི་གནའ་བོའི་ཕོ་བྲང་སོགས་ལ་ཐེངས་དུ་མར་སོང་སྟེ་དེ་འབྲེལ་གྱི་རྩོམ་ཡིག་དང་ཡུལ་སྐོར་ཟིན་ཐོ་སོགས་མང་བོ་བྲིས་ཡོད་པ་དཔེར་ན། «བྱེ་མའི་ཀློང་ནས་རྙེད་པའི་རིག་པའི་གཏེར་མཛོད་»དང་། «ཡང་བསྐྱར་ཤ་ཅུའི་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་པ།» «ཐོན་མིའི་འཁྲུངས་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་པ།» «ཁྲི་གའི་གནའ་མཁར་སྟེང་འགྲེང་སྟེ་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཕྱི་མིག་བལྟས་པ་» སོགས་རེད། ཁོང་གི་རྩོམ་ཡིག་འདི་དག་ནི་རྒྱའི་རིག་གནས་འཚོལ་སྙེག་པ་ཡུས་ཆིག་ཡོས་(余秋雨)ཀྱི་ཡུལ་སྐོར་ལྷུག་རྩོམ་དག་དང་འདྲ་བར་ང་རང་ཆེས་ཀློག་སྤྲོ་བའི་སྐོར་ཡིན། ཁོང་གི་རྩོམ་ཡིག་གི་ཐད་ནས་བཤད་ན། ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བ་ནས་འབྲི་འགོ་བརྩམས་ཏེ་ད་ལྟའི་བར་སྒྲུང་རྩོམ་དང་ལྷུག་རྩོམ། གློག་བརྙན་འཁྲབ་གཞུང་། སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག རང་མོས་སྙན་ངག འབོལ་རྩོམ། གཞས་ཚིག དཔྱད་རྩོམ། ལོ་རྒྱུས། གཞུང་ལུགས་སོགས་རྩོམ་ལུས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་མང་ཙམ་བྲིས་ཤིང་པར་སྐྲུན་བྱས་ཟིན་པའི་དཔེ་དེབ་དྲུག་དང་། «མང་རའི་ལོ་རྒྱུས་»བསྐྱར་བཅོས་མ་དང་བརྒལ་བརྟག་རྩོམ་ཡིག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་«རྟོག་གེ་བའི་ཐལ་སྒྲ་» སོགས་པར་བསྐྲུན་བྱ་རྒྱུར་ལུས་ཡོད་པའི་དེབ་ཀྱང་འགའ་ཞིག་ཡོད། དེ་དག་ལས་ང་ལ་བག་ཆགས་ཆེས་ཟབ་པ་ནི་ཁོང་གི་ཡུལ་སྐོར་ལྷུག་རྩོམ་དག་དང་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་ལམ་ནས་བྲིས་པའི་རྟོགས་བརྗོད་རྩོམ་ཡིག་དེ་དག་རེད། དེ་ལས་ཀྱང་དམིགས་བསལ་ཁོང་གི་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རྩལ་དེ་འདྲ་ང་ལྟ་བུས་མི་ཚེ་གང་བོར་སྦྱངས་ནའང་ཡོང་དཀའ་བ་ཞིག་རེད་སྙམ་ནས་ཡང་ཡང་བཀླགས་མྱོང་། ད་དུང་ཁོང་གིས་ལོ་ངོ་དུ་མའི་རིང་ལ་ཀྲུང་གོའི་ཉེ་རབས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་འཁྲུག གསར་བརྗེའི་ལོ་རྒྱུས་བཅས་མཚོན་པའི་དཔེ་དེབ་དང་གློག་བརྙན་མང་བོར་གཟིགས་བཞིན་འདུག་ཅིང་། དེའི་ཐད་ནས་ཁ་བརྡ་བྱས་ཚེ་གོ་མ་མྱོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གསང་བ་མང་བོ་གསུང་རྒྱུ་འདུག་ལ། ཁོང་གིས་བདག་ལ་དངོས་སུ་“ཀྲུང་གོའི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་ནས་ང་ལ་དེབ་རྒན་ཞིག་འབྲི་རྒྱུ་ཡོད་”ཅེས་ཀྱང་གསུངས་མྱོང་ཡོད། ན་ནིང་ལོ་ནས་ཁོང་གིས་«མང་རའི་ལོ་རྒྱུས་»བསྐྱར་བཅོས་མ་དེའི་ཆེད་དུ་ཡང་བསྐྱར་“མང་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ཆུ་བཞིན་ཉུལ་”ཏེ་རྒྱུ་ཆ་སྣ་ཚོགས་འཚོལ་སྡུད་བྱེད་ཀྱིན་འདུག་ལ། ས་གནས་ཀྱི་གནད་ཆེའི་མི་སྣ་དུ་མའི་གམ་དུ་སོང་སྟེ་དངོས་སུ་བཅར་འདྲི་བྱས་རྗེས་ངའི་ཁྱིམ་དུ་ཡོང་ནས་སྒྲ་ཕབ་དེ་དག་ལ་ཡང་ཡང་ཉན་གྱིན་འདུག ད་ལོ་དབྱར་ཁར་ངས་ཁོང་ལ་«མང་རའི་ལོ་རྒྱུས་»བསྐྱར་བཅོས་མ་དེ་འགྲུབ་ཡོད་མེད་དྲིས་པར་ད་ནི་དེབ་རྒན་ཞིག་ཕལ་ཆེར་བྲིས་ཚར་ལ་ཡོད་ཅིང་། འདིའི་ཆེད་དུ་དཀའ་སྡུག་མང་བོ་མྱངས་རབས་བཤད་སོང་། དེ་ནས་ཁོང་གིས་མང་རའི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་བཤད་དང་མང་རའི་ཡུལ་དུ་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ཚུལ། སྤྱི་ཐར་ཤུལ་ཚོ་གསུམ་སོགས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་མཆེད་ཁུངས་སྐོར། ཆེས་གནའ་བོའི་དུས་ནས་མང་རའི་ཡུལ་དུ་དཔལ་ཡོན་དར་ཡོད་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ནས་དུམ་ཚན་ཆེན་པོ་ཞིག་ང་ལ་བསྟན་བྱུང་བས། ངས་ཀྱང་རེ་རེ་བཞིན་ནན་ཏན་གྱིས་ཐེངས་ཤིག་བཀླགས་པ་ཡིན། ད་ཐེངས་ཁོང་གིས་«ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་»དང་«ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་།» «སྲིད་སྐྱོང་མེ་ལོང་།» དེ་བཞིན་སྔོན་ཆད་མཐོང་མ་མྱོང་བའི་བོད་རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ཚད་ལྡན་དུ་མར་ཁུངས་གཏུགས་ཏེ། ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་ལམ་ནས་ཉམས་ཞིབ་དང་། རང་གི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱིས་དཔྱད་པ་ཞིབ་མོ་བཏང་སྟེ་སྔར་དང་མ་འདྲ་བའི་རིན་ཐང་ཅན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་བྲིས་འདུག་ཨང་སྙམ་སྟེ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་ཚུལ་ཞུས་པ་ཡིན། ཁོང་གིས་ད་རུང་འདིའི་རྗེས་ན་དེབ་གཞན་པ་འགའ་རེའང་པར་དུ་བསྐྲུན་རྒྱུ་ཡོད་ཚུལ་གསུངས་སོང་། ངས་ནི“་ཁྱེད་ཀྱིས་ད་བར་དུ་དཀའ་ལས་བརྒྱབ་སྟེ་སློབ་གཉེར་དང་རྩོམ་འབྲི། ལོ་རྒྱུས་འཚོལ་ཞིབ་བཅས་ཀྱི་ཆེད་དུ་འབད་པ་དང་། ཁྲི་གའི་སློབ་གྲྭར་དཔེ་ཁྲིད་གནང་ནས་ཀྱང་ཡུན་རིང་བསྡད་པ་རེད། ད་ནི་རང་དགོན་དུ་སྐུ་ངལ་གསོ་བཞིན་ཉམས་ལེན་དགེ་སྒྲུབ་རེ་གནང་བཞིན་བཞུགས་ན་ལེགས་”ཚུལ་བཤད་པར། ཁོང་གིས་“ཡ་ཡ་། དེ་བདེན་གི་”ཟེར། ད་ལྟ་འདང་བརྒྱབ་ན་ཁོང་གིས་ད་བར་དུ་ནང་བསྟན་གྱི་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔ་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་བ་དང་ནང་བའི་ལྟ་གྲུབ་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་རིག་གཞུང་སྐོར་ལ་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་མང་བོ་བྲིས་པ། ལོ་ངོ་དུ་མར་སྐྱ་སེར་དང་ཕོ་མོ་རིས་མེད་ཀྱི་སློབ་ཕྲུག་མང་བོར་དཔེ་ཁྲིད་བྱས་པ་སོགས་ལས་ལྷག་པའི་ཉམས་ལེན་དང་དགེ་སྒྲུབ་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཨང་སྙམ། ད་ནི་ཁོང་གིས་དེ་དག་ཡོད་ཚད་ལས་ཀྱི་འཕྲོ་མར་བཞག་སྟེ་ཕེབས་སོང་བར་བདག་ལ་ཕངས་སེམས་ཆེ་ཞིང་། ཁོང་གིས་ད་བར་དུ་དཀའ་སྤྱད་སྡུག་རུས་ཀྱིས་སྦྱངས་པའི་ཡོན་ཏན་མང་བོ་ཞིག་ཕྱི་རབས་སློབ་བུའི་བགོ་སྐལ་དུ་འགྱུར་མ་ཐུབ་པར་ཕེབས་སོང་བར་འགྱོད་གདུང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཡང་བྱ་ཐབས་ཟད། ན་ནིང་དོ་ཚིགས་ལ་ཕུ་བོ་ཁོང་ཆུང་དུས་འཚོ་སྡོད་བྱེད་མྱོང་སའི་ཕ་ས་ཕ་ཡུལ་གྱི་རི་ལུང་དང་རྩྭ་ཐང་ལ་དུངས་པ་ཆེན་པོ་སྐྱེས་ཀྱིན་འདུག་པས། དབྱར་ཁའི་དུས་སུ་འབའ་མང་རའི་སྤྱི་སྒང་དང་ཐར་ཤུལ་གྱི་དོང་ཆུའི་སྐེ། རྡོ་རྐོའི་ཐང་སོགས་ལ་སྤྲོ་བསང་དུ་འགྲོ་བཞིན་འདུག་ཅིང་། དམིགས་བསལ་ཁོང་གིས་སློབ་གཉེར་གནང་སའི་ཀླུ་ཚང་དགོན་པར་རྒྱུན་སྡོད་བྱེད་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་བཟོ་བཞིན་འདུག་པ་སོགས་ནི་རྒས་ཀྱིན་པའི་མི་ཚེའི་གདམ་ག་ཞིག་གམ་ཚེ་སྲོག་གི་མཇུག་མཐའི་མངོན་སྟངས་ཤིག་ཨེ་ཡིན་ནམ་ཡང་སྙམ་བྱུང་།
སེམས་གནད་ལ་ཕབ་ནས་འདང་རེ་བརྒྱབ་ན། སྤྱིར་བཏང་གི་མི་ཁྱིམ་ཞིག་ནས་སྐྱེས་པའི་སྤྱིར་བཏང་གི་བོད་ཕྲུག་ཅིག་སྟེ། བདག་གི་སྙིང་ཉེ་བའི་ཕུ་བོ་ཁོང་གི་རིང་རྒྱུ་ཐུང་རྒྱུ་མེད་པའི་མི་ལོ་ང་གསུམ་གྱི་མི་ཚེ་ནི། འདི་ལྟར་སྤྱིར་བཏང་མ་ཡིན་པའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་བྱ་བ་ཁོ་ནའི་ཁྲོད་དུ་མཇུག་རྫོགས་སོང་བ་ལས་ལྷག་པ་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཨང་། ད་ནི་བདག་གིས་ཕུ་བོ་ཁོང་གི་རྗེས་སུ་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་སྐྱབས་འཇུག་རེ་ཞུས་ཏེ་འདུག་རྒྱུ་མ་གཏོགས། ལས་དབང་ལ་འཁང་ར་དང་ལེ་བདའ་བྱ་ས་མེད།
ང་ཚོ་འདི་ལྟར་ལས་དབང་གིས་མཉམ་དུ་འཛོམས་ཤིང་། རྐྱེན་དབང་གིས་སོ་སོར་གྱེས་ནའང་། ཕུ་ནུའི་འདང་བརྩེ་ལ་ཟད་མཐའ་མེད་ཅིང་། སྙིང་ཁོང་གི་དྲན་གདུང་ལ་སངས་ཐབས་དབེན། ཕྱིར་དྲན་གྱི་ཁྲོད་དུ་གཏམ་རྒྱུད་ལ་རྫོགས་མཐའ་བྲལ་ཡང་། དུས་བཅད་ཀྱི་དབང་གིས་རེ་ཞིག་འདི་ཙམ་གྱིས་འཐུས་པར་བྱ།
མཇུག་མཐར། ད་ཐེངས་ཁོང་མྱུར་སྐྱོབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་ནུས་ཤུགས་གང་ཡོད་འདོན་མཁན་གྱི་སྨན་པ་རྣམས་དང་། དེ་བཞིན་དགོངས་རྫོགས་དང་གདུང་མཆོད་ཀྱི་མགོ་མཇུག་བར་གསུམ་ལ་བརྩེ་གཟིགས་ཚད་མེད་གནང་མཁན་གྱི་བླ་གྲྭ་ཡོངས། གང་ཅིར་ཐུགས་ཁུར་ཆེ་བཞེས་མཛད་པའི་ཀླུ་ཚང་དགོན་གྱི་བཀའ་རམས་གསུམ་པའི་ཁོང་གི་ཆོས་གྲོགས་ཆ་ཚང་། ཕྱོགས་སོ་སོ་ནས་དངོས་སུ་མིག་སྔུན་ལ་ཕེབས་ཏེ་སེམས་གསོ་བྱེད་མཁན་དང་བསྔོ་སྨོན་ཞུ་མཁན་གྱི་གྲོགས་པོ་ཐམས་ཅད། ཁོང་ལ་རྗེས་དྲན་འབྲི་མཁན་དང་མྱ་ངན་ཞུ་ཚིག་འབུལ་མཁན་གྱི་ཤེས་ཡོན་པ་དང་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ལྷན་རྒྱས། དངོས་བརྒྱུད་ཅི་རིགས་ནས་རོགས་འདེགས་དང་མཐུན་རྐྱེན་གང་ཐུབ་གནང་མཁན་གྱི་མི་སྣ་ཡོངས་ལ་ངས་འདི་ནས་ནང་མི་ཡོད་ཚད་ཀྱི་ཚབ་བྱས་ཏེ་བཅོས་མིན་སེམས་གཏིང་ནས་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ལན་བརྒྱར་ཞུས་པ་ལགས་སོ།།
སྤྱི་ལོ་༢༠༢༠ལོའི་ཟླ་༢ཚེས་༡༠ལ་བྲེལ་འཚབ་ཀྱི་ཀློང་དུ་བྲིས།
