ཨི་ཛི་རལ་ནས་བཟོས་པའི་གསང་བའི་ཉུལ་ཆས་ཤིག་གིས་འཛམ་གླིང་གི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཁྲི་ ༥ ཡི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་གསང་བའི་ཐོག་ནས་བསྡུས་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཕྱིར་གྱར་བའི་ནང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་ཞབས་ཕྱི་ནང་མ་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་སོགས་ཀྱི་ཞལ་པར་ཨང་གྲངས་ཡང་ཚུད་ཡོད་འདུག
ཁ་སང་གྷར་ཌིན་གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། ཉེ་ཆར་ཧྥ་རན་སིའི་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་གསར་འགོད་ལས་རིགས་ཚོགས་པ་ Forbidden Stories ཞེས་པ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པ་གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག ཨི་ཛི་རལ་གྱི་སྒེར་གཉེར་གསང་བའི་ཉུལ་ཆས་ (spyware) བཟོ་སྐྲུན་ཁང་ NSO Group གིས་བཟོ་སྐྲུན་བྱས་པའི་པེ་གྷ་སིས་ (Pegasus) ཉུལ་ཆས་ཀྱིས་སོ་ཉུལ་བྱས་ཡོད་སྲིད་པའི་འཛམ་གླིང་གི་ཆབ་སྲིད་མགོ་འཁྲིད་དང་། ལས་འགུལ་བ། ཁྲིམས་རྩོད་པ། གསར་འགོད་པ་སོགས་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ ༥༠༠༠༠ ཡི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་ཕྱིར་གྱར་སོང་བ་ལག་སོན་བྱུང་བའི་ནང་། དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་ཞབས་ཕྱི་ནང་མ་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་ཟུར་པ་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གི་ཞལ་པར་ཨང་གྲངས་སོགས་ཚུད་ཡོད་འདུག་ལ། ཁ་པར་ཨང་གྲངས་དེ་དག་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ གྱི་ལོ་མཇུག་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ བར་བསྡུས་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག
གསར་འགོད་ལས་རིགས་ཚོགས་པ་དེ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པས་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་ཁྲི་ ༥ དང་དེ་འབྲེལ་གྱི་གནས་ཚུལ་རྣམས་རྒྱལ་སྤྱིའི་བརྒྱུད་ལམ་ ༡༧ ལྷག་ལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དེའི་ཁྲོད་ནས་གྷར་ཌིན་གསར་ཁང་ (The Guardian) དང་ཝ་ཡིར་ (The Wire) གྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར་ན། ཁ་པར་ཨང་གྲངས་ཁྲི་ལྔའི་ཁྲོད་དུ། ༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་དགེ་རྩའི་འགན་འཛིན་བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་། སྐུ་སྒེར་གྱི་ལྡི་ལིའི་དོན་གཅོད་ཟུར་པ་དང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་རྒྱ་གར་དང་ཨེ་ཤ་ཡ་ཤར་མའི་འགན་འཛིན་བཀའ་ཟུར་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག དེ་བཞིན་སྐུ་སྒེར་དྲུང་ཆེ་ཆོས་སྐྱབས་པ་འཆི་མེད་རིག་འཛིན་ལགས་དང་། སྐུ་སྒེར་དྲུང་ཆེ་བསྟན་འཛིན་སྟག་ལྷ་ལགས་བཅས་ཚུད་ཡོད་འདུག་ལ། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་ཟུར་པ་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་། ༧རྒྱལ་དབང་ཀརྨ་པ་མཆོག་གི་ཚུར་ཕུ་བླ་བྲང་གི་ལས་བྱེད། དེ་བཞིན་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲི་ཞུ་ལས་བྱེད་དང་བོད་མི་ལས་འགུལ་བ་སྐོར་ཞིག་གི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་ཀྱང་ཚུད་ཡོད་འདུག
འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་སྐུ་སྒེར་དྲུང་ཆེ་ཚེ་བརྟན་བསམ་གྲུབ་ལགས་དང་། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་བདེ་སྲུང་དྲུང་ཆེ་ཀརྨ་རིན་ཆེན་ལགས་རྣམ་གཉིས་ལ་གནས་ཚུལ་དེའི་སྐོར་མཁྱེན་རྟོགས་བྱུང་མེད་སོགས་ཀྱི་སྐོར་བཀའ་འདྲི་ཞུ་ཐབས་བྱས་ཀྱང་། རྣམ་པ་གཉིས་ཀས་དེའི་ཐད་གང་ཡང་ཞུ་རྒྱུ་མིན་སྐོར་གསུངས་བྱུང་།
པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་གྱི་གསར་ཁང་རྣམས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ཆར་སོ་ཉུལ་བྱ་སའི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་ཁྲི་ ༥ ཁྲོད་ནས་ཨང་གྲངས་ ༡༥༠༠ ཙམ་གྱི་སྦྱིན་བདག་རྩད་གཅོད་ཐུབ་ཡོད་ཅིང་། ཁ་པར་ལ་དངོས་སུ་ཉུལ་ཆས་བཏང་ནས་སོ་ཉུལ་བྱས་ཡོད་མེད་དེ་ཁ་པར་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ན་མ་གཏོགས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་མེད་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པ་དང་ཝ་ཡིར་གསར་ཁང་གིས་རྒྱ་གར་ནང་ཡོད་པའི་ཁ་པར་ ༡༠ ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱས་རྗེས། ཁ་པར་བཅུ་ཀར་ཉུལ་ཆས་གཏོང་ཐབས་བྱས་པའམ་དངོས་སུ་བཏང་ནས་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བའི་དཔང་རྟགས་རྙེད་ཡོད་པ་རེད་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པའི་བརྟག་དཔྱད་ཁང་གིས་ཁ་པར་ ༦༧ ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་སྐབས་ཁ་པར་ ༣༧ ལ་པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་ཀྱི་ཤུལ་རྗེས་རྙེད་སོན་བྱུང་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ཁྲོད་ནས་ཁ་པར་ ༣༣ ཀུ་ཤུ་རྟགས་ཅན་གྱི་ཁ་པར་ཡིན་འདུག
གྷར་ཌིན་གསར་ཁང་གི་གནས་ཚུལ་ནང་། ད་ཐེངས་སྐུ་སྒེར་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་གནད་ཡོད་མི་སྣའི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་དེ་དག་པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་ཀྱི་དམིགས་གཏད་དུ་འདེམས་མཁན་དེ་རྒྱ་གར་གཞུང་ཡིན་པའི་དོགས་གཞི་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་བཀོད་འདུག དེ་ཡང་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཨི་ཛི་རལ་གྱི་གློག་ཀླད་ཉུལ་ཆས་བཟོ་སྐྲུན་ཁང་དེས་པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་དེ་སྲིད་གཞུང་དང་གསང་བའི་ལས་ཁུངས་ཁག་ལ་མ་གཏོགས་འཚོང་གི་མེད་པ་དང་། ཕྱོགས་གཉིས་ནས་ད་ལན་རྒྱ་གར་ནང་གི་ཉུལ་ཆས་བཏང་ཡོད་སྲིད་པའི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་ཁྲོད་དུ། རྒྱ་གར་ཀོང་གྷེ་རེ་སི་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་དང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ཁ་གཏད་སྲིད་བློན་འོས་མི་རཱ་ཧུལ་གྷན་དྷི་ (Rahul Gandhi) གཙོས་པའི་ཁ་གཏད་སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་དང་། ཚོང་པ། གཞུང་རྒོལ་ལས་འགུལ་བ། གསར་འགོད་པ་བཅས་ཚུད་ཡོད་པར་བརྟེན། དབྱེ་ཞིབ་པས་རྒྱ་གར་ནང་གི་པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་བཀོལ་མཁན་དེ་རྒྱ་གར་གཞུང་ཡིན་པའི་དོགས་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ནས་ཨི་ཛ་ལམ་གྱི་ཉུལ་ཆས་བཟོ་སྐྲུན་ཁང་དེས་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ ༤༠ ནང་གི་གཞུང་གཉེར་འཛད་སྤྱོད་པ་ ༦༠ ལ་ཉུལ་ཆས་པེ་གྷ་སིས་བཙོང་ཡོད་པ་ལས། དེ་དག་སུ་ཡིན་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་མེད། འོན་ཀྱང་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་དང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་རྣམས་ཀྱིས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་བརྒྱུད། རྒྱ་གར་དང་། མོ་རོ་ཁོ་(Morocco)། སོ་དྷི་ཨ་ར་བྷི་ཡ་ (Saudi Arabia) ཨ་ཛར་བྷའེ་ཇེན་(Azerbaijan)། བྷ་རེན་ (Bahrain)། ཀཱ་ཛག་ཀི་སི་ཐན་ (Kazakhstan)། མེག་སི་ཀོ་ (Mexico)། ར་ཝན་ཌ་ (Rwanda)། ཧང་གྷེ་རི་ (Hungary)། ཡུ་ཨེ་ཨི་ (United Arab Emirates) བཅས་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་རྣམས་ཀྱིས་ཉུལ་ཆས་དེ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་འདུག
རྒྱལ་སྤྱིའི་བརྒྱུད་ལམ་ཕལ་ཆེ་བའི་ནང་པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་བརྒྱུད་ཧྥ་རན་སིའི་སྲིད་འཛིན་མེ་ཁོ་རོན་གཙོས་པའི་འཛམ་གླིང་གི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་མང་པོར་སོ་ཉུལ་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་དང་བསྟུན། ཨི་ཛི་རལ་གྱི་ཉུལ་ཆས་བཟོ་སྐྲུན་ཁང་དེས་ཡོངས་ཁྱབ་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ། ཧྥོན་བྷི་ཌན་སི་ཊོ་རི་སི་(Forbidden Stories) ཡིས་བཏོན་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་ཉིད་ནོར་འཁྲུལ་གྱིས་ཁེངས་པའི་ཚོད་དཔག་ཅིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། གནས་ཚུལ་མཁོ་འདོན་པ་དེས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གཞི་རྩ་གང་ཡང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཕྱིར་གྱར་སོང་བའི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་དེ་དག་པེ་གྷ་སི་ཉུལ་ཆས་ཀྱི་དམིགས་གཏན་མིན་པ་མ་ཟད། བཟོ་སྐྲུན་ཁང་དང་འབྲེལ་བ་རྩ་བ་ནས་མེད་པ་དང་། བཟོ་སྐྲུན་ཁང་ངོས་ནས་པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་དེ་ཉིད་བཀོལ་སྤྱོད་ལོག་པ་བྱས་ཡོད་མེད་རྟོག་ཞིབ་བྱས་ཏེ་དགོས་གལ་བྱུང་ཚེ་རྩ་ནས་སྒོ་བརྒྱབ་ངེས་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་འདུག
རྒྱ་གར་ནང་ཁ་གཏད་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་དང་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མིའི་དབྱར་དུས་ཚོགས་ཐེངས་སྟེང་གློག་ཀླད་འཕྲུལ་རིག་བློན་ཆེན་ཨ་ཤི་ཝི་ནི་ཝེ་ཤི་ནོ་ (Ashwini Vaishnaw) ཡིས། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཁ་གཏད་སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་དང་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ལ་གློག་ཀླད་ཉུལ་ཆས་བརྒྱུད་སོ་ལྟ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་དེར་གཞི་འཛིན་ས་གཅིག་ཀྱང་མེད་པ་མ་ཟད། དེ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་དམངས་གཙོ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་ཐབས་ཁོ་ན་ཡིན་སྐོར་གསལ་བཤད་གནང་ཡོད་འདུག
སྤྱིར་ཉུལ་ཆས་ (spyware) ཟེར་བ་དེ་ཁ་པར་ནང་ཞུགས་ཏེ། དོ་བདག་གི་མོས་མཐུན་མེད་པའི་ཐོག་ནས་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་མི་གཞན་ལ་སྦྱིན་མཁན་གྱི་མཉེན་ཆས་རིགས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཡང་འཕྲིན་གྱི་རྣམ་པ་ཅན་གྱི་དྲ་ཐག་ལ་སྣོན་པའམ། ཡང་ན་འཚམས་འཕྲིན་ (Whatsapp) ལ་ཁ་པར་བཏང་བ་ཙམ་གྱིས་མི་དེའི་ཁ་པར་ནང་ཞུགས་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཡོད་འདུག པེ་གྷ་སིས་ཉུལ་ཆས་དེ་གཞན་གྱི་ཁ་པར་ནང་ཞུགས་རྗེས། ཁ་པར་དེའི་ནང་ཡོད་པའི་འཕྲིན་དང་། འབྲེལ་གཏུང་ཁ་བྱང་། ལོ་ཐོ། གློག་འཕྲིན། དྲ་རྒྱའི་འཚོལ་བཤེར་ལོ་རྒྱུས་བཅས་བསྔོག་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ཁྱེད་ལ་ཤེས་རྟོགས་མེད་པའི་ཐོག་ནས་ཁ་པར་གྱི་སྐད་ཆ་སྒྲ་འཇུག་བྱེད་པ་དང་། ཁ་པར་གྱི་པར་ཆས་འབྱེད་ཐུབ་པ། དེ་བཞིན་ཁ་པར་གྱི་ས་ཚིགས་ཀྱང་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། པ་སངས་ཚེ་རིང་།
