“བོད་དོན” གྱི་འབྱུང་ཁུངས་ནི། ༡༩༤༩ ལོའི་ཟླ་ ༡༠ པའི་ཚེས་ ༡ ཉིན་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དབུ་བརྙེས་སྐབས། “མི་དམངས་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་གིས་ངེས་པར་དུ་བོད་དང་ཡུ་གུར། ཧེ་ནན་གླིང་ཕྲན། ཐེ་ཝན་སོགས་འདུས་བའི་རྒྱ་ནག་གི་ས་ཆ་ཡོངས་རྫོགས་བཅིངས་འགྲོལ་བྱེད་དགོས” ཞེས་པེ་ཅིན་རྒྱང་སྒྲོག་ཁང་གིས་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་བའིས་སྐད་ཆ་དེ་ཡིན། སྐད་ཆ་དེར་ཉན་རྗེས་བོད་གཞུང་གིས་རྒྱ་གར་དང་ཨ་རི་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་རོགས་རམ་གྱི་འབོད་སྐུལ་བྱས་ཀྱང་དོན་འབྲས་ལྡན་བའི་ཡ་ལན་ཞིག་མ་ཐོབ་པར་བརྟེན། གྲོགས་མེད་ཁེར་རྐྱང་གིས་རྒྱ་ནག་ཆེན་པོའི་ཁ་གཏད་དུ་མི་ལངས་ཐབས་མེད་དུ་གྱུར།
༡༩༥༡ ལོའི་ཟླ་ ༥ པའི་ཚེས་ ༢༧ ཉིན། པེ་ཅིན་ན་བོད་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བར་དུ་《བོད་ཞི་བའི་བཅིངས་འགྲོལ་དང་འབྲེལ་བའི་དབུས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་བོད་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་བར་གྱི་གྲོས་འཆམ》ཞེས་བའི་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་བཞག་ཡོད། དེ་ལ་《གྲོས་འཆམ་དོན་ཚན་༡༧》་ཟེར་མོད། དོན་གྱིས་རྒྱ་ནག་གི་མེ་མདའི་ཁ་ནས་བཞག་པའི་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་ནི། བོད་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་ལ་བོད་གཞུང་གི་ལངས་ཕྱོགས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་གསལ་བཤད་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བསམ་ཚུལ་བོད་གཞུང་ལ་སྙན་ཞུ་བྱ་རྒྱུའི་དབང་ཚད་མ་གཏོགས་སྤྲད་མེད་ནའང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེ་ལ་སྣང་མེད་དུ་བཏངས་ཏེ་སྐུ་ཚབ་རྣམས་བཟང་བཙོན་ལ་བཅུག་པ་དང་ཆབས་ཅིག ཐམ་ཀ་རྫུན་བཟོ་བྱས་ཏེ་ “གྲོས་འཆམ་ལ་མིང་རྟགས་འགོད་རྒྱུ་ཡིན་ནམ། བོད་ལ་དམག་རྒྱག་རྒྱུ་འདེམས་རྒྱུ་ཡིན” ཞེས་སྐུ་ཚབ་དང་བོད་མི་དམངས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་ལ་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་བར་བརྟེན། སྐུ་ཚབ་རྣམས་ཀྱིས་སྒེར་གྱི་མིང་ཐོག་ནས་མིང་རྟགས་བཀོད་ཡོད།
ཡིན་ནའང་། ཁོང་ཚོས་ཆིངས་ཡིག་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་མ་ཐག རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཕྲལ་དུ་“བོད་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་དབང་ཆ་ཁ་ཚང་སྤྲད་ཡོད་པའི་སྐུ་ཚབ་དང་གྲོས་འཆམ་བྱུང་སྟེ་བོད་ཞི་བས་བཅིངས་འགྲོལ་བྱས་ཡོད” ཅེས་འཛམ་གླིང་ལ་བསྒྲགས་ཏེ་མགོ་སྐོར་བཏངས་ཡོད། གྲོས་འཆམ་ཞེས་པ་ནི། ངེས་པར་དུ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་རང་དབང་གི་བསམ་ཚུལ་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་མོས་མཐུན་བྱུང་བའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཡིན་དགོས། དེ་ནི་རྒྱུན་ཤེས་ཤིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་། ཐེངས་འདིའི་གྲོས་འཆམ་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་རང་ཕྱོགས་ནས་རང་སྣང་གང་ཤར་གྱིས་གྲྭ་སྒྲིག་བྱས་པའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ལ་བཙན་གྱིས་མིང་རྟགས་བཀོད་དུ་བཅུག་ཡོད་སྟབས། དེའི་ངོ་བོ་ནི་ཁྲིམས་འགལ་དང་གཡོ་སྒྱུ། བཙན་འཛུལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཆགས་ཡོད།
གང་ལྟར། མཐའ་མར་བོད་གཞུང་གིས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཆིངས་ཡིག་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་གཞིར་བཟུང་སྟེ་ཁས་བླངས་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ནང་གི་དོན་ཚན་ ༤ བའི་ནང་དུ་ “ བོད་ཀྱི་ད་ལྟའི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་དང་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་གོ་གནས་དང་དབང་ཆ་ལ་དབུས་གཞུང་གིས་འགྱུར་བ་གཏོང་རྒྱུ་མིན་ལ། རིམ་པ་སོ་སོའི་གཞུང་ཞབས་རྣམས་ཀྱི་ལས་གནས་ལའང་འགྱུར་བ་གཏོང་རྒྱུ་མིན” ཞེས་དང་། དོན་ཚན་ ༡༡ པའི་ནང་དུ་ “བོད་ཀྱི་བཅོས་བསྒྱུར་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ། བོད་ས་གནས་གཞུང་གིས་བཅོས་བསྒྱུར་བྱེད་དགོས། དབུས་གཞུང་གིས་དེ་ལ་ཐེ་གཏོགས་མི་བྱེད། གལ་ཏེ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་བཅོས་བསྒྱུར་བྱེད་དགོས་པའི་རེ་བ་བཏོན་ཚེ། བོད་ས་གནས་གཞུང་གི་དབུ་ཁྲིད་དང་གྲོས་མོལ་བརྒྱུད་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན” ཞེས་དང་། ཡང་དོན་ཚན་ ༡༣ པའི་ནང་དུ་ “བོད་སྡོད་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་གིས་གོང་གི་དོན་ཚན་ཁག་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱེད་དགོས་པ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱུ་དངོས་གཏོང་ལེན་བྱེད་པར་དྲང་བདེན་ཡིན་དགོས་པ་དང་མི་དམངས་ཀྱི་ཁབ་སྐུད་ཙམ་ཡང་བླངས་མི་ཆོག” ཅེས་གལ་ཆེ་བའི་ནང་དོན་ཁག་ཡང་གསལ་བོར་འཁོད་ཡོད།
ཡིན་ནའང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་གྲོས་འཆམ་དེ་མ་བཞག་གོང་ནས་བཟུང་རྒྱ་དམག་བོད་ལ་བཏང་སྟེ་བཙན་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་བཅོས་བསྒྱུར་བྱ་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པ་དང་། བོད་གཞུང་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་གྲོས་འཆམ་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་མ་ཐག རྒྱ་དམག་མངོན་གསལ་དོད་པོས་བོད་ལ་འཛུལ་ཞིང་། རང་གིས་བཟོས་ཤིང་རང་གིས་བཏོན་པའི་གྲོས་འཆམ་ལ་རྒྱབ་འགལ་བྱས་ཏེ་བོད་མིར་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་བའི་མནར་གཅོད་གཏོང་མགོ་བརྩམས་ཡོད། དེའི་མཇུག་འབྲས་ལ་ “གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན” ཞེས་བའི་ “བོད་མིའི་སྒེར་ལངས་ཆེན་པོའི” ལས་འགུལ་དེ་བྱུང་བ་རེད། རྒྱ་ནག་གིས་དེ་ལ་ “ངོ་རྒོལ་ཟིང་ཆ” ཞེས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ་དྲག་གནོན་བྱས་ཡོད་མོད། བོད་མི་ལ་མཚོན་ན་དེ་ནི་ཁྲིམས་མཐུན་ལུགས་མཐུན་གྱི་རང་སྲུང་གི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་ཡིན། གང་ལྟར། དུས་དེ་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ས་ཡོངས་རྫོགས་ལ་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་མགོ་བརྩམས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་བོད་མི་ལ་མཚོན་ན་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་དཀའ་སྡུག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ། རང་བསྲེགས་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་འདི་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ “ཡིད་ཐང་ཆད་པའི” མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཡིན་ཞེས་བཤད་ཆོག
བོད་དོན་འདི་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བཤད་ན། རང་དབང་དང་དམ་དྲག བདེན་པ་དང་རྫུན་མ། དམངས་གཙོ་དང་སྒེར་གཅོད། ཞི་བདེ་དང་འཚེ་བའི་བར་གྱི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་ཡིན་སྟབས། དེ་ནི་བོད་མི་ཁོ་ནས་གདོང་ལེན་བྱེད་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་མ་ཡིན་པར་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ལ་མཚོན་ནའང་སྣང་མེད་དུ་འཇོག་ཐབས་བྲལ་བའི་གནད་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི། འཛམ་གླིང་ན་མི་གྲངས་ཆེས་མང་བའི་རྒྱ་ནག་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རང་དབང་དང་དམངས་གཙོ། དྲང་བདེན་སོགས་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀུན་ཁྱབ་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ལ་ཆགས་འཇིག་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ཞི་བདེ་ལ་མཚོན་ནའང་འཇིགས་སྣང་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ངེས་པས་ཡིན།
དེར་བརྟེན། འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་སྤྱི་ཚོགས་འདི་རང་དབང་ཡོད་པ་དང་དམངས་གཙོ་ཅན་ཡིན་པ། ཁྲིམས་ལུགས་དྲང་བདེན་ཡིན་ཞིང་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་ཡིན་པ་ཞིག་ལ་འགྱུར་བར་སེམས་ཁུར་དང་དོ་སྣང་མང་ཙམ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་གལ་ཆེན་པོར་ཆགས་ཡོད།།
ཆོས་ལྡན་འབུམ་ཟེར་བ་འདི་དྲ་ཚིགས་ཐོག་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་སྟངས་ལ་ཧ་ཅང་བྱང་གོམས་འདུག མི་ཁ་ཤས་ཀྱིས་དྲ་ཐོག་ཏུ་རྩོམ་ཡིག་རིང་ཐག་ཆོད་བྲིས་ཏེ་མི་མང་པོ་ཀློག་རྒྱུར་ཉོབ་སྣང་སྐྱེས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཆོས་ལྡན་འབུམ་ལགས་ཀྱིས་མུ་མཐུད་དུ་འབྲི་གནང་ཡོང་བར་རེ་སྐུལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད། སྐུ་ཉིད་ཉི་ཧོང་དུ་བཞུགས་ཡོད་ན་དེ་གའི་བོད་པ་ཚོའི་གནས་སྟངས་སྐོར་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཉི་ཧོང་གཞུང་གི་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་སྒྲིག་འཛུགས་སོགས་ཀྱིས་བོད་མི་དང་བོད་དོན་ཐོག་ལྟ་སྟངས་གང་འདྲ་ཡོད་མེད། ལྷག་པར་དུ་ཉི་ཧོང་གཞུང་གི་མགོ་ཁྲིད་དེ་ཚོའི་བཤད་སྟངས་སྤྱོད་སྟངས་དང་བོད་དོན་ཐོག་གང་འདྲ་ཡིན་མིན་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གསུངས་གནང་རོགས།