ཆབ་མདོ་ངག་ཕུན།
སྐུ༵་ཡི་ལང་ཚོ་གངས་རིའི་ལྗོངས་སུ་རྒྱས།།
གསུ༵ང་གི་མཛད་པ་འཛིན་མའི་ཡོངས་སུ་ཁྱབ།།
ཐུ༵གས་ཀྱི་མཛད་པས་འགྲོ་ཀུན་ཞི་བདེར་བཀོད།།
གངས་རིའི་མགོན་པོའི་སྐུ་ཚེ་བརྟན་འགྱུར་ཅིག།།
ཅེས་སྨོན་ཚིག་སྔུན་བསུས་ཏེ་དེ་རིང་གླེང་བ་འདོད་པ་ནི་རང་རེའི་བོད་གཞིས་བྱེས་གཉིས་ཀྱི་ཁོག་པའི་སྙིང་དང་དཔྲལ་བའི་མིག།།ཚེ་འདི་གཉིས་ཀྱི་སྐྱབས་གནས། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ། ༸རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་འབུལ་བཞེས་མཛད་ནས་མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་སོ་གཅིག་འཁོར་བའི་དུས་ཆེན་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་ཉིན་མོར་འདིར་འཚམས་འདྲི་ཞུ་བ་དང་འབྲེལ་མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག་ལས། བྱས་པ་དྲིན་དུ་གཟོ་བ་ཞེས་པ་ལྟར་མེ་ཏོག་ཆུང་ཡང་ལྷ་རྫས་ཞེས་པའི་དཔེ་ལྟར་ཡིད་སེམས་མདངས་མའི་སྒོ་ནས་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་མཚོན་སླད་དུ་ཚིག་ཁ་ཤས་ཤིག་འབྲི་བར་འདོད།
དེ་ཡང་མདོ་སྨད་སྟར་འཚེར་ཞེས་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་༸རྒྱལ་ཡབ་ཆོས་སྐྱོང་ཚེ་རིང་དང་། ༸རྒྱལ་ཡུམ་ཆེན་མོ་བསོད་ནམས་མཚོ་མོའམ་ཡོངས་གྲགས་སུ་བདེ་སྐྱིད་ཚེ་རིང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༥ ཕྱི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༦ ཉིན་མོར་སྐུ་བལྟམས། མཚན་ལ་ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ་ཞེས་གསོལ། ལྷ་མོའི་བླ་མཚོའི་གཟིགས་སྣང་དང་། བླ་ལྷ་ཁག་གིས་མོ་ལུང་རྩེ་མཐུན་བྱུང་དོན་ལྟར་རྒྱལ་བའི་ཡང་སྲིད་དུ་ངོས་འཛིན་མཛད་ནས་དབུས་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་ཞིང་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ཤིང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༩ ལོའི་བོད་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནིའི་སྐུ་མདུན་དུ་རྒྱལ་ཚབ་རྭ་སྒྲེང་རིན་པོ་ཆེས་གཙུག་ཕུད་བཞེས་ཏེ་མཚན་ལ་རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་ངག་དབང་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་སྲིད་གསུམ་དབང་བསྒྱུར་མཚུངས་པ་མེད་པའི་སྡེ་དཔལ་བཟང་པོ་ཞེས་གསོལ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༠ བོད་ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༡༤ ཉིན་མོར་ཕོ་བྲང་ཆེན་པོ་པོ་ཏ་ལའི་གསེར་ཁྲི་ཆེན་མོར་མངའ་གསོལ་མཛད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ ལོར་བོད་འབངས་ཡོངས་ནས་གསོལ་འདེབས་ཞུས་པ་ལྟར་ལོ་དེའི་ཟླ་བ་ ༡༡ ཚེས་ ༡༧ ཉིན་མོར་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་ཆ་ཚང་བཞེས་གནང་མཛད། ལྷག་པར་ཡོངས་འཛིན་རྣམ་གཉིས་བསྟེན་ནས་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ཁག་ལ་གསན་བསམ་མཐར་ཕྱིན་མཛད་ནས་དགུང་ལོ་ ༢༥ ཐོག་ལྷ་ལྡན་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོར་སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་མཁས་དབང་བརྒྱ་ཕྲག་འཛོམས་པའི་དབུས་སུ་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པའི་དམ་འཇོག་མཛད་ནས་ལྷ་མི་ཀུན་ཡིད་ཀྱིས་དབང་པོ་ཡོངས་སུ་འཕྲོག་ཅིང་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་ས་གཞི་ཆེན་མོ་སྟེང་དུ་འཐོར།
ལྷག་པར་དགུང་ལོ་བཅུ་དྲུག་གསོན་སྐབས་བོད་ཀྱི་བསྟན་པ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས་དགོས་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་མཛད་རྣམ་ལས། “ཕྲན་ལོ་ན་ཆུང་ངུ་ཡིན་ཀྱང་། ཆུང་ངུའི་དུས་སྐབས་དེ་རྒྱབ་བསྐྱུར་ཐོག །རང་ངོས་ནས་གང་ཐུབ་ཀྱིས་རང་གི་ལུང་པའི་འགོ་འཁྲིད་ཐོག །ནུས་ཤུགས་ཅན་གྱི་རྒྱ་དམར་གྱི་ཁ་ཡ་བྱེད་པའི་འགན་ཁུར་དེ་བློ་གཡེང་དང་བཅས་ལེན་དགོས་བྱུང་”ཞེས་དང་། དུས་ཚོད་གཉན་འཕྲང་དེ་འདྲའི་སྐབས་སུ་སྙིང་སྟོབས་ཞུམ་པ་མེད་པའི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་དཀའ་སྡུག་གསལ་ཐབས་སུ་སྐུ་ལས་སྐྱོན་གནང་མཛད་ཡོད།
སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་ནང་ཁུལ་མི་མཐུན་པས་ཆབ་སྲིད་ཉམས་རྒུད་ཀྱི་དུས་སྐབས་དེར་འགོ་ཁྲིད་ཕལ་ཆེ་བ་འགན་དབང་ལ་གཡོ་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། མཛད་རྣམས་ལས། “ཏྭ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་སོ་སོའི་དབར་རྒྱལ་ཚབ་ཀྱི་དུས་ཡུན་རིང་པོར་ང་ཚོའི་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་ཉམས་དམས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་། ཕྲན་ལོ་ན་ཆུང་སྐབས་ང་ཚོའི་གཞུང་ནང་མི་མཐུན་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཞིང་”ཞེས་གསུང་དོན་ལྟར་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་རྩ་ཧྲལ་གྱུར་ཟིན་པ་ཞིག་འགག་རྩར་ཐུག་དུས་ང་མིན་ཁོ་མིན་བརྗོད་དེ་མི་འདེགས་བཞིན་དུ་དགུང་ལོ་བཅུ་དྲུག་ཏུ་ཕེབས་པའི་གཞོན་ནུ་ཞིག་གི་ལག་ཏུ་རྩིས་སྤྲད་པ་རེད་ལ། བོད་མི་རིགས་གནས་མིན་གྱི་འགག་རྩ་དེ་འདྲའི་ཐུག་དུས་འགན་དབང་ལ་གཡོ་ཐབས་བྱས་པ་ནི་ཡིད་སྐྱོ་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་མ་རེད་དམ། ལྷག་དོན་ནོ་བེལ་ཞི་བའི་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོས་གསུང་བཤད་ལས། “དེའི་རིང་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་དགུང་གྲངས་བཅུ་དྲུག་ལ་ཕེབས་པ་དང་དེ་ལྟའི་དུས་འགྱུར་ཛ་དྲག་གི་སྐབས། ཁོང་ལ་བོད་མིའི་སྲིད་ཀྱི་མཛད་འགན་ཆ་ཚང་འབུལ་བཞེས་མཛད་པ་རེད་”ཅེས་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་རེད།
ལྷག་པར་སྐབས་དེ་དུས་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཟིན་པ་ངོས་ཀྱི་ཡུལ་དང་ངོས་ཀྱི་མི་མང་ནང་གཟིགས་པ་ཡིན་ན་རོབ་ཙམ་ང་ཚོའི་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དེ་འདྲའི་གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་འགྱུར་ཡོད་རུང་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཡོངས་རྫོགས་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཤིང་། མཐུ་སྟོབས་ཞུམ་མེད་ཀྱི་མདུན་སྐྱོད་གནང་ཡོད་པ་རེད། འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དུ་ཡང་དེ་འདྲའི་ལོ་ཆུང་གི་རྒྱལ་སྲིད་སྐྱོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་རྒྱུ་མ་རེད་ལ། གལ་སྲིད་ཡོད་པའི་དབང་དུ་བཏང་ནའང་ཉུང་ཤས་ལས་ཡོད་རྒྱུ་མ་རེད་སྙམ།
གང་ལྟར་དགུང་ལོ་ཆུང་ཆུང་དེ་འདྲ་ཞིག་ལས་ཕེབས་མེད་རུང་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་ལུགས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་རྒྱུ་དགོངས་པ་གཏིང་ཟབ་བཞེས་ནས་ཕྱག་ལས་དངོས་སུ་བོད་ས་རང་ནས་མགོ་བཙུགས་མཛད་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་སྐབས་དེ་དུས་ཕུང་རྒྱང་ཐུང་བའི་འགོ་ཁྲིད་མི་སྣ་འགའ་ཤས་ཀྱིས་མ་འདོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་མཁན་བྱུང་ཡོད། སྐབས་དེ་དུས་བོད་ནང་དུ་རྒྱ་དམར་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་དང་། བོད་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་འགའ་ཤས་ཕྱོགས་རྟོགས་གང་དུ་ཡིན་མིན་ཡིད་ཆེས་བྱེད་དཀའ་བའི་གནས་སྟངས་དེ་འདྲའི་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
ལྷག་པར་སྐབས་དེ་དུས་མི་བསོད་ཁྲག་སྦྱོར་མ་དགོས་པའི་བོད་རྒྱ་ཞི་འགྲིགས་ཡོང་བའི་ཐུགས་རེ་ཆེན་པོ་ཞིག་གནང་ཡོད་རུང་། རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་མཐར་ཐུག་གི་དམིགས་ཡུལ་གང་ཞིག་ཡིན་པ་རིམ་པས་མཁྱེན་རྟོགས་བྱུང་ཞིང་། དེ་ཡང་མཛད་རྣམ་ལས། “བོད་མི་ཚོས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་སྐུ་སྲོག་ནི་ཤིན་ཏུ་རྩ་ཆེར་འཛིན་ཞིང་། ངས་རང་ཉིད་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུའི་བསམ་པ་ལས་ཆེས་ལྷག་པ་མི་མང་ནས་བདག་གཅེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་ངས་འགྲོ་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་བྱས་ཤིང་”ཞེས་གསུང་དོན་ལྟར། མཐར་བོད་མི་རིགས་དང་ཡང་སྒོས་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་དོན་དུ་ལ་ལུང་མང་པོ་བརྒལ་ནས་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་མཛད་རྣམ་ལས། སྔ་དྲོ་ཚ་རྟིང་མཚམས་ཕྲན་འབྱུང་ལུས་མི་བདེ་བ་ཞིག་བྱུང་སྟེ་ཉིན་ཕྱེད་མཚམས་ནས་བཤལ་ནད་ཚབས་ཆེན་གྱི་ནད་བབས་ཇེ་ཐུར་སོང་ཞེས་དོན་ལྟར་ཕེབས་ལམ་དུ་བསྙུང་གཞི་བཞེས་ནས་དཀའ་ངལ་ཞེ་དྲག་ཕྲད་ཡོད་རུང་། བོད་སྐྱོང་ལྷ་མི་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་ནུས་སྟོབས་ལས་ཆུ་སྲིན་ཁ་ནས་ཐར་པ་ལྟར་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་ཕེབས་འབྱོར་ཐུབ་པ་བྱུང་ཞིང་། དེ་དག་ནི་ཆེས་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཀྱང་ལོས་ཡིན།
དང་ཐོག་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་འབྱོར་བ་དང་། ངོ་ཤེས་པ་ནི་གནམ་དང་ས་ལས་མེད་རུང་། གྲ་སྒྲིག་སྡུག་ས་དང་། རེ་བ་བཟང་སར་བཞག་ནས་སྐུ་ལས་སྐྱོན་གནང་མཛད་ནས་ཐོག་མ་གལ་གནད་ཆེ་ཤོས་ནི་ན་གཞོན་རྣམས་ལ་དེང་དུས་ཀྱི་སློབ་གསོ་སྤྲོད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་དགོངས་པ་རླབས་ཆེན་བཞེས་ནས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གསར་འཛུགས་གནང་རྒྱུ་ཤུགས་སྟོན་མཛད་ཅིང་རིམ་པས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གསར་འཛུགས་ཙམ་དུ་མ་ཟད། སྐབས་དེ་དུས་ལས་སླ་པོ་དགོངས་པ་མ་བཞེས་པས་བོད་མི་ཁེར་གཙང་གི་སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་གནང་བ་ནི་སྐབས་དེ་དུས་དེ་འདྲའི་དགོངས་པ་འཁོར་བ་དེ་ནི་ཆེས་ཕུལ་བྱུང་གི་རླབས་ཆེན་མཛད་བཟང་རྨད་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་མ་རེད་དམ། སྐབས་དེར་ཆགས་ས་བརྟན་ས་གང་ཡང་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་ཛ་དྲག་དེ་འདྲའི་སྐབས་སུ་མ་འོངས་པ་བོད་མི་རིགས་འདི་ཉིད་ཚོར་གནས་ཐུབ་ཐབས་སུ་ན་གཞོན་རྣམས་ལ་གནའ་དེང་ཡ་བྲལ་མེད་པའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སློབ་གསོ་སྤྲོད་རྒྱུའི་འདི་འདྲའི་དགོངས་པ་འཁོར་བ་ནི་གོང་ཞུས་ལྟར་རླབས་ཆེན་རྨད་བྱུང་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་བཤད་མ་དགོས། དེ་ཡང་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས་གསུང་བཤད་ལས། “མདོ་དོན་བོད་མི་རིགས་དང་། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། ལེགས་བྱང་། ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་དང་བཅས་པ་ཆགས་འཇིག་གི་སོ་མཚམས་ལ་སླེབས་པའི་གཉན་འཕྲང་ཅན་གྱི་དུས་རབས་འདིའི་ནང་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་ཕྲུག་ཡོངས་ལ་གནས་ཡུལ་ཡུལ་མི་ལས་ཀྱང་ཆེས་ལྷག་པའི་སློབ་སྦྱོང་གི་མཐུན་རྐྱེན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད།” ཅེས་གསུང་དོན་ལས་བོད་མི་རིགས་ལ་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ལས་བཀའ་དྲིན་ཆེ་བ་ཞིག་མེད་པ་ང་ཚོ་རྟོགས་ཐུབ་པས། ང་ཚོ་འཇིག་རྟེན་ཁ་དཔེ་ལ། ཐུད་སྣུམ་པ་མར་གྱི་བཀའ་དྲིན་རེད། མར་མེད་ན་ཕྱུ་རའི་སྦག་གོང་རེད་ཅེས་ཟེར་ཡོང་། ཁོང་གི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་རྣམས་ང་ཚོའི་སྙིང་དབུས་སུ་བཟུང་ནས་མདུན་སྐྱོད་གནང་དགོས་པ་ཞིག་རེད། སྐབས་དེ་དུས་ང་ཚོར་རླབས་ཆེན་གྱི་དབུ་ཁྲིད་ཁོང་འདྲ་བ་ཞིག་མེད་ཚེ། ད་ལྟ་ང་ཚོ་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་ཏུ་གནས་སྟངས་གང་ཞིག་གྱུར་ཡོད་མེད་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད།
དེ་བཞིན་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱང་ཁ་ཐོར་དགུ་ཐོར་གནས་སྡོད་བྱེད་མ་དགོས་པ། བོད་མི་ཁེར་གཙང་གཞིས་ཆགས་གསར་འཛུགས་གནང་བ་དེས་ཀྱང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཉམས་ཆགས་མ་ཕྱིན་པ་རླབས་ཆེན་གྱི་ཕན་ཐོགས་བྱུང་ཡོད། སྐབས་དེ་དུས་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་དེ་དག་ད་ལྟ་ནང་བཞིན་ཤེས་བྱ་ཡོན་ཏན་མེད་རུང་། ལྷག་བསམ་དང་སེམས་ཤུགས་བཅས་ཀྱིས་ཐབ་ཆུང་ཆུང་ནང་དུ་མེ་ཚ་པོ་ཞེས་པ་ལྟར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འདི་ཉིད་གསར་འཛུགས་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་བོད་མི་རྣམས་ལ་བཀའ་སློབ་གནང་དོན། འཛམ་གླིང་འདིའི་སྟེང་ལ་ཡར་རྒྱས་མང་པོ་བཏང་ཡོད། ཟླ་བའི་སྟེང་དུ་འགྲོ་བ་སོགས་དེ་ཙམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ན་ཡང་། སྐྱེས་ནས་མ་ཤི་བར་སྡོད་སའི་ལུང་པ་འདིའི་ནང་དུ་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་གུས་བརྩི་དགའ་ཞེན་དང་། ཤ་ཚའི་བསམ་བློ་དེ་བརླག་ན་མི་ཚེ་སྙིང་པོ་མེད་པ་ཆགས་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་འདུག། །གཞན་ལ་ཤ་ཚ་བྱེད་པའི་བསམ་བློ་བཟང་པོ་འདི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་དངོས་པོ་རེད། ཅེས་བླངས་འདོར་བཀའ་སློབ་ཡང་ཡང་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་བོད་མི་རྣམས་ཀྱང་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་དེ་དག་སྙིང་དབུས་སུ་བཅངས་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཡ་རབས་བཟང་པོའི་གོམས་གཤིས་རྣམས་ཉམས་པ་སླར་གསོ་དང་མ་ཉམས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་འབད་བརྩོན་གནང་དགོས་པ་དེ་རེད། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང་། ཡ་རབས་བཟང་པོའི་གོམས་གཤིས་སོགས་མ་བརླག་པ་བྱེད་དགོས་ཞིང་། སོ་སོའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་སྐད་ཡིག་དང་། ཡ་རབས་བཟང་པོའི་གོམས་གཤིས་སོགས་བརླག་པའི་ཉིན་མོ་དེ་ནས་མི་རིགས་དེ་བརླག་པ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ན་མི་ཆོག་པ་ཅི་ཡང་མེད། ང་ཚོ་ས་ནག་པོ་འདོམ་ལ་འཇལ། སྤྲིན་དཀར་པོ་ཚད་ལ་བཙུགས་ནས་ལ་ལུང་མང་པོ་ཞིག་བརྒལ་ནས་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོང་དགོས་དོན་ཡང་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས། དེ་བཞིན་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུ་ཆེད་དུ་ཡོང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས། གནས་སྐབས་ཀྱི་འཚོ་གོས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཡོང་བ་ནི་གཏན་ནས་མིན་པ་རེད།
རང་དབང་ལུང་པ་ནང་དུ་སླེབས་ནས་དུས་ཚོད་ཡུན་རིང་པོ་སོང་རྗེས་རྒན་པ་རྣམས་རིམ་གྱིས་རྫོགས་ནས་གཞོན་པ་རྣམས་ལ་ཚོར་བ་གང་ཡང་མེད་པ། ཉིན་རེའི་འཚོ་གོས་འགྲིགས་ཙམ་བྱུང་དུས་རང་སྣང་གང་ཤར་གནང་ནས་བསྡད་ན་འགྲིགས་ཐབས་གཏན་ནས་མེད་པ་ཞིག་རེད། ཡང་ངས་དེ་འདྲའི་ལབ་དུས་དེ་འདྲའི་གནང་གི་འདུག་གཏན་ནས་བརྗོད་ཀྱི་མེད། གལ་སྲིད་མ་འོངས་པ་འདི་འདྲ་ཡོང་མི་སྲིད་པ་མིན་དུས་ངེས་པར་ཡིད་གཟབ་དགོས་པའི་དོན་ཡིན་ལ། མི་ཡུལ་ལུང་པར་རྒྱུ་དཔལ་འབྱོར་དང་ཁ་རྗེ་དབང་ཐང་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་རུང་། བཙན་བྱོལ་བ་ཞིག་ཡིན་བསམ་པའི་འདུ་ཤེས་དེ་མ་བརྗེད་པའི་ཐོག་ནས་ཁ་ལ་དཔག་པའི་སོ་ཞེས་པ་ལྟར་རང་རང་སོ་སོའི་ཤེས་ཚད་ལ་དཔག་པའི་བོད་དོན་ཐོག་ཏུ་འབད་བརྩོན་གནང་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཤར་ནུབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་ཆིབས་སྒྱུར་གནང་དུས་ཕྱག་གཉིས་ཐལ་མོ་སྦྱར་ནས་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཞུ་སྐུལ་ཡང་ཡང་གནང་བའི་དྲིན་ལས་དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་ནང་བོད་མི་རིགས་མ་ཡལ་བ་གསོན་པོར་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དུས་ཚོད་ལ་འཕོ་འགྱུར་ཇི་ལྟར་ཕྱིན་རུ་དེ་དག་གཏན་ནས་བརྗེད་མི་རུང་བའི་གནད་དོན་ཞིག་རེད། གོང་དུ་བརྗོད་པ་དེ་དག་འགོ་འོག་ཚང་མ་ལ་གལ་པོ་ཆེ་ལ་ནན་ཏན་ཏན་ཚུལ་དུ་དྲན་སྐུལ་ཙམ་ལས་གཞན་པའི་དམིགས་ཡུལ་གང་ཡང་མེད།
ལྷག་པར་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་འཛམ་གླིང་གི་ཤར་ནུབ་གང་དུ་ཕེབས་རུང་བོད་རིགས་དང་ཡང་སྒོས་འཛམ་གླིང་ནང་ནད་མུག་འཁྲུག་རྩོད་མེད་པ་དང་། ཞི་བདེ་ལ་འབད་བརྩོན་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་ཡང་ཡང་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་སྐྱེ་བོ་འབུམ་ཕྲག་དུ་མའི་སེམས་ཁམས་སུ་བདེ་སྐྱིད་སྐྲུན་གྱི་ཡོད་པ་རེད། དེང་ཡང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས་གསུང་བཤད་ལས། “བོད་ཁ་བའི་ལྗོངས་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བླ་ན་མ་མཆིས་པ་འཇིག་རྟེན་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་ཆེན་པོ་༸རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཟབ་བརླིང་དཀྱེལ་ཆེའི་མཛད་འཕྲིན་དང་། བྲེ་བྲག་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྙིང་དུ་བརྣག་པའི་འདོད་དོན་བོད་ལྗོངས་རང་དབང་སླར་གསོའི་རྩ་དོན་བསྒྲུབ་བྱས་མཚོན་འགྲོ་བ་མི་ཡི་རིགས་སུ་གཏོགས་པའི་དཀའ་རྙོག་མཐའ་དག་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐམས་ལམ་འབའ་ཤིག་བརྒྱུད་སེལ་ཐབས་དོན་གཉེར་ཞུམ་པ་མེད་པར་མཛད་བཞིན་པའི་རྨད་བྱུང་མཛད་འཕྲིན་ལ་”ཞེས་གསུང་དོན་ལྟར། འཛམ་གླིང་ནང་ཆེས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཞེས་འབུལ་བཞེས་མཛད་ཅིང་། འཛམ་གླིང་གི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་གསར་པ་ཞིག་བཟོ་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་ནོ་བེལ་ཞི་བའི་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོས་གསུང་བཤད་ལས། “ཏྭ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནི་ ༡༩༥༩ ལོ་ནས་བཟུང་བོད་མི་འབུམ་ཕྲག་གཅིག་ཙམ་དང་མཉམ་དུ་རྒྱ་གར་ནང་སྒྲིག་འཛུགས་ལྡན་པའི་བཙན་བྱོལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ནང་བཞུགས་ཡོད། དེ་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་བཙན་བྱོལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་པོ་ཞིག་མིན་ཀྱང་། དྲག་པོའི་དམག་འཐབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་གང་ཡང་མ་བཙུགས་པའི་སྒོ་ནས་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་ཨང་དང་པོ་དང་གཅིག་པུ་དེ་ཡིན་པ་ཏན་ཏན་རེད།” ཅེས་དང་། ཡང་”དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་བླ་ཆེན་རྣམ་པའི་གམ་ནས་གསན་བསམ་སློབ་གཉེར་ཚགས་ཚུད་གནང་བ་དེས་ཆབ་སྲིད་དང་ལས་དོན་གཞན་གྱི་ལག་ལེན་ངོ་མའི་ཐོག་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞེས་གསུང་གནང་དོན་ལྟར། དེ་དག་གཞི་རྩར་བཞག་ནས་འཚེ་མེད་ཞི་ལམ་གསར་བཏོད་གནང་བ་དང་། དེ་བརྒྱུད་ནས་བཙན་འཛུལ་མཁན་རྒྱ་དམར་ལ་གདོང་ལེན་གནང་རྒྱུར་ཐག་བཅད་པ་རེད་”ཅེས་གསུང་དོན་ལྟར་རེད།
ནོ་བེལ་ཞི་བའི་གཟེངས་རྟགས་བྱ་དགའ་འབུལ་བཞེས་སྐབས་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་བསྩལ་བའི་བཀའ་སློབ་ལས། འཚེ་བས་འཚེ་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་བསྣོན་མ་སྤེལ་བ་ཙམ་ལས་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་རྒྱུ་མེད་སྟབས། ང་ཚོའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ངོ་བོ་དེ་འཚེ་བ་དང་། ཞེ་སྡང་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གནས་དགོས། ཞེས་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་བཀའ་སློབ་ཡང་ཡང་གནང་ཡོད་ཅིང་། དེ་བཞིན་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ལས་ཀྱང་། འཇམ་པོས་འཇམ་པོ་འཇོམས་བྱེད་ཅིང་།། འཇམ་པོས་རྩུབ་པོའང་འཇོམས་བྱེད་དེ།། འཇམ་པོས་མི་འགྲུབ་ཅི་ཡང་མེད།། དེ་བས་འཇམ་ཉིད་རྣོན་པོ་ཡིན།། ཞེས་གསུང་དོན་ལྟར་གནད་དོན་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནའང་ཕན་ཚུན་སྔ་ཕྱི་མ་གཏོགས་སྐད་ཆ་བཤད་ནས་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ལས་གཞན་ཡོང་ཐབས་མེད་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད། ༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་དེ་དག་ཕན་ཚུན་ཞི་བའི་གྲོས་མོལ་ཐོག་ནས་སེལ་ཐབས་དགོས་པའི་འཚེ་མེད་ཞི་བདེ་རྒྱུན་ཁྱོན་གནང་ཞིང་། དེ་བཞིན་བོད་ཙམ་མ་ཡིན་པ་འཛམ་གླིང་གི་ཕྱོགས་མཚམས་མེད་པའི་སྐྱེ་བོ་ཀུན་ལའང་སྡུག་བསྔལ་མི་ཡོང་བའི་འབད་བརྩོན་གནང་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་ཡང་ཡང་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད།
འདི་འདྲའི་རླབས་ཆེན་གྱི་དགོངས་བཞེད་དེ་དག་འཛམ་གླིང་གི་སྐྱེ་བོ་ཀུན་ཡིད་ཀྱི་དབང་པོ་འཕྲོག་ནས་འཛམ་གླིང་ནང་དུ་ཆེས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་པ་རེད་ལ། དེ་སྔོན་བོད་ཅེས་པའི་གོ་མྱོང་མེད་ཅིང་མཐོང་མྱོང་ཡང་ག་ལ་ཡོད། དེ་འདྲའི་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ལུང་ཁུག་ཏུ་སྐུ་འཁྲུངས་པའི་སོ་ནམ་པའི་བུ་ཕྲུག་གཅིག་ལ་འཛམ་གླིང་ནང་དུ་ཆེས་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་པ་དེ་དག་ནི་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱ་བ་བཟང་པོ་ཡིན་པ་ནི་འབྲེལ་བརྗོད་མ་དགོས་སོ།
ལྷག་དོན་ནོ་བེལ་ཞི་བའི་གཟེངས་རྟགས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཞོན་གྱིས་གསུང་བཤད་ལས། “ས་མཐོ་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ནས་ཕེབས་ཤིང་ཞི་བདེར་དགའ་བའི་དགེ་སློང་ཁོང་གིས་ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་དབར་བཟོད་བསྲན་སློབ་སྤེལ་གནང་བ་མ་ཟད། འགྲོ་བ་མིིའི་རིགས་ཕན་ཚུན་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ཁམས་འདིར་གནས་པའི་སྲོག་ཆགས་ཀུན་གྱི་ནང་བཟོད་བསྲན་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་གནང་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་བདག་གཅེས་བྱེད་དགོས་པ་དང་། རང་ཉིད་གནས་པའི་འཛམ་གླིང་འདིར་ཐུན་མོང་ལ་འགན་ཁུར་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་དེ་ལས་གཡོག་ཐབས་བྱས་ན་མི་འགྲིགས་པའི་བཀའ་སློབ་ཀྱང་གནང་ཡོད། གནད་དོན་དེ་དག་གི་ཆ་ནས་ཀྱང་ནོ་བེལ་ཚོགས་ཆུང་གིས་ཁོང་ལ་གཟིགས་བསྟོད་ཞུས་པ་ཡིན་”ཞེས་གསལ་ཡོད་ཅིང་། དེ་བཞིན་ནོ་བེལ་གྲོས་ཚོགས་གཙོ་འཛིན་མཆོག་གི་གསུང་བཤད་ལས། “ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཆོག་ནི་ཆོས་དད་ཅན་གྱི་སྐྱེ་བུ་ཉམ་ཆུང་ཞིག་རེད། ཁོང་འདིར་ཕེབས་པ་ནི་ང་ཚོར་སྲུང་སྡོམ་སློབ་སྟོན་དང་། ང་ཚོའི་བསམ་བློ་འགྱུར་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་དོན་དུ་ཕེབས་པ་ཞིག་མ་རེད་ལ། ཏཱ་ལའི་བླ་མི་ས་ཆ་གསར་པ་ཞིག་དང་། ཡང་ན་གཞན་གྱི་ཐོག་དབང་ཆ་ཆེ་ཙམ་ཞིག་ཡོང་རེ་དང་། དེ་མཚུངས་དངོས་པོ་དང་། ཆོས་བཅས་པའི་ཐོག་ནས་དབང་བསྒྱུར་རེས་དམག་འཐབ་གནང་མཁན་ཞིག་མ་རེད། ཁོང་གིས་ཁོང་ཉིད་དང་། ཁོང་གི་མི་དམངས་ལ་སྔར་ཡོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དེ་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་དགོས་ཞེས་གསུང་གི་ཡོད་པ་མ་རེད། ཁོང་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང་། དེ་བཞིན་རང་རེ་སྐྱེས་མ་ཐག་པ་ནས་རང་ཆས་སུ་ཡོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཞེས་བརྗོད་པ་འདི་བཅས་ཉར་ཚགས་གནང་རྒྱུ་ལས་དེ་ལས་སྤྲོས་པའི་ཁོང་ལ་དགོས་མཁོ་དགོས་ལུགས་གང་ཡང་གསུང་གི་མེད།” ཅེས་དང་། བཞུགས་སྒར་དུ་ཕེབས་དུས་མི་དམངས་ལ་བཀའ་སློབ་ལས། “ངས་བྱམས་པ་དང་། སྙིང་རྗེ། འཚེ་བ་མི་བྱེད་པ་ཞེས་པ་འདི་ཅི་ཐུབ་ཐུབ་ཀྱིས་ཉམས་ལེན་བྱས། ཅི་ཐུབ་ཐུབ་ཀྱིས་མི་ལ་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་འདི་དེ་རིང་འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་ཐོག་ནས་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོང་བ་ཡིན་དུས། འདིས་འཛམ་གླིང་འདིའི་སྒང་ལ་བྱམས་དང་སྙིང་རྗེ་དང་། འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་ཞེས་པ་འདི་ལ་མཐོང་ཆེ་རུང་འགྲོ་རྒྱུ་དང་། སེམས་ཅན་མཐའ་དག་གི་རྒྱུད་ལ་སེམས་བཟང་པོའི་ས་བོན་ཞིག་ཐོག་མ་ནས་ཡོད་པ་རེད།” ཅེས་བཀའ་སློབ་ཕེབས་ཡོད་ཅིང་། འཛམ་གླིང་ནང་ནས་ཆེས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་གཟེངས་རྟགས་དུ་མ་ཞིག་འབུལ་བཞེས་མཛད་ཡོད་པ་རེད། བོད་ཅེས་པ་འདི་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཏུ་མ་ཡལ་བ་གསོན་པོ་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་དག་ནི་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་མཆོག་གི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་ཉག་གཅིག་ཡིན་པས། གངས་ཅན་མགོན་པོ་མཆོག་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་དགོས་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ལུགས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད།
༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དགུང་གྲངས་གྱ་དྲུག་ཕེབས་ཡོད་ཅིང་། ད་དུང་བོད་མི་རིགས་དང་། ཡང་སྒོས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པའི་དོན་དུ་སྐུ་ལས་སྐྱོན་གནང་མཛད་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། ང་ཚོ་མགོ་འོག་ཚང་མས་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་ཁག་ཉིན་མཚན་དུས་དྲུག་སེམས་ནང་དུ་ཉམས་ལེན་གང་ཐུབ་གནང་དགོས་པ་ཞིག་རེད་སྙམ་ལ། ཁོང་གི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་ལས་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་སྒྲིག་འཛུགས་འདི་ཉིད་སྲ་བརྟན་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། ཁོང་ལ་ང་ཚོའི་སྐུ་འདེབས་ཆ་ཤས་ཕྲ་མོ་ཙམ་ཡང་བྱ་མི་རུང་ཞིང་། ཁོང་ནི་ང་ཚོ་མི་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་ཁོག་པའི་སྙིང་དང་དཔྲལ་བའི་མིག་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས། ཁོང་གི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་ཁག་ང་ཚོ་སྙིང་དབུས་སུ་བཟུང་ནས་མདུན་སྐྱོད་གནང་དགོས་པ་ལས་ཐེ་ཚོམ་སྤུ་ཙམ་ཡང་བྱ་མི་རུང་བ་དེ་རེད།
མཐའ་དོན་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་འཛམ་གླིང་ནང་དུ་ཆེས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་ནས་མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་སོ་གཅིག་འཁོར་བར་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་མགོན་པོ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་ཡུན་རིང་བརྟན་ཞིང་། ཐུགས་ཀྱི་དགོངས་གཞི་མཐའ་དག་བགེགས་མེད་ལྷུན་གྱིས་འགྲུབ་པ་དང་། བོད་དོན་བདེན་མཐའ་མྱུར་དུ་གསལ་ནས་གཞིས་བྱེས་ལྷན་འཛོམས་ཀྱི་ཉི་མ་མགྱོགས་ནས་མྱུར་དུ་ཤར་བའི་སྨོན་འདུན་ཤུགས་དྲག་དང་བཅས།
སྨས་པ།
རྒྱལ་ཀུན་སྙིང་རྗེ་རང་གཟུགས་སྤྱན་རས་གཟིགས།། འགྲོ་ལ་ཉེ་རིང་མེད་པར་གཞན་ཕན་མཛད།།
ས་ཆེན་ཀུན་ལ་ཞི་བདེའི་ས་བོན་བསྐྲུན།། གངས་རིའི་མགོན་པོའི་སྐུ་ཚེ་བརྟན་འགྱུར་ཅིག།།
འགྲན་སེམས་རབ་ཏུ་འབར་བའི་དུས་རབས་འདིར།། རང་ལས་གཞན་གཅེས་རིན་བྲལ་ཐུགས་བརྩེ་ཡིས།།
འགྲོ་རྣམས་བདེ་སྐྱིད་གླིང་དུ་འཁྲིད་པར་མཛད།། གངས་རིའི་མགོན་པོའི་སྐུ་ཚེ་བརྟན་འགྱུར་ཅིག།།
ཁ་བའི་ལྗོངས་ཀྱི་བུང་བའི་ཁྱུ་ཚོགས་ལ།། དེང་རབས་མཐུན་པའི་ཤེས་བྱའི་སློབ་གླིང་བསྐྲུན།།
གངས་རིའི་མགོན་པོའི་༸བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག །སྐུ་ཚེའི་ཡུན་རིང་བརྟན་པའི་སྨོན་ལམ་འདེབས།
མི་ཡུལ་ལུང་དུ་བཞུགས་དགོས་འགྱུར་ཡང་རུང་།། བོད་ལྗོངས་དེང་རབས་མཐུན་པའི་མང་གཙོའི་སྐྲུན།།
ས་གསུམ་བླ་མ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག །སྐུ་ཚེའི་ཡུན་རིང་བརྟན་པའི་སྨོན་ལམ་འདེབས།
