འདི་ལོའི་དམངས་གཙོའི་གཟེངས་རྟགས་༧ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་སོགས་ལ་ཕུལ།

༧ཀུན་གཟིགས༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་མཆོག་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་མཁན་ཡི་ཤུའི་ཆོས་དཔོན་ཝང་ཡི་སོགས་མི་སྒེར་དང་ཚོགས་པ་ཁག་ཅིག་ལ་འདི་ལོའི་དམངས་གཙོའི་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་འདུག

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༤ ཉིན་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཡོངས་དམངས་གཙོ་གོང་འཕེལ་ལྟེ་གནས་ཁང་ (National Endowment for Democracy) གིས་འདི་ལོའི་དམངས་གཙོའི་གཟེངས་རྟགས་དེ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་རྗེ་བཙུན་བསྟན་འཛིན་དགེ་འདུན་ཡེ་ཤེས་འཕྲིན་ལས་ཕུན་ཚོགས་དཔལ་བཟང་པོ་མཆོག་དང་། རྒྱ་ནག་མི་མང་གི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་སྤེལ་མཁན་རྒྱ་ནག་དྲ་རྒྱའི་དུས་བབ་ (China Digital Times)། རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབང་སྒྱུར་འོག་གནས་པའི་ཡུ་གུར་དང་ཁ་ཆེའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་ (Campaign for Uyghurs)། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་མཁན་ཡི་ཤུའི་ཆོས་དཔོན་ཝང་ཡི་ (Wang Yi) བཅས་ལ་ཕུལ་ཡོད་འདུག

བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་མཁན་པོ་གཟིག་རྒྱབ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་༧པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་ཚབ་ཞུས་ནས་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་གནང་འདུག གཟེངས་རྟགས་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་དང་མི་གཅིག་དབང་སྒྱུར་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྟངས་འཛིན་མེད་པར་ཆོས་ལུགས་སོ་སོའི་དབུ་ཁྲིད་ཀྱི་ཡང་སྲིད་འདེམས་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ལ་ཆེ་བསྟོད་མཚོན་ཆེད་ཕུལ་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག

སྐབས་དེར་མཁན་པོ་གཟིག་རྒྱབ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་གི་ཡོད་པ་ལྟར། དད་པ་ནི་དམ་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཡིན། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཤིག་གིས་བཙན་བཀའ་གཏོང་བ་དང་སྟངས་འཛིན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད། མི་རྣམས་ཀྱིས་སོ་སོའི་ཆོས་ལུགས་ལ་དོན་སྙིང་དང་། ཆེ་མཐོང་། ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་སྐབས། བཙོན་ཁང་དང་། དམག་དཔུང་། སྲིད་གཞུང་སུ་འདྲ་ཞིག་གིས་ཀྱང་མེད་པར་བཟོ་མི་ཐུབ། ཅེས་གསུངས་འདུག

 འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༢༤ ཉིན་༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་འཚམས་འཕྲིན་བསྩལ་བའི་ནང་། ༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་རྗེ་བཙུན་བསྟན་འཛིན་དགེ་འདུན་ཡེ་ཤེས་འཕྲིན་ལས་ཕུན་ཚོགས་དཔལ་བཟང་པོ་མཆོག་ལ་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཡོངས་དམངས་གོང་འཕེལ་ལྟེ་གནས་ཁང་ (National Endowment for Democracy) གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༥ ལོའི་དམངས་གཙོའི་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་བར་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་། ཞེས་དང་། ངོས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ཟླ་ ༥ པའི་ནང་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པའི་ཡང་སྲིད་དུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྐབས། ངོས་ལ་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་དབུ་ཁྲིད་གཙོས་པའི་བོད་ནང་དང་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་རེ་བ་བཅངས་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཡང་སྲིད་འཚོལ་བའི་དུས་ལ་སླེབས་སྐབས། བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ལ་གཞིགས་ཏེ། ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་མཉམ་དུ་ལས་ཀ་བྱེད་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་ཤུགས་ཆེན་བྱས་པ་ཡིན། ཞེས་དང་། ༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ངོས་རང་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་སྒེར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་བརྟེན། ངོས་ཀྱིས་འགན་འཁུར་དང་ལེན་བྱས་པ་ཡིན། ༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་གིས་ངོས་རང་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པར་ངོས་འཛིན་གནང་སྐབས་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཐུགས་ཁུར་གནང་སོང་། ཞེས་གསུངས་འདུག

ཡང་གསུང་འཕྲིན་ནང་། ༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པ་མཆོག་གི་མི་ཚེའི་ནང་དཀའ་ངལ་ཤུགས་ཆེན་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། གོ་སྐབས་ཡོད་ཚད་བླངས་ཏེ་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་བདེ་སྡུག་ལ་གཟིགས་ཞིབ་དང་ཡར་རྒྱས། བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། ངོ་བོ་སོགས་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་ཕྱག་ལས་གནང་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་མཆོག་གིས་མཛད་རྗེས་་འདི་དག་མུ་མཐུད་དུ་སྐྱོང་ཐུབ་ཀྱི་རེད། ངོས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ལོར་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་མཛད་འཕྲིན་རྒྱས་པ་དང་། སྐུ་ཚེ་རིང་བ། མི་ཚེ་ལམ་ལྷོངས་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་པ་ཞུས་ཡོད། སྟབས་མ་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་ཁོང་ལ་ནོར་འཁྲུལ་མེད་པར་བྱིས་པའི་དུས་ནས་འཚར་ལོངས་དང་། མི་དཀྱུས་མའི་འཚོ་བ་སོགས་ད་ལྟའང་རོལ་ཐུབ་མེད། འོན་ཀྱང་། ངོས་ནས་དྲང་བདེན་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་ལ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ལ། མཐར་གཏུགས་ན་དྲང་བདེན་ལ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཀྱི་རེད། དེར་བརྟེན་ངོས་ནས་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་ལ་ཆེ་མཐོང་དང་རང་དབང་གི་ཐོག་ནས་འཚོ་བ་སྐྱེལ་ཐུབ་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཅེས་གསུངས་འདུག

༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དགུང་གྲངས་དྲུག་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གིས་ཡབ་ཡུམ་སྐུ་འཁོར་བཅས་བཙན་ཁྲིད་ཀྱིས་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་བཏང་ནས་ད་ལྟ་ལོ་ངོ་ ༣༠ ཕྱིན་ཞིང་།  དེ་ནི་འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བྱིས་པའི་ཐོབ་ཐང་གི་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་ཁག་གི་འབྲུ་དོན་དང་འགལ་ཚབས་ཆེན་པོར་གྱུར་ཡོད། ཁོང་ནི་སྐབས་དེར་འཛམ་གླིང་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་ (Prisoner of Conscience) དགུང་ལོ་ཆུང་ཤོས་དེ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་གཙོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་དང་། སྒྲིག་འཛུགས། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་སོགས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་དེ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གང་མྱུར་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཡང་ཡང་གནང་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་སྒེར་གྱི་འཚོ་བར་བར་ཆད་བཟོ་འདོད་མེད་ལུགས་དང་ཁོང་སློབ་ཆེན་མཐར་ཕྱིན་ཏེ་རང་དབང་གི་འཚོ་བར་རོལ་བཞིན་ཡོད་ལུགས་སོགས་རྗོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

ཁེ་ལི་ཧྥོར་ནི་ཡ་རུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་དྲ་རྒྱའི་དུས་བབ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༣ ལོར་གསར་འཛུགས་གནང་བ་དང་། རང་དབང་ཅན་གྱི་གསར་ཁང་ཞིག་ཡིན་འདུག རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་དང་འབྲེལ་བའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཁྱབ་སྤེལ་མི་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་དྲ་ལམ་ནས་བཀག་སྡོམ་ཤུགས་ཆེན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་བརྟེན། གསར་ཁང་དེས་གནད་དོན་དེ་དག་ཕྱིར་བསྒྲགས་སླད་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ་དབྱིན་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག་ཐོག་གནས་ཚུལ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

ཨ་རིའི་རྒྱལ་ས་ཝ་ཤིང་ཊོན་ཌི་སི་རུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཡུ་གུར་གྱི་འཐབ་རྩོད་ཚོགས་པ་ (Campaign for Uyghurs) ནི་ཁེ་ལས་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཚོགས་པ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་གསར་འཛུགས་དང་། ཤར་ཊུར་ཀི་སི་ཐན་དང་འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་ཡོད་པའི་ཡུ་གུར་བའི་དམངས་གཙོའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ཞུ་གཏུག་གི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་དང་། ཡུ་གུར་བའི་གནས་སྟངས་ཐེར་འདོན་གྱིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩིས་མེད་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་རྣམས་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་ལས་དོན་གཉེར་གྱི་ཡོད་པ་རེད།

ཆོས་དཔོན་ཝང་ཡི་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༣ ཟླ ༦ ཚེས་ ༡ ཉིན་རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཁྲིན་ཏུའུ་རུ་སྐྱེས་ཤིང་། སི་ཁྲོན་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ནས་ཁྲིམས་དོན་རིག་པའི་ཐོག་སློབ་མཐར་ཕྱིན། ཁྲིན་ཏུའུ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་ཁྲིམས་ལུགས་ཐོག་སློབ་ཁྲིད་བྱས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༥ ནས་བཟུང་ཡེ་ཤུའི་མཆོད་ཁང་དུ་ལས་དོན་གཉེར་མགོ་ཚུགས། ཁོང་ནི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཁྲིན་ཏུའུ་རུ་ཡེ་ཤུའི་མཆོད་ཁང་ཞིག་གསར་འཛུགས་གནང་བ་དང་། མཆོད་ཁང་དེའི་ཆོས་དཔོན་ཡང་ཡིན་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོར་ཆོས་དཔོན་ཝང་ཡི་ཡིས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པའི་ཉེས་མིང་འོག་ལོ་དགུའི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་རེད།

ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཡོངས་དམངས་གཙོ་གོང་འཕེལ་ལྟེ་གནས་ཁང་ (National Endowment for Democracy) གི་དམངས་གཙོའི་གཟེངས་རྟགས་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༡༩ ཉིན་༸གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་འདས་ལོའི་དམངས་གཙོའི་གཟེངས་རྟགས་དེ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་དང་། ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་དབུ་འཁྲིད་ཟུར་པ་ལྕམ་སྐུ་ནེན་སི་པེ་ལོ་སི་མཆོག བཙོན་ཁང་དུ་ཡོད་པའི་ཨུ་རུ་སུའི་ཕྱོགས་འགལ་ཚོགས་པའི་མགོ་ཁྲིད་ཀཱ་རཱ་ (Vladimir Kara-Murza)། བྷེ་ལེ་རེ་སིའི་མགོ་ཁྲིད་ (Sviatlana Tsikhanouskaya) ། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་བཅའ་སྡོད་སློབ་གྲྭའི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་གྱིས་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ལ་རྒྱ་སྒྱུར་སློབ་གསོ་སྤྲོད་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྒྲུབ་གནང་མཁན་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ལྟེ་གནས་ཁང་དང་། ཡུ་ཁེ་རིན་གྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟེ་གནས་ཁང་(Regional Center for Human Rights)། སུ་ཌན་གྱི་གཞོན་སྐྱེས་མགོ་ཁྲིད་རྣམས་ལ་དམངས་གཙོ་དང་ཞི་བདེ་གོང་མཐོར་གཏོང་མཁན་གྱི་ཝའེ་ཚོགས་པ་ (Waey Organization) བཅས་ལ་ཕུལ་ཡོད་པ་རེད།

གསར་འགོད་པ། བསྟན་འཛིན་ཕུར་བུ། རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན། པདྨ་མཚོ།