པའོ་ཐོང་། (Bào tóng)
རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འགལ་བ་སེལ་རྒྱུ་ཕར་ཞོག གྲོང་ཁྱེར་ཁག་ནང་མུ་མཐུད་དུ་ཞིབ་བཤེར་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར། ཟླ་སྔོན་མར་བདག་ལ་བཅར་འདྲི་མང་པོ་ཞིག་དང་ལེན་བྱེད་དུ་མ་བཅུག་ཅིང་། དེ་རིང་བདག་གིས་དྲུག་བཞིའི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་ནས་ལོ་འཁོར་ ༢༦ ལོན་པའི་རྗེས་དྲན་གྱི་ཉིན་མོ་དང་འབྲེལ་ནས་འབོམ་རྩོམ་འདི་སྤེལ་བ་ཡིན།
རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དུས་ངེས་ཅན་ཞིག་ནང་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེར་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར། ནང་ཁུལ་གྱི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་གཙང་བཤེར་མ་བྱས་པ་ནི། ནང་ཁུལ་དུ་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཤིག་ཁྱོན་ནས་མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དངོས་སུ། ༡༩༩༢ ལོར་ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་ ‘ཆེས་མིང་དུ་གྲགས་པའི་རྒྱ་ནག་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་ཕྱོགས་བསྐྱོད’ རྗེས་ཀྱི་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་གཉིས་ནང་། ཁོ་ཀུང་ཏུང་ཞིང་ཆེན་དུ་བསྐྱོད་ནས་ཕྱི་ཕྱོགས་སྒོ་འབྱེད་སྲིད་ཇུས་ (མངོན་ལྐོག་གང་རུང་ནས་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དཔོན་རིགས་ཡོད་ཚད་འབྱོར་ལྡན་པར་བསྒྱུར་བ) མཐོར་འདེགས་བཏང་རུང་། དྲང་མོར་བཤད་ན་སྐབས་དེར། ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་བཏང་སྙོམས་སུ་འཇོག་རྒྱུ་ནི་ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་དམིགས་བྱ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་འདུག
ཁ་སང་དེ་རིང་ཏིན་ཞོ་ཕིན་ནི་ (༡༩༧༨ – ༡༩༩༧ བར་རྒྱ་ནག་གི་ཆེས་བླ་ན་མཐོ་བའི་གཙོ་འཛིན་དུ་སྨྲ) དཔལ་རྒོད་ཅིག་གི་ཚུད་དུ་ཀུན་གྱིས་གུས་བཀུར་དང་ཡི་རངས་བྱེད་ཀྱིན་འདུག་སྟེ། སྔོན་གྱི་མའོ་ཙི་ཏུང་དང་ཕྱིས་ཀྱི་ཞི་ཅིན་ཕིན་གཉིས་དང་འདྲ་བར། དམར་ཤོག་ཚོགས་པས། ཏིན་ཞོ་ཕིན་ནི་ཆབ་སྲིད་སྨྲ་བ་པོ་ཞིག་ཏུ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་། གོང་མ་ཆིན་ཧྲི་ཧོང་ལ་མ་གཏོགས། ཏིན་ཞོ་ཕིན་ལ་དེ་འདྲའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ཅིག་གཞར་ཡང་ཡོད་པ་མ་རེད།
ཆེས་ཐོག་མར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་དབང་གཅིག་གྱུར་བྱེད་མཁན་གོང་མ་ཆིན་ཧྲི་ཧོང་ནང་བཞིན། ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་མ་བརྩམས་པར། དྲག་ཤུགས་ཁོ་ན་བཀོལ་བ་རེད། ཁོས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་ལམ་ཕྱོགས་སུ་འཐེན་པའི‘ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་བགྲོད་ལམ’སྟེང་རྒྱང་བསྐྱོད་བྱེད་ཆེད། མའོ་ཙི་ཏུང་ལ་ཐོབ་པའི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབང་ཤུགས་བེད་སྤྱད་པ་རེད།
འདི་གཉིས་རྩ་བ་ནས་འདྲ་གི་མ་རེད། དེང་སྐབས་མི་རེ་འགའ་ཞིག་གིས་ཆིན་ཧྲི་ཧོང་གིས་རུའུ་ལུགས་དང་དེའི་རྗེས་འབྲང་མཁས་པ་ཚོ་གསོན་སྲེག་བཏང་བའི་སྲིད་ཇུས་ལ་སྔགས་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་འདུག་ཀྱང་། ད་དུང་ཏིན་གྱི་ལམ་ཕྱོགས་ལ་སྔགས་བརྗོད་ཀྱི་བདུག་སྤས་བདུགས་པའི་དུ་བ་མུ་མཐུད་དུ་དག་ཞིང་ལ་འཐུལ་གྱི་ཡོད།
སྔོན་ཆད་མའོ་ཡི་སྒྲིག་སྲོལ་སྣང་མེད་ལ་བཏང་སྟེ། རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་མོར་ (༡༩༦༦ – ༡༩༧༦ བར) གཏོར་བརླག་སློང་མཁན་མི་བཞི་ཤོག་ཁག་ལ་ཁ་རྡུང་བཏང་བ་ནང་བཞིན། དེང་སྐབས་ཏིན་གྱི་སྒྲིག་སྲོལ་རྩ་བ་ནས་བརྗེད་དེ། རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཁྱབ་ཆེ་བའི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་དམིགས་འབེན་དུ་བཟུང་འདུག
ཐོག་མར་དཔོན་རིགས་འགའ་ཞིག་འབྱོར་ལྡན་པར་བསྒྱུར་བ།
ཏིན་ཞོ་ཕོན་གྱིས་ཆེས་མིང་དུ་གྲགས་པའི་ཕྱི་ཕྱོགས་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་དུས། དམར་ཤོག་ཚོགས་པས‘ཐོག་མར་མི་རེ་འགའ་ཞིག་འབྱོར་ལྡན་པ་ཆགས་སུ་བཅུག’པ་རེད། འདི་ནི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གཙོ་འཛིན་ཞིག་གིས་སྲིད་ཇུས་གསར་བའི་ལམ་ཕྱོགས་བཟུང་བའི་གྲས་ཀྱི་གཙོ་གནད་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། རྒྱུ་མཚན། འདི་ནི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གཞི་རྩའི་དམིགས་བྱ་དེ་དངོས་བརྒྱུད་གང་རུང་ནས་རྒྱབ་འགལ་དུ་གྱུར་བ་རེད།
ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་ལྷོ་རྒྱུད་ཕྱོགས་བསྐྱོད་སྐབས་སུ། ང་བཙོན་ཁང་དུ་བཅུག་ཡོད། དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་ང་དང་ངའི་འགོ་གཙོ་ (སྲིད་བློན་ཟུར་བ་དང་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་ཀྲོ་ཙེ་ཡང་) གཉིས་ལས་གནས་ནས་ཕུད་དེ་བཙོན་དུ་བཀག་པ་རེད།
ཐོག་མར་ངས་ཕྱི་བསྒྲགས་ཡིག་ཆ་འགའ་རེ་བཀླགས་པ་མ་གཏོགས། ཁོང་གི་དམིགས་ཡུལ་ཅི་ཡིན་གསལ་བོར་མི་ཤེས། ང་ལ་ཆེས་ཟབ་པའི་བག་ཆགས་ཤིག་བཞག་པ་ནི། ག་ས་ག་བར་ལུངས་སུ་འདྲེན་པའི་ཐིག་ཕྲེང་གསུམ་དེ། ‘གལ་ཏེ་ང་ཚོས་བཅོས་བསྒྱུར་མི་གཏོང་ཚེ། ང་ཚོ་འཆི་ཉེན་ལ་འཕྲད་ངེས་རེད’ཅེས་དང་། ‘བཅོས་བསྒྱུར་མི་གཏོང་མཁན་ཚོ། སྲིད་སྟེགས་ནས་འབབ་དགོས’ ཡང‘ཐོག་མར་མི་རེ་འགའ་ཞིག་ལ་འབྱོར་བ་རྒྱས་སུ་ཆུགས’ཞེས་པའི་ཁོང་གི་བཙན་གཏམ་དེ་རེད།
ཏིན་གྱི་བཙན་གཏམ་དང་ཕྱིའི་ལྟ་སྟངས། ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་གྱི་སྲིད་ཇུས་གང་ཡིན་རུང་། ཐོག་མར་ཕྱུག་པོ་ཆགས་མཁན་དེ་དག་སུ་ཡིན་ནམ།
ཕལ་ཆེར་ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱིས། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་འཐུས་ཚབ་ཡིན་ཤག་བྱེད་པའི་ངལ་རྩོལ་མནའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའམ། ཉེ་ཆར་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་མཁན། ས་བདག་གྲལ་རིམ་དང་བཟོ་ཞིང་ཕྱུག་བདག གསར་བརྗེའི་ངོ་ལོག་དང་མི་ངན་ཤོག་ཁག གཡས་ཕྱོགས་པ་འདི་དག་སྟོན་གྱི་ཡོད་ཚོད་རེད། དེར་མ་ཟད། ཁོས་ད་དུང་ཤེས་ཡོན་ཅན་དང་། ཁོང་ཚོའི་ཤེས་བྱ་ཡོན་ཏན། ཁོང་ཚོའི་བཟོ་ལས་ལག་རྩལ་སོགས་གླེང་གི་ཡོད་ཀྱང་སྲིད། ཡིན་ནའང་། དོན་དངོས་སུ། གོང་སྨོས་འདི་དག་གང་ཡང་མ་ཡིན་པར། ཡིན་རྒྱུ་ནི། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་དང་ཁོང་ཚོའི་ནང་མི། ཁོང་ཚོའི་ལས་གྲོགས་ཚོ་ཐོག་མར་ཕྱུག་པོ་ཆགས་དགོས་པ་ཡིན་འདུག
དེས་ན། ཐོག་མར་སུ་ཞིག་ལ་འབྱོར་བ་རྒྱས་དགོས་མིན་ཐད་རྩོད་ཤགས་ཡོད་པ་མ་རེད། ‘མཚོ་འགྲམ་ཀྱི་ལྡིང་ཁང་དུ་ཟླ་འོད་ཐོག་མར་འཕྲོས’ཞེས་པའི་བཤད་རྒྱུན་འདི་ཏོན་ཞོ་ཕིན་གྱིས་ལེགས་པོར་རྟོགས་འདུག་སྟེ། གསལ་བོར་གསལ་བཤད་ན། ཤོག་ཁག་ག་གེ་མོ་ཞིག་ལ་གོ་གནས་མཐོན་པོ་སྤྲོད་དེ། ཁོ་ཚོར་གོ་སྐབས་གསར་བའི་ཁེ་བཟང་འཐོབ་ཏུ་འཇུག་རྒྱུ་དེ་རེད།
བཀའ་འཁྲོལ་མེད་པར་གང་འདོད་ལ་ཞིང་ཆེན་གཞན་དུ་འཚོ་གནས་བཅོས་མི་ཆོག་པའི་སྲོལ་ཡིག་གི་རྐྱེན་པས། གྲོང་ཁྱེར་དུ་གནས་སྤོ་མི་ཆོག་པའི་ཞིང་པའི་གྲལ་རིམ་ཆེ་ཁག་དང་། དེ་བཞིན། ཏིན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལམ་ལུགས་བཅོས་བསྒྱུར་གྱི་མཇུག་འབྲས་ལ་བརྟེན་ནས། སྲིད་གཞུང་གི་སྟངས་འཛིན་འོག་ཏུ་ཁེ་ལས་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་ནས་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་བའི་དམག་ཟུར་ངལ་རྩོལ་བ་ (ནུབ་གླིང་དུ་དམག་ཟུར་སྐྱིད་སྡུག་ཚོགས་པ་ཞེས་ཀྱང་འབོད) སོགས་ལ་བསམ་གཞིག་ཞིབ་ཏུ་བཏང་ཚེ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབང་ཤུགས་བཟུང་བའི་ལྷན་ཚོགས་དེས་ཆབ་སྲིད་བཅོས་བསྒྱུར་ལ་ཕྱིར་རྒོལ་བསློགས་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགལ་ཟླར་གྱུར་ཅིང་། དུས་ཟིང་གི་ཁྲོད་དུ་དབང་ཤུགས་དང་ནུས་ཤུགས་ལྡན་པའི་སྒིག་འཛུགས་ཁག་ལ་སྟངས་འཛིན་དང་དྲག་གནོན་བྱས་ཏེ། མི་མང་དཀྱུས་མ་འགའ་ཞིག་ཚོང་ལས་འདུ་འགོད་ཀྱི་རྒྱ་མཚོའི་ཀློང་དུ་ཞུགས་པའི་རེ་སྙེག་དེ་བསམ་ཐོག་ཏུ་མ་འཁེལ། སྤྱིར་ཁོ་ཚོར་འབྱོར་ཕྱུག་མ་རྒྱས་ནའང་། ཚོང་ལས་འདུ་འགོད་ཀྱི་རྒྱ་མཚོར་མ་བྱིང་བ་དེ་ཡང་ཁོ་ཚོར་རླུང་རྟ་རྒྱུག་པ་ལོས་ཡིན།
ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་གསར་བརྗེའི་མཐའ་བསྡོམས་ནི། དབང་ཤེད་ཅན་གཙོ་བོ་ཚོ། འབྱོར་ལྡན་པ་གཙོ་བོར་འགྱུར་དགོས་པ་དང་། དབང་ཤེད་ཚུལ་ལྡན་ཅན་ཚོར། འབྱོར་བའང་ཚུལ་ལྡན་རྒྱས་དགོས་པ། དབང་ཤེད་ཅི་ཡང་མེད་མཁན་ཚོ། ནམ་ཡང་དབུལ་ཕོངས་ཀྱིས་འཚོ་དགོས་པ་དེ་རེད།
རྒྱ་ནག་ནང་ཚོང་ལས་གཉེར་སྟངས།
ཏིན་ཞོ་ཕིན་རྒྱ་ནག་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་ཕྱོགས་བསྐྱོད་སྐབས་སུ། ཁོས་གཏམ་དཔེ་འདི་འདྲ་ཞིག་བཤད་སྲོལ་ཡོད་དེ། “བྱི་ལ་དཀར་པོའམ་ནག་པོ་ཡིན་མིན་ཏེ་གཙོ་བོ་མ་རེད། ནམ་ཡིན་ཡང་བྱི་བ་འཛིན་མཁན་དེ་བྱི་ལ་ཡག་པོ་ཡོད་རེད”ཟེར། ཏིན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ཁྲོམ་རའི་བཀའ་འཁྲོལ་ལ་བརྟེན་ནས། ཚོང་ལས་འདུ་འགོད་ཀྱི་རྦ་རླབས་ལ་སྒུལ་སྐྱོམ་ཐེབས་ཏེ། རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཡོངས་དཔལ་འབྱོར་འདུ་འགོད་ཀྱི་མཚོ་མཐར་གཙང་ཕྱག་བྱས་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་དཔལ་འབྱོར་འདུ་འགོད་དོ་མི་མཉམ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་། ཡོད་ཚད་ཀྱི་ཐམས་ཅད་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་སྟངས་འཛིན་བྱས་པའི་རྐྱེན་རེད། མཚོ་སྟེང་གི་རྦ་རླབས་ལ་ཉེན་ཁ་ཆེ་སྟབས། བྱེད་ནུས་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས། དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་མཚོ་ཁར་སྐྱོམ་པའི་ཉ་ཁྱུ་མང་པོ་རྒྱ་མཚོར་བསྐྱོད་དགོས་པའི་འཛིན་སྐྱོང་དང་སྟངས་འཛིན་བྱས་ཡོད།
སྐྱོམ་ཞིང་རྩུབ་པའི་རྒྱ་མཚོ་འདི་དག་གི་ཀློང་དུ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་ཚོང་ལས་འདུ་འགོད་ཀྱི་སྒྲིགས་ཁྲིམས་ལ་སེམས་ཆུང་མ་བྱས་ཚེ། ཁྱོད་ལ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དཔོན་རིགས་ཚོའི་ཐེ་གཏོགས་དང་འཁྲུག་རྩོད་འབྱུང་ངེས་ཡིན་ལ། རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་ལ་བདག་པའི་ཁེ་ལས་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གིས་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་ཉོ་འཚོང་ལས་རིགས་ཐད་ལ་དཀའ་ཁག་བཟོ་སྲིད། དེ་ལྟར་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཚོར་མི་མང་སྡུག་ལ་སྦྱོར་བའི་ཐབས་དང་ནུས་པ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ལྡན།
རྒྱ་ནག་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཁྲོད་དུ། སུ་ལའང་རྒྱུས་ང་མེད་པའི་དཔའ་པོ་ཚོ་ནི། ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་ཆེས་ལས་གོ་ཆོད་པའི་བྱི་ལ་དེ་ཡིན་འདུག དེས་ན། ཁོ་ཚོས་སུ་ཞིག་ལ་སྣང་འཇོག་སྲིད་དམ་ཞེ་ན། སྤྱིར་བཏང་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབང་ཤུགས་དང་། དམིགས་སུ། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དཔོན་རིགས་ཚོ། མདོར་ན་རྒྱ་ནག་དབུས་ཆབ་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་རྒྱུན་ལས་ཀྲུའུ་ཡོང་ཁཱང་ནས། རྫོང་དང་ཞིང་རིམ་པའི་རྒྱུན་ལས་ཚོ་ཡིན་པ་སྨོས་མ་དགོས།
འདས་པའི་མི་ལོ་བཅུ་ཕྲག་རིང་གསང་རྒྱར་བསྡམས་ཤིང་མངོན་དུ་མེད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་དཔལ་འབྱོར་ཁྲོམ་རའི་ཆུ་ཀློང་ཆེན་པོ་དེ། ག་ལེ་ག་ལེར་ཕྱིར་བརྡོལ་བའི་མཐའ་གཞུག སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཆུ་རགས་རྨང་ནས་བསྣུབས་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་དཔལ་འབྱོར་ཁྲོམ་ར་དེ་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་འོག་བཅུག་སྟེ། དཔལ་འབྱོར་ཁྲོམ་རའི་འགྲན་རྩོད་རང་བཞིན་དང་དང་དེའི་རང་དབང་གི་འདམ་ག དེའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་དང་བཅས་ཡོད་ཚད་བརླགས་ཚར་བ་རེད། ཁོ་ཚོས་བསྟུན་ཤེས་ཀྱི་སྒོ་ནས། རྒྱ་ནག་གི་དཔལ་འབྱོར་ཁྲོམ་ར་དེ། དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་དང་སྲིད་དབང་ལེགས་ལམ་དུ་དཀྲི་བྱེད་དུ་མ་བཀོལ་བར། ལྡོག་སྟེ། མ་དངུལ་མཁོ་འདོན་གྱི་ལྟེ་བ་ནས། སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་ཚོང་ཟོག་ཐོན་བསྐྱེད་བར་དང་། དངོས་ཟོག་གི་རྒྱུ་སྤུས་རྟོག་ཞིབ་ནས། དངོས་ཟོག་ཁྲོམ་རར་འགྲེམ་པའི་ཆོག་མཆན་དང་གན་རྒྱ་སོགས་ཀྱི་བར་དུ། ཚང་མ་དེ་ལྟ་དེ་ལྟར་དུ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། བྱེད་སྟངས་འདི་དུས་ནམ་ཡང་བསྒྱུར་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད།
དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དཔོན་རིགས་ཚོ། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་སྲོག་སྙིང་ཡིན་སྟབས། དཔལ་འབྱོར་གསར་བའི་སྒྲིགས་ཁྲིམས་ཞེས་པ་དེ་ཡང་། དོན་ལ་སྲོག་སྙིང་དུ་གྱུར་བའི་དཔོན་རིགས་འདི་ཚོར་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུ་དེ་རེད། ཁེ་ལས་པ་དང་དཔོན་རིགས་ཚོ་ངན་འབྲེལ་གྱིས། རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་བསྐྱེད་རྩ་འབོར་ (G.D.P) མཐོར་འདེགས་གཏོང་གི་ཡོད་པ་རེད། འདི་ནི་ཁེ་ལས་པ་ཚོས་རང་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ལེགས་པོ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། འདི་ནི་དཔོན་རིགས་ཚོའི་དམིགས་བྱ་དོན་ཐོན་དུ་འཁེལ་བའི་གོ་སྐབས་སྤྲད་པ་རེད། ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྟ་སྣང་ཞིག་ལ། དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་ཁོ་ན་ཡར་རྒྱས་སུ་གཏོང་གི་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་གི་ཡོད།
དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་ཁྲོམ་རའི་སྒྲིག་འཛུགས་འདིས་མི་མང་གི་འཚོ་ཐབས་ལ་གཏོར་བཤིག་དང་རང་བྱུང་གི་ཐོན་ཁུངས་ཆུད་ཟོས། ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་བརླག མི་ཪབས་རྗེས་མ་ཚོར་ཚབས་ཆེ་བའི་འགལ་རྐྱེན་བཟོ་ཡི་ཡོད་ཀྱང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་བརྟེན་ནས། འདི་འདྲའི་ཟམ་མི་ཆད་པའི་གནོད་སྐྱོན་ལ་ནི་ཅི་མི་སྙམ་དུ་ཡལ་བར་དོེར་ཡོད།
གནད་དོན་འདི་དག‘ཡིད་ཀྱི་འཆར་རྟོག་མང་པོ’ཞིག་གི་ཚུལ་གྱིས་འབོད་སྐུལ་དུ་སྒྲོག་པ་དང་། ‘གནས་སྟངས་ཧྲིལ་བོར་དོ་སྣང་བྱེད་པ’ ‘སྒྲིག་འཛུགས་ཆུང་གྲས་ཁག་གིས། སྒྲིག་འཛུགས་ཆེན་པོ་ཁག་ལ་བྱེད་ནུས་བླ་ལྷག་འདོན་པ’ ‘གདན་དོན་གལ་ཆེན་ཁག གནད་དོན་ཆུང་གྲས་རིགས་ཀྱི་བབ་དང་བསྟུན་རྒྱུ’སོགས་ལས་ལྡོག་སྟེ། འབྱོར་ལྡན་པ་ཚོའི་རེ་སྐུལ་ལྟར་དུ། ཁོ་ཚོས་ཐོན་ཁུངས་འཚོལ་སྒྲུབ་བྱེད་ཅིང་། (ཁོ་ཚོས་རྒྱུ་ནོར་གསོག་སྒྲུབ་བྱེད་པ་ལས། རྒྱུ་ནོར་ལྐོག་ཟ་བྱེད་རྒྱུར་དགའ་བོ་ཡོད) དཔོན་རིགས་ཚོས་རྒྱུན་པར་རང་ཉིད་ཀྱིས་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཁེ་ལས་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་ཕྱོགས་ལ་ཡིད་ཆེས་བཅངས་ཡོད་སྙམ།
གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ནང་ཚོང་དོན་ཆེན་པོ་ཞིག་སྒྲུབ་བར་འདོད་ཚེ། ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱབ་རྟེན་མང་པོ་ཞིག་ཅི་ནས་ཀྱང་ཉོ་དགོས་ཤིང་། ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱབ་རྟེན་དཔོན་རིགས་དེ་ལ་ཁེ་བཟང་ཅི་ཙམ་སྤྲོད་དགོས་མིན་དེ་ཡང་། ཁྱོད་ཀྱིས་གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར། ཞིང་ཆེན། ཐ་ན་རྒྱལ་ཡོངས་རིམ་པར་ཤུགས་རྐྱེན་ག་འདྲ་ཐེབས་མིན་ལ་རག་ལས་ཡོད། ཐ་ན་དམའ་རིམ་དཔོན་རིགས་ཤིག་གིས་ཀྱང་། རང་གི་ཤོག་ཁག་གི་སུ་ཞིག་གིས་དཔོན་ཤུལ་འཛིན་རྒྱུ་དང་ཚོགས་པ་ཡར་རྒྱས་སུ་གཏོང་ཕྱོགས་བཅས་གཏན་འབེབ་དང་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
གལ་ཏེ་ཁོ་རང་གི་ཁེ་ཕན་འགན་དུ་སྲུང་ཚེ། རྒྱབ་རྟེན་དཔོན་རིགས་ཤིག་ཁེ་གཉེར་དོ་དམ་པ་བསྙོན་མེད་ཅིག་ཆགས་སྲིད་ཅིང་། ཁེ་གཉེར་དོ་དམ་དེ་ད་གཟོད་མུ་མཐུད་མདུན་བསྐྱོད་ཆོག་པའི་ལམ་སྒྲོན་ལྗང་ཁུ་དག་ལ་ཡིད་རྟོན་བཅོལ་ཆོག་ལ། ཇི་སྲིད་བར་ཁོ་ལ་ཁེ་བཟང་འཐོབ་པ་དེ་སྲིད་དུ། ཁྲིམས་འགལ་ལུགས་ལྡོག་གི་ཁེ་ལས་དེས་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་ཕན་གནོད་ཅི་ཞིག་འབྱུང་མིན་དེ་ཡང་། སྐབས་དོན་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་མ་རེད། རྒྱབ་རྟེན་དཔོན་རིགས་དེས་ད་དུང་ཁེ་ལས་བདག་པོ་དེ་འགོག་རྐྱེན་ཡོད་ཚད་ལས་ཐར་ཐབས་སུ་འགན་སྲུང་བྱེད་པ་རེད། དེ་ལྟའི་འགན་སྲུང་ཁག་ཐག་ལ་བརྟེན་པས། ད་གཟོད་ཁོར་ཡུག་ལ་བག་ཟོན་མི་དགོས་པར། རྒྱལ་ནང་གི་ཚོང་ཟོག་གིས་འདོད་བློ་འཚིམ་པའམ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་དང་ཡིད་རྟོན་ལ་བློས་འཁེལ་ཆོག་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་བསྐྱེད་རྩ་འབོར་ (G.D.P) མཐོར་འདེགས་གཏོང་རྒྱུར་རེ་དོགས་བྱས་ཆོག་པ་མ་རེད། འདི་ནི་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་དམངས་གཙོ་ཆགས་པ་ནས་ལོ་ངོ་ ༦༥ རིང་ལ་འདི་ལྟར་བྱས་ནས་ཡོང་བ་རེད། དེང་སྐབས་ཁྲིམས་མཐུན་ལུགས་མཐུན་དུ་བསྙད་པའི་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྡད་ཡོད་པ་རེད། དཔོན་རིགས་ཚོར་མཚོན་ན། ཁོ་ཚོའི་དམིགས་བྱ་འགྲུབ་པའི་བདེན་དཔང་ཅི་ཡང་མེད་ཅིང་། དཔལ་འབྱོར་ཡར་རྒྱས་དང་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་གཉིས་དུས་མཉམ་དུ་བྱུང་གི་ཡོད།
མའོ་ཙི་ཏུང་གིས་རང་སྒེར་གྱི་རྒྱུ་ནོར་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་རྒྱུ་ནོར་ལ་བསྒྱུར་བ་རེད། ཡང་ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱིས་ཡོང་འབེབ་དང་གཏོང་ཕོད་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས། རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་ཁེ་དབང་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཟ་སྐལ་དུ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བ་རེད། དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་གསར་དུ་འཛུགས་མཁན་དང་གསར་བརྗེ་རིང་ལུགས་ཀྱི་མི་རབས་རྒྱུད་འཛིན་བྱས་ཏེ། དེ་རིང་བར་སྲིད་དབང་བརྒྱུད་སྤྲོད་ཀྱི་མཇུག་འབྲས་སུ། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དཔོན་རིགས་ཚོས། རྒྱ་ནག་གི་འབྱོར་ཕྱུག་མང་ཤོས་སྒེར་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
གནད་དོན་འདི་ལ་དག་མི་མང་གིས་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རུང་། ཁ་གཏད་ཤོག་ཁག་གི་དཔོན་རིགས་དཀྱུས་མ་ཚོར་གྲགས་འགུལ་ཅི་ཡང་མེད་པར་བསྡད་ཡོད། ཁོ་ཚོས་བྱས་ཉེས་ཅི་དང་གང་བྱུང་བ་གསལ་བོར་རྟོགས་ཀྱང་། ཁོ་ཚོས་བཅའ་ཁྲིམས་འདི་འདྲ་ཞིག་གཏན་འབེབ་མི་བྱེད་རང་དབང་ཅི། འདི་ནི་ཏིན་ཞོ་ཕིན་རྒྱ་ནག་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་ཕྱོགས་བསྐྱོད་བྱས་པའི་དམིགས་ཡུལ་དེ། དཔོན་རབས་གསར་བའི་སྲིད་ཇུས་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་དུས། དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་བརྟན་བརླང་ཡོང་ཆེད་ཡིན་པ་རེད།
༡༩༨༩ ལོའི་ནོར་སྐལ་ཐོབ་ཐང་།
༡༩༨༩ ལོའི་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༤ ཉིན་གནམ་བདེ་སྒོ་མོ་ཆེའི་ཐང་ཆེན་གཙོས། རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་ནང་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་མཚམས་འཇོག་དང་མྱུར་དུ་བཅོས་བསྒྱུར་གཏོང་དགོས་པའི་སྐད་འབོད་ཁྲོམ་སྐོར་བྱས་པར། ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱིས་མི་དམངས་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་མངགས་ཏེ། ཞི་བའི་སྒེར་ལངས་ལས་འགུལ་ལ་དྲག་གནོན་བྱས་པ་རེད།
དྲུག་པའི་ཚེས་བཞིའི་ཉིན་གྱི་བརྡབ་གསིག་དང་རྨས་སྐྱོན་ལ་བརྟེན་ནས། ཁེ་ལས་འདུ་འགོད་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཞིག་ལ་སྒུལ་སྐྱོམ་བསླངས་སོང་། གནས་སྟངས་དེའི་འོག་ཏུ། མི་ཚང་མས་མི་སྨྲ་བའི་བརྟུལ་ཞུགས་བཟུང་བྱུང་། མི་ཚང་མའི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ཤོར་སོང་། མི་ཚང་མའི་བཅོས་བསྒྱུར་རང་དབང་ཡང་ཤོར་སོང་། མི་ཚང་མ་མཐའ་འཁོར་དུ་ཕུད་སོང་། དེའི་མཇུག་འབྲས་སུ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལོའི་བཅོས་བསྒྱུར་གྱི་དམིགས་འབེན་རྩ་བ་ནས་འགོ་སྟེང་བསློགས་སོང་། དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་དབུ་ཁྲིད་པའི་ཕྱི་ཕྱོགས་སྒོ་འབྱེད་སྲིད་ཇུས་དེས། ངལ་རྩོལ་མི་མང་དང་ཁེ་ལས་བདག་པོ་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་མ་ཐུབ་ལ། ཁོ་ཚོ་ནུས་མེད་དུ་གཏོང་མ་ཐུབ་ཅིང་། ཁེ་སྤོགས་སྒྲུབ་པའམ་ཁེ་སྤོགས་ཐུན་མོང་དུ་ཡང་སྤྱོད་ཐུབ། ཡིན་ནའང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོའི་ཁེ་ལས་འདུ་འགོད་ཀྱི་རྒྱ་མཚོར་སྐྱོམ་སྒུལ་ཐེབས་རྗེས། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབང་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས། ཁེ་སྤོགས་དང་ཐོན་ཁུངས་ཡོད་ཚད་བགོ་བཤའ་བརྒྱབ་སོང་།
དྲུག་བཞིའི་དོན་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས། ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱིས་དགྲ་བོ་ཚོད་འཛིན་གྱི་ས་ཐིག་གསར་བ་ཞིག་འཐེན་ཏེ། དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་ནང་ཁུལ་གྱི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་འགེབ་སྲུང་བྱས་ཤིང་། སུ་ཞིག་གིས་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་འགེབ་སྲུང་བྱེད་པ་ལ་ཐེར་འདོན་བྱས་ན། མི་དེ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་དང་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་གི་དགྲ་ཟླར་འཛིན་གྱི་ཡོད།
རྒྱལ་ཡོངས་སྲིད་གྲོས་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་རྗེས་སུ། ‘སྦྲང་བདའ’དང‘སྟག་གསོད་ཀྱི’བྱ་འགུལ་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། གནམ་ལྕགས་ཐོག་གིས་གཏོར་བ་ལྟར། རྒྱ་ནག་ལ་བརྡབ་གསིག་ཡ་ང་བ་ཐེབས་པ་རེད། ནང་ཁུལ་གྱི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་དམ་དྲག་བྱེད་སྟངས་དེ་ཡང་། བལྟས་ཚོད་ཀྱིས་གསར་དུ་བྱུང་དོན་རྐྱེན་ཞིག་གཉིས་སུ་མེད་ནའང་། དོན་རྐྱེན་དེའི་བྱེད་ནུས་ལ་བརྟེན་པས། མི་མང་གི་བློ་མིག་འབྱེད་དུ་བཅུག་པ་རེད། ཚེ་སྲོག་གི་ཟུངས་ཁྲག་གིས་ཁ་དོག་བསྒྱུར་བའི་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་དར་དམག་པོ་དེ། མི་ངན་སྡུག་པ་ཅན་ཚོའི་སྐྱབས་གནས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་། དགག་རྒྱག་དང་སུན་འབྱིན་བྱས་པའི་དམག་དཔོན་ཟུར་བ་ཚོར། དོན་དངོས་སུ་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་གནད་དོན་ཕྲ་མོ་ཙམ་ལས་མེད་ཀྱང་། དགག་རྒྱག་དང་ཐེར་འདོན་གྱི་ལས་འགུལ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་མིག་དཔེ་གསོན་པོ་གང་མང་ཞིག་གསང་རྒྱ་རུ་བསྡམས་སོང་། དེ་ལྟར་ཡང་། ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་འདིའི་མགོ་མཇུག་བར་གསུམ། དུས་ནམ་ཡང་གསང་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད་ལ། མི་མང་གི་སེམས་རྒྱུད་ཀྱི་ངེས་ཤེས་ནག་སུབ་གཏོང་བའི་གོ་སྐབས་དེ་བས་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་རེད།
ཡིན་ན་ཡང་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་འཐབ་རྩོད་བྱེད་ཀྱིན་པའི་སྒང་འདིར། གལ་ཏེ་རང་དབང་གི་མི་སེར་ (རྒྱལ་དམངས་ཚོགས་པའི་ཁོངས་མི) ཚོས་རྩ་དོན་འདི་ལ་མོས་མཐུན་བྱེད་པ་ནི། ཁྲིམས་འགལ་ནག་ཉེས་ཤིག་ཡིན་པ་རེད།
ཕྱི་ ལོ་ ༡༩༨༩ ནང་བཞིན། ནང་ཁུལ་གྱི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་རྒོལ་འཛིང་བྱེད་པའི་ལས་འགུལ་ལ་དྲག་གནོན་བྱེད་ ཀྱི་ཡོད་ཁར། དབུས་སྲིད་གཞུང་ལ་ཕུལ་བའི་སྙན་སེང་དང་ཁྲིམས་རའི་སྒྲིག་འཛུགས་གང་དུ་ཡང་རྒྱ་ ནག་གིས་མི་མང་ལ་ཐུབ་ཚོད་གཏོང་བ་དང་རྒྱུ་ནོར་ཧམ་གཉེར་བྱེད་བཞིན་པ་འདི། ཁྲིམས་མཐུན་ལུགས་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་ལེགས་བཅོས་ཡོ་བསྲུང་གཏོང་འདོད་ཡོད་པ་མ་ རེད། མི་མང་གིས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་སུན་འབྱིན་བྱེད་པ་ནི། དོན་དམ་རང་གིས་རང་ཉིད་ཁྲིམས་ར་དང་བཙོན་རར་འདེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་གསལ་བོར་རྟོགས་ ཡོང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས། ལེགས་ཉེས་བདེ་སྡུག་ཅི་ཞིག་ཡིན་རུང་། དེའི་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་དང་དེའི་འགན་འཁྲིའི་འདུ་ཤེས་སོགས་ཀྱི་རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་ཡོད་ཚད། ཕྱིའི་དགྲ་བོས་བསླངས་པའི་དཀའ་རྙོག་གི་ལག་ཆ་འབའ་ཞིག་གི་ཚུལ་དུ་དམའ་འབེབ་གཏོང་གི་ཡོད། དེང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་བཟོ་ལས་རིག་རྩལ། གོ་ལ་སྤྱི་སྙོམ་ཅན་དུ་བརྗོད་པའི་དུས་སྐབས་འདིར། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཐལ་དྲག་པའི་ཐེ་གཏོགས་ཀྱི་དབང་ཤུགས་ཁོ་ན་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་བཞིན་འདུག
དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་འཇིག་ཉེན་ལ་མ་བལྟར་བར། དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་གིས་ངོ་མ་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་འཐབ་རྩོད་བྱེད་འདོད་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། མི་རེ་ཟུང་གིས་བཤད་ལྟར། གནད་དོན་འདི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་མཐོ་རིམ་དཔོན་རིགས་ཚོས་གསལ་བོར་རྟོགས་པ་རེད།
ངས་འདིར་དོན་དག་གཉིས་བཤད་འདོད་བྱུང་། དང་པོ། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཇི་སྲིད་བར་ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་སྲིད་ཇུས་ལམ་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་པ་དེ་སྲིད་དུ། ནང་ཁུལ་གྱི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་རྩ་སློག་གཏོང་ཐུབ་པ་མ་རེད། ‘སྦྲང་བདའ’དང‘སྟག་གསོད’ནི་ བཅོས་ཐབས་ཀྱི་རྩ་བ་དང་ཡན་ལག་གང་ཡང་མ་རེད་ལ། ལས་འགུལ་དེས་ཐ་ན་ཚེབས་ཆེ་བའི་ནད་གཞི་ཞིག་སེལ་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད། རྒྱ་སྟག་གིས་མི་མེད་ལུང་སྟོང་འགྲིམ་པ་དང་སྦྲང་གཤོག་གིས་ཉི་འོད་སྒྲིབ་པ་ལྟར། ཁྱོད་ཀྱིས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་མཁན་བརྒྱ་འམ་སྟོང་ལ་འཐབ་ཀྱང་། ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་བགྲོད་ལམ་ངོ་མ་དེ་བསྒྱུར་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད། ཡིན་ནའང་། ང་ལ་ད་དུང་རེ་འདུན་གཅིག་ཡོད་དེ། གལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཚོས་ཏིན་ཞོ་ཕིན་གྱི་སྲིད་ཇུས་ལམ་ཕྱོགས་འདོར་ཐུབ་ ཚེ། ད་གཟོད་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་གཙང་བཤེར་བྱེད་པའི་རེ་བ་ཡོད་པ་རེད།
གཉིས་པ། འདི་གར་སླར་ཡང་དྲུག་བཞིའི་དོན་རྐྱེན་གྱི་རྗེས་དྲིན་ཉིན་མོར་འཁེལ་བ་རེད། མི་མང་གིས་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དཔོན་རིགས་ཚོས་མ་སྐུལ་མང་མོས་ཀྱི་སྒོ་ནས། སྐབས་དེར་ཉེས་མེད་མི་མང་དམར་གསོད་བཏང་བ་དང་དེའི་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་ཉེས་ དམིགས་ཁས་ལེན་དགོས་པའི་རེ་འབོད་གཏོང་གི་ཡོད་ཅིང་། འདི་ང་རང་གི་རེ་འདུན་ཡང་ཡིན། འོན་ཀྱང་དུས་ཡུན་རིང་བོར། ང་ཚོས་གནད་དོན་འདི་འདྲ་འབྱུང་སྲིད་པའི་སྔོན་དཔག་ཅི་ཡང་བྱས་མི་འདུག་ན། ངས་ཁྱོད་ཚོས་རང་ཉེས་དང་ནོར་འཁྲུལ་ཁས་ལེན་པའི་རེ་འདུན་དེ་ཙམ་བཅངས་མེད། དེ་ལྟར་ལགས་ཀྱང་། ནམ་ཉི་མ་ཞིག་ལ་སླར་ཡང་གནད་དོན་ཚབས་ཆེན་ཞིག་འབྱུང་སྲིད་མིན་དེ་ངས་བཤད་མི་ ཕོད།
བསྒྱུར་མཆན། རྒྱ་རིགས་རྩོམ་པ་པོ་པོ་ཐོང་ (Bào tóng) ལགས་ནི་དུས་ཡིན་རིང་བོར་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་སྲིད་བློན་ཟུར་བ་དང་སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་ཀྲོ་ཙེ་ཡང་ (༡༩༨༩ ལོར་གནས་དབྱུང་བཏང་། ༢༠༠༥ ལོར་ཚེ་ལས་འདས།) གི་སློབ་སྟོན་པ་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གི་འབོལ་རྩོམ་འདི་ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༣ ཉིན་ནེའུ་ཡོག་དུས་བབ་ཐོག་སྤེལ་ཡོད་པ་བོད་བསྒྱུར་བྱས་པ་ཡིན།
མ་རྩོམ་འབྲེལ་ཐག http://www.nytimes.com/2015/06/04/opinion/bao-tong-how-deng-xiaoping-helped-create-a-corrupt-china.html?_r=1
