རྒྱ་མཚོ།
ཁ་སྔོན་ཨ་རི་བ་སེམས་ཁམས་རིག་པ་ཞིག་གིས་བཤད་རྒྱུ་ལ་ངེད་ཚོའི་ཀླད་པ་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་ནང་དུ་ཡོད་ནའང་ཀླད་པའི་སྒྲོམ་གཞི་དེ་ཆེས་གནའ་སྔར་མོའི་ཅ་ལག་ཅིག་རེད་ཟེར། འགྲོ་བ་མིའི་འཕེལ་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ་རང་གི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་ནང་དུ་རྟག་ཏུ་སེམས་འཚབ་བྱེད་དགོས་པ་ནི་འཇིགས་སྣང་དེ་རེད། དེ་ཡང་གློ་བུར་བའི་འཇིགས་སྣང་དང་རིམ་བརྒྱུད་ཀྱི་འཇིགས་སྣང་གཉིས་ལ་ཡ་ལན་སྤྲོད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་ཡོད་པ་རེད། ལན་འདེབས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་འཚོལ་བའི་སྐབས་སུའང་མང་ཆེ་བས་རང་བཞིན་གྱིས་རང་བློའི་ཞེན་ཕྱོགས་དང་བསྟུན་ནས་ཡོང་གི་ཡོད།
དེང་སང་ཨ་རིའི་ཆབ་སྲིད་ནང་དུ་སྐྱེས་འགོག་གི་གནད་དོན་༼ abortion issue ༽་ལ་གལ་ཆེ་བར་བརྩི་བ་ལས་འཛམ་གླིང་འདི་ཆགས་འཇིག་གི་གནད་འགག་ལ་ཐུག་ཡོད་པའི་གོ་ལའི་ཚ་ཚད་ཇེ་མཐོར་འགྲོ་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་ཛ་དྲག་ཏུ་མི་བརྩི་བའི་བསམ་བློའི་ཡོང་སྟངས་ཀྱང་གོང་གི་གནའ་བོའི་བག་ཆགས་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་ཡོང་གི་ཡོད། དེ་རིང་ཁ་སང་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་འདི་ལའང་ཕྱོགས་གཉིས་ཐད་ནས་བལྟས་ན་ཡོང་སྟངས་འདི་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་མཐོང་།
ངེད་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་འདི་འདྲ་བ་ཞིག་སླེབས་དུས་གནས་ཚུལ་ལ་ཆ་རྒྱུས་ལོན་པའི་ཐོག་ནས་བསམ་ཚུལ་བཤད་པ་དང་ཕྱོགས་ལྷུང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་བྲིས་ན་ཡག་པོ་རེད། ཀློག་པ་པོ་རྣམ་པས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་ཚོད་རེད། མི་ཚོའི་ཁ་ལ་ཉན་ན་གནད་དོན་འདིའི་ཐད་ལ་ངེད་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་བསམ་ཚུལ་ཕྱོགས་ཁག་གཉིས་སུ་འབྱེད་འདུག གཉིས་སུ་འབྱེད་པའི་གཞི་བརྟེན་ཐོག་བོད་ཡིག་དང་དབྱིན་ཡིག་གི་ཟིན་བྲིས་གཉིས་ཀྱི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་བཤད་སྟངས་མ་འདྲ་ནའང་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་སྟངས་གཅིག་མཚུངས་ལྟ་བུར་འདུག གཟུར་གནས་འདུམ་སྒྲིག་པའི་མཆན་བཏབ་མཁན་ནི་གྲངས་ཉུང་གི་གནས་སུ་ལུས་འདུག གནས་སྟངས་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོང་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་སྤྱི་ཚོགས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ནང་དུ་རིག་པ་ཕྱོགས་རིས་བ་༼ cognitive bias ༽ ་ཟེར་བ་དང་དེ་ལས་འཕྲོས་ཏེ་རྒྱུ་འཚོལ་ཕྱོགས་རིས་པ་༼ confirmation bias ༽ ཟེར་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེའི་ཐོག་ནས་བལྟས་ཏེ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ན་ཅུང་ཟད་བསམ་བློ་བག་ལྷིང་བརྟེན་པ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད།
རིག་པ་ཕྱོགས་རིས་པ་ལ་དབྱེ་ནའང་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་སྐབས་འདིར་རྒྱུ་འཚོལ་ཕྱོགས་རིས་པ་དང་གནད་འགག་ཅིག་མཐོང་ནས་འགྲེལ་བཤད་སྟབས་བདེ་མོ་ཞིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དཔེར་ན་ཁྱེད་རང་གིས་དཔྱད་བརྗོད་ཅིག་འབྲི་བའི་དབང་དུ་བཏང་། དེའི་བརྗོད་བྱ་ཞིག་འདེམས། དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ལ་ཕན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཁོ་ནར་འཚོལ་བསྡུ་བྱེད་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་རྒྱུ་འཚོལ་ཕྱོགས་རིས་པ་ཟེར། གནས་ཚུལ་ཞིག་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་འགྲེལ་བཤད་མི་འདྲ་བར་རྒྱག་ཚུལ་ཡོང་གི་ཡོད། གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་དྲན་པ་སོགས་ཀྱིས་རང་གི་ཐག་གཅོད་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། སྐབས་འདིའི་དྲན་པ་ནི་གནད་དོན་ཞིག་གི་སྐོར་ཁྱེད་རང་གིས་རྒྱུ་མཚན་མང་དག་ཅིག་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་རང་གི་ཞེན་ཕྱོགས་དང་མཐུན་པའི་རྒྱུ་མཚན་མང་པོ་ཞིག་དཀའ་ཚེགས་མེད་པར་དྲན་ཡོང་བའང་དྲན་སླ་བ་དེ་འདྲ་ཞིག་ལ་ཟེར།
གང་ལྟར་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་གནས་ཚུལ་ཞིག་ལྷགས་ཡོང་དུས་མང་ཆེ་བས་སོ་སོའི་བདེ་སྲུང་དང་ཁེ་ཕན་ལ་གཞིགས་ནས་གནས་ཚུལ་བྱེ་བྲག་པ་དེའི་མགོ་མཇུག་མ་ཤེས་གོང་ནས་དེའི་མཇུག་འབྲས་ཐག་གཅོད་ཟིན་ཚར་བ་ཡོང་གི་རེད། གནད་འགག་འདི་འདྲའི་རིགས་མང་པོ་ལ་རྒྱབ་ལྗོངས་ཞེ་དྲག་དགོས་ཀྱི་མ་རེད། ངེད་ཚོའི་ཀླད་པ་འདིའི་སྒྲོམ་གཞི་དེ་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ནས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དུས་དེང་སང་ཡང་འདིའི་བྱེད་ལས་ཉམ་མེད་པ་རེད། དཔེར་ན། སྦྲུལ་གྱིས་སོ་བརྒྱབ་མ་མྱོང་ཡང་མཐོང་མ་ཉིད་ནས་འཕག་ཙག་ཤོར་པ་དང་། འདྲེ་མཐོང་སོང་བསམས་ནས་སྙིང་རྩ་འཕག་པ་དང་གཅིག་གིས་བྱུག་པ་གནམ་ལ་བཏེགས་མ་ཚར་གོང་ནས་གཉིས་པས་འོག་ནས་མེ་མདའ་ལ་ལག་པ་འཆང་ཚར་སོགས་སྦྱོང་མི་དགོས་པ་སོ་སོའི་ཞེད་ཕྱོགས་དང་ཞེན་ཕྱོགས་ལ་གཞིགས་ནས་ཐག་གཅོད་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་ལ་འགྲོ་བའི་གནས་ཚུལ་བསྡུ་རུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།
དེར་བརྟེན་ཚང་མས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རིག་པ་ཕྱོགས་རེས་བ་དང་རྒྱུ་འཚོལ་ཕྱོགས་རེས་བའི་བསམ་བློའི་འོག་ཏུ་མ་འགྲོ་བ་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ངའི་རྩོམ་ཐུང་འདི་སྤྱི་འཐུས་སུ་ལྷགས་པའི་གནས་ཚུལ་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་མེད་ལ་སྤྱི་འཐུས་ལ་ཡག་སྡུག་གི་དཔྱད་པ་བཏང་བའང་མིན། རྩོམ་ཐུང་འདི་ཡིས་ཐེངས་འདིའི་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་ལ་ཕན་པའི་རེ་བའང་མེད། ཡིན་ནའང་རྒྱ་ཆེ་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློ་སྟངས་ཕྱོགས་ལ་ཅུང་ཟད་ཕན་པའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད།
བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་འདི་འདྲ་མཁྱེན་རྟོགས་ཡོད་ན་དང་ཡག་པོ་རེད།
རྒྱ་མཚོ་ལགས ། ཁྱེད་ཀྱི་བསམ་བློ་སྟངས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཡག་པོ་འདུག ། རྗེས་མ་ད་དུང་འདྲའི་རིགས་ནང་འདྲེན་བྱེད་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ །