ལྦར་མ་ཅལ་ལ་ནི་ཡིས་བརྩམས། དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བསྒྱུར།
རྒྱ་དཀར་ནག་གི་གཙང་ཆུའི་ཆིངས་ཡིག་གསར་པ་འདིའི་མཉམ་ལས་ཐད་རྒྱ་ནག་གིས་ཁྲིམས་ལུགས་གཞིར་བཟུང་ཐག་གཅོད་དང་ཞི་འཇགས་ཡོང་རྒྱུར་འགན་འཁུར་རྐང་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་ཆགས་ཀྱི་མེད།
རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་དྲུག་ཙམ་རིང་བོད་ཀྱི་གཙང་ཆུ་ཁག་ལ་ཆུ་རགས་གཅིག་མཇུག་གཉིས་མཐུད་དུ་རྒྱག་མགོ་ཚུགས་པར་བརྟེན། ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་མཛའ་བཤེས་དང་མཐུན་ལམ་ལ་བརྗོད་པར་དཀའ་བའི་དཀའ་ངལ་དང་དོ་ཕོག་ཕྱིན་ཡོད། ཡིན་ཡང་། བདུན་ཕྲག་གཅིག་སྔོན་གྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་སྲིད་བློན་སིན་གྱི་རྒྱ་ནག་འཚམས་གཟིགས་དེས་གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་སེལ་རྒྱུར་འབོད་ཚིག་དང་སིལ་སྒྲ་ཙམ་ལས་བསམ་ཚོད་ནང་བཞིན་དོན་ཕན་བྱུང་མེད་པ་གསལ་པོ་ཡིན།
ཉེ་སྔོན་སྲིད་བློན་སིན་གྱི་རྒྱ་ནག་འཚམས་གཟིགས་སྐབས་མིང་རྟགས་བཀོད་པའི་ཆིངས་ཡིག་དོན་ཚན་ཁག་ལ་གཞིགས་ན “ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པའི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་ཁོར་ཡུག་གི་རིན་ཐང་ཁག་ངོས་འཛིན་དང་སྦྲགས་གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་ཁག་ཞི་འཇགས་མོས་མཐུན་བྱུང་བར་ཕྱིས་འབྱུང་རྒྱལ་ཁབ་དབར་གྱི་འབྲེལ་མོལ་དང་ཐབས་བྱུས་ལ་ཡིད་ཆེས་གསར་པ་ཞིག་འོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད།’’ དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་རྒྱ་གར་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་ནམ་དུས་སྐབས་ཆུ་ལོག་ག་པར་ཡོང་མིན་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་ཁག་གསལ་སྟོན་བྱས་པར་བསྟོད་བསྔགས་བཏང་ཡོད་འདུག’’
ཛུ་མ་པར་སྐྲུན་ཁང་ནས་འདོན་སྤེལ་བྱས་པའི་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་ཐོག་གསར་འཛུགས་བྱས་པའི་སྤོ་བོ་སྤྲ་རྨོག་གློག་ཁང་གི་ས་དབྱིབས་ཆགས་ཚུལ།
སྲིད་བློན་སིན་གྱི་གསར་འགོད་པ་དང་ཆེས་མཐོའི་མི་སྣ་ལྷན་དུ་རྒྱ་ནག་གི་འཚམས་གཟིགས་དེ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་བར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཐབས་བྱུས་ཐོག་གྲུབ་འབྲས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། དོན་དངོས་བསམ་བློ་བཏང་བ་ཡིན་ན་དེ་ནི་དོན་འབྲས་མེད་པའི་འཚམས་གཟིགས་ཕྱོགས་སྐྱོད་ཅིག་ཡིན། གང་ཡིན་ཞེ་ན། རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་སོ་སོའི་ཁེ་ཕན་དང་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཆེད་གྲོས་མཐུན་འདི་བཞག་པ་ཙམ་ལས་རྒྱ་གར་ཆེད་དམིགས་ནས་བསམ་ཤེས་བྱས་པ་ཞིག་མིན།
གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་ཆུའི་བདག་དབང་ཆེད་གནོན་ཤུགས་དང་དཀའ་ངལ་ཡོད་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་བོད་ཀྱི་གཙང་པོའི་ཐོག་ཆུ་རགས་དང་ལས་གྲྭ་འདྲ་མིན་གསར་འཛུགས་ཀྱིས་གཙང་པོའི་འབྱུང་ཁུངས་ཁག་དོ་དམ་དང་བཀག་སྡོམ། དེ་བཞིན་བདག་བཟུང་སོགས་བྱས་ནས་འཛམ་གླིང་ནང་སོ་སོའི་བླ་མེད་དབང་ཤུགས་ངོམ་བཞིན་ཡོད། དེར་བརྟེན། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པའི་གཙང་ཚུ་མང་པོ་ཞིག་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དང་བསྡུར་ན་རྒྱ་ནག་ནང་མང་བ་ཁ་བསྒྱུར་བ་དང་སྦྲགས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
རྒྱ་ནག་གིས་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཆུ་རགས་ལས་མང་བ་གསར་སྐྲུན་བྱས་ཡོད་ཀྱང་ཉེ་བའི་བཅུ་ཕྲག་གི་དུས་ཡུན་ནང་རྒྱལ་ནང་གི་གཙང་པོ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཙང་ཆུ་ཁག་ལའང་ཆུ་རགས་བསྐྲུན་མགོ་ཚུགས་ཡོད། ལོ་འདིར་ཆ་བཞག་ན་རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་ལྷོ་ཤར་དང་དེ་འབྲེལ་ལྷོ་དང་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་རྒྱུག་བཞིན་པའི་གཙང་ཆུ་ཁོ་ནར་ཆུ་མཛོད་གསར་རྒྱག་གི་ལས་གྲྭ་ ༥༤ ཙམ་མགོ་ཚུགས་བྱས་ཡོད།
གནད་དོན་དེའི་རྐྱེན་པས་རྒྱ་གར་ལ་གནོད་འཚེ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཕོག་གི་ཡོད་པ་ནི་གོར་མ་ཆག གང་ཡིན་ཞེ་ན། རྒྱ་ནག་གི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་ནས་རྒྱ་གར་ནང་ལོ་རེར་ཆུ་རྨིས་ཊིར་(Cubic Meter)ཁྲག་ཁྲིག་ ༧༡༨ དང་བརྒྱ་ཆར་སྐོར་ན་བརྒྱ་ཆ་ ༤༨ ཙམ་འབྱོར་གྱི་ཡོད། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་བལ་ཡུལ་ནང་རྒྱུག་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་ཆུ་བོ་རྒྱ་གར་གྱི་ཆུ་མོ་གཱང་གྷ་སླེབ་དུས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པ་ཆགས་འགྲོ་ཡི་ཡོད། རྒྱ་གར་ལ་རྒྱ་ནག་ལས་མང་བ་ས་ཞིང་འདེབས་ལས་བྱེད་རྒྱུའི་ས་ཆ་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་གར་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་གཙོ་གྲས་ཁག་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ལག་པར་ཡོད་དུས་བཀོལ་སྤྱོད་དེ་ཙམ་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་ནི་དོན་དངོས་ཤིག་ཡིན།
གལ་ཏེ་པེ་ཅིན་གྱིས་ད་ལྟ་འཛིན་བཞིན་པའི་ཕྱོགས་གཅིག་པུའི་ཐབས་ལམ་དང་ཆུ་རགས་གསར་རྒྱག་གི་ལས་གྲྭ་འདི་འདྲ་མུ་མཐུད་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ་ཡིན་ན་རྒྱ་གར་གྱིས་བྷང་གྷ་ལ་དང་པ་ཀི་སི་ཐན་ཐོག་འཛིན་པའི་ཆུ་གཞུང་ཐུན་མོང་སྤྱོད་དབང་གི་གནད་དོན་ཐད་ལ་དཀའ་རྙོག་འཕྲད་རྒྱུ་ཡིན་པ་བརྗོད་མི་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལོའི་བྷང་གྷ་ལ་དང་རྒྱ་གར་དབར་བཞག་པའི་ ‘གྷང་གྷའི་ཆིངས་ཡིག་’ གཞིར་བཟུང་བྱས་པ་ཡིན་ན། རྒྱ་གར་ངོས་ནས་བྷང་གྷ་ལར་དཀའ་ཚེགས་སྐབས་ཀྱི་སྐམ་ཤས་ཆེ་བའི་ནམ་དུས་སུ་ཆུ་གཞུང་ཁག་གཅིག་མཚུངས་བགོ་འགྲེམ་བྱས་ཏེ་ཐུན་མོང་དུ་སྤྱོད་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད། ཡིན་ཡང་། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་གྷང་གྷའི་ཆུ་ཕྲན་ཁག་ལ་ཆུ་རགས་རྒྱག་མགོ་ཚུགས་པར་བརྟེན། ཆུ་གཞུང་ཁག་འཁོར་སྐྱོད་བྱེད་རྒྱུ་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ལོར་བཞག་པའི་སེང་གེ་ཁ་འབབ་ཀྱི་ཆིངས་ཡིག་ཅེས་པ་འཛམ་གླིང་ནང་གི་ཆུ་བོ་བགོ་འགྲེམ་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་དོན་ཕན་ཐབས་བྱུས་གཞིར་བཟུང་བྱས་པ་ཡིན་ན། རྒྱ་གར་ངོས་ནས་པ་ཀི་སི་ཐན་ལ་ཡུལ་གཉིས་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་ཁག་ཞི་འཇམ་དང་ལྷིང་འཇགས་ཡོང་ཆེད་སེང་གེ་ཁ་འབབ་ཀྱི་ཆུ་གཞུང་ལས་མཆེད་པའི་གཙང་ཆུ་ཁག་དྲུག་གི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་བརྒྱ་ཆ་ ༨༠།༥༢ མཁོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་མོས་མཐུན་བྱས་ཡོད། ཆུ་བོ་དྲུག་པོ་དེ་དག་ནས་གཉིས་ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཆུ་རགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུའི་ལས་གྲྭའི་ནང་ལྷུང་ཡོད།
རྒྱ་གར་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆུ་རགས་གསར་འཛུགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཁག་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་དང་སྦྲགས། རང་བྱུང་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པར་རྒྱུག་བཞིན་པའི་གཙང་པོ་དག་ཁ་བསྒྱུར་བའམ་ཡང་ན་ཇེ་ཉུང་དུ་གཏོང་རྒྱུ་མིན་པའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་དགོས་པའི་རྟིང་སྐུལ་བྱས་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོར་ཆུ་རགས་གསར་འཛུགས་ཐད་ཀྱི་གནད་དོན་དེར་ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་ཞི་འགྲིག་ལམ་ལྷོང་ཡོང་ཆེད་མཁས་པ་གདན་ཞུས་ཀྱིས་ “གླེང་སློང་དང་མཉམ་རུབ་’’ ཡོང་ཆེད་ཚོགས་ཆུང་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཀྱང་གཟེངས་སུ་ཐོན་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་མེད། རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་རྒྱ་གར་ལ་ཆུ་རགས་ཐད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཁག་ཚོང་འགྲེམ་གྱིས་མཉམ་ལས་བྱས་ཏེ་མོས་མཐུན་བྱས་པ་ཙམ་ལས་གནད་དོན་གཞན་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱས་མེད། རྒྱ་གར་ངོས་ནས་ཡིོག་ཆ་དེ་འདྲ་པ་ཀི་སི་ཐན་ལ་ལོ་འདི་རང་ལ་རིན་མེད་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།
རྙོག་འཛིང་ཆེ་བའི་གཙང་ཆུའི་འཁྲུག་རྩོད་ཀྱི་མ་ལག་དེ་ཞི་འཇགས་ཡོང་ཐབས་ལ་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལྡན་པའི་མཉམ་ལས་ཤིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་གཙང་ཆུ་བགོ་འགྲེམ་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཁག་ངོས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་མེད་ལ། ད་ལྟའི་དབར་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་ཆིངས་ཡིག་གཅིག་ཀྱང་འཇོག་མྱོང་ མེད། རྒྱ་གར་ལ་ཆ་བཞག་ན་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་པ་ཀི་སི་ཐན་དང་བྷང་གྷ་ལ་དབར་གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་ཞི་འགྲིག་ཡོང་ཐབས་ལ་གཉིས་ཕན་ཆིངས་ཡིག་བཞག་ཡོད་པ་ལོ་རྒྱུས་ནང་བྱུང་མྱོང་ཡོད།
ལོ་འདིའི་ནང་སྲིད་བློན་སིན་གྱིས་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་ཁག་སེལ་ཆེད་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་དང་སྲིད་བློན་ལི་ཁཱེ་ཆང་གཉིས་ཐུག་ཕྲད་བྱས་ཏེ་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་དང་། བོད་ལྷོའི་རྒྱུག་ཆུའི་ཐོག་གསར་སྐྲུན་བྱེད་བཞིན་པའི་ཆུ་རགས་ཁག་ལ་སེམས་འཚབ་ཡོད་པའི་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་བ་མ་ཟད། ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་ངང་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུར་ཐུན་མོང་ཚོགས་ཆུང་ཚུགས་ཏེ་ཆིངས་ཡིག་འཇོག་དགོས་པའི་རྟིང་སྐུལ་བྱས་ཡོད། འོན་ཀྱང་། སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་དང་སྲིད་བློན་ལི་ཁཱེ་ཆང་གིས་སྲིད་བློན་སིན་གྱི་དགོས་འདུན་དེར་ཁ་ཡ་བྱས་མེད།
ད་ལྟ་རྒྱ་གར་ནང་ལས་ཀའི་དཀའ་རྙོག་དང་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་དཀྲོག་གཏམ་ཚད་དམའ་ཤོས་དེར་སླེབས་དུས་སྲིད་བློན་སིན་པེ་ཅིན་ནས་ལག་པ་སྟོང་པར་ལོག་འདོད་བྱེད་ཀྱི་མེད། དེར་བརྟེན། ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་ཆིངས་ཡིག་ཐོག་མིང་རྟགས་ག་རེ་བཀོད་པ་དེར་ངོས་ལེན་བྱེད་དགོས་བྱུང་བ་རེད། གནད་དོན་དེར་བསམ་གཞིགས་ལེགས་པོ་ཞིག་བྱེད་དུས་པེ་ཅིན་ངོས་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱོན་བརྗོད་ཁག་དག་སེལ་བྱེད་ཆེད་གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་ཁག་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱས་པ་ཙམ་ལས་རྒྱ་གར་དང་མཉམ་དུ་ཆུ་བོའི་ཐོན་ཁུངས་ཁག་མཉམ་སྤྱོད་མཉམ་ལས་བྱེད་རྒྱུའི་མོས་མཐུན་བྱེད་ཀྱི་མེད།
གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་གྱི་ཆིངས་ཡིག་འདིས་པེ་ཅིན་གྱི་དགོས་དོན་གཙོ་བོར་འཛིན་པའི་མཉམ་འབྲེལ་གཙང་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་མཉམ་ལས་ཐད་འགོག་རྐྱེན་དེ་ཙམ་འཕྲད་མི་སྲིད་པ་ཞིག་ཡིན། ཅི་སྟེ་རྒྱ་གར་ངོས་ནས་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་གྱིས་རྒྱ་ནག་དང་མཉམ་དུ་གཙང་ཚུ་ཐུན་མོང་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་གནད་དོིན་དེ་ལམ་ལྷོང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། མ་འོངས་བར་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ལ་བརྗོད་པར་དཀའ་བའི་དོ་ཕོག་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྨྲོས་མེད་ཡིན་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་དེ་བཞིན་གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡའི་གཙང་ཆུའི་རྐང་འཛིན་པ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དོན་དངོས་ཤིག་ཡིན།
རྒྱ་ནག་གི་ས་དབྱིབས་དང་དྲག་པོའི་དམག་ཤུགས་དེ་བཞིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་རྒྱ་གར་ལས་ཆེ་བ་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱ་གར་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་དེ་ཙམ་གནོན་ཤུགས་སམ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད། གལ་ཏེ་རྒྱ་གར་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་བསམ་ན་ཡུལ་ལུང་དེ་གའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྟེན་ས་ཚོང་འབྲེལ་ཁག་བཀག་རྒྱ་དང་འདེགས་འཇལ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་དུས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། ཡིན་ཡང་། རྒྱ་གར་གྱིས་རྒྱ་ནག་དང་ཚོང་འབྲེལ་བྱེད་ཚད་ནི་དེ་སྔོན་དང་བསྡུར་ན་ལྡབ་བཞིས་ཞན་པ་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་ནག་ལ་གནོན་ཤུགས་དང་ཚོད་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཉིན་མོའི་སྐར་མ་ཙམ་ཞིག་ཡིན། རྒྱ་གར་ངོས་ནས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཡང་ལྕི་ཤོར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ གཙོས་སྔར་ཡོད་གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་ལ་རྒྱ་ནག་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་རྒྱུའི་སྟོབས་ཤུགས་མེད།
རྒྱ་ནག་གི་གཙང་ཆུའི་ཆུ་རགས་གསར་འཛུགས་ཀྱི་རྩེད་འཇོའི་ལས་གྲྭ་འདིས་བོད་དེ་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་བར་གནས་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པ་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་ལ་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་བཙན་པོ་དབང་ཡོད་བྱེད་སའི་བར་གནས་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་དྲུག་སྔོན་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་སྲུང་བྱས་པར་བརྟེན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ནུས་སྟོབས་དེ་མེད་པ་ཆགས་པ་རེད། བོད་དེ་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་འབྲེལ་ལམ་གྱི་ཟམ་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཆགས་དགོས་ན། ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་གཙང་ཆུའི་གནད་དོན་དེ་མཉམ་ལས་ཤིག་ལས་རྩོད་རྙོག་ཅིག་མིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཏེ་མདུན་སྐྱོད་བྱ་རྒྱུ་ནི་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།
ཅལ་ལ་ནི་ཉེ་འཆར་འདོན་སྤེལ་བྱས་པའི་ “ཆུ་དང་ཞི་བདེ། དམག་འཁྲུག་གིས་གོ་ལའི་ཆུའི་ཉེན་ཁར་གདོང་ལེན་བྱེད་པ”་ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་མཁན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན།
མ་རྩོམ་གྱི་འབྲེལ་ཐག http://www.phayul.com/news/article.aspx?c=4&t=1&id=34161&article=Singh%27s+Sham+Water+Accord+-+by+Brahma+Chellaney
རྩོམ་ཡིག་ཡག་པོ་འདུག ཐུགས་རྗེ་ཆེ། དུས་བབ་ཚང་གི་རྩོམ་ཡིག་གཅིག་ཀྱང་མ་ལྷག་པར་རེ་རེ་བཞིན་ཀློག་གི་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་སྒྱུར་རྩོམ་ཁག་སྒྱུར་མཁན་གྱིས་ཡག་པོ་སྒྱུར་ཡོད་ན་བྲོ་བ་ཆེན་པོ་འདུག མུ་མཐུད་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གཏིང་ཟབ་པོ་རིགས་སྔོག་འདོན་བྱས་ཡོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཁག་སྒྱུར་གནང་རོགས།