གོ་ལའི་ཚ་ཚད་འཕར་ནས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་འཁྱག་རོམ་ཞུ་སྟེ་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གཙོས་མི་གྲངས་ས་ཡ་མང་པོའི་འཚོ་གནས་ལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཉེན་ཡོད་འདུག
འདས་པའི་ལོ་ཤས་རིང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་དང་འཛམ་གླིང་སྣེ་མོ་གཉིས་ཀྱི་འཁྱག་རོམ་རྣམས་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་འོག འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ཚ་དྲོད་འཕེལ་ནས་མི་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་གནས་ལ་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཕྲད་དང་འཕྲད་ཀྱིན་ཡོད་པ་ལྟར། ཉེ་ལམ་རྒྱལ་སྤྱིའི་དབུས་རི་བོ་ཡར་སྐྱེད་ལྷན་ཚོགས་ (ICIMOD) ཀྱིས་བཏོན་པའི་སྙན་ཐོའི་ནང་དུའང་། གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་དང་ཚ་དྲོད་འཕེལ་བ་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས། འབྱུང་འགྱུར་ཕྱི་ལོ་ ༢༡༠༠ ལོར་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཁུལ་གྱི་འཁྱག་རོམ་བརྒྱ་ཆ་ ༨༠ ལྷག་ཞུ་ཉེན་ཡོད་པའི་ཁར། འདས་པའི་ལོ་ངོ་བཅུའི་རིང་འཁྱག་རོམ་དེ་དག་གི་ཞུ་ཚད་བརྒྱ་ཆ་ ༦༥ ལྷག་ཇེ་མགྱོགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསལ་ཡོད་འདུག
སྙན་ཐོ་དེའི་ནང་། ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ནི་བོད་དང་འབྲུག་ཡུལ། ཨབ་གྷ་ཎི་སི་ཐན། བྷང་ལ་དྷེ་ཤི རྒྱ་གར། པ་ཀི་སི་ཐན། བལ་ཡུལ་དང་། འབར་མ་བཅས་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་བརྒྱད་དུ་ཡོད་ཅིང་། དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ས་ཡ་ ༤།༢ ལྷག་འཁྱག་རོམ་གྱིས་བཟུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༦ གི་མི་གྲངས་ཐེར་འབུམ་ ༢ ཙམ་གྱིས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ནས་མཆེད་པའི་གཙང་བོ་ཆེན་པོ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཆུ་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་རོལ་གྱི་ཡོད་ཀྱང་། ཧི་མ་ལ་ཡའི་འཁྱག་རོམ་ཞུ་བ་ལ་བརྟེན་ནས། གཙང་བོ་ཆེ་གྲས་དེ་དག་ཇེ་ཆུང་འགྱུར་ཉེན་ཡོད་པས། གཙང་བོ་དེ་དག་གི་བཞུར་རྒྱུན་དུ་འཚོ་གནས་བྱེད་མུས་ཡིན་པའི་མི་མང་གི་འཚོ་གནས་ལ་དཀའ་ངལ་འབྱུང་ཉེན་ཡོད་པ་མ་ཟད། གངས་རི་དང་ས་གནས་མཐོ་སར་འཚོ་སྡོད་བྱེད་མཁན་གྱི་མི་མང་པོ་ཞིག་འཁྱག་རོམ་ཞུ་བ་དང་། གངས་འབབ་པའི་དུས་ཚིགས་སུའང་གངས་མི་འབབ་པ་སོགས་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་ལ་བརྟེན་ནས། གངས་རུད་དང་ཆུ་ལོག་གི་གནོད་འཚེ་བྱུང་སྟེ་གནས་སྤོར་བྱ་དགོས་སྐོར་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་རྒྱ་སྐྱེད་དང་གོ་ལའི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་འཚེ་བཏང་བའི་དབང་གིས། འབྱུང་འགྱུར་མི་ལོ་བཅུ་ཙམ་གྱི་ནང་ཆུ་ལོག་དང་ས་རུད། གངས་རུད་ལན་མང་འབྱུང་ཉེན་དང་། དེ་བཞིན་ཞིང་ས་འདེབས་ལས་ཀྱི་ཐད་ལ་དཀའ་ཁག་ཆེན་པོ་འགྱུར་ཉེན་ཡོད་ཅིང་། ལྷག་པར་གཙང་པོའི་འགྲམ་དུ་ཆགས་པའི་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་མང་པོའི་ནང་ཆུ་དང་། ཟས། འཚོ་གནས་སོགས་ལ་དཀའ་ངལ་ཤུགས་ཆེན་འཕྲད་ཉེན་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསལ་འདུག
ད་དུང་། ད་ལྟ་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཁུལ་གྱི་འཁྱག་རོམ་རྣམས་རིམ་གྱིས་ཞུ་སྟེ། ཁུལ་དེར་ཚ་དྲོད་འཕེལ་བ་དང་འཁྱག་རོམ་གྱི་འོག་གི་གཏན་འཁྱག་(permafrost) སོགས་ཕྱི་རུ་མངོན་གྱི་ཡོད་སྟབས། འབྱུང་འགྱུར་ཕྱི་ལོ་ ༢༡༠༠ ལོ་བར་ཧི་མ་ཡ་ལའི་རི་རྒྱུད་ཁུལ་ནས་ཉུང་མཐར་ཡང་ད་ལྟའི་འཁྱག་རོམ་གྱི་གསུམ་ཆ་གཅིག་ཙམ་ཞུ་ཉེན་ཡོད་པ་མ་ཟད། གལ་ཏེ་གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་འཕེལ་ཚེ་གསུམ་ཆ་གཉིས་ལྷག་ཞུ་ཉེན་ཡོད་སྐོར་གསལ་འདུག
སྙན་ཐོའི་ནང་། འདས་པའི་ལོ་བཅུ་ལྷག་རིང་ཆར་ཆུ་དུས་སུ་མི་འབབ་པ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས། རང་བྱུང་གི་གོད་ཆག་མང་དག་ཅིག་འབྱུང་གི་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ལས་མཆེད་པའི་རྒྱུག་ཆུ་དང་། གཙང་པོ། མཚོ་སོགས་ཇེ་ཆུང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལོ་ནས་ལོ་རེ་བཞིན་འཛམ་གླིང་བྱང་དང་ལྷོ་སྣེ་ཁུལ་དུ་ཆགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་དག་ཅིག་གི་འཁྱག་རོམ་ཞུ་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་དང་། གནམ་གཤིས་ཇེ་ཚ་རུ་འགྲོ་མུས་ཡིན་པའི་མུར། མཚོ་དང་མཚེའུ་མང་པོ་ཞིག་སྐམ་འགྲོ་ཡི་ཡོད་སྐོར། དེ་བཞིན་ཚ་ཚད་འཕར་བའི་སྟབས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་གི་གཙང་པོ་ཆེ་ཁག་གི་མགོ་ཁུངས་སུ་འགྱུར་བའི་བོད་དང་། འབྲུག་གཙོས་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུའང་ལོ་རེ་ནས་ལོ་རེར་ཚ་དྲོད་འཕེལ་མུས་ཡིན་སྐོར་སོགས་གསལ་འདུག
བོད་ནི་འཛམ་གླིང་གི་གཙང་པོ་ཆེ་ཁག་གི་མགོ་ཁུངས་དང་སྣེ་མོ་གསུམ་པ་རུ་འབོད་ཀྱིན་ཡོད་ཀྱང་། འདས་པའི་ལོ་ཤས་རིང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་ས་གནས་མང་དག་ཅིག་ཏུ་ཆུ་རགས་གསར་རྒྱག་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་མང་དག་ཅིག་སྤེལ་རྐྱེན། བོད་ནང་དུ་ཚ་དྲོད་འཕེལ་ནས། གངས་རི་དང་འཁྱག་རོམ་མགྱོགས་པོ་ཞུ་ཡི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་ལྟ་བོད་ནང་དུ་ཚ་ཚད་ལྡབ་འགྱུར་གྱིས་འཕར་ཡོད་སྟབས། བོད་དུ་འཁྱག་རོམ་ཞུ་བ་དང་ཚ་ཚད་འཕར་བ་དེས། འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ཚ་ཚད་འཕེལ་ཉེན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་སོགས་སུའང་ཆུའི་གནོད་འཚེ་ཡོང་ཉེན་ཡོད་འདུག
སྤྱིར་འཛམ་གླིང་གི་བྱང་དང་ལྷོ་སྣེ་གཉིས་ཀྱི་མཚམས་སུ་གནས་པའི་ས་ཁུལ་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་ལོ་ལྟར་གངས་མཐུག་པོ་བབས་ནས། དགུན་དུས་ནས་དབྱར་མགོར་གངས་ཞུ་མི་ཐུབ་ཀྱང་། འདས་པའི་མི་ལོ་བཅུ་ཙམ་གྱི་གོང་ནས་གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་འཕར་ཏེ་སྣེ་གཉིས་ཀྱི་གངས་རི་དང་འཁྱག་རོམ་དག་ཀྱང་མགྱོགས་པོར་ཞུ་མུས་ཡིན་པ་མ་ཟད། དེང་སྐབས་ས་ཕྱོགས་མང་དག་ཅིག་ཏུ་དབྱར་དུས་སུ་བཟོད་དཀའ་བའི་ཚ་དྲོད་རྒྱས་པ་དང་། དགུན་དུས་གྲང་ལྷགས་ཀྱིས་བསྡམས་ཀྱི་ཡོད་འདུག་ལ། ཚ་ཚད་འཕེལ་ནས་དྲག་ཆར་འབབ་པ་དང་། ཆུ་ལོག་རྒྱུག་པ། མཚོ་རླབས་འཕྱུར་བ་སོགས་ཚ་གྲང་དང་རང་བྱུང་གོད་ཆག་གིས་མི་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་གྱི་ཡོད་ཅིང་། འདས་ལོར་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་ཆར་པ་ཤུགས་ཆེན་བབས་ནས་མི་གྲངས་ས་ཡ་ ༣༧ ལྷག་གི་འཚོ་གནས་ལ་དོ་ཕོག་བྱུང་འདུག་ལ། པ་ཀི་སི་ཐན་དུའང་ཆུ་ལོག་རྒྱུག་ནས་མི་གྲངས ༡༧༠༠ ལྷག་རྐྱེན་འདས་དང་། མི་གྲངས་ས་ཡ་ ༣༣ ལྷག་ལ་གནོད་འཚེ་ཐེབས། དེ་བཞིན་མི་གྲངས་ས་ཡ་ ༨ ལྷག་གནས་མེད་དུ་གྱུར་ཏེ། ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ ༣༠ ལྷག་གི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གྱོང་གུད་ཐེབས་ཡོད་འདུག
གསར་འགོད་པ། དཔལ་ལྡན།
