ཤ་ཀླན་འཇམ་དབྱངས་གྲགས་པ།
སྔོན་ཆད་དབྱིན་ཇིའི་མངའ་འོག་ཏུ་བསྡད་མྱོང་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་འགའི་ཉིན་མོའི་ཟས་དང་མཚན་མོའི་རྨི་ལམ་དུ་གྱུར་ཡོད་པའི་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་འདི་ཐོག་མ་ག་དུས་དར་བ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་གང་ནས་རྣམ་པ་ཇི་ལྟར་དར་བའི་ཚུལ་ཁ་གསལ་ཁུངས་དག་ཅིག་ཞུ་དཀའ་ཡང་། ཚོད་དཔག་བྱས་ན། དབྱིན་ཇིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གསར་གཏོད་བྱས་ཏེ་རང་གི་མངའ་འོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་དར་ཁྱབ་ཏུ་བཏང་སྟེ། རིམ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱི་ཅན་དུ་གྱུར་བ་ཞིག་ཡིན་པར་སྙམ། དཔེར་ན། ཨ་ཧྥི་རི་ཁ་ལྷོ་མ་དང་ཝེས་ཊ་ཨིན་ཌས། པ་ཀི་སི་ཐན། རྒྱལ་གར། སེང་གྷ་ལ། བྷང་གྷ་ལ། ཨོ་སུ་ཊོ་ལེ་ཡ། དབྱིན་ཡུལ་བཅས་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་དག་ཡོངས་རྫོགས་དབྱིན་ཇིའི་འོག་བསྡད་མྱོང་བ་ཤ་སྟག་རེད།
རྩེད་མོ་གཞན་དག་ལྟར་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་འདི་ཡང་ཐོག་མར་བྱིས་པའི་རྩེད་མོ་ནས་རིམ་བཞིན་དར་མའི་རྩེད་མོའི་ངོ་བོར་འཕེལ་བ་ཞིག་ཏུ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། བྱིས་པའི་རྩེད་མོ་ནས་དར་མའི་རྩེད་མོའི་བར་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་བརྒྱུད་ཡོད་པ་བྱ་དངོས་སྤྱིའི་འཕེལ་གྱུར་གྱི་ཆོས་ཉིད་ཅིག་ཏུ་གྲུབ་ལ། སྤྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་དྲུག་དང་བཅུ་བདུན་ནས་རིམ་བཞིན་དར་མའི་རྩེད་མོར་གྱུར་བ་དང་། དེ་ནས་རིམ་པས་རྒྱལ་སྤྱི་ཅན་དུ་འགྱུར་མགོ་ཚུགས་ཏེ། སྤྱི་ལོ་ ༡༨༤༤ ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩེད་འགྲན་ཐེངས་དང་པོ་དེ་དངོས་སུ་རྩེས་ཡོད། རྩེད་མོ་འདི་ཡང་ཀྱག་ཀྱོག་གི་དཀའ་ངལ་དང་ཕྱི་ནང་གི་བར་ཆད་མང་པོ་ཞིག་བརྒྱུད་མྱོང་བ་ལོ་རྒྱུས་སུ་གསལ་ཞིང་། དེའང་གཙོ་བོ་ལུང་པ་ཆུང་ཆུང་ཕར་ཚུར་དམག་རྒྱག་པའི་སྐབས་དང་། ལྷག་པར་དུ་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་རྩེད་མོ་འདི་ཡང་རེ་ཞིག་ཆད་ཡོད། དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་ལ་རང་བཙན་ཐོབ་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་མཚམས་དང་མི་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་མཚམས་སོ་སོར་ཕྱེས་ཏེ། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཅུང་ཞི་བདེ་ཡི་རྣམ་པར་གནས་བ་དང་ལྷན་དུ་རྩེད་མོ་འདི་ཡང་བསྐྱར་དུ་གསོན་ཤུགས་རྒྱས་མགོ་ཚུགས་ཡོད།
སྤྱིར་འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་རྩེད་མོ་འདིར་དགའ་མོས་བྱེད་མཁན་བགྲང་གིས་མི་ལང་པ་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་མི་དམངས་ལྟ་བའི་དགའ་མོས་ཆེན་པོ་ཡོད་མཁན་ཞིག་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་སུ་གང་ལའང་མེད་པར་གྲགས། མཁས་པ་འགའ་ཞིག་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བཀག་རྡོ་གསུམ་ཡོད་པར་བརྗོད་ལ། དེ་དག་ནི་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་དང་གློག་བརྙན། ཆང་ས་བཅས་ཡིན་སྐོར་རྩེ་མཚར་གྱིས་བཤད། དོན་ལའང་དེ་འདྲ་ཞིག་སྟེ། ལས་རིགས་སོ་སོའི་ལས་བྱེད་ཚོས་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་ལ་དགའ་དྲགས་པའི་དབང་གིས་ལས་དོན་གང་མང་ཞིག་འཐུས་ཤོར་དུ་གཏོང་གི་ཡོད་ལ། གློག་བརྙན་ལ་དགའ་དྲགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པ་ཚོ་ཕྱུག་པོར་གྱུར་ཅིང་། རྒྱ་གར་མི་མང་རྒུད་པ་ནས་རྒུད་པའི་མཐའ་རུ་སྙེག་གིན་ཡོད། ཆང་ས་ལ་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་འགྲོ་སོང་བཏང་བའི་དབང་གིས་ལོ་ངོ་མང་པོར་ཁྲག་གསོག་རྣག་གསོག་བྱས་པའི་རྒྱུ་དངོས་ཡོད་ཚད་སྡེབ་གཅིག་ལ་གཉེན་སྒྲིག་གི་བྱེད་སྒོར་བཏང་སྟེ། ཕྱིར་ཉིན་ནས་བཟུང་བཟའ་མི་ཚང་མའི་ཁ་ལ་ཟས་མ་རག་ཅིང་། རྒྱབ་ལ་གོས་མ་འདང་བའི་དཀའ་ངལ་མྱོང་བཞིན་ཡོད་པའང་ཉུང་ཉུང་མིན།
ལོ་འདི་འགར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རིམ་པ་མཐོ་བའི་མི་སྣ་སྟེ་ཚོང་པ་དང་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས། གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པ་བཅས་ཀྱིས་ཁྱི་སྤྱང་ངན་འབྲེལ་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚན་མཐོང་མཐོ་སར་འཇོག་མཁན་གྱི་རྩེད་མོ་བ་ཚོ་བེད་སྤྱོད་ཀྱིས་(IPL)ཞེས་རྒྱལ་ནང་དུ་རུ་ཁག་བགོས་ཏེ། རྩེད་མོ་འདི་རྩེ་མགོ་ཚུགས་ཡོད་ལ། ད་བར་ཐེངས་གཉིས་རྩེས་ཚར་བ་དང་། འདི་ལོའི་རྩེད་མོ་མགོ་ཚུགས་ཚར་ཙམ་རེད། རྩེད་མོ་སྔ་ཕྱིའི་རྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་རྒྱལ་ཁབ་འགྱེལ་ས་ནས་ལངས་མི་འཇུག་པའི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་ནད་རྙིང་བསྐྱར་དུ་འཕར་ཏེ། མི་མང་གི་རྔུལ་ཁྲག་ལས་གྲུབ་པའི་དངུལ་སྒོར་དག་རིམ་པ་མཐོ་བའི་མི་འདི་དག་གི་ཨམ་ཕྲག་ཏུ་ལྡུག་བཞིན་ཡོད།
དེ་ལས་ཀྱང་གནོད་ཚབས་ཆེ་བ་ཞིག་ནི་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་རྩེད་མཁན་ཚོར་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་མཐུན་འགྱུར་སྤྲོད་རྒྱུ་མང་དྲགས་པའི་དབང་གིས། རྩེད་མོ་བ་གཞན་དག་སྟེ། ཨོལ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་སུ་ཞུགས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚན་སྙན་འཛམ་གླིང་ལ་བསྒྲགས་ཐུབ་མཁན་ཚོར་འདང་ངེས་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་རག་གི་མེད་ལ། ད་བར་རྒྱལ་ཁབ་སྟོབས་ཆེན་འདིས་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་གསུམ་བཞི་ཞིག་ལས་ལེན་མྱོང་མེད། དེ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་མི་འབོར་མང་ཤོས་ཨང་གཉིས་པར་བསླེབས་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་འདིའི་ཆེས་ཆེ་བའི་ངོ་ཚ་ཞིག་དང་། གསབ་ཏུ་མེད་པའི་འཐུས་ཤོར་ཆེན་པོ་ཞིག་ཅི་ལ་མིན། འོན་ཀྱང་། རྩེད་མོ་འདིས་རྒྱ་གར་ལ་གྱོང་རྐྱང་རྐྱང་བསྐྱལ་འོང་པ་ཞིག་ཀྱང་མིན་ཏེ། ༡༩༨༣ ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲན་བསྡུར་ལས་མཐའ་མའི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚན་སྙན་འཛམ་གླིང་ལ་བསྒྲགས་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་དུ་འདི་ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་ཐེངས་གསུམ་ཙམ་རྒྱལ་ཁ་བླངས་མྱོང་མཁན་ཨོ་སུ་ཊོ་ལི་ཡ་ཕམ་པར་བརྒྱབ་ཅིང་། ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་པ་ཀི་སི་ཐན་དང་སེང་གྷ་ལ་སོགས་ལས་ཀྱང་རྣམ་པར་རྒྱལ་ཏེ། མཐའ་མའི་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་ཨང་དང་པོའི་རྒྱལ་ཁ་བླངས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྙན་པའི་གྲགས་པ་སྲིད་རྩེར་བསྒྲེངས་ཡོད།
དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་ཆོས་ལུགས་སུ་བརྩི་ཞིང་རྩེད་མོ་བ་ཚོ་ལྷ་རུ་སྒོམ་པའི་རྒྱལ་ཁབ་འདིའི་ནང་སྲིད་དོན་གྱི་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་སྡོད་མཁན་ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ཡང་། གནའ་སྔ་མོ་རྩེད་མོ་འདིར་དགའ་མོས་མེད་པ་ནས་ཡོད་པ་དང་། ཡོད་པ་ནས་ད་ཆར་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་དང་དོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད། སྐྱ་སེར་རིས་མེད་དང་། རྒན་གཞོན་ཁྱད་མེད་ཀྱིས་རྩེད་ཐུབ་མཁན་ཚོ་ཐང་ལ་བུད་དེ་རྩེ་བ་དང་། རྩེ་མི་ཐུབ་མཁན་ཚོས་བརྙན་འཕྲིན་གྱི་ཤེལ་ཡོལ་ངོས་ལ་ཅེར་ནས་ཉིན་འགྱང་མཚན་འཕུད་བྱེད་མཁན་ཇེ་མང་རེད། དེ་སྔ་བོད་པ་ཚོའི་དགའ་ཁ་འཁྱེར་ཕྱོགས་དེ་རྐང་རྩེད་སྤོ་ལོ་དང་བསྡུར་ན། དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ་ལ་དེ་ཙམ་དོ་སྣང་མི་བྱེད་ཀྱང་། ལོ་འདི་འགར་དབྱིངས་གསར་པ་འཕར་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ན་ནིང་ས་ཆ་ག་གེ་མོ་ཞིག་ཏུ་འགྲན་བསྡུར་ཞིག་མགོ་འཛུགས་བྱས་ཡོད་རབས་ཀྱང་ཐོས་བས། ད་ནི་བཙན་བྱོལ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆུང་འདིའི་ནང་དུ་ཡང་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོའི་བསྟན་པ་ས་དར་རྡོ་དར་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་གདོན་མི་ཟའོ།།
རེད། རེད། མི་ཚང་མའི་མཛེས་དཔྱོད་ལྟ་ཚུལ་མི་གཅིག་པས་ངས་སྡེབ་སྦྱོར་མཛེས་པོར་མཐོང་བ་ཞིག་ཁྱེད་ཀྱིས་མི་མཛེས་པར་མཐོང་སྲིད་ལ། ཁྱེད་ཀྱིས་སྙིང་དུ་སྡུག་པར་མཐོང་བ་ཞིག་ངས་སྐྱུགས་མེར་ལངས་པར་མཐོང་སྲིད། ཡིན་ཡང་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ནི་ཁྱེད་ཀྱི་དུས་བབ་རེད་ཅེས་པའི་ལྟ་བར་གཞི་བཟུང་ན་གོང་གི་ཞུ་དག་དེ་ཚོ་ས་མཚམས་ལས་བརྒལ་འདུག
ཡིག་ནོར་དང་སྡེབ་ནོར་དག་བཅོས་བྱས་པ་ལས་འདས་ཏེ་ངས་བཤད་པ་མང་པོ་ཞིག་སྦས་སྐུངས་བྱས་ཤིང་ངས་མ་བཤད་པ་མང་པོ་ཞིག་ཁ་སྣོན་བྱས་འདུག དེ་ལས་ཀྱང་ཚབས་ཆེ་བ་ཞིག་ལ་བྱེད་མེད་ལས་ཚིག་འགའ་བྱེད་འབྲེལ་ལས་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཞིང་། གནད་དོན་མེད་སར་ཞིབ་འགྲེལ་བྱེད་པ་དེ་རེད། དཔེར་ན། སྲིད་དོན་གྱི་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་སྡོད་མཁན་ང་ཚོ་ཞེས་བོད་པ་ཚོ་ཚོང་དོན་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་མ་ཡིན་པར་སྒྲུབ་ཁུལ་ཡིན་ཡང་བོད་པ་ཚོ་སྲིད་དོན་གྱི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཡིན་མིན་ཐད་སུ་ལ་དོགས་པ་ཡོད།
ཡང་དགོད་བྲོ་བ་ཞིག་ལ་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མི་འབོར་མང་ཤོས་ཨང་གཉིས་པ་ཡིན་པའི་ཞེས་བཤད་འདུག དེ་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དག་ཡིན་ན། ལོ་ཤས་སྒུགས་དང་རྒྱུ་གར་འཛམ་གླིང་གི་མི་འབོར་མང་ཤོས་དེ་ཆགས་རྒྱུ་རེད། དེ་བས་ང་ཚོ་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་འགྲོ་དགོས་དོན་མེད།
ད་དུང་མང་པོ་ཞིག་འདུག་མོད། མི་བཤད། བཤད་ནས་ཕན་ཐོགས་མེད་པར་གསལ་བོ་རེད། རེ་བ་ཞུ་རྒྱུར་རྗེས་མར་མི་གཞན་གྱི་རྩོམ་ཡིག་འདི་ལྟར་ཚོད་ལས་བརྒལ་བའི་”ཞུ་དག”མི་གནང་བར་འཚལ།
དྲ་གྲོགས་ཤ་ཀླན་འཇམ་དབྱངས་ལགས་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་༼ འཛམ་གླིང་དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ ༽ ཞེས་པར་ཞུ་དག་གང་འཚམ་ཞིག་གཏོང་དགོས་བྱུང་བ་དངོས་ཡོད་ཡིན། དེང་སྐབས་རྩོམ་ཡིག་མང་པོ་འབྲི་མཁན་མེད་པ་དང་། བྲིས་པ་དག་ཀྱང་ཆབ་སྲིད་ཁོ་ན་དང་། ཆབ་སྲིད་ལས་ཀྱང་སྐབས་དོན་ཆབ་སྲིད་ངྷ་རམ་ས་ལ་གཡས་གཡོན་ལ་སྐོར་བ་བརྒྱབ་བསྡད་ཡོད་པའི་བཟོ་འདྲ་ཞིག་ཏུ་འདུག་མཐོང་གི་ཡོད། དེ་བས་ཉིད་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་དེ་གླེང་གཞི་ཅུང་མ་འདྲ་བ་ཞིག་དང་། ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་ཀྱང་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆུང་ལས་བརྒལ་ཡོད་སྟབས། རྩོམ་སྒྲིག་པས་གཞན་ལ་རྟིང་སྐུལ་ལམ། མིག་དཔེ་ཕྲན་བུའི་ནུས་པ་འཐོན་ཐུབ་ན་སྙམ་པའི་རེ་བའི་འོག སྐུ་ཉིད་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་དེ་དྲ་ཐོག་ལ་འགོད་རྒྱུར་བདམས་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་། ཉིད་ཀྱིས་གང་བྲིས་ཡོད་པ་རང་སོར་བཞག་ན། ཡིག་ནོར་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཚིག་སྦྱོར་དང་གོང་འོག་སྒྲིག་སྟངས་ཐད་ནས་ཀྱང་ཞན་ཆ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འདུག་སྟབས། རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དོན་ལ་དོ་ཕོག་མེད་པ་དང་། རྩོམ་པ་པོའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་དགོངས་ཚུལ་མ་འདྲེས་པའི་ཐོག་ནས་ཞུ་དག་གང་འཚམ་བཏང་སྟེ། འདི་གའི་དྲ་ཐོག་ལ་གཏོང་ཐབས་བྱས་པ་ཡིན།
ཁ་སང་ཁ་བརྡ་དྲ་བས་རྩོམ་འདི་ལ་ཞུ་དག་བྱས་མི་འདུག་ཅེས་སྡུག་སྨེ་འདོན་དགོས་བྱུང་། དེ་རིང་ཡང་དུས་བབ་དྲ་བས་འདི་ལ་ཞུ་དག་བྱས་པ་མང་དྲགས་འདུག་ཅེས་ཟེར་དགོས་བྱུང་།
བོད་ནང་གི་སྒྲུང་གཏམ་པ་གྲགས་ཅན་ཚེ་རིང་དོན་འགྲུབ་ཀྱིས་སྦྲང་ཆར་རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་ཁོང་གི་རྩོམ་ལ་ལག་པ་འཆང་རྒྱུ་མང་དྲགས་ཅེས་གསུང་སྐད་ཤོར་བའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་རིང་གཞི་ནས་ཧ་གོ་སོང་། རང་གི་རྩོམ་ལ་མི་གཞན་གྱིས་སྲིན་ལག་འཆང་དུས་ན་ཟུག་ཇི་ཙམ་ཡོད་མེད་ཀྱང་དེ་རིང་གཞི་ནས་ཧ་གོ་སོང་། དེ་ནི་སྲིན་པོ་མགྲིན་བཅུས་ངའི་ཁ་ནང་ནས་ལག་པ་བཅུག་ཏེ་དོན་ལྔ་སྣེ་དྲུག་ཕྱི་རུ་བཏོན་པ་དང་ཁྱད་པར་མི་འདུག་ཡ།
སྤྱིར་རྩོམ་ཡིག་ཁ་ཐུག་དྲ་ཐོག་ཏུ་བྲིས་ནས་བཏང་བ་ཡིན་པས་ཞུ་དག་དགོས་ངེས་རེད་མོད། ཡིན་ཡང་འདི་འདྲའི་ཞུ་དག་ཐལ་ཆེ་འདུག
དེ་བས་རྩོམ་ཡིག་འདི་ནི་ང་དང་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཟུང་གིས་བྲིས་པ་ཞིག་ལས་ང་གཅིག་པུས་མ་རེད་དོ།།
སྔོན་མ་ང་མི་གཉིས་ཀྱིས་རྩོམ་གཅིག་བྲིས་ཟེར་བ་དེར་སྣང་བ་དེ་ཙམ་མི་འགྲོ་ལ་མི་གཉིས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་བྲི་དགོས་མིན་ཀྱང་མི་ཤེས། ཡིན་ཡང་དེ་རིང་ངའི་མིང་གི་ཟུར་དུ་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་མཚན་དེའང་བྲི་ཐུབ་ན་དགེ་མཚན་འདུག་སྙམ།
ཤ་ཀླན་འཇམ་གྲགས་ལགས། བྱུང་རབས་དང་མཐུན་ཞིང་། དངོས་ཡོད་ལ་རན་པར་དཔྱོད་པའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་རྩལ་ཞིག་མངོན་འདུག་པས། ལེགས་པོ་བྲིས་འདུག