ལྡི་ལིར་བོད་མི་ ༢༧༠ ལྷག་ལ་ཌེན་གྷོའུ་ན་ཚ་ཕོག་འདུག

ཟླ་འདིའི་ཚེས་མགོ་ནས་བཟུང་ལྡི་ལིར་ཌེན་གྷོའུ་ཧྥེ་ཝིར་ཞེས་པའི་དུག་སྦྲང་གི་ན་ཚ་བྱུང་སྟེ། གཞིས་སྒར་བསམ་ཡས་གླིང་གི་བོད་མི་གཅིག་འདས་གྲོངས་དང་། བོད་མི་ཉིས་བརྒྱ་བདུན་ཅུ་ལྷག་ལ་སྨན་བཅོས་བྱེད་དགོས་པའི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཡོད་འདུག

ཟླ་འདིའི་ཚེས་ཤར་ཙམ་ནས་བཟུང་རྒྱལ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ཌེན་གྷོའུ་ཧྥེ་ཝེར་ (Dengue fever) ཞེས་པའི་དུག་སྦྲང་གི་ན་ཚ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། དམིགས་བསལ་ལྡི་ལི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་ཁུལ་དུ་ན་ཚ་རྒྱ་ཆེར་ཁྱབ་ཏེ། ལྡི་ལི་མན་ཇི་ཊི་ལ་བསམ་ཡས་གླིང་བོད་མི་གཞིས་སྒར་ཉེ་ཁུལ་དུ་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་འཕྲོད་བསྟེན་ལྟ་སྐྱོང་ཚོགས་པའི་ལས་ཁུངས་གསར་འཛུགས་ཀྱིས། ཡུལ་མི་དང་བོད་མི་གཅིག་མཚུངས་ཐོག་ཛ་དྲག་གི་སྔོན་འགོག་དང་སྨན་བཅོས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ཌེན་གྷོའུ་ན་ཚ་དང་ན་ཚ་རྙིང་པའི་དབང་གིས་བོད་མི་ཨ་ཚེ་འབོད་པ་ཞིག་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ས་གནས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ ༢༠༠ ལྷག་ས་གནས་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་ཁང་དུ་སྨན་བཅོས་དང་། བོད་མི་ ༧༠ ལྷག་རྒྱ་གར་གྱི་སྨན་ཁང་ཆེ་ཁག་ཏུ་བསྐྱལ་ཏེ་ཛ་དྲག་སྨན་བཅོས་བྱེད་དགོས་བྱུང་ཡོད་འདུག

འདིའི་ཐད་བསམ་ཡས་གླིང་གི་ས་གནས་མགོ་འཛིན་ལེགས་སྐྱེས་རྡོ་རྗེ་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་པ་ལྟར་ན། ཟླ་འདིའི་ཚེ་ཤར་ནས་བཟུང་ཌེན་གྷོའུ་ཧྥེ་ཝེར་ཞེས་པའི་དུག་སྦྲང་གི་ན་ཚ་དེ་ལྡི་ལི་གྲོང་ཁྱེར་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་ཡོད་པ་མ་ཟད། དམིགས་བསལ་ལྡི་ལི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ན་ཚ་དེ་རྒྱ་ཁྱབ་དུ་ཕྱིན་སྟེ། ཡུལ་མི་ཁ་ཤས་འདས་གྲོངས་དང་བོད་མི་བརྒྱ་ཆའི་ ༧༠ % ཡས་མས་ཤིག་ན་ཚ་ཕོག་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བསམ་ཡས་གླིང་གི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་འཕྲོད་བསྟེན་ལྟ་སྐྱོང་ཚོགས་པའི་ལས་ཁུངས་གསར་རྒྱག་གིས་ཡུལ་མི་དང་བོད་མི་ཚོར་གཅིག་མཚུངས་ཀྱིས་སྔོན་འགོག་དང་སྨན་བཅོས། ས་གནས་མགོ་འཛིན་དང་བརྒྱ་དཔོན་ལས་ཁུངས། དེ་བཞིན། ས་གནས་གཞོན་ནུ་དང་བུད་མེད། གཞོན་སྐྱེས་ཚོགས་པ་བཅས་མཉམ་རུབ་ཐོག ཉིན་ལྟར་བོད་མི་ ༢༠ ཡས་མས་ས་གནས་འཕྲོད་བསྟེན་ཡན་ལག་སྨན་ཁང་དུ་སྨན་བཅོས་དང་། བོད་མི་ ༧༠ ཡས་མས་ཤིག་རྒྱ་གར་གྱི་སྨན་ཁང་ཆེ་ཁག་སེན་ཕཱ་མན་དང་ཊེ་ལཱ་སྨན་ཁང་བཅས་སུ་བསྐྱལ་ཏེ་སྨན་བཅོས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་།  ཐེངས་འདིར་བོད་མི་གཅིག་འདས་གྲོངས་དང་། གྲྭ་བ་གཅིག་དང་བུད་མེད་གཅིག་བཅས་བོད་མི་ ༣ ད་ལྟའི་ཆར་ཡང་རྒྱ་གར་སྨན་ཁང་དུ་ཛ་དྲག་གི་སྨན་བཅོས་བྱེད་མུས་ཡིན་འདུག  

ཁོང་ལ་ཐེངས་འདིར་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་པའི་བོད་མི་ཁོང་ཌེན་གྷོའུ་ན་ཚས་གྲོངས་པ་ཡིན་མིན་དང་། བོད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་སྨན་བཅོས་མཐུན་འགྱུར་དང་མི་འགྲོ་མངགས་གཏོང་སོགས་ཀྱི་རོགས་རམ་གནང་ཡོད་མེད་དྲིས་པར་ཁོང་གིས། “ ཨ་ཚེ་ལགས་ལ་མཚོན་ན། ཉེ་ཆར་གྲོངས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་རྗེས། སྨན་པའི་བརྟག་དཔྱད་གྲུབ་འབྲས་བསླེབས་འདུག དེའི་ནང་ཁོང་ཌེན་གྷོའུ་ན་ཚ་གཅིག་པུ་མིན་པར་མཆིན་པའི་ན་ཚ་སོགས་སྔོན་མའི་ནད་རྙིང་གི་དབང་གིས་གྲོངས་ཡོད་པའི་སྐོར་འཁོད་འདུག དེ་མིན་ད་ལྟའི་ཆར་གྲོངས་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་མ་སོང་། ཉེ་ཆར་ཛ་དྲག་ཆགས་ཡོད་པའི་མི་དེ་དག་ཀྱང་། མི་མང་གིས་ཁྲག་སྦྱིན་བཏང་བ་སོགས་ཀྱིས་དབང་གིས་ད་ལྟ་ཡག་པོ་ཆགས་འདུག ཉེ་ཆར་ན་ཚ་བྱུང་རྗེས་ས་གནས་མགོ་འཛིན་ལས་ཁུངས་གཙོས། གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་རྒྱ་གར་གཞུང་ལས་ས་གནས་སུ་སྔོན་འགོག་དང་སྨན་བཅོས་མཐུན་རྐྱེན་སྤྲོད་རྒྱུ་དང་། སྨན་རིན་ཆགས་ཡང་གནང་རྒྱུའི་རེ་སྐུལ་བྱས་པ་ལྟར་ཡག་པོ་གནང་སོང་ལ། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་དང་བཀའ་བློན་ལ་སྙན་སེང་ཞུས་པ་ལྟར་མི་འགྲོ་དང་མཐུན་འགྱུར་གང་ཡོད་གནང་གི་ཡིན་ཞེས་གསུངས་སོང་། ང་ཚོའི་དཀའ་ངལ་གཙོ་བོ། ས་གནས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་དུ་ནད་གཡོག་གི་དཀའ་ངལ་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་རེ་སྐུལ་ཞུས་པ་ལྟར་ཉེ་ལམ་མི་གཅིག་བཏང་སྟེ་ལས་ཀ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་མིན་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་རོགས་རམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། དམིགས་བསལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་མི་འདུག་ལ། ང་ཚོའི་ངོས་ནས་བསམ་ཡས་གླིང་གཅིག་པུ་མིན་པར་རང་ནུས་གང་ཡོད་ཀྱིས་རོ་ནཱེ་དང་ལཱ་རྗི་མུ་ནཱ་ཀཱ་བཅས་ས་གནས་ཡོངས་ལ་ལྟ་རྟོགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ”ཅེས་བརྗོད་བྱུང་།

ཡང་འཕྲོད་བསྟེན་དྲུང་འཕར་ཚེ་རྒྱལ་ལགས་སུ། ད་ལྟའི་ལྡི་ལིའི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ཐད་བོད་གཞུང་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་མཐུན་འགྱུར་དང་ལམ་སྟོན་གང་འདྲ་གནང་མིན་དྲིས་པར་ཁོང་གིས། “ ལྡི་ལིར་ཌེན་གྷོའུ་ན་ཚ་བྱུང་སྟེ་ཟླ་གཅིག་མ་ཟིན་ཙམ་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་རེད། ད་ལྟའི་བར་ས་གནས་མངའ་སྡེ་གཞུང་གིས་བོད་མི་ཚོར་ཡུལ་མི་དང་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་གནང་བཞིན་པ་རེད་ལ། ང་ཚོའི་ངོས་ནས་མན་ཇི་ཊེ་ལཱ་དང་བྷོ་ངྷི་བྷེ་ཡཱའི་བོད་མིར་དམིགས་ཏེ་བཙུགས་པའི་ས་གནས་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་ཁང་གི་ལས་བྱེད་ཡོངས་ཀྱིས་གང་ཡོང་གནང་འདུག ད་ལྟའི་ཆར་མངའ་སྡེ་གཞུང་གིས་མཐུན་འགྱུར་ཆ་ཚང་བསྐྲུན་ཡོད་སྟབས། ང་ཚོས་ཟུར་དུ་བྱེད་དགོས་པར་མཐོང་གི་མེད། མི་འགྲོ་སོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་ཡིན་ན། ས་གནས་མགོ་འཛིན་གྱིས་སྙན་སེང་ལྟར་མངགས་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་བང་བསྒྲིགས་ཡོད། སྨན་བཅོས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཕྱོགས་ནས་ལྡི་ལི་ནང་མཐུན་རྐྱེན་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་འཛོམས་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་ཚོ་ལྟ་བུའི་མཐུན་འགྱུར་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ལ་འདང་གི་མ་རེད་ལ། ཕུལ་བར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་གར་གཞུང་གི་མཐུན་རྐྱེན་ཡོད་བཞིན་དུ་དམིགས་བསལ་བཀོད་མངགས་གནང་དགོས་པར་མཐོང་གི་མེད། གཙོ་བོ། གཞུང་ངོས་ནས་མཐུན་འགྱུར་གནང་བཞིན་པ་ལྟར་བོད་མི་ཚོས་རང་ངོས་ནས་སྔོན་འགོག་བྱ་རྒྱུ་དང་།  ན་བཞིན་པ་ཚོས་རང་ངོས་ནས་སྨན་བཅོས་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།” ཅེས་བརྗོད་བྱུང་།

ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་གསར་འགོད་པས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་གི་ཨམ་ཆི་ཚེ་བརྟན་ལགས་སུ། ཌེན་གྷོའུ་ན་ཚ་བྱུང་སྟངས་དང་ནད་རྟགས། མི་མང་རང་ངོས་ནས་སྔོན་འགོག་གི་ཐབས་ལམ་གང་འདྲ་ཡོད་མེད་དྲིས་པར་ཁོང་གིས། “ ཉེ་ཆར་ང་ལྡི་ལིར་འགྲོ་སྐབས་ན་ཚ་འདི་དང་ན་ཚ་རྙིང་པའི་དབང་གིས་བོད་མི་ ༡ གྲོངས་འདུག་ལ། བོད་མི་ ༢༠༠ ལྷག་ལ་ས་གནས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་དང་། གཞན་ཁག་ཅིག་རྒྱ་གར་སྨན་ཁང་ཆེ་ཁག་ཏུ་ཛ་དྲག་སྨན་བཅོས་བྱེད་དགོས་བྱུང་འདུག སྔོན་མ་ན་ཚ་འདི་ཐེ་ལན་ཌི་མ་གཏོགས་རྒྱ་གར་ནང་བསླེབས་ཡོད་པ་མ་རེད། ལོ་ཤས་སྔོན་ནས་བཟུང་ལྡི་ལིར་བསླེབས་པ་དང་། ད་ལོ་དགུན་ཁ་མ་བསླེབས་གོང་ནས་བསླེབས་ཏེ་ཧ་ཅང་ཛ་དྲག་ཆགས་འདུག ན་ཚ་འདིར་མཚོན་ན་ནད་རྟགས་གཙོ་བོ། ཚ་བ་འཕར་བ་དང་རུས་ཟུག་རྒྱག་པ། གཟུགས་པོའི་རྨ་འབུར་དམར་བོ་ཐོན་པ་གཙོས། གཟུགས་པོ་ཐང་ཆད་པ་དང་ཁ་ལ་ཟ་མ་ཐུབ་པ་སོགས་ཀྱི་ནད་རྟགས་ཡོད་པ་རེད་ལ། རིགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་ལྕི་ཡང་རིགས་གཉིས་འདུག ལྕི་བའི་རིགས་ཀྱིས་ལུས་ཀྱི་ཁྲག་རྡོག་རྡོག་ཆགས་པའི་ནུས་པ་ཉམས་ཏེ། གཟུགས་པོའི་གང་སར་ཁྲག་ཤོར་བའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་པ་དང་། གཟུགས་པོའི་ནང་གི་ཁྲག་དཀར་བོ་འགག་པའི་ནུས་པ་ཉམས་ཏེ། ཁྲག་རྒྱག་དགོས་པ་ཆགས་ཀྱི་རེད། ཡང་པོའི་རིགས་དེར་ཟུག་བཅག་དང་ཚ་བའི་སྨན་སྤྲད་པ་ཡིན་ན། དུས་ཡུན་གང་འཚམ་ནང་རང་བཞིན་གྱིས་དྲག་འགྲོ་གི་འདུག ད་ལྟའི་ཆར་ན་ཚ་འདིར་དམིགས་བསལ་སྨན་སྤྲོད་རྒྱུ་གང་ཡང་མི་འདུག “ཅེས་བརྗོད་སོང་། 

དེ་བཞིན། ཨམ་ཆི་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་ན། ཊེན་གྷེ་ན་ཚ་སློང་མཁན་གྱི་དུག་སྦྲང་དེའི་མིང་ལ་ཨེ་ཊེ་སི་ (Aedes) འབོད་ཀྱི་ཡོད་འདུག་ལ། འབུ་དེས་ཉིན་གུང་དང་ས་མ་རུབ་པའི་བར་དེར་མི་ལ་སོ་རྒྱག་གི་ཡོད་ཅིང་། མཱ་ལེ་རེ་ཡཱ་ (Maleria) འབོད་པ་དེས་མཚན་གུང་ཉལ་བསྡད་པའི་སྐབས་སུ་སོ་རྒྱག་གི་ཡོད་འདུག ན་ཚ་འདི་ཚ་བ་ཆེ་བའི་ས་ཁུལ་དུ་ཡོང་གི་ཡོད་སྟབས། གཙོ་ཆེ་ཤོས་དུག་སྦྲང་གི་སོ་རྒྱག་མི་ཐུབ་པའི་ཐབས་ཤེས་བྱ་ཆེད། སོ་སོའི་སྡོད་ཁང་སོགས་སུ་སྨན་གཏོར་རྒྱུ་དང་། ལུས་ལ་སྟོད་ཐུང་རིང་པོ་གོན་སྟེ་ལུས་གཅེར་བུར་མི་འདུག་པ། ལག་པ་དང་གདོང་སོགས་ལ་སྨན་བྱུགས་རྒྱུ་སོགས་རང་ངོས་ནས་བསྒྲུབ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་འདུག་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཆུ་རྒྱུགས་སའི་ཨུ་ཁུང་དང་། ཆུ་འཁྱིལ་སྡོད་ས་སོགས་གཙང་མ་བཟོ་རྒྱུ་དང་། དེའི་ནང་སྣུམ་ལྡུག་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། ལྡི་ལིར་མཚོན་ན། ཟ་ཁང་དང་ཁྱིམ་ཚང་མང་པོས་ཀོའུ་ལེར་ (Cooler) བཙུགས་ཡོད་སྟབས།  ཀོའུ་ལེར་གཙང་མ་བཟོས་ཏེ་དུག་སྦྲང་མི་འཁོར་བའི་ཐབས་ཤེས་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད་འདུག 

གསར་འགོད་པ། དོན་གོ