ཉི་ཧོང་དང་རྒྱ་གར་གྱི་མཉམ་ལས།

ཉི་ཧོང་གི་སྲིད་བློན་ཤིང་ཛ་ཨ་བྷེ་ལགས་རྒྱ་གར་དམངས་གཙོའི་དུས་དྲན་གྱི་སྐུ་མགྲོན་ཕེབས་ཏེ། རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་དང་ཉིན་གསུམ་རིང་གྲོས་མོལ་བརྒྱུད་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་ ༨ ཐོག་མིང་རྟགས་བཀོད་འདུག

ཉེ་ལམ་ཉི་ཧོང་གི་སྲིད་བློན་ཤིང་ཛ་ཨ་བྷེ་ལགས་རྒྱ་གར་གྱི་དམངས་གཙོའི་དུས་དྲན་ཐེངས་ ༦༥ ཡི་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་ཕེབས་དེ་རིག་གཞུང་བརྗེ་ལེན་དང་ཡུལ་སྐོར། དམག་དོན། གུ་ཡངས་བུན་ལོན་སྤྲོད་ཕྱོགས། འཕྲོད་བསྟེན། དཔལ་འབྱོར། ཐབས་ཇུས། འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ཉི་ཧོང་གི་དངུལ་སྒོར་ཡཱན་ ( Yen ) ཐེར་འབུམ་ ༢༠༠ ལྷག་གི་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་ ༨ ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་ཡོད་འདུག རྒྱ་ནག་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་མགྲིན་ཚབ་པ་ཆིན་ཀང་ (Qin Gang )གིས་རྒྱ་གར་དང་ཉི་ཧོང་ངོས་ནས་དམག་དོན་མཉམ་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་ཐད་ཀྱི་གྲོས་མཐུན་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་དེ་ཨེ་ཤ་ཡ་མངའ་ཁུལ་ནང་ཞི་བདེ་དང་བརྟན་བརླིང་གི་མིང་ཐོག་ནས་གྲོས་ཆོད་བཞག་ཡོད་ཀྱང་། ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་ཞི་བདེ་བརྟན་བརླིང་དང་། བདེ་འཇགས་སྐོར་ལ་ཨེ་ཤ་ཡ་མངའ་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་གོ་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་མ་བྱས་པར་ཡོང་ཐབས་མེད་སྐོར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཨ་རིའི་གཞུང་གིས་ཀྱང་། ད་རེབ་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཉི་ཧོང་དང་འབྲེལ་ལམ་བཙུགས་པ་དེ་ནི། ཉེ་ལམ་ཨ་རིར་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་ལས་བྱེད་བུད་མེད་ཅིག་གིས་ཁྲིམས་འགལ་ལས་ཀ་བྱས་པ་དང་བསྟུན་ཏེ་ཨ་རིའི་གཞུང་གིས་འཛིན་བཟུང་འདྲི་རྩད་བྱས་པ་དེར་རྒྱ་གར་གཞུང་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་ཏེ་ལྡི་ལིའི་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཐོག་རྣམ་འགྱུར་མི་ལེགས་པ་བསྟན་པ་དང་། ལྡི་ལིར་ཡོད་པའི་དབྱིན་ཡིག་སྦྱོང་སྤྱོད་སྤེལ་གསུམ་བྱེད་སའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཅིག་ཡོད་པ་དེ་ཚོ་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ལས་ཁང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ལུགས་ཀྱིས་ཉེས་འཛུགས་བྱས་པ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གར་གྱིས་“ ཤར་ཕྱོགས་སུ་ལྟ་བ་ ” ཟེར་བའི་སྲིད་ཇུས་བཟུང་སྟེ་ཨ་རིར་འཁོན་ལན་སློག་གི་ཡོད་ལུགས་བརྗོད་འདུག

རྒྱ་གར་དང་ཉི་ཧོང་བར་གྱི་གྲོས་དོན་ཁག་ནི། དང་པོ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འདས་ལོའི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༣ ཉིན་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་མཚོ་གླིང་ཐོག་མཁའ་དབྱིངས་དབྱེ་མཚམས་ཐིག་ཚད་བཟོས་པ་དེ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་མཁའ་སྤྱོད་རང་དབང་ལ་རྡོག་རོལ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་མཉམ་ལས་འོག་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་དང་ཨེ་ཤ་ཡའི་བདེ་འཇགས་ལ་འགན་ཁུར་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ། གཉིས་པ། ཉི་ཧོང་གི་རྒྱལ་དོན་བདེ་འཇགས་ཆབ་སྲིད་ལྷན་ཁང་དང་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་སྲུང་བདེ་འཇགས་སློབ་སྟོན་བར་འཆར་ཅན་གོ་བསྡུར་གྱིས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་གྱི་སྲིད་དོན་དང་བདེ་སྲུང་གི་བྱེད་སྒོ་ཁག་ཏུ་མཛའ་མཐུན་མཉམ་ལས་བྱས་ཏེ་ཨེ་ཤ་ཡའི་མངའ་ཁུལ་བདེ་འཇགས་ཐད་ནུས་པ་འདོན་རྒྱུ།

གསུམ་པ། ས་སྟེང་དང་གནམ་ཐོག་གཉིས་སྤྱོད་ཀྱི་གནམ་གྲུ་ (US-2 amphibian aircraft) ཞེས་པ་མཉམ་ལས་ཐོན་སྐྱེད་དང་། ད་ལོ་མཱ་ལཱ་བྷར་དང་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ཐོག་རྒྱ་གར་གྱི་མཚོ་དམག་དང་ (Indian Navy ) དང་ཉི་ཧོང་གི་མཚོ་ཐོག་སྲུང་དམག་ཕན་ཚུན་དམག་སྦྱོང་དང་དམག་འཐབ་ཐད་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ཏེ་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་ལ་བདེ་འཇགས་སྐྲུན་རྒྱུ། བཞི་པ། ཉི་ཧོང་དང་རྒྱ་གར་གཉིས་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་ཚོད་ལྟ་བྱ་རྒྱུའི་སྔོན་འགོག་གྲོས་མཐུན་(Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty) ཞེས་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་ཉུང་འཕྲི་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ། ལྔ་པ། ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་ཐད་སྐོང་གིས་ཕན་ཚུན་ངོ་ཤེས་བྱས་ཏེ་མཛའ་མཐུན་མཉམ་ལས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ། དྲུག་པ། ལྕགས་བཟོ་ལས་གྲྭ་རྒྱ་སྐྱེད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འཕྲུལ་ལས་རྒྱུ་ཆ་མཁོ་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ། ཡར་ཐོན་ཅན་གྱི་འཕྲུལ་ཆས་དང་ལག་རྩལ་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་གིས་ལོ་རེར་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༢༥ ལྷག་གིས་ཚོང་འབྲེལ། རྒྱ་གར་ནང་ཉི་ཧོང་གི་ཁེ་ལས་ ༣༩༨༦ ཡོད་པའི་སྒང་ལ་ད་དུང་ཁེ་ལས་ ༡༠༠༠ ལྷག་འཕར་སྣོན་བྱ་རྒྱུ།

བདུན་པ། ཉི་ཧོང་ངོས་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་ཐབས་ལ་རོགས་དངུལ་དང་སྐྱེད་ཆུང་དངུལ་བུན་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༣༦།༧ དང་། འདས་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ པར་རྒྱ་གར་ཨུ་དྷ་ར་ཁཱན་ཌི་ས་ཁུལ་དུ་ཆུ་ལོག་གོད་ཆགས་ཆེན་པོ་བྱུང་བའི་ནགས་ཚལ་གཅེས་སྐྱོང་ཐོག་ཉི་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༡༡།༣༩༠། ལྡི་ལིའི་མྱུར་མགྱོགས་མེ་འཁོར་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུའི་འཆར་ཟིན་གསུམ་པའི་ནང་གསེས་ ༢ པའི་ཐོག་ཉི་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༡༤༨།༨༨༧། རྒྱ་གར་གྱི་ཆུ་དང་རླུང་། ཉི་འོད་སོགས་བསྐྱར་སྤྱོད་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལས་གཞི་གཉིས་པར་ཉི་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༢༠། གློག་ཤུགས་བཀོལ་སྤྱོད་གསོག་འཇོག་ཆེད་ཉི་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༣༠ ལྷག་གི་དངུལ་བུན་དང་རོགས་དངུལ་སྤྲོད་རྒྱུ། བརྒྱད་པ། ཉི་ཧོང་ངོས་ནས་མ་རྡ་ར་སིར་ཡོད་པའི་བྱིས་པའི་ལྟ་སྐྱོང་ལྟེ་གནས་སྨན་ཁང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུར་རོགས་དངུལ་ཉི་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༡།༤༩༥ ། རྒྱ་གར་གྱི་བྱང་ཤར་མངའ་སྡེ་ཁག་ལ་ཆུ་གློག་དང་སོ་ནམ་ཞིང་ལས། ནགས་ཚལ། གཞུང་ལམ་སོགས་འཛུགས་སྐྲུན་ཆེད་རོགས་དངུལ་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༣།༦༥ སྤྲོད་རྒྱུ་སོགས་ཡིན་འདུག

རྒྱ་གར་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ཟུར་པ་ཁཱེ་ཤཱན་ཁཱར་ལགས་ (K. Shankar Bajpai )ཀྱིས། “ང་ཚོས་ཉི་ཧོང་ཡག་པོ་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་རེ་འདུན་འཆང་གི་ཡོད་པ་ལྟར། ཉི་ཧོང་ཕྱོགས་ནས་ཀྱང་རྒྱ་གར་དང་མཉམ་འབྲེལ་བརྒྱུད་ཡག་པོ་ཡོང་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་ཞུ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཉི་ཧོང་དང་རྒྱ་གར་གྱི་མཛའ་འབྲེལ་དེ་ཉེན་ཁ་ཞིག་ལ་བརྩི་དགོས་དོན་མེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ང་ཚོས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དགྲ་བོར་བརྩིས་ཏེ་ཉི་ཧོང་དང་འབྲེལ་ལམ་བཙུགས་པ་ཞིག་མིན་ཡང་། ང་ཚོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དགྲ་བོར་བཟུང་སྟེ་ཁ་གཏད་ཅི་འདྲ་ལྕོག་མིན་སྐོར་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་’’ཅེས་བརྗོད་འདུག རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ་རིག་གཞུང་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཧུང་ (Huang Dahui) ལགས་ཀྱིས། ཉི་ཧོང་གིས་ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཐབས་ལམ་འདྲ་མིན་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་ནག་དང་ཁ་གཏད་དུ་ལངས་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་ཉི་ཧོང་གི་གཡོ་ཇུས་དེ་འབྱུང་འགྱུར་ཕམ་ཉེས་འགྲོ་ངེས་རེད་ཅེས་སོགས་བརྗོད་འདུག

ཆབ་སྲིད་དབྱེ་ཞིབ་པ་ཚོས་བརྗོད་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་གར་དང་ཉི་ཧོང་གི་འབྲེལ་ལམ་ནི་ཨེ་ཤ་ཡའི་བདེ་འཇགས་དང་བརྟན་བརླིང་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་གལ་ཆེའི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ད་རེབ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་དེས་ཨེ་ཤ་ཡ་མངའ་ཁུལ་ནང་དབང་ཤུགས་དོ་མཉམ་ཡོང་རྒྱུར་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་འདུག