འཛམ་གླིང་རང་བཞིན་གྱི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་ལས་འགུལ་སྤེལ་གྱི་འདུག

དེ་རིང་དྷ་ས་ཁུལ་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ལས་ཁུངས་དང་ཚོགས་སྡེ་ཁག་བརྒྱད་ནས་འཛམ་གླིང་གི་བྱང་སྣེ་དང་ལྷོ་སྣེ་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ཁུལ་ལྟར་འཛམ་གླིང་གི་སྣེ་གསུམ་པར་གྲགས་པའི་བོད་མཐོ་སྒང་འདི་ཡང་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ཁྲོད་ཧ་ཅང་གལ་གནད་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད་པའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བཞིན་འདུག

Tibet Climate Crisis at the Climate Strike in NYC, 2019. Photo: SFT

འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༡ ནས་ཚེས་ ༡༢ བར་སི་ཀོ་ཊི་ལན་ཌིའི་གྲོང་ཁྱེར་ནུབ་མ་གྷ་ལ་སི་གྷོ་ (Glasgow)རུ། འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ ༢༦ པ་ (COP26) ཚོགས་གཏན་འཁེལ་བ་དང་བསྟུན། དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༤ ཉིན་འཛམ་གླིང་གི་གྲོང་ཁྱེར་དང་ས་ཁུལ་མང་པོའི་ནང་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་ལས་འགུལ་ (Global Climate Strike) ཆེན་མོ་སྤེལ་བཞིན་པ་ལྟར། བཞུགས་སྒར་དྷ་སའི་ཁུལ་དུའང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་འབྲེལ་མཐུད་ཁང་གིས་གཙོ་འགན་འཁུར་བའི་འོག ས་གནས་མགོ་འཛིན་ལས་ཁུངས་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་སྡེ་ ༨ ཐུན་མོང་ནས་དྲ་ཐོག་བརྒྱུད་བོད་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལས་འགུལ་སྤེལ་གྱིན་འདུག

གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་སྐོར་གྱི་དབྱིན་ཡིག་བསྒྲགས་གཏམ་ནང་། དེ་རིང་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་རྣམས་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་ལས་འགུལ་ནང་མཉམ་ཞུགས་བརྒྱུད་བོད་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་གོད་ཆག་ཐད་གོ་རྟོགས་སྤེལ་རྒྱུ་རེད། འཛམ་གླིང་གི་བྱང་སྣེ་དང་ལྷོ་སྣེ་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ཁུལ་ལྟར་འཛམ་གླིང་གི་སྣེ་གསུམ་པར་གྲགས་པའི་བོད་མཐོ་སྒང་འདི་ཡང་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་སྔོན་ཐོན་གདོང་ལེན་པ་ཞིག་ཡིན། བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཚ་དྲོད་རྒྱས་པའི་སྤྱི་སྙོམས་མྱུར་ཚད་དེ་འཛམ་གླིང་བྱིངས་ལས་ལྡབ་གསུམ་གྱིས་མང་བ་ཡིན་པ་རེད། གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་རྐྱེན་པས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཚ་དྲོད་རྒྱས་པ་ཙམ་མ་ཟད། ས་འོག་དར་ཁ་བཞུར་བ་དང་། ཆར་བ་འབབ་སྟངས་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་བ། ལོ་རེར་བོད་མཐོ་སྒང་གི་འཁྱགས་པ་ཊོན་ཐེར་འབུམ་ ༨ བཞུ་བཞིན་པ་རེད། འདིས་བོད་མི་དང་བོད་ཀྱི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་སྣོད་བཅུད་མ་ལག་ཙམ་མ་ཡིན་པར། བོད་ཀྱི་ཆུ་མོ་བཞུར་རྒྱུད་དུ་ཆགས་པའི་མི་མང་ཐེར་འབུམ་ ༡།༥ ཡི་འཐུང་ཆུར་དོ་ཕོག་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་བརྗོད་འདུག

དེ་རིང་གི་གནམ་གཤིས་ལས་འགུལ་གོ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན་གྲས་སུ་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པ་དང་། ལྷ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་ཁང་། བོད་རྒྱལ་ཡོངས་མང་གཙོ་ཚོགས་པ། བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པའི་རྒྱ་གར་ཚན་པ། བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས། བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་བཅས་ཡོད་ཅིང་། སྤྱིར་ད་ཐེངས་ཀྱི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལས་འགུལ་དེ་བཞིན་བཞུགས་སྒར་དྷ་སའི་ཁྲོམ་གཞུང་ནང་དངོས་སུ་སྤེལ་རྒྱུ་བྱས་ཡོད་ནའང་། ཉེ་ཆར་དྷ་ས་ཁུལ་དུ་གློ་བུར་དུ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཕོག་མཁན་ཇེ་མང་དུ་སོང་བའི་རྐྱེན་གྱིས། ལས་འགུལ་དེ་ཉིད་དྲ་ལམ་བརྒྱུད་ནས་མ་འཚོག་ཐབས་མེད་ཆགས་ཡོད་འདུག བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པའི་ལས་འཆར་འབྲེལ་མཐུད་པ་བསྟན་འཛིན་པ་སངས་ལགས་ཀྱིས་འདི་གའི་གསར་འགོད་པར། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་མ་འོངས་པའི་ཆེད་དུ་རེས་གཟའ་པ་སངས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ལས་འགུལ་ (Friday for Future) ཞེས་པའི་ཁོར་ཡུག་ལས་འགུལ་ཚོགས་པས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལས་ཁུངས་ལྟེ་བ་ཇི་ནི་ཝར་གནམ་གཤིས་ཚོགས་ཆེན་ཞིག་འཚོག་གི་ཡོད་པའི་སྟེང་། འཛམ་གླིང་གི་ལྷོ་ཕྱོགས་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ་དང་། ལྷོ་ཨེ་མེ་རི་ཁ། ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ཁུལ་དང་དེ་དག་ནང་གནས་སྡོད་བྱེད་མཁན་གྱི་མི་མང་རྣམས་འཛམ་གླིང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་གནོད་འཚེ་ཆེ་ཤོས་ཐེབས་ས་ (MAPA: Most Affeted People and Areas) ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཏེ། བོད་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་གླེང་སློང་བྱེད་ཀྱི་མེད་པར་བརྟེན། ང་ཚོས་ལས་འགུལ་འདིའི་བརྒྱུད་ནས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་གནས་སྟངས་དེ་ས་ཁུལ་དེ་དག་དང་འདྲ་བར་ཛ་དྲག་ཡིན་པ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྡིངས་ཆའི་ཐོག་བོད་ནང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་གནད་དོན་དེ་གླེང་སློང་དགོས་པའི་རེ་འདུན་འདོན་གྱི་ཡོད། ཅེས་དང་། དེ་བཞིན་འཚོག་ལ་ཉེ་བའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས་ནང་བོད་ཀྱི་གཤམ་གཤིས་སྐོར་གླེང་སློང་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཞུ་ཡི་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་བྱུང་།

གཞན་ཡང་། བོད་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་བསྒྲགས་གཏམ་ནང་། བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོའི་སྙིང་སྟོབས་ལ་ཞུམ་པ་མེད་ཀྱང་། ཁོང་ཚོའི་འབོད་སྒྲ་དང་བསམ་ཚུལ་རྣམས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་བྱས་དང་བྱེད་མུས་རེད། དེར་བརྟེན་བཙན་བྱོད་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་གནད་དོན་དེ་ཉིད་འཛམ་གླིང་སྡིངས་ཆའི་ཐོག་འདོན་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་རེད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བཙན་འཛུལ་ལ་བརྟེན་ནས། བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོ་འཛམ་གླིང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་བགྲོ་གླེང་ནང་ཚུད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་ནའང་། ཁོང་ཚོ་དཀའ་རྙོག་སེལ་བའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཏུ་འགྱུར་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་བ་ཡིན། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་འབྲོག་པ་རྣམས་གནས་སྤོས་བྱེད་པ་དང། བོད་ཁྱོན་ཡོངས་ནང་གློག་འདོན་ཆུ་མཛོད་བརྒྱ་ཕྲག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་དང་། གོད་ཆག་དང་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་གཏེར་ཁ་སྔོན་འདོན་གྱི་ལས་འཆར་སྤེལ་བཞིན་པ་རེད། འཛམ་གླིང་གི་མི་འབོར་གྱི་ལྔ་ཆའི་གཅིག་གིས་བོད་ནས་བཞུར་བའི་ཆུ་མོར་རྟེན་གྱི་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་འཁོད་ཡོད་འདུག

Swedish climate activist Greta Thunberg delivers remarks to campaigners in Washington, DC, on September 13, 2019. She will lead the Global Climate Strike on Friday. Sarah Silbiger/Getty Images

དེ་རིང་ཨ་རིའི་གྲོང་ཁྱེར་ནེའུ་ཡོག་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིས་མཚོན་པའི་འཛམ་གླིང་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེ་ཁག་དང་ས་ཁུལ་དུ་སྤེལ་བཞིན་པའི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལས་འགུལ་དེ་ནི་ལོ་འཆར་ཅན་ལྟར་གཞོན་སྐྱེས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་མ་འོངས་པའི་ཆེད་དུ་རེས་གཟའ་པ་སངས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ལས་འགུལ་ཚོགས་པས་གོ་སྒྲིག་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཚོགས་པ་དེ་ནི་ཐོག་མར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོར་རང་ལོ་ ༡༥ ལ་སོན་པའི་སི་ཝེ་ཌན་གྱི་སློབ་མ་གྷེ་རེ་ཊ་ཐན་བྷག་ (Greta Thunberg) གྱིས་སློབ་གྲྭ་མ་སོང་བར་ཡུལ་དེའི་གྲོས་ཚོགས་ཁང་གི་མདུན་དུ་མགོ་འཁྲིད་རྣམས་ཀྱིས་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ཐད་ཛ་དྲག་གི་ལས་དོན་སྒྲུབ་དགོས་པའི་རེ་འདུན་འོག་ཁེར་རྐྱང་གི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད་ཅིང་། ཕྱིས་སུ་ཁོང་མོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་གྱི་སློབ་མ་དང་གཞོན་སྐྱེས་ཇེ་མང་དུ་སོང་སྟེ། མཐར་ཁོང་མོའི་ལས་འགུལ་དེ་ཉིད་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་གཞོན་སྐྱེས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ལས་འགུལ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་པ་མ་ཟད། ཁོང་མོའི་རེ་འདུན་དང་ལས་འགུལ་ལ་འཛམ་གླིང་མགོ་འཁྲིད་དང་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གི་དོ་སྣང་སྔར་ལྷག་བྱེད་མགོ་བརྩམས་ཡོད་པ་རེད།

ད་ལྟ་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཚབ་མཚོན་ལས་འགུལ་བར་གྱུར་བའི་གཞོན་ནུ་མ་གྷེ་རེ་ཊ་ཐན་བྷག་གིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ལས་འགུལ་ཚོགས་པ་དེའིི་དམིགས་ཡུལ་ནི། ཁྲིམས་སྒྲིག་བཟོ་མཁན་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཚན་རིག་པའི་གྲུབ་དོན་ཁག་ལ་གཞིར་བཟུང་སྟེ་གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་འཕེལ་བའི་དཀའ་རྙོག་ལ་དུས་བསྟུན་འགོག་རྒོལ་བྱ་རྒྱུར་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ཞིང་། རེ་འདུན་གཙོ་བོ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ཚ་དྲོད་འཕེལ་ཚད་དེ་ ༡།༥ འོག་ལ་འཇོག་དགོས་པ་དང་། འགྲོ་བ་མི་ཀུན་ལ་གནམ་གཤིས་དྲང་བདེན་དང་འདྲ་མཉམ་ཡོང་དགོས་པ། པེ་རི་སིའི་གནམ་གཤིས་སྤྱི་ཆིངས་ལ་བརྩི་བཀུར་ལག་བསྟར་དགོས་པ། ཚན་རིག་པའི་སྐད་ཆ་ལ་ཉན་འཇོག་དགོས་པ་བཅས་ཡིན་འདུག

གསར་འགོད་པ། པ་སངས་ཚེ་རིང་།