བོད་ཡིག་ཏུ་དབྱིན་ཡིག་ཕབ་བསྒྱུར་རམ་ཡིག་བསྒྱུར་བྱེད་སྟངས་རོབ་ཙམ་གླེང་བ།

(Tibetanization of Roman Script)

བློ་བཟང་བསྟན་པ།

བོད་ཡིག་མ་ཡིན་པའི་དབྱིན་ཡིག་དང་གཞན་ཡིག་རིགས་ཁག་གི་མིང་ཚིག་རྣམས་བོད་ཡིག་ཏུ་ཡིག་བསྒྱུར་རམ་ཕབ་བསྒྱུར་བྱེད་སྐབས། གསར་ཤོག་དང་དཔེ་དེབ་ཁག་མང་པོའི་ནང་འདྲ་མིན་དང་གང་བྱུང་དུ་ཡིག་བསྒྱུར་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། འདིར་དབྱིན་ཡིག་གམ་རོམཱན་ཡིག་གཟུགས་(roman script) གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་ཡིག་རིགས་ཁག་རྣམས་བོད་ཡིག་ཏུ་ཡིག་བསྒྱུར་བྱེད་སྐབས། དེ་སྔར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡི་གེ་དེ་ཉིད་བོད་ཡིག་ཏུ་ཡིག་བསྒྱུར་རམ་ཕབ་བསྒྱུར་དེ་ཡི་གེ་སྤྱིའི་དབྱངས་གསལ་གང་ཡོད་རྣམས་ཕབ་བསྒྱུར་བྱས་ཡོད་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་སྟོན་དང་མཚུངས། དབྱིན་ཡིག་གི་དབྱངས་གསལ་གཉིས་ཀྱང་ཡིག་བསྒྱུར་རམ་ཕབ་བསྒྱུར་གང་ཐུབ་བམ་གང་འདྲས་བྱས་ནས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོང་མིན་ཐད་དེར་དཔེ་སྟོན་གྱི་མཚོན་ཆེད་ཡིག་བསྒྱུར་ཁག་རྣམས་ལྟ་ཚོད་ཀྱི་ཐོག རྩོམ་འཐུང་འདི་བརྒྱུད་དོན་སྤེལ་བྱས་པ་ཡིན།

དེ་ཡང་ཕབ་བསྒྱུར་དེ་གང་ཐུབ་ཀྱི་ཡིག་བསྒྱུར་(transliteration) བྱས་པ་ལས། སྒྲ་བསྒྱུར་(transcription) ཐོག་བྱས་མེད་ཀྱང་། དབྱིན་ཡིག་གི་མིང་ཚིག་གང་མང་ཞིག་སྒྲ་བསྒྱུར་མི་བྱེད་དཀའ་མེད་ཀྱང་ཡོང་། དེ་དག་ལ་མཁས་དབང་རྣམ་པས་གོ་བསྡུར་ཐོག་གཅིག་མཚུངས་གཏན་འབེབས་ཤིག་ཡོང་ན་གང་མ་ལེགས་སམ། དེ་ཡང་དབྱིན་ཡིག་གི་དབྱངས་ལྔ་དང་གསལ་བྱེད་ཉི་ཤུ་རྩ་དྲུག་དེ་དཔེ་མཚོན་ཙམ་ཡིག་བསྒྱུར་ཐོག་འཇོག་ན།

གོང་གི་གསལ་བྱེད་ཉི་ཤུ་རྩ་དྲུག་ནི་དབྱིན་ཡིག་གི་དབྱངས་ལྔའི་ནང་གསེས་གང་རུང་ཞིག་གིས་ནུས་ཤུགས་ཐོག་སྒྲ་གདངས་སམ་བརྗོད་པ་ཐོན་གྱི་ཡོད་པ་བཞིན། དེར་བོད་ཡིག་ཏུའང་ཡིག་བསྒྱུར་བྱེད་སྐབས་ངེས་པར་དུ་གང་ཐུབ་ཀྱིས་དབྱིན་ཡིག་དེའི་དག་ཆ་དང་མཐུན་པ་འབྲི་དགོས་པ་གལ་ཆེན་དུ་བཟུང་ན་དྲག་ཀྱང་། གོང་གི་གསལ་བྱེད་ཁག་ལ་བོད་ཡིག་གསལ་བྱེད་སུམ་བཅུ་ལས་གང་སྒྲ་མཐུན་པའམ་ཉེ་བ་ཞིག་གིས་དཔེ་སྟོན་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད། ཡིན་ཡང་དྲི་བརྟགས་བཀོད་པའི་ཡིག་གྲངས་ལྔ་ལ་བོད་ཡིག་གི་ལོག་ཡིག་གཉིས་ཀྱང་བཀོད་པ་ཐུགས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། དེར་དེ་དག་ལ་གསལ་བྱེད་གཞན་གྱི་དཔེ་མཚོན་བྱུང་ན་དགའ་བསུ་ཞུ་ཡི་ཡིན། གཞན་དབྱིན་ཡིག་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་རྣམས་བོད་ཡིག་གསལ་བྱེད་ཁག་གང་འཐུས་མཚོན་ནུས་ཀྱི་འདུག

དེ་ཡང་དབྱིན་ཇིའི་ཡིག་འབྲུ་ Ball ཞེས་པར་ “€œབཱལླ”€ ཞེས་ཡིག་བསྒྱུར་བྱས་སྐབས། མིང་གཞི་བ་ཡིག་གི་འོག་ཏུ་ཨ་ཆུང་དེ་དབྱངས་ཡིག་ a དེ་མཚོན་པ་ཡིན། དེ་ནི་སྐད་ཡིག་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་ཡིག་འབྲུ་དེ་ཡི་ནང་དབྱངས་གསལ་གཉིས་ལྷན་གཅིག་ཏུ་མེད་པར་བསྒྲུབ་མི་ཐུབ་པ་བཞིན། དབྱིན་ཡིག་ཏུ་དབྱངས་ཡིག་ཨ་གང་ཡོད་པ་དེའི་འོག་ཏུ་ཨ་ཆུང་ཱ གཅིག་ལྷན་སྦྱོར་བྱེད་ན་དབྱངས་གསལ་ཡིག་འབྲུ་ཆ་ཚང་བ་ཡིན་པའང་མཚོན་ནུས། དེ་ཙམ་མ་ཟད་བོད་ཡིག་མ་ཡིན་པའི་ཡིག་འབྲུ་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་ཡོང་བའི་དགོས་པ་དང་། དེ་ཡང་ཡིག་བསྒྱུར་ “€œབཱལླ”€ ཞེས་མཐོང་མ་ཐག་ཀློག་པ་པོས་ཡིག་འབྲུ་དེ་ཉིད་བོད་ཡིག་མ་ཡིན་པ་དང་ཡིག་འབྲུ་དེ་ཉིད་ཀློག་སྐབས་བོད་སྐད་ཡིག་གི་སྒྲ་གདངས་དང་མ་འདྲ་བ་ཞིག་ཀློག་དགོས་པའི་དགོས་པ་དང་དོ་སྣང་སླེབས་པ་སོགས་ཀྱི་ཕན་ནུས་ཡོང་བའི་དགོས་པ་དང་གལ་ཆེན་དུ་མཐོང་། དེ་ཡང་དབྱིན་ཇིའི་མིང་ཚིག་མང་ཆེ་བ་ཞིག་བོད་ཡིག་ཏུ་དོན་བསྒྱུར་ཐོག་ད་ལྟའི་ཆར་སྒྲིག་གི་ཡོད་ཀྱང་། གང་ཟག་གི་མིང་དང་། སེམས་ཅན་གྱི་མིང་། ས་ཆའི་མིང་། དེ་དེ་བཞིན་མིང་ཚིག་གང་ཡང་བོད་ཡིག་ཐོག་བསྒྱུར་དཀའ་བ་ཡོད་པ་བཞིན། དེ་དག་ཡིག་བསྒྱུར་བྱེད་ཕྱོགས་ཐོག་འདིར་དཔེར་བརྗོད་ཁག་ཅིག་བཀོད་ཡོད་པ་ནི།

ཞེས་གོང་གི་ཡིག་བསྒྱུར་ཁག་གཅིག་ལ་ཨ་ཆུང་ཱ ཐོག་འཁོད་པ་དེ་ནི་དབྱངས་ཡིག་མཚོན་གྱི་ཡོད་པ་དང་། དེ་མིན་དབྱངས་ཡིག་གཞན་གང་ཡོད་དག་ཡིག་འབྲུ་དེའི་ཐོག་ནས་སྒྲ་གདངས་ཀྱང་རྗོད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། དེར་དབྱིན་ཡིག་ཀློག་སྐབས་གསལ་ཁ་སྟོན་ཐུབ་པ་དང་ལྷན། དབྱིན་ཡིག་གཅིག་མཚུངས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཁག་མང་པོའི་འབྲི་སྲོལ་ལྟར་ཚིག་འབྲུ་(syllable) གཅིག་གམ་འདུ་མའི་བསྒྲུབས་པའི་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་ལས་ཡིག་འབྲུ་(word) གཅིག་བསྒྲུབས་པ་རྣམས་ཚེག་མེད་པར་ཚིག་འབྲུ་རྣམས་ཨ་ཆུང་ངམ་དབྱངས་ཡིག་གི་མཚོན་པའི་ཐོག་འབྲི་ན་ཀློག་བདེ་བའམ་བོད་ཡིག་མ་ཡིན་པའི་ཡིག་འབྲུ་ཞིག་ངོ་གསལ་ཡོད་པའི་དགོས་པ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་མཐོང་།

དཔེར་ན། ཇོཧྣ་ཞེས་པ་ལྟར་ཚིག་འབྲུ་གཅིག་ལས་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་ནང་བསྡུས་པའི་ཡིག་འབྲུ་གཅིག་ཀྱང་མཚོན། ཡང་ཨམཱེརཱིཀཱ་ཚིག་འབྲུ་བཞིའི་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་ནང་བསྡུས་པའི་ཡིག་འབྲུ་གཅིག་ཡིན་ན་ཚིག་འབྲུ་དེ་དག་གི་བར་དུ་ཚེག་མེད་པར་གོང་གི་དཔེ་ལྟར་འབྲི་ན་ཡིག་འབྲུ་གཅིག་ཡིན་པའི་གོ་བ་ལེན་ཐུབ་པས་ཕན་ཐོག་སོགས་ཡོང་། གལ་ཏེ་དུས་རྒྱུན་བོད་ཡིག་ཏུ་གསལ་ཡོད་པ་ལྟར་ཨ་མེ་རི་ཀ་ཞེས་ཚིག་འབྲུ་རེ་རེ་བར་དུ་ཚེག་བཀོད་ནས་ཀློག་བདེ་ཡང་བྲིས་སྲོལ་དེ་ཉིད་དབྱིན་ཡིག་གི་བྲིས་སྲོལ་ཏེ་ཚིག་འབྲུ་གཅིག་དང་། ཡང་ན་དུ་མ་ལས་གྲུབ་པའི་ཡིག་འབྲུ་དང་མ་མཐུན་པའི་སྐྱོན་ཡོད།

དེ་བཞིན་གལ་ཆེན་ཞིག་ལ་ཡིག་བསྒྱུར་བྱེད་སྐབས་དོ་སྣང་གཙོ་ཆེར་གཅིག་ནི་དཔེར་ན། ཨམེརིཁཱ་ཞེས་པར། ཁའི་འོག་ཏུ་ཨ་ཆུང་བྲིས་ཀྱང་གཞན་དུ་མ་བྲིས་པ་གང་ཡིན་ཞེས་ན། “ཁཱ”ཡི་སྔོན་གྱི་ཚིག་འབྲུ་གསུམ་ལ་ནི་དབྱངས་ཡིག་རང་ཉིད་ཀྱི་གསལ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་ཁ་ཡི་འོག་ཏུ་ཨ་ཆུང་དེ་མེད་ན་དབྱངས་མེད་ཀྱི་ཡི་གེ་འགྱུར་ནས་ “€œཨ་མེ་རི་ཁཱ” €ཞེས་མ་ཀློག་པར་ “€œཨ་མེ་རིཁ” ཞེས་བརྗོད་པ་ནོར་བ་སོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་བསླེབ་ཡོང་བས། དེར་གོང་བཞིན་ཡིག་བསྒྱུར་སོགས་འབྲི་སྲོལ་བྱུང་ན་དབྱངས་ཡིག་དང་ཚིག་འབྲུ་གང་ཡིན་གསལ་ཁ་སྟོན་པའི་དགོས་པའང་མཐོང་།

ཡིན་ཡང་ཡིག་བསྒྱུར་དེ་དག་དབྱངས་གསལ་གང་ཡོད་གང་འཁོད་དེ་རྣམས་ཀྱི་ཡིག་བསྒྱུར་ཡི་གེ་དེའི་སྒྲ་གདངས་དེ་དབྱིན་སྐད་དང་གཅིག་མཚུངས་རང་དུ་ཡིན་དགོས་པའི་ངེས་པ་མེད། གང་ཡིན་ཟེར་ན་དབྱིན་ཡུལ་དང་ཨཪི་དེ་བཞིན་དབྱིན་སྐད་ཤོད་མཁན་ཁག་གིས་ཡིག་གཟུགས་སམ་དག་ཆ་གཅིག་མཚུངས་བྲིས་ཀྱང་སྒྲ་གདངས་མ་འདྲ་བ་ཡོད། དེ་ལྟར་ན་རྩོམ་ཐུང་དེའི་བོད་ཡིག་ཏུ་དབྱིན་ཡིག་དང་འབྲེལ་བའི་གཞན་སྐད་ཡིག་ཁག་གི་རོམཱན་() ཡིག་གཟུགས་གཏོང་མཁན་གྱི་མིང་ཚིག་རྣམས་ཐོག་མར་ཡིག་བསྒྱུར་རམ་ཕབ་བསྒྱུར་གཅིག་མཚུངས་ཡོང་བའི་ཆེད་བསམ་ཆར་ཙམ་ཡིན། དེར་མཁས་དབང་དང་རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱིས་མཚར་གཏམ་དང་བསམ་ཚུལ་གང་ཐུབ་འབུལ་ལམ་ཡོང་བ་དང། དེ་མིན་སྐྱོན་བརྗོད་དམ་བཀའ་བཀྱོན་ཡང་དགའ་བསུ་ཞུ།

༢༠༡༤ ཟླ་བ་ ༩ ཚེས་ ༢ སྟེ་བོད་མིའི་དམངས་གཙོའི་ཉིན་མོར་ཇཱརམཱན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ལཱཨིཔཛིག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ (University of Leipzig)རུ་བྲིས་པའོ།།