སྙན་བཟང་གཡུང་དྲུང་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་བོད་རིག་པ་དུས་དེབ་ཀྱི་འདོན་ཐེངས་གསུམ་པ་ནས་དཔྱད་རྩོམ་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ཚང་མ་གཅིག་གྱུར་བྱས་པ་ནི་ཡར་རྒྱས་དང་ཐོད་བརྒལ་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་ཡི་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་འདུག
ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་གྱི་དགོང་མོའི་ཆུ་ཚོད་ ༨ པའི་ཐོག་བོད་རིག་པའི་དྲ་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག བོད་རིག་པ་དྲྭ་ཚིགས་ཞིབ་འཇུག་དེབ་ཕྲེང་གསུམ་པའི་དྲ་ལམ་དབུ་འབྱེད་མཛོད་སྒོ་ཞིག་འཚོགས་ཡོད་ཅིང་། དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་ཐོག་དགེ་བཤེས་བེ་རི་འཇིགས་མེད་དབང་རྒྱལ་ལགས། འབུམ་རམས་པ་གཙང་ཕྲུག་སྟོབས་ལགས། འབུམ་རམས་པ་སྐལ་བཟང་ནོར་བུ་ལགས། འབུམ་རམས་པ་ཨ་འབྲུག་དཀོན་མཆོག་ལགས། རྩོམ་པ་པོ་སྙན་བཟང་གཡུང་དྲུང་ཚེ་རིང་ལགས་བཅས་དྲ་ལམ་ནས་མི་གྲངས་ ༡༠༠༠ ལྷག་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་འདུག
བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་དུས་དེབ་སྐོར་ལ་སྙན་བཟང་གཡུང་དྲུང་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས། བོད་རིག་པ་དྲ་ཚིགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་དེབ་ཕྲེང་དང་པོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་བློ་ཁོག་བསྐྱེད་དེ་རྩོམ་སྒྲིག་དང་པར་སྐྲུན་བྱས་ཟིན་རྗེས། བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གི་དེབ་ཕྲེང་སྔ་མ་ལས་ཕྱི་མ་རྣམས་ཚད་ལྡན་དུ་འགྱུར་དགོས་ཚེ། གཙོ་བོ་རྩོམ་པ་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་གི་སྤུས་ཀར་རག་ལས་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྩོམ་སྒྲིག་པའང་རག་ལས་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་བསམ་སོང་། དེའང་རྒྱུ་མཚན་གཉིས་ཡོད། སྤྱིར་དཔྱད་རྩོམ་རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དཔྱད་རྩོམ་གྱི་ཞིབ་འཇུག་རྩོམ་ཡིག་རྣམས་མི་གཅིག་གིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་རེད། བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་འདོན་ཐེངས་དང་པོ་ནས་གསུམ་བར་གྱི་འདོན་ཐེངས་རེའི་ནང་དུ་དཔྱད་རྩོམ་ ༡༦ ལ་བརྗོད་གཞི་མི་འདྲ་བ་རེ་ཡོད་དུས། རྩོམ་སྒྲིག་པར་བརྗོད་གཞི་རེ་རེའི་ཐོག་ཏུ་ལྟ་རྒྱ་ཐོས་རྒྱ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ལ། ཤེས་བྱ་སྣ་མང་ཀྱི་དུས་སྐབས་ལ་མི་གཅིག་གིས་ཤེས་བྱ་ཡོངས་རྫོགས་ཤེས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། བོད་རིག་པ་དུས་དེབ་ནང་མཚོན་ནའང་གསང་སྔགས་དང་། རིག་བྱེད། མཚན་ཉིད་སོགས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་འདྲ་མིན་ཐོག་རྩོམ་ཡིག་ཡོད་པས། རྩོམ་སྒྲིག་པར་མ་མཐའ་ཡང་བརྗོད་གཞི་ཚང་མའི་ཐོག་ཤེས་བྱ་དང་བྱང་ཆ་ཅུང་ཙམ་ཡོད་དགོས། རྩོམ་སྒྲིག་ལས་ཀ་ནི་དག་ཆ་ཙམ་དང་ཚིག་སྦྱོར་བདེ་ཙམ་མ་རེད་ལ། ལྟ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོད་ཀྱང་དག་ཆ་དང་ཚིག་རྩལ་མེད་ནའང་ཁག་པོ་འདུག བོད་རིག་པའི་དུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་ཀྱང་མི་གཅིག་གིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་པ་ལས། མི་ཁ་ཤས་མཉམ་རུབ་ཐོག་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་ཚེ་དུས་དེབ་ཚད་ལྡན་ཆགས་པ་ཞིག་རེད་བསམ་སོང་།
བོད་རིག་པའི་དུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་གཉིས་པ་ནས་བཟུང་གདན་ཞུའི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཐུབ་བསྟན་ཡར་འཕེལ་ལགས་དང་རོང་བོ་བློ་བཟང་སྙན་གྲགས་ལགས་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་མགོ་ཚུགས་ཡོད། འདོན་ཐེངས་གསུམ་པར་ཨ་འཇམ་དང་ཟླ་བ་གཞོན་ནུ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད། བོད་རིག་པ་དྲྭ་ཚིགས་བཙུགས་ནས་ལོ་ ༣ ལྷག་ཙམ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པའི་རིང་། བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་མང་པོ་ཞིག་གིས་རྩོམ་ཡིག་ཙམ་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་མིན་པར་ཧ་ཅང་རོགས་པ་ཡག་པོ་གནང་སོང་། མ་འོངས་བའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་འདོན་ཐེངས་ནང་དུ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་མུ་མཐུད་དུ་གདན་ཞུ་གནང་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་བརྗོད་སོང་།
ཡང་ཁོང་གིས། བོད་རིག་པ་འདོན་ཐེངས་གསུམ་པའི་ནང་དུ་དཔྱད་རྩོམ་ ༡༦ ཡོད་ཅིང་། དེའི་ཁྲོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོའང་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་ཡོད། ངེད་ཀྱིས་ལོ་གསུམ་རིང་རྩོམ་སྒྲིག་གི་ལས་ཀ་བྱེད་སྐབས་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་སྐོར་ལ་བསམ་བློ་མང་པོ་བཏང་མྱོང་། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཆེད་ལས་མི་སྣ་དང་མཉམ་དུ་བསམ་བློ་དང་ལྟ་བ་གསར་བ་རག་ཐབས་བྱས། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་འགྲོ་སྟངས་བཞིན་འབྲེལ་ཡོད་མཁས་དབང་རྣམ་པར་སྤྱན་འབུལ་ཞུས་ཏེ་དགོངས་ཚུལ་ལེན་ཐབས་དང་། མིང་མེད་དཔྱད་ཞིབ་ལེན་ཐབས་སོགས་ཡོད་ཀྱང་། བོད་པའི་དཔྱད་རྩོམ་གྱི་བརྗོད་གཞི་རེ་རེའི་ཐོག་དཔྱད་བརྗོད་མི་སྣ་རེ་རག་ཐབས་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་འདུག འདོན་ཐེངས་རྗེས་མ་ཁག་གི་ནང་དུ་དེའི་སྐོར་ལ་དོ་སྣང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། བོད་རིག་པ་དུས་དེབ་ཀྱི་འདོན་ཐེངས་གསུམ་ནས་དཔྱད་རྩོམ་ལ་ཚང་དགོས་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཁ་བྱང་དང་། ནང་དོན་མདོར་བསྡུས། གནད་ཚིག གླེང་གཞི། དཔྱད་རྩོམ་དངོས། མཇུག་བསྡུའི་གཏམ། དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆ། སོགས་གཅིག་གྱུར་བཟོས་ཡོད། དེ་ནི་བོད་རིག་པ་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གི་ངོས་ནས་ཡར་རྒྱས་དང་ཐོད་བརྒལ་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་བཞིན་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་སོང་།
སྐབས་དེར་དགེ་བཤེས་བེ་རི་འཇིགས་མེད་དབང་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས། ཐེངས་འདིའི་བོད་རིག་པ་དུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་གསུམ་པའི་ནང་དུ་དཔྱད་རྩོམ་མི་འདྲ་བ་གྲངས་ ༡༦ འདུག དཔྱད་རྩོམ་དག་གི་ཉམས་ཞིབ་དང་། ཁུངས་ལུང་། འགྲེལ་བཤད་སོགས་སྤུས་ཚད་དག་པོ་རེད། བཙན་བྱོལ་ནང་དུ་ད་ལྟ་བར་འདི་འདྲའི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་གཞུང་དང་མཐུན་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་སྒྲིག་ཉུང་ཉུང་རེད་བསམ་གྱི་འདུག མ་འོངས་བར་བཙན་བྱོལ་ནང་གི་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭའི་དགེ་སློབ་ཡོངས་ཀྱིས་བོད་རིག་པའི་དུས་དེབ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རོགས། ཞེས་དང་། བཙན་བྱོལ་ནང་གི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ནས་ ༡༩༨༩ བར་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ནས་ ༢༠༠༩ བར། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་དུས་མཚམས་གསུམ་ལ་དབྱེ་དགོས་ཤིང་། དུས་རབས་ ༢༠ པའི་ལོ་རབས་ ༧༠ པའི་ནང་དུ་བཙན་བྱོལ་གྱི་རྒན་རབས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་འོག་ཏུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་སྐོར་མགོ་ཚུགས་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྡིངས་ཆའི་ཐོག་བོད་རིག་པའི་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་གནད་ཆེ་བའི་གོ་སྐབས་ཡག་པོ་ཞིག་རེད། ཅེས་བརྗོད་སོང་།
འབུམ་རམས་པའི་ཆེད་རྩོམ་གྱི་གནས་བབ་དང་གལ་གནད་སྐོར་ལ་ཨ་འབྲུག་དཀོན་མཆོག་ལགས་ཀྱིས། བོད་ནང་དུས་འགྱུར་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་རང་དབང་ལྡན་པའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ལམ་སྲོལ་ཆ་ཚང་ཞིག་ཆགས་མེད་པ་མ་ཟད། ད་ལྟ་ཡང་དཀའ་ངལ་དང་ཉེན་ཁའི་འོག་ཏུ་གནས་ཡོད་ཀྱང་། བཙན་བྱོལ་དུ་གཞི་རིམ་གྱི་སློབ་གསོ་ཙམ་མིན་པར་མཐོ་རིམ་དུ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་གི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་གང་འཚམ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་དོ་སྣང་གལ་ཆེན་བྱེད་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་རེད་བསམ་ཡོད་ལ། དེའང་མཐོ་རིམ་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་དང་འབྲེལ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། བཙན་བྱོལ་དུ་འབུམ་རམས་པ་ ༨༠ ཙམ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པའི་ཁྲོད། བཙན་བྱོལ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་སྡེ་ཁག་དང་། མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག ཤེས་ཡོན་གྱི་སྡེ་ཁག་མང་པོའི་ནང་རྐང་འགན་བཞེས་ཏེ་མི་སྣ་བསྐྱེད་བསྲིངས་དང་རིག་གཞུང་རྒྱུན་འཛིན་ཐོག་གལ་ཆེན་ཆགས་ཡོད། ལྷག་པར་ཤེས་ཡོན་ནི་རྒྱུད་འཛིན་དང་གསར་གཏོད་ཀྱི་གནད་འགག་ཅིག་ཡིན། འབུམ་རམས་པའི་མཐོ་རིམ་གྱི་ཞིབ་འཇུག་དེ་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་དང་རྒྱུད་འཛིན་ཁྲོད་དེང་རབས་ཅན་ལ་འགྱུར་བའི་ལག་སྐྱེས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཆགས་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་སོང་།
ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་བོད་རིག་པ་བའི་ཞིབ་འཇུག་སྐོར་ལ་འབུམ་རམས་པ་སྐལ་བཟང་ནོར་བུ་ལགས་ཀྱིས། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བོད་རིག་པའི་སྐོར་ལ་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ཏེ་ལོ་ ༢༠༠ ཙམ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་མགོ་སྟོད་ཙམ་ལ་ཉམས་ཞིབ་པ་མང་ཤོས་ཀྱིས་ནང་ཆོས་ཐོག་དོ་སྣང་བྱས་ཡོད་ཅིང་། རིམ་བཞིན་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་བྱུང་། དེ་ནས་ག་ལེར་འགྱུར་བ་ཐེབས་ཏེ་ད་ལྟའི་ཆར་དེང་རབས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་། རིག་གཞུང་། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་འབྱུང་གིན་ཡོད། ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་གྱི་བརྗོད་བྱའི་ཆ་ནས་ཀྱང་འགྱུར་བ་མང་པོ་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་བོད་རིག་པའི་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་གྱི་གྲངས་འབོར་ཆ་ནས་ནང་ཆོས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་ཡིན་པའི་སྡེ་ཚན་ཁག་ཏུ་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་ཤུགས་ཆེན་པོ་རེད། ཅེས་བརྗོད་སོང་།
བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་གལ་གནད་སྐོར་ལ་འབུམ་རམས་པ་གཙང་ཕྲུག་སྟོབས་ལགས་ཀྱིས། བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་དེ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ཉུང་ཤོས་དེ་ཡིན་ཞིང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གསལ་ཁ་མེད་པ་དང་། བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་རྙོག་གྲ་དང་དཀའ་ངལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པས། ངེས་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལ་དོ་སྣང་བྱས་ཏེ། དེའི་ཐོག་འགྲེལ་བཤད་ཡང་དག་དང་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཀྱི་བདེན་པ་ར་སྤྲོད་བྱ་དགོས། བོད་ནང་ཡོད་པའི་ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སྔ་རབས་ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གཞུང་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ཚད་མཐོ་བའི་ཐོག་ནས་སྐུ་ལས་བསྐྱོན་འདུག བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལ་ལག་པ་མ་འཆང་ཚེ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་རེད་ལ། བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་བོད་ཀྱི་བདེན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནག་གསུབ་ཏུ་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་ཞིག་མཐོང་གི་འདུག ཅེས་བརྗོད་སོང་།
གསར་འགོད་པ། བྱམས་པ་ཚེ་རིང་། རྩོམ་སྒྲིག་པ། སྐལ་བཟང་སྦྱིན་པ།