བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གནས་ཚུལ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་སྐར་ཆ་ཁ་ཤས་ནང་རྩིས་འཕྲུལ་ནས་བལྟ་ཐུབ་པ་བཟོ་ཡི་ཡིན།

དེ་རིང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ས་གནས་མགོ་འཛིན་རྣམས་པའི་འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་གཅིག་པ་དབུ་འཛུགས་ཐོག་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་ཁ་ཤུགས་ཆུང་ཞིང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་ཤ་ཞེན་བརྩི་བཀུར་ཡོད་མཁན་གྱི་ཉམ་ཐག་རྣམས་ངེས་པར་དུ་ཉམ་ཐག་ལྟ་སྐྱོང་ནང་ཚུད་ཐབས་དགོས་སྐོར་གསུངས་སོང་།

དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་༩ པ་ཙམ་གྱི་ཐོག་དྷ་ས་གངས་སྐྱིད་གཉའ་ཁྲི་ཚོགས་ཁང་དུ། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་གྱི་བོད་མིའི་ས་གནས་མགོ་འཛིན་རྣམས་པའི་འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ ༡༡ པ་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་བ་དང་། ཚོགས་ཆེན་དབུ་འབྱེད་ཀྱི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གི་དབུས་ཕྱག་རོགས་བཀའ་བློན་རྣམ་པ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་གྱི་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ ༤༥ ནས་ས་གནས་མགོ་འཛིན་དང་ས་གནས་མགོ་འཛིན་གྱི་འཐུས་ཚབ། དེ་བཞིན་ལྷོ་གཞིས་གྲོས་སྟོན་པ་བཅས་ཁྱོན་ཚོགས་ཞུགས་པ་ ༤༣ འཛོམས་འདུག

ཚོགས་ཆེན་དབུ་འབྱེད་ཐོག་ནང་སྲིད་བཀའ་བློན་འཁོར་ལྷ་ཚང་བསོད་ནམས་སྟོབས་རྒྱལ་མཆོག་གིས། ཨ་རིའི་རོགས་རམ་ཐེབས་རྩ་ཁང་ (USAID)བརྒྱུད་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༢༣ གྱི་རོགས་དངུལ་རག་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ལ་བརྒྱ་ཆ་ ༢༦ ཡོད་པ་དང་། རོགས་དངུལ་དེའི་ནང་གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་སོ་ནམ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བའི་ལས་གཞི་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་དུ་བསླེབས་ནས་ལོ་ལྔ་བཅུ་ལྔ་གྲངས་ཤིག་ཕྱིན་ཡོད་ཀྱང་། ལས་ཁུངས་ནང་(Data base)ལོ་རྒྱུས་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་སུ་གཅིག་གིས་ཀྱང་ཉར་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་དང་། ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ལྟ་བུར་ཆ་བཞག་ན། སྦེལ་ཀོབ་ཀྱི་དགོན་སྡེ་གྲྭ་ཚང་ཞིག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཤེས་དགོས་ན་ལོ་མང་པོའི་ལས་བསྡོམས་བསྔོག་སྟེ་ལྟ་དགོས་པ་དང་། ཡང་ན་ས་གནས་སུ་ཁ་པར་བརྒྱབ་སྟེ་དེའི་སྐོར་ལ་གནས་སྟངས་ག་འདྲ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་སྐད་ཆ་འདྲི་དགོས་པ་དང་། ཉིན་ལྔ་དྲུག་འགོར་བའི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་གནས་ཚུལ་ཞིག་སླེབ་ཡོང་གི་ཡོད་ཀྱང་། གནས་ཚུལ་དེ་ཡང་འདས་པའི་ལོ་གཅིག་གཉིས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་དང་བསྡུར་ན་མཐུན་དང་མ་མཐུན་གྱི་གནས་ཚུལ་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དང་། ལས་ཁུངས་ནང་དུ་འཛམ་བུ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཆ་ཚང་ཞིག་ང་ཚོས་ཉར་ཐུབ་ཀྱི་མེད་ཀྱང་། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་དགོས་པའི་གནས་ཚུལ་རིགས་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ཉར་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ནའང་། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ལ་ཤེས་ཡོན་དང་འབྲེལ་བའི་སློབ་ཕྲུག་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱིས་(Data base)ཡོད་པ་མ་གཏོགས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ཉར་ཐུབ་མཁན་ཕལ་ཆེར་ཡོད་པ་མ་རེད་དྲན་གྱི་འདུག་པས། དེང་སང་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་ནང་ལས་ཀ་མང་པོ་ཞིག་འཕྲུལ་ཆས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ང་ཚོའི་ལོ་རྒྱུས་དགོས་པའི་རིགས་དེ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ཁྱོན་ནས་བསླེབ་མ་ཐུབ་པ་དང་། ཡོད་པ་དེའང་ཆ་ཚང་བ་ཡོད་པ་མ་རེད། དཔེར་ན་སྦེལ་ཀོབ་གཞིས་ཆགས་ལྟ་བུར་ཆ་བཞག་ན། གྲྭ་ཚང་ཞིག་གི་གནས་ཚུལ་ཤེས་དགོས་ན་གྲྭ་ཚང་དེར་དགེ་འདུན་པ་ག་ཚོད་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་མི་རིགས་ག་ཚོད་ཡོད་པ། སྐྱ་སེར་ཕོ་མོ་ག་ཚོད་དང་ལོ་ཚད་གང་ནས་གང་བར་དུ་མི་གྲངས་ག་ཚོད་ཡོད་པ། དེ་བཞིན་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་གྱི་གནས་སྟངས་ག་འདྲ་ཆགས་བསྡད་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དགེ་བཤེས་ཐོན་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཞབས་ཞུ་ཞུ་མཁན་ག་ཚོད་ཡོད་སོགས་ལྟ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན། རྩིས་འཕྲུལ་ནང་མནན་པ་ཙམ་གྱིས་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་བ་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་བར་དེའི་ཐོག་དབུས་ས་གཉིས་ནས་ནུས་པ་ཤུགས་ཆེན་པོ་འདོན་ཐུབ་མེད་སྟབས། ད་ལོར་ཨ་རིའི་རོགས་དངུལ་རག་ཡོད་པ་དེའི་ནང་(Data base)ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་སྟེ། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་དང་འཕྲོད་བསྟེན། དེ་བཞིན་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་དང་འབྲེལ་བའི་དགོན་སྡེ་གྲྭ་ཚང་གི་གནས་ཚུལ་སོགས་གནས་ཚུལ་ག་འདྲ་ཞིག་ཤེས་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ནའང་སྐར་ཆ་ཁ་ཤས་ནང་རྩིས་འཕྲུལ་ནས་ལྟ་ཐུབ་པ་ཞིག་བཟོ་བའི་ལས་གཞི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་སོང་།

ཡང་ཁོང་གིས། ༧གོང་ས་མཆོག་དགུང་ལོ་ཧ་ཅང་མཐོན་པོར་ཕེབས་ཡོད་པ་དང་། བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་ཀྱང་གང་འཚམ་ཛ་དྲག་ཆགས་བསྡད་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོ་ཞོགས་པ་ཆུ་ཚོད་ ༩ པའི་ཐོག་ལས་ཁུངས་སུ་ཡོང་སྟེ་ཕྱི་དྲོ་ཆུ་ཚོད་ ༥ པ་ཟིན་ན། འཆར་ཅན་གྱི་ལས་ཀ་འདྲ་པོའི་ཐོག་སྣང་བ་དག་ནས་ལོག་འགྲོ་བ་དེ་རྩ་བ་ནས་ཏག་ཏག་བསྡད་ཀྱི་མེད་པར་བརྟེན། ད་ལྟ་མི་རྙིང་པས་བསམ་བློ་གསར་པ་ཞིག་བཏང་སྟེ་ལས་དོན་རྣམས་སྔར་ལྷག་ཚགས་ཚུད་དུ་གཏོང་བར་ངེས་པར་དུ་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་སྐོར་དེ་སྔོན་སྐུལ་མ་ཐེངས་འགར་ཞུས་ཡོད་པ་དང་། དེ་རིང་ས་གནས་མགོ་འཛིན་རྣམ་པ་ལའང་སྔར་ལྷག་ལས་དོན་ཐོག་དཀའ་ལས་བརྒྱབ་སྟེ། མ་འོངས་ལོ་ལྔའི་ནང་གཟེངས་སུ་ཐོན་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཞེ་དྲགས་ཤིག་སྟོན་རྒྱུ་མེད་པ་ཡིན་ནའང་། འདས་པའི་ལོ་ ༣༠ དང་ ༤༠ ཡི་གནས་བབ་དང་མ་འདྲ་བའི་ལས་ཀ་བྱེད་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཏན་ཏན་ཆགས་ཡོད་སྐོར་གསུངས་སོང་།

དེའི་རྗེས་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ནས་བཀའ་ཤག་སྐབས་ ༡༥ པའི་ལྔ་དང་ལྔ་བཅུའི་དམིགས་སྒོའི་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ཁོང་གིས། ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་གོང་སྤེལ་གཏོང་དགོས་པ་རེད་ཟེར་དུས་ས་གནས་ས་ཐོག་ལ་འགན་ཆེན་པོ་ཞེ་དྲགས་ཡོད་ཀྱང་། ཉེ་བའི་འཆར་ཉུང་ཤས་ཤིག་ཡིན་ཡང་གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་ནང་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཡོད་བཞིན་དུ་སོ་སོའི་ཕྲུ་གུ་རྒྱ་གར་གྱི་དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭ་ནང་གཏོང་བའི་དར་སོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་ཕྱིན་སྐབས་ནང་མི་དེ་འདྲར་ཕྲུ་གུ་དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭར་ག་རེ་བྱས་ནས་གཏོང་གི་ཡོད་ཅེས་སྐད་ཆ་འདྲི་སྐབས། ཁྱིམ་མཚེས་ཀྱི་ཕྲུ་གུ་དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭར་གཏོང་གི་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཡོད་པའི་སྤུན་མཆེད་ཚོས་ཕྲུ་གུ་དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭར་གཏོང་ཟེར་གྱི་འདུག་ཅེས་བརྗོད་བྱུང་། རྒྱ་གར་ནང་གི་དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭ་སྙན་གྲགས་ཆེ་ཤོས་(Woodstock)དང་། (Kodaikanal)ལྟ་བུར་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན་དངོས་གནས་གནས་ཚད་མཐོ་བོ་རེད་ཅེས་ལབ་ན་འགྲིག་གི་ཡོད་ཀྱང་། གཞིས་ཆགས་འགྲམ་གྱི་དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭ་རྣམས་བོད་པའི་གཞིས་ཆགས་ནང་གི་སློབ་གྲྭ་དང་བསྡུར་ན། གཞིས་ཆགས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་རྦད་དེ་ཡག་པོ་ཡོད་ལ། བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ནང་བརྒྱ་ཆ་ ༩༠ ལེན་མཁན་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་བརྒྱ་ཆ་ ༧༥ ལེན་མཁན་སློབ་ཕྲུག་ ༡༢༧ དང་། ༢༠༡༤ ལོར་ ༣༢༦། ༢༠༡༥ ལོར་ ༤༢༡ བཅས་ལོ་བཞིའི་ནང་བརྒྱ་ཆ་ ༢༥༠ འཕར་ཡོད་སྟབས། དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭར་བཏང་བ་ཡང་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱད་ཅུ་དང་དགུ་ཅུ་ལས་ལྷག་ལེན་རྒྱུ་མེད་ལ། བོད་པའི་སློབ་གྲྭར་བཏང་ན་འགྲོ་སོང་ཡང་ཆུང་བ་ཡོད་པ་རེད། སུད་ཚོང་རྒྱག་སྐབས་ད་ལོར་གནམ་གཤིས་ཡག་པོ་མི་འདུག་པས་ཕྲུ་གུའི་སློབ་ཡོན་སྤྲོད་ཐུབ་ས་མ་རེད་ཅེས་དབྱིན་ཇིའི་སློབ་གྲྭར་འབུམ་མང་པོ་སྤྲད་དེ་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་པ་ལས། བོད་པའི་འབྲས་ལྡ་ལིའི་སློབ་གྲྭར་བཏང་སྟེ་སློབ་སྦྱོང་ཡག་ཐག་ཆོད་དང་། དེའི་ཐོག་གཙོ་བོ་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་བཅས་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པ་དེ་དཔེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྐོར་གསུངས་སོང་།

ཡང་ཉམ་ཐག་ལྟ་སྐྱོང་ནང་ཁ་ཤུགས་ཆུང་ཞིང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་བརྩི་བཀུར་ཤ་ཚ་ཡོད་མཁན་གྱི་ཉམ་ཐག་རྣམས་ངེས་པར་དུ་ཚུད་ཐུབ་པ་དགོས་སྐོར་ཁོང་གིས། ཉམ་ཐག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཆེད་བསྐོས་ལས་བྱེད་གཉིས་ཀྱིས་ཉམ་ཐག་ཡོད་པའི་ས་གནས་ས་ཐོག་ཏུ་སྐོར་སྐྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟར། ཉེ་སྔོན་ཆེད་བསྐོས་ལས་བྱེད་གཉིས་ཀྱིས་དྷ་རམ་ས་ལ་ཁུལ་དུ་སྐོར་སྐྱོད་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་གཉིས་ཀྱིས་ཕྱི་རྒྱལ་ཏུ་ཉིན་རེར་ཨ་སྒོར་ ༡ གི་ཡོང་འབབ་མེད་ན་ཉམ་ཐག་ཏུ་རྩི་སྟངས་ལྟར་བྱས་ན། བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཧ་ལམ་ཉམ་ཐག་མེད་པ་དང་། ད་ལྟ་ཁྱོན་ཉམ་ཐག་ ༤༠༠༠ ཡོད་པའི་ནང་ནས་ཆིག་སྟོང་ཙམ་མ་གཏོགས་ ༣༠༠༠ ཚུད་ཀྱི་མེད་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་ནའང་། ད་ལྟ་ཡོད་པའི་ཉམ་ཐག་ཁོངས་སུ་སྐྱག་རྫུན་བཤད་མཁན་བརྒྱ་ཆ་ ༥ དང་ ༡༠། ༡༥ ཙམ་མ་གཏོགས་བརྒྱ་ཆ་ ༨༠ དང་ ༩༠ ཕལ་ཆེར་ཉམ་ཐག་ཁོངས་བཅུག་ན་འགྲིག་བསྡད་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། ཉམ་ཐག་གསར་པ་སུ་ཚུད་ཀྱི་མི་འདུག་ཟེར་ན། ཉམ་ཐག་ཁ་ཤུགས་ཆུང་བ་དང་ངོ་ཚ་ཅན་ཟེར་ན་རེད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་ཤ་ཞེན་དང་བརྩི་བཀུར་ཡོད་མཁན་གྱི་ཉམ་ཐག་རྣམས་ཚུད་ཀྱི་མེད་པས་དེ་ཚོ་ཡིན་གཅིག་མིན་གཅིག་གིས་ཚུད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཁ་ཤུགས་ཆེ་བ་རྣམས་ལྟ་སྐྱོང་ནང་ཚུད་པ་དང་ཁ་ཤུགས་ཆུང་བ་རྣམས་མ་ཚུད་པ་ཡིན་ན་ཆོས་ཕྱོགས་ནས་ཡིན་ན་རེད། སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཡིན་ནའང་རེད་འགན་འཁུར་ཐུབ་མེད་སྐོར་དང་། དེ་བཞིན་གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་ཤེས་ཡོན་དང་དཔལ་འབྱོར། འཕྲོད་བསྟེན་སོགས་ཡར་རྒྱས་གོང་སྤེལ་ཆེད་བཀའ་ཤག་ནས་གཞིས་ཆགས་ཁག་ནང་སྤོ་ལོ་རྩེད་ཐང་དང་ལུས་རྩེད་ཁང་(GYM)། དེ་བཞིན་དཔེ་མཛོད་དང་ཇ་ཁང་སོགས་འཛུགས་འཆར་ཡོད་པ་ལྟར། མི་འབོར་གང་འཚམ་མང་པོ་ཡོད་པའི་ས་གནས་ཁག་ནས་ལས་འཆར་ཡག་པོ་བཟོས་ཡོང་ན་འགྲོ་གྲོན་ཐོག་རོགས་རམ་གནང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།

ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཉིན་གྲངས་བཞིའི་ལས་རིམ་ནང་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ནས་ཚོགས་ཞུགས་པ་རྣམས་ལ་མགོ་འཁྲིད་ཀྱི་གོ་དབང་སྐོར་དང་། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་ལྟ་གྲུབ་སྐོར་ལ་གསུང་བཤད་གནང་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་ཚོགས་ཞུགས་པ་རྣམས་ནས་བརྗོད་གཞི་འདྲ་མིན་ཐོག་བགྲོ་གླེང་བཀའ་བསྡུར་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་ཐེབས་རྩའི་སྤྱི་ཁྱབ་འཆར་འགོད་པ་དཀོན་མཆོག་བརྩོན་འགྲུས་ལགས་ནས་ལས་མིའི་ནུས་སྟོབས་ཀྱི་གྲངས་ཐོ་དང་གཅིག་སྡུད་ཡར་རྒྱས་འཆར་གཞིའི་སྐོར་ལ་གོ་རྟོགས་སྤེལ་བ། ས་གནས་ཁག་གི་འཛིན་གཞིས་དང་བདེ་དོན། སོ་ནམ། མཉམ་འབྲེལ། འཆར་ཚན། རྩིས་ཁང་སོགས་ནས་སྐར་མ་ ༡༥ རེར་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ལམ་སྟོན་གསལ་བཤད་གནང་རྒྱུ་དང་། གཞན་ཡང་། འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་དང་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས། དུས་དབང་སྡོད་གུར་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་བཅས་ལ་ཆུ་ཚོད་ཟུར་འཇོག་གནང་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། པདྨ་མཚོ།