སྦས་ཡུལ་པདྨ་བཀོད་པའི་ཞིང་དུ་བསྐྱོད།

སྤྱི་འཐུས་དོན་གྲུབ་བཀྲ་ཤིས།

ཉེ་ཆར་ཕྱག་སྦྲེལ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱལ་ལྡོང་ཕུར་པ་རྡོ་རྗེ་ལགས་ངེད་གཉིས་ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་ནང་འཚམས་གཟིགས་སུ་བསྐྱོད་པ་ཡིན། ངེད་གཉིས་སྐབས་བཅུ་བདུན་པའི་སྤྱི་འཐུས་ཡོངས་ལས་འཚམས་གཟིགས་སྐྱོད་མཁན་ཐོག་མ་རེད། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སྐབས་གསར་པ་རེ་ཕེབས་སྐབས། ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན་དང་ཕྱི་རྒྱལ་སྤྱི་འཐུས་ལྔ་འཕུད་པའི་སྤྱི་འཐུས་ ༣༩ རྒྱན་བརྒྱབ་སྟེ་མི་གཉིས་རེ་ཁག་བགོས་ཀྱིས་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་གི་སྐྱབས་བཅོལ་བོད་མིར་འཚམས་འདྲིའི་གཟིགས་སྐོར་བྱེད་དགོས།

༢༠༢༡།༡༢།༢༩ ཉིན་ལྡི་ལི་ནས་མཁའ་ལམ་བརྒྱུད་ཆུ་ཚོད་ ༢ དང་ཕྱེད་ཙམ་རྗེས་ཨ་སམ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་(Dibrugarh)ལ་འབྱོར་སོང་། དེ་གར་མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་གི་ས་གནས་མགོ་འཛིན་དང་ས་གནས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་གཉིས་ཀྱིས་རླངས་འཁོར་བཏང་སྟེ་ཕེབས་བསུར་འབྱོར་འདུག ང་ཚོ་རླངས་འཁོར་ནང་སྐྱོད་སྐབས་ལམ་ཁའི་གཡས་གཡོན་དུ་ཇ་ཞིང་མང་པོ་མཐོང་རྒྱུ་འདུག ཨ་སམ་དང་ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་གཙོ་བོ་ཇ་ཡིན་ཟེར།

ཆུ་ཚོད་ ༣ ཙམ་བསྐྱོད་རྗེས་མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་དུ་འབྱོར་སོང་། གཞིས་ཆགས་འདི་ ༡༩༦༢ ལོར་ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་མངའ་སྡེའི་ཅཱང་ལང་ཞེས་པར་ཁྱིམ་ཚང་ ༣༡༣ དང་མི་འབོར་ ༡༡༣༣ གཞིས་ཆགས་ཏེ་མིང་ལ་ཀུན་བཟང་གླིང་ཞེས་བཏགས། འོན་ཀྱང་ས་ཆ་ཁོད་སྙོམས་མིན་པ་དང་ས་ཞིང་མེད་པར་ཡུལ་མའི་ས་ཞིང་བོགས་མར་བླངས་ཏེ་འཚོ་བ་རོལ་དགོས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ ༡༩༧༥ ལོར་ད་ལྟའི་ས་གནས་འདིར་སྤོས་ཏེ་མིང་ལ་མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་ཞེས་བཏགས། ད་ལྟ་ཁྱིམ་ཚང་ ༤༤༨ དང་མི་འབོར་ ༢༦༦༥ ། ས་ཞིང་ཨེ་ཀར་ ༡༣༦༢ བཅས་ཡོད་འདུག

བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་མི་འབོར་ཉུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ལོ་ཤས་གོང་ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་གྱི་བོད་མི་ཆིག་སྟོང་ཁེ་ན་ཌར་བཏང་བ་བཅས་ལ་བརྟེན། གཞིས་ཆགས་ནང་རྒན་འཁོགས་རེ་ཟུང་ལས་མེད་པར་སྟོང་སང་ངེར་ཡོད་པའི་ཚོད་དཔག་བྱས་ཀྱང་། ཕར་ཕྱིན་སྐབས་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་མི་འབོར་ཧ་ཅང་མང་བ་དང་། མི་མང་ཚོགས་འདུའི་སྐབས་སུའང་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་ ༢༠༠ ལྷག་ཚ་ཚ་འུར་འུར་གྱིས་འཛོམས་སོང་།

མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་སཾ་བྷོ་ཊ་གཞི་རིམ་བར་མའི་སློབ་གྲྭར་ཕྱིན་སྐབས། བཙན་བྱོལ་ནང་གི་སློབ་གྲྭ་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་སློབ་ཕྲུག་ཉུང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་སློབ་གྲྭ་སྒོ་རྒྱག་གི་ཡོད་ཀྱང་། སློབ་གྲྭ་འདི་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་སློབ་ཕྲུག་མང་དྲགས་ཏེ་དགེ་རྒན་མ་འདང་བའི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་འདུག སློབ་ཕྲུག་ ༣༠༣ ཡོད་པའི་ཁྲོད་ཡུལ་མི་ ༢ འཕུད་པའི་གཞན་ཚང་མ་བོད་ཕྲུག་རྐྱང་པ་རེད། གཞིས་ཆགས་འདིར་འདས་པའི་ལོ་གཅིག་ནང་ཕྲུ་གུ་ ༣༠ ཙམ་སྐྱེས་ཡོད་འདུག

ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་མངའ་སྡེ་འདི་བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་དང་ཉིང་ཁྲི་གཉིས་དང་ས་འབྲེལ་ཡིན་ཞིང་། ཞོགས་པ་ནམ་གསལ་བ་དང་ཕྱི་དྲོ་ས་རུབ་པའང་ལྷ་ས་དང་དུས་མཉམ་ཡིན་འདུག རྒྱ་གར་དྷ་རམ་ས་ལ་ལས་ཆུ་ཚོད་ ༢།༣༠ ཙམ་གྱིས་སྔ་པ་འདུག་སྟབས། དགུན་ཁ་ཕྱི་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༤ པ་ནས་ས་རུབ་ཚར་འདུག གནམ་གཤིས་ཀྱང་དྷ་རམ་ས་ལ་ལས་ལྡབ་འགྱུར་གྱིས་དྲོ་བ་འདུག

ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་ནང་གི་མེའོ་གཞིས་ཆགས་དང་ཏི་ཛུ། ཀྲུ་ཀྲིང་བཅས་ཀྱི་བོད་མི་ཚོ་ཀོང་པོ་དང་པདྨ་བཀོད། དྭགས་པོ། རི་བོ་ཆེ་བཅས་ནས་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོང་བ་ཡིན་པ་དང་། སྐད་ཀྱང་པདྨ་བཀོད་པའི་ཡུལ་སྐད་ ‘ཚངས་ལྷའི་སྐད’ ཅེས་པ་ཤོད་བཞིན་འདུག བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་དང་དམག་ནང་ལ་ཕྱིན་མྱོང་མཁན་མ་གཏོགས་བོད་སྐད་གོ་མཁན་ཉུང་ཉུང་རེད། ས་ཆ་ལ་ལར་སྐད་སྒྱུར་བ་མེད་ན་གོ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པ་དེ་ནི་ཧ་ཅང་བློ་ཕམ་གྱི་རང་བཞིན་ཞིག་རེད།

མེའོ་གཞིས་ཆགས་ལ་རང་བྱུང་གི་མཐུན་རྐྱེན་བཟང་ཞིང་། ཞིང་ཁར་འབྲུ་རིགས་དང་སྔོ་ཚལ། ཤིང་ཏོག་སོགས་ཡག་པོ་སྐྱེ་རབས་འདུག་ཀྱང་། དེང་སྐབས་མདོག་དམར་རམ་གོ་ཡུ་(Areca nut)དང་ཇ་ཤིང་ཕྲན་བུ་མ་གཏོགས་ཞིང་ས་མང་ཆེ་བ་ཤིང་ནགས་སུ་གྱུར་འདུག་པ་ནི་ཕངས་སེམས་སྐྱེ་བ་ཞིག་རེད། བཀའ་ཤག་སྔོན་མ་ཚོས་ཧིན་སྒོར་འབུམ་ ༢༠༠ ལྷག་བཏང་སྟེ་ཞིང་ཆུ་འདྲེན་གཏོང་གི་ལས་འཆར་ཞིག་སྤེལ་འདུག་པར་ད་དུང་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་མེད་པར་བེད་མེད་དུ་བཞག་འདུག

མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་ནས་འབར་མ་(Burma)རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་མཚམས་བར་སྤྱི་ལེ་ ༧༩ ཙམ་ལས་མི་འདུག ས་མཚམས་ཀྱི་དགུན་ཁའི་ཁྲོམ་འདུས་ཐོག་འབར་མའི་ཚོང་པ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ཚོང་པ། བོད་པའི་ཚོང་པ་སོགས་འཛོམས་ཏེ་ཉོ་ཚོང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། སྔོན་ཆད་མེའོ་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ཕོ་གསར་ཚོས་སྦག་སྦག་བཏང་སྟེ་འབར་མའི་ནང་སྤྲོ་འཆམ་དང་ཚོང་ཙག་ཙིག་ལ་ཕྱིན་མྱོང་སྐོར་བརྗོད་སོང་། ལམ་བར་དུ་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐབས་ཉི་ཧོང་དམག་གིས་འབར་མ་དང་རྒྱ་གར། ཨ་རི་བཅས་ཀྱི་མནའ་མཐུན་དམག་སྡེབ་གསོད་བྱས་པའི་དུར་ས་(Jairampur Cemetery)དང་དྲན་རྟེན་སོགས་མཐོང་རྒྱུ་འདུག་ཟེར།

འབར་མ་ནི་བོད་ཀྱི་ལྷོ་ཕྱོགས་ཁྱིམ་མཚེས་ཡིན་ཞིང་། འབར་མའི་སྟོད་ཕྱོགས་བོད་པའི་མི་རྒྱུད་ཡིན་ལ་སྐད་ཀྱང་བོད་སྐད་ཡིན། འབར་མའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་། ཁོང་ཚོའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་མོན་(Mon)ཟེར་བ་དང་། སྤྱི་ལོའི་གོང་གི་དུས་རབས་དང་པོ་ཡས་མས་ལ་པྱུ་(Pyu)ཟེར་བའི་མི་རིགས་ཀྱིས་འབར་མའི་ཨེ་རཱ་ཝ་ཌི་ (Irrawaddy River) གཙང་པོའི་རྒྱུད་ལ་དབང་བསྒྱུར་བ་དང་། མི་རིགས་དེའི་མཆེད་ཁུངས་བོད་ཡིན་པ་མ་ཟད་ཁོང་ཚོའི་ཕ་སྐད་ཀྱང་ཐོག་མ་བོད་སྐད་ཡིན་སྐོར་འཁོད་ཡོད། བོད་ཀྱི་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ནང་། དུས་རབས་དྲུག་པའི་ནང་འབར་མའི་སྟོད་རྣམས་བོད་འོག་ཏུ་བསྡུས་ཚུལ་གསལ་ཡོད།

མེའོ་གཞིས་ཆགས་ལ་སྔོན་ཆད་ནཱ་གྷ་ལན་ཌི་(Nagaland)གྱེན་ལོག་པས་དཀའ་ངལ་མང་པོ་བཟོས་རབས་འདུག མཚམས་རེར་འཇིགས་སྐུལ་བ་གཞིས་ཆགས་ནང་ཡོང་སྟེ་དངུལ་དངོས་སྤྲོད་དགོས་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་འདུག ནཱ་གྷའི་འཇིགས་སྐུལ་བ་དེ་ཚོར་ས་འོག་གི་མི་(Naga Underground Civil Group)ཟེར་གྱི་འདུག མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་ས་གནས་མགོ་འཛིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་ཅིག་གིས་བརྗོད་ན། ༢༠༢༡ ལོའི་ཟླ་ ༡༠ པའི་ནང་ནཱ་གྷ་གྱེན་ལོག་ཤོག་ཁག་གི་མི་སྣ་སྐོར་ཞིག་གིས་དམག་ཆས་གྱོན་ཞིང་མཚོན་ཆ་བཟུང་སྟེ། གཞིས་གྲོང་ལྔ་པའི་ནང་ཡོང་སྟེ་དངུལ་ཁྱེར་ཤོག་ཅེས་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་སོང་ཟེར། ༢༠༠༧ ལོར་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཁེ་ན་ཌའི་སྲིད་བློན་སི་ཊེ་ཕཱན་ཧར་པཱར་ལ་རེ་སྐུལ་ཞུས་པ་ཞལ་བཞེས་བྱུང་བ་ལྟར་ ༢༠༡༡ ལོ་ནས་ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་གྱི་བོད་མི་ ༡༠༠༠ ཁེ་ན་ཌར་གཞིས་སྤོ་བཏང་བའང་དཀའ་ངལ་དེ་ལས་སྐྱོབ་ཆེད་ཡིན་འདུག

རྒྱ་གར་ནང་ནཱ་གྷ་ལན་ཌི་མངའ་སྡེ་ལོགས་སུ་ཡོད་ཀྱང་། མཐའ་འཁོར་གྱི་མངའ་སྡེ་མཱ་ནི་པུར་དང་ཨ་སམ། མེ་གྷ་ལ་ཡཱ། མེ་ཛོ་རམ་བཅས་ནང་གི་ན་གཱ་མི་རིགས་ཡོངས་འཛིན་སྐྱོང་གཅིག་གི་འོག་ཡོང་དགོས་པའི་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་སྤེལ་གྱི་ཡོད་འདུག ༡༩༨༠ ལོ་ནས་ནཱ་གྷ་ལན་ཌི་རྩ་འཛུགས་(National Socialist Council of Nagaland)ཞེས་པ་བཙུགས་ཏེ། རྒྱ་གར་དང་འབར་མའི་ནང་གི་ནཱ་གྷ་མི་རིགས་ཡོངས་གཅིག་གྱུར་རང་བཙན་དགོས་པའི་འཐབ་རྩོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། རྙོག་ཟིང་དེའི་རྒྱབ་ཏུ་རྒྱ་ནག་གིས་མཚོན་ཆ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་འདུག

༢༠༢༡།༡༢།༣༡ ཉིན་མེའོ་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ལས་ཀ་ཚར་ཏེ་ཏི་ཛུ་དར་རྒྱས་གླིང་དུ་བསྐྱོད། སྔོན་ཆད་མེའོ་ནས་ཏི་ཛུ་ལ་འགྲོ་པའི་ལམ་དུ་གྲུ་གཟེངས་ལ་སྡོད་དགོས་པ་དང་། གླང་ཆེན་ཞོན་ཏེ་ཤིང་ནགས་བརྒྱུད་དགོས་རབས་འདུག་ཀྱང་དེང་སྐབས་ཟམ་པ་བཟོས་འདུག མེའོ་ས་གནས་མགོ་འཛིན་དང་ས་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་གཉིས་ཀྱིས་ལམ་ཕྱེད་བར་སྐྱེལ་རྗེས། ཏི་ཛུ་ས་གནས་མགོ་འཛིན་དང་ས་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་གཉིས་ནཱམ་སེཡ་(Namsai)བར་རླངས་འཁོར་བཏང་སྟེ་ཕེབས་བསུར་འབྱོར་འདུག ས་དེའི་འབར་མའི་ལུགས་ཀྱི་དགོན་པ་(Golden Pagoda)ཞེས་པར་མཆོད་མཇལ་ཞུས། མེའོ་ཕྱོགས་སུ་གནས་བརྟན་སྡེ་པའི་ལུགས་ཀྱི་ནང་པའི་ལྷ་ཁང་མང་པོ་འདུག དེ་དག་དུས་རབས་ ༡༣ ཡས་མས་ལ་འབར་མ་དང་ཐེ་ལཱན་ཌི་ནས་ཚུར་དར་བ་ཡིན་འདུག

ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་གྱི་གདོད་མའི་ཆོས་ལུགས་ནི་བརྡོལ་བོན་དང་། ཉི་ཟླར་དད་མོས་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུགས་རྡོ་ནཱེ་པོ་ལོ་(Donyi-Polo)ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ཡང་། དུས་རབས་བརྒྱད་པ་དགུ་པར་ནང་པ་ཤུགས་ཆེན་པོ་དར་ཏེ་ནང་པའི་ལུང་པ་ཆགས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་ཡེ་ཤུ་ཆོས་ལུགས་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་ཕྱིན་ཏེ། ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་དུ་མི་འབོར་ ༡,༧༡༡,༩༤༧ ཡོད་པའི་ཁྲོད་ནང་པ་ ༢༠༠,༠༠༠ ཡས་མས་དང་ཡེ་ཤུ་ ༤༡༨,༧༣༢ ཆགས་ཚར་འདུག

མེའོ་ནས་ཡར་ཕྱིན་ན་ཤ་རྩ་ནག་ཅིང་ཁ་སྣ་རགས་པའི་ཧིན་རྡིའི་མི་རིགས་ཇེ་ཉུང་དང་། གཟུགས་བོང་ཆུང་ཞིང་སྣ་ཉག་གདོང་ལེབ་བོད་པའི་རིགས་རྒྱུད་ཇེ་མང་རེད། མི་རིགས་དེ་དག་ལ་ནཱ་གྷ་དང་ཀློ་པ། མྱི་ཤེ་(Nyishi)དང་ཨ་ཌི་(Adi)ཟེར་གྱི་འདུག བོད་མི་ཚོས་མི་རིགས་དེ་དག་ལ་ ‘ཀློ་པ’ དང་། ལུང་པ་དེར་ ‘ཀློ་པའི་ལུང་པ’ ཟེར་གྱི་འདུག་ཅིང་། ཀློ་པ་ནི་རིགས་སྡུག་པ་དང་ཆོས་དང་རིག་གནས་མ་དར་བའི་དམུ་རྒོད་ལྟ་བུར་ངོས་འཛིན་བྱེད། སྤྱིར་ཀློ་པ་ནི་མི་རིགས་ལོགས་ག་ཅིག་མིན་པར་བོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ནང་ཡར་ཀླུང་ལྷོ་ཕྱོགས་ལ་ ‘ལྷོ་ཁ’ དང་། ཡུལ་དེར་གནས་བའི་མི་རྣམས་ལ་ ‘ལྷོ་པ’ ཟེར་ཡང་རིམ་གྱིས་སྒྲ་འགྱུར་ཏེ་ཀློ་པ་དང་ཀློ་པའི་ལུང་པ་ཆགས།

ཡུལ་དེའི་ཁང་པ་ནི་ཀ་བ་ཐུང་ངུའི་སྟེང་ཤིང་ཁང་ཉིས་ཐོག་གི་རྣམ་པ་ཅན་བཟོས་འདུག དེ་ནི་ས་དེར་ཆར་ཞོད་དང་རླན་གཤེར་ཆེ་སྟབས་ཆུ་ལོག་དང་བཞའ་ཚན་འགོག་ཆེད་ཡིན་འདུག ཐོག་ཁང་མི་སྡོད་ས་དང་། འོག་ཤོད་བྱ་དེ་དང་ཕག་པ་གསོ་ཉར་བྱེད་ས་རེད། ཁང་ཐོག་ཏུ་རྩྭ་དང་ཤིང་ལོ། ལྕགས་ཤོག་སོགས་བཀབ་འདུག ཟ་མ་འབྲས་དང་མ་རྨོས་ལོ་ཏོག སེམས་ཅན་འདྲ་མིན་གྱི་ཤ་སོགས་རེད། ཀློ་པའི་ཕོ་མོ་གཉིས་ཀས་སྟོད་གོས་ཕུ་མེད་གྱོན་པ་དང་། སྐྱེས་པ་ཚང་མས་ཤིང་ཤུབས་ཅན་གྱི་གྲི་རིང་རེ་བཏགས་འདུག

༢༠༢༡།༡༢།༣༡ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༡ ཙམ་ལ་ཏི་ཛུ་དར་རྒྱས་གླིང་གཞིས་ཆགས་ལ་འབྱོར་སོང་། ཏི་ཛུ་གཞིས་ཆགས་འདི་ཐོག་མ་ ༡༩༦༡ ལོར་ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་ཏིན་རྡོ་ལིང་དུ། ཤིང་ནགས་གཅོད་འབྲེག་གིས་སྨྱུག་ཁང་རྩ་ཐོག་ཅན་བཟོས་ཤིང་། ༡༩༦༣ ལོར་སྐུ་གཅེན་བློ་བཟང་བསམ་གཏན་ཕེབས་ཏེ་ས་གནས་གཞུང་ལ་ཞུས་པ་ལྟར། རྒྱ་གར་གཞུང་གི་བཀའ་འཁྲོལ་འོག་ཤིང་ནགས་གཅོད་འབྲེག་གིས་ཞིང་ཁ་ཨེ་ཀར་ ༡༢༡༦ བཟོས་ཏེ་མི་འབོར་ ༨༨༩ ལ་བགོ་འགྲེམ་བྱས་ཡོད། ད་ལྟ་གཞིས་གྲོང་ལྔ་ལ་ཁྱིམ་ཚང་ ༢༧༢ དང་མི་འབོར་ ༢༠༦༠ ། ཞིང་ས་ཨེ་ཀར་ ༡༢༡༦ བཅས་འདུག

ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་ཕྱོགས་ཀྱི་གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་གཞོན་སྐྱེས་མང་ཆེ་བ་རྡེ་ར་ལྡུན་གྱི་དམག་སྒར་(Establishment 22)ནང་ལ་ཞུགས་ཡོད་པ་དང་། སྔོན་ཆད་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ནས་ཕྲུ་གུ་གཉིས་གསུམ་དམག་ནང་ཡོད་མཁན་ཡོད་ཀྱང་། དེང་སྐབས་དམག་ནང་ཞུགས་མཁན་ཉུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་ས་གནས་བོད་མི་ཞིག་གིས་བརྗོད་སོང་། ད་དུང་ཁོང་གིས་ “རྒྱ་གར་ཡུལ་མི་ཚོ་དམག་ཁོངས་ལ་མ་ཚུད་པའི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་རེད། ལོ་རེར་མཐོ་སློབ་ཐོན་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ས་ཡ་མང་པོ་བང་བསྒྲིགས་ཡོད། བོད་པ་འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པ་འཐོན་ན་དམག་ནང་ཚུད་ཀྱང་དམག་ནང་ལ་འགྲོ་མཁན་རག་གི་ཡོད་པ་མ་རེད། སྤྱིར་བོད་དམག་ ༥༠༠༠ གི་ས་མིག་ཡོད་ཀྱང་དེང་སྐབས་གོར་ཁ་དང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་མི་ཁེངས་ཡོང་གི་ཡོད། དམག་ཁོངས་ལ་ཞུགས་ན་ལོ་དང་པོ་ནས་ཟླ་ཕོགས་ཧིན་སྒོར་ཁྲི་ ༣ ཡས་མས་རེད། ལོ་ལྔ་དྲུག་བསྡད་དེ་མཐའ་མཚམས་ལ་ཕྱིན་ན་ཟླ་ཕོགས་སྒོར་ཁྲི་ ༦ ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།” ཅེས་བརྗོད་བྱུང་།

ཏི་ཛུ་གཞིས་ཆགས་ནང་དགོན་པ་གསུམ་འདུག ལྷ་དགོན་བྱང་ཆུབ་ཆོས་གླིང་གི་དགོན་བདག་རྫོགས་ཆེན་དགའ་ནོར་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་མཇལ་སྐབས་ཁོང་གིས། ཁོང་མཐའ་མཚམས་བསྡད་དེ་བོད་བསྟན་སྲིད་དང་། སྒོས་སུ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུའི་ཞབས་རིམ་སྤྱི་དང་དཔལ་རྡོ་རྗེ་གཞོན་ནུའི་ལྷ་ཚོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཕུར་པའི་ཆོ་ག་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་སོང་། ད་དུང་ཁོང་གི་གཅེན་པོ་ལྷ་འབྲང་སྤྲུལ་སྐུའི་གདུང་རུས་ལས་བྱུང་བའི་ལྷ་སྐུ་རང་བྱོན་ལ་མཇལ་ཁ་གནང་སོང་། ལྷ་འབྲང་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཏི་ཛུ་གཞིས་ཆགས་ནང་བཞུགས་ཤིང་། ༡༩༨༨ ལོར་སྐུ་གཤེགས་སྐབས་གདུང་རུས་ལས་ལྷ་སྐུ་རང་བྱོན་དེ་དག་བྱུང་ཡོད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། དགའ་ནོར་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནི་ ༡༩༤༢ ལོར་ཁམས་སྡེ་དགེར་འཁྲུངས་ཤིང་། ༡༩༦༠ ལོར་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཀརྨ་རིག་པའི་རྡོ་རྗེ་མཆོག་གིས་གཏེར་སྟོན་ར་རྟག་དཔལ་བཟང་གི་སྐུ་སྐྱེས་སུ་ངོས་འཛིན་གནང་ཡོད་འདུག

ཏི་ཛུ་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ཞིང་ཁ་དང་སློབ་གྲྭ། དགོན་པ་དང་རྒན་གསོ་ཁང་། གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་བཅས་ལ་ལྟ་སྐོར་དང་མི་མང་གི་བདེ་སྡུག་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱས་རྗེས། མི་མང་ཚོགས་བསྡུ་བསྐོངས་ཏེ་ད་ལྟའི་བོད་དོན་གནས་སྟངས་དང་༧གོང་ས་མཆོག་གི་མཛད་འཕྲིན་ཐོག་གཏམ་བཤད་དང་མི་མང་ལ་དྲི་བ་དྲིས་ལན་བྱས། མཇུག་ཏུ་ས་གནས་ཀྱི་འགན་ཡོད་མི་སྣ་ཚོ་ལ་ཟུར་དུ་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་བསྡུས་ཏེ་དབུས་དང་ས་གནས་ཀྱི་ལས་དོན་གནང་ཕྱོགས་ཐོག་གོ་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་བྱས།

ཏི་ཛུ་ཡི་ལས་ཀ་ཚར་རྗེས་ ༢༠༢༢།༡།༡ ཉིན་ཀྲུ་ཀྲིང་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད། ཁ་བ་གངས་ཅན་ལྗོངས་ནས་ལྷོ་རུ་རྒྱུག་བཞིན་པའི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་འགྲམ་ངོགས་བརྒྱུད་དེ་ཕྱིན། ཉིན་དེ་ནི་ཕྱི་ལུགས་ལོ་གསར་ལ་འཁེལ་ཡོད་སྟབས་གཙང་འགྲམ་དག་ན་མི་མང་པོས་གླིང་ག་གཏོང་བཞིན་འདུག ཡར་མར་སྐྱོད་བཞིན་པའི་རླངས་འཁོར་ཆེ་ཆུང་ནང་གི་ཕོ་མོ་རྒན་གཞོན་ཚང་མ་ར་བཟི་སྟེ་སྐད་ཆེན་པོས་གཞས་གཏོང་བ་དང་། ཕན་ཚུན་ལ་ “Happy New year” ཞེས་འཚམས་འདྲི་བྱེད་པ། ལམ་ཟུར་དག་ན་གཞོན་སྐྱེས་ཕོ་མོ་ཁྱུ་དང་ཁྱུ་བྱས་ཏེ་ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་བཞིན་འདུག ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་ཕྱོགས་ཀྱི་རི་མཐོ་ཞིང་ནགས་ཚལ་མཐུག་པ། གཡང་རོང་རྩུབ་ཅིང་འགག་འཕྲང་དོག་པ་བཅས་ལ་བརྟེན། དུས་ཆེན་དང་གུང་སེང་སྐབས་སྤང་ཐང་དང་རི་སྒང་སོགས་ལ་འགྲོ་ས་མེད་པར་ཆུ་འགྲམ་དང་ལམ་ཟུར་སོགས་སུ་སྤྲོ་སྐྱིད་གཏོང་གི་ཡོད་འདུག

ས་དེར་ཆང་རག་འཐུང་མཁན་ཧ་ཅང་མང་པོ་འདུག ཆང་རག་གི་གོང་ཡང་ཁེ་པོ་རེད། ཝུ་ཆང་(Kingfisher)ཤེལ་དམ་གཅིག་ལ་ཧིན་སྒོར་ ༦༥ དང་། ཝེ་སི་ཀའེ་(Blenders)ཤེལ་དམ་གཅིག་ལ་ཧིན་སྒོར་ ༣༨༠ རེད། ཟ་ཁང་ཚོང་ཁང་ཕལ་ཆེ་བའི་ནང་ཆང་རག་བཙོང་རྒྱུ་འདུག དེ་ལ་བཤད་སྟངས་སྣ་ཚོགས་འདུག་ཀྱང་། ས་གནས་ཀློ་བ་ཞིག་གིས་ཆང་རག་ཁེ་པོ་ཡིན་དོན་ནཱ་གྷ་ལན་ཌི་ཚོས་རང་བཙན་བརྩད་དེ་ཟིང་ཆ་སློང་གི་ཡོད་སྟབས་གཞུང་གིས་གཞོན་སྐྱེས་ཚོ་ཆང་རག་ལ་མགོ་འཐོམ་དུ་འཇུག་གི་ཡོད་པ་རེད་ཟེར། ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་ནང་གི་བོད་པའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུའང་ཆང་རག་དང་མྱོས་རྫས་ངན་གོམས་པ་ཅུང་མང་བའི་ཐབས་སྡུག་གི་མཐོང་ཚོར་བྱུང་།

དབྱིངས་སྐྱོང་(Yingkiong)དུ་མཚན་གཅིག་བསྡད་དེ་ཕྱི་ཉིན་མུ་མཐུད་དུ་རླངས་འཁོར་ནང་རི་གཟར་དང་ནགས་ཚལ་བརྒྱུད་དེ་ཕྱིན། ༢༠༢༢།༡།༢ ཉིན་གྱི་ཕྱི་དྲོར་ཀྲུ་ཀྲིང་གཞིས་ཆགས་ལ་འབྱོར་སོང་། ཀྲུ་ཀྲིང་འདི་ཐོག་མ་རྒྱུན་རིང་པོ་ཞིག་ལ་ངེས་བརྟན་མེད་པར་གནས་པ་དང་། ༡༩༩༠ ལོ་ནས་ཏི་ཛུ་དར་རྒྱས་གླིང་ས་གནས་མགོ་འཛིན་འོག་གནས་ཡོད་འདུག ༢༠༡༣ ཟླ་ ༤ པའི་ནང་ཏི་ཛུ་ལས་ལོགས་སུ་ས་གནས་མགོ་འཛིན་བསྐོ་བཞག་གནང་སྟེ། ད་ལྟ་ཁ་ཐོར་ས་གནས་ ༡༧ ནང་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་ཁྱིམ་ཚང་ ༢༡༤ དང་མི་འབོར་ ༨༦༣ ཡོད་པ་དང་། ས་ཞིང་མེད་པར་ཡུལ་མིར་ས་གླ་སྤྲད་དེ་ཞིང་ཁ་ཕྲན་བུ་འདེབས་ལས་དང་ངལ་རྩོལ་རྒྱུག་གི་ཡོད་འདུག

སྤྱིར་ཀྲུ་ཀྲིང་ཁུལ་དུ་ཁྱོན་བསྡོམས་བོད་པ་ ༣༣༠༠ ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་ ༡༩༥༩ ལོའི་སྔོན་ལ་འབྱོར་བ་ཚོར་ ‘པདྨ་བཀོད་པ་རྙིང་པ’ དང་། རྗེས་ལ་འབྱོར་བ་ཚོར་ ‘པདྨ་བཀོད་པ་གསར་པ” ཟེར་གྱི་འདུག པདྨ་བཀོད་པ་གསར་རྙིང་གཉིས་ཀ་བོད་པ་ཡིན་པ་དང་། བོད་པར་ཤ་ཞེན་དང་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་དད་དམ་གཅིག་པ་ཡོད་ཀྱང་། པདྨ་བཀོད་རྙིང་པ་ཚོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་རིགས་རེག་གི་མེད་སྟབས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་ཚོར་བ་འདུག་སྟབས། སྤྱི་འཐུས་གཉིས་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དབྱེ་འབྱེད་གནང་གི་མེད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ཁྲིམས་སྒྲིག་དང་ཕྱི་རྒྱལ་རོགས་ཚོགས་ཁག་གིས་བོད་པ་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ལས་ཡུལ་མིར་རོགས་པ་བྱེད་ཀྱི་མེད་པ་དང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་བོད་རིགས་ཡིན་ཚད་ལ་གཟིགས་རྟོགས་གང་ཐུབ་གནང་གི་ཡོད་པ་འགྲེལ་བཤད་ཞུས།

ཀྲུ་ཀྲིང་དེ་བོད་ལྗོངས་ཉིང་ཁྲི་མེ་ཏོག་རྫོང་དང་ས་འབྲེལ་ཡིན་པ་དང་། སྔོན་ཆད་བོད་ལྷོ་ཁ་སྤོ་བོའི་མངའ་ཁོངས་རྟ་རྔམ་ཚོ་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ཞིང་། སྤོ་བོ་ཆུ་མདོ་དགོན་པས་སྟངས་འཛིན་དང་། གདན་ས་སེ་ར་བྱེས་ཀྱི་མཆོད་གཞིས་ཡིན་འདུག ད་དུང་ཀློ་སྨད་མོ་སྦུག་དང་(Pasighat)སོགས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་ཡིན་ཡང་། ༡༩༡༤ ལོར་རྒྱ་གར་དབྱིན་གཞུང་སྐབས། བོད་གཞུང་སྐུ་ཚབ་བློན་ཆེན་བཤད་སྒྲ་དང་རྒྱ་གར་དབྱིན་གཞུང་སྐུ་ཚབ་མེག་མཱོ་ཧན་གཉིས་ཀྱིས་མཚན་རྟགས་བསྐྱོན་པའི་ཤིང་སྟག་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་ནང་(McMahon Line)ཟེར་བའི་ས་ཐིག་དེ་ཀེ་པཱང་ལ་ནས་བརྒྱབ་ཡོད་སྟབས་ཀྲུ་ཀྲིང་ཁུལ་འདི་རྒྱ་གར་འོག་ཚུད་ཡོད་འདུག

སྤོ་བོའི་ཡུལ་དེ་བོད་རྗེ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་འཁྲུངས་ཡུལ་ཡིན། སྤོ་བོའི་ཡུལ་གྱི་བྱ་མོ་བཙུན་ཟེར་བའི་བུད་མེད་ཅིག་ལ་ཐེའུ་བྲང་བུ་སྤུན་དགུ་སྐྱེས་པའི་ཆུང་བ་ཨུ་བེ་ར་ཟེར་བའི་མཐུ་རྩལ་ཅན་དེ་རྒྱང་ཕུད་བཏང་བ་ཡར་ཀླུང་དུ་ཕེབས་ཏེ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྗེ་བོར་བཀུར་བ་བོད་རྗེ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ཡིན། བོད་རྒྱལ་བརྒྱད་པ་གྲི་གུམ་བཙན་པོ་ལོ་ངམ་རྟ་རྫིས་བཀྲོངས་རྗེས་ཁོང་གི་སྲས་ཆེ་བ་བྱ་ཁྲི་སྤོ་བོའི་ཡུལ་དུ་བྲོས་ཏེ། ཁོང་གི་གདུང་རྒྱུད་ཀྱིས་སྤོ་བོའི་ཡུལ་དུ་ཀཿགནམ་རྒྱལ་ཕྲན་བཙུགས་ཏེ་རྒྱལ་རབས་ ༢༧ ཙམ་བྱུང་། ཀཿགནམ་རྒྱལ་པོའི་མངའ་ཁོངས་སུ་སྤོ་ལུང་མ་བུ་དྲུག་དང༌མོན་ཚོ་ཁག་ལྔ། ལྷོ་གྲྭ་དཀར་ནག་སོགས་རྫོང་ཁག་ ༡༨ ཡོད། ཀཿགནམ་པ་བོད་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་ཡིན་སྟབས་ལྷ་སར་ཕེབས་སྐབས། ལྷ་ལྡན་གྱི་མི་སྣ་ཀོང་པོ་རྒྱ་མདའ་བར་ཕེབས་བསུར་བཅར་སྲོལ་ཡོད་འདུག

དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་སྐབས་སྤོ་བོ་སྤྱི་ཁྱབ་བསྐོས་ཤིང་། སྤོ་སྨད་དུ་རྫོང་གཞིས་བཙུགས་ཏེ་ཁྲལ་བསྡུ་ཁྲིམས་གནོན་བྱས་ཡོད་སྟབས། ད་ལྟའང་ཀྲུ་ཀྲིང་དང་ཀློ་སྨད་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒན་འཁོགས་ཚོས་སྔར་བོད་གཞུང་ལ་ཁྲལ་སྤྲད་པའི་ལོ་རྒྱུས་སྣ་ཚོགས་བཤད་རྒྱུ་ཡོད་འདུག ༡༨༢༡ ལོར་ཀཿགནམ་རྒྱལ་པོ་འདས་རྗེས་གདུང་རྒྱུད་ཆད་རྗེས་ནང་ཁུལ་འཁྲུག་ཟིང་བྱུང་བ་དང་། རིམ་གྱིས་བོད་ཁོངས་ཁས་མི་ལེན་པ་དང་མདོ་སྤྱིའི་དམག་ཕོགས་ཚུལ་བཞིན་མ་སྤྲད་པ་བཅས་ལ་བརྟེན། ༡༩༢༧ ལོར་བོད་གཞུང་གིས་དམག་བཏང་སྟེ། ཀཿགནམ་སྡེ་པ་དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ་རྒྱ་གར་དུ་བྲོས་རྗེས་ཤུལ་ལུས་འགོ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ལུགས་མཐུན་མགོ་བཏགས་ཞུས་ཡོད་འདུག

ཀྲུ་ཀྲིང་ས་གནས་མགོ་འཛིན་ལས་ཁུངས་ནས་མཚན་གཅིག་བསྡད་རྗེས་ཕྱི་ཉིན་ཞོགས་པ་སྔ་པོར་ཁ་ཐོར་མི་མང་ལ་ལྟ་སྐོར་དུ་ཕྱིན། ཀྲུ་ཀྲིང་ས་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་སངས་རྒྱས་དོན་གྲུབ་ལགས་དང་། ས་གནས་མགོ་འཛིན་རིག་འཛིན་རྡོ་རྗེ་ལགས་དང་། ལས་དྲུང་བསྟན་འཛིན་ལྷ་དབང་ལགས་བཅས་ཀྱི་འགྲོ་རོགས་འོག་རླངས་འཁོར་ནང་གཙང་འགྲམ་བརྒྱུད་དེ་བྱང་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད། ལམ་བར་དུ་བོ་ན་དང་ཀོ་པུ་ཞེས་པའི་གྲོང་གསེབ་གཉིས་ཀྱི་མི་མང་ལ་ཐུག་འཕྲད་བྱས། ཉིན་གུང་དགེ་གླིང་(Gelling)གྲོང་གསེབ་ལ་འབྱོར་སོང་། དགེ་གླིང་ནི་རྒྱ་གར་བྱང་མཐའི་གྲོང་གསེབ་གཅིག་པུ་དེ་རེད། དགེ་གླིང་ནས་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་བར་སྤྱི་ལེ་ ༡༥ ཙམ་ལས་མི་འདུག

དགེ་གླིང་ལ་འབྱོར་ཏེ་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ཙམ་རྗེས་ཧིན་བོད་མཐའ་སྲུང་དམག་སྒར་(Indo Tibetan Border Police Force)གྱི་དམག་མི་ཁག་ཅིག་ཕེབས་ཏེ། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་གཉིས་དམག་སྒར་ལ་མགྲོན་འབོད་གནང་སོང་། ས་གནས་དེའི་རྒྱ་གར་མཐའ་སྲུང་དམག་མི་ཚོ་བོད་པའི་ཐོག་ལྟ་སྟངས་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡོད་འདུག ས་དེར་ཁ་པར་དང་དྲ་རྒྱ་སོགས་མེད་ཀྱང་དམག་སྒར་ནས་བོད་མི་ཚོར་མཐུན་རྐྱེན་སྐྲུན་གྱི་ཡོད་འདུག དེ་ནས་རྐང་ཐང་དུ་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ཟམ་པ་བརྒལ་ཏེ་ཤིང་ནགས་དང་རི་བྲག་བརྒྱུད་དེ་ཆུ་ཚོད་ ༤ ཙམ་བསྐྱོད། ས་རུབ་མ་ཐག་ཆར་བ་སམ་སིམ་ཞིག་དང་མཉམ་དུ་བཱི་ཤིང་(Bishing)གྲོང་གསེབ་ལ་འབྱོར་སོང་། ཉི་གློག་མག་མོག་གི་འོག་ནས་བུད་ཤིང་གི་དུད་དྲི་དང་བ་ཕྱུགས་ཀྱི་རྫབ་དྲི་ལས་ཕ་ཡུལ་གྱི་འཚོ་བ་དྲན་ངོས་སུ་རབ་རིབ་འཁྱུག

ཝེ་་་་་་ཨ་རོགས་ཚང་། ཞེས་སྐད་རྒྱག་བཞིན་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་འཛུལ། འགྲོ་རོགས་ཚོས་བཤད་ན་དེ་ནི་གྲོང་གསེབ་དེའི་བརྒྱ་དཔོན་ཚང་རེད་ཟེར། ལོ་ན་ ༦༥ ཡས་མས་ཀྱི་བཟའ་མི་གཉིས་ཀྱིས་བྲེལ་བྲེལ་ཚུབ་ཚུབ་ངང་ཐབ་ནང་མེ་བཏང་སྟེ་ཇ་སྐོལ་བ་དང་། གྲོང་མི་ཚོ་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་དུ་ཁ་བཏགས་བཟུང་སྟེ་འཚམས་འདྲིར་བསླེབས་བྱུང་། “བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།”ཟེར་བ་ཙམ་ལས་སྐད་ཆ་གཞན་ཚིག་གཅིག་ཀྱང་གོ་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག

མགྲོན་པོ་དང་ཁྱིམ་བདག་ཚང་མ་མེ་ཐབ་འགྲམ་ལ་བསྡད་དེ། སངས་རྒྱས་དོན་གྲུབ་ཀྱི་སྐད་སྒྱུར་འོག་སྤྱི་འཐུས་གཉིས་ཀྱི་ལས་དོན་དང་ས་གནས་མི་མང་གི་དཀའ་ངལ་སྐོར་ལ་གླེང་མོལ་བྱས། དེ་ཁུལ་གྱི་ཕོ་མོ་རྒན་གཞོན་ཚང་མས་ཆང་འཐུང་བ་དང་། མི་སུ་ཞིག་ཡོང་ན་ “ཆང་འཐུང་གི་ཡིན་ནམ་ཇ་འཐུང་གི་ཡིན” ཞེས་འདྲི་ཡི་འདུག ཕྱི་ལ་འགྲོ་དུས་ལམ་གྲོའང་ཆང་འཁྱེར་གྱི་འདུག ཆང་འཐུང་ན་ཡག་པོ་མེད་པ་དང་ཆང་གི་ཉེས་དམིགས་སོགས་གོ་རྟོགས་དེ་ཙམ་མེད་པ་འདྲ། སངས་རྒྱས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ “ཁོང་ཚོར་ཆང་འཐུང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་པ་མ་རེད་མ་གསུངས་ན་ཡག་གི་རེད།” ཅེས་ངའི་རྣ་བར་ཤུབ་ཤུབ་ཀྱིས་བརྗོད་བྱུང་། གང་ཡིན་ཞེས་ན། ངས་སྐད་ཆ་བཤད་ས་ཁག་ཏུ་བོད་ཡིག་བོད་སྐད་ལ་ཤུགས་རྒྱག་དགོས་པ་དང་། ཆང་དང་མྱོས་རྫས་བཏུང་མི་རུང་སྐོར་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཤོད་ཀྱི་ཡོད།

ཕྱི་ཉིན་ཞོགས་པ་ས་དེའི་བཅོ་ལྔ་འབྲུག་གྲགས་རིན་པོ་ཆེའི་དགོན་པར་མཆོད་མཇལ་དུ་ཕྱིན། ལྷ་ཁང་སུམ་ཐོག་ཅིག་བཞེངས་བཞིན་འདུག་པ་ད་དུང་འགྲུབ་མི་འདུག་ལ་གྲྭ་ཤག་འགའ་ཡོད་པའང་སྟོང་པ་རེད། ས་གནས་མི་མང་ཚོས་བརྗོད་ན། དགོན་པ་དེ་བཞེངས་སྐབས་ཨར་འདམ་དང་ཤིང་སོགས་ཅ་དངོས་ཚང་མ་མི་མང་གིས་རྒྱབ་ལ་འཁུར་ནས་དབོར་བ་ཡིན་ཟེར། ཀྲུ་ཀྲིང་ནས་བཱི་ཤིང་བར་ཅ་ལག་འཁུར་གླ་ཀེ་ལོ་(Kg)གཅིག་ལ་ཧིན་སྒོར་ ༡༠༠ རེད། ཀྲུ་ཀྲིང་དུ་ཚ་ཤོག་ཁུག་གཅིག་ལ་ཧིན་སྒོར་ ༢༥ ཡིན་པ་བཱི་ཤིང་དུ་འབྱོར་སྐབས་ཧིན་སྒོར་ ༡༢༥ ཆགས་འདུག

བཱི་ཤིང་གི་ལས་ཀ་ཚར་ཏེ་ཕྱིར་ལམ་ལ་ཆས་སྐབས། ས་གནས་མི་མང་དང་མཐའ་སྲུང་དམག་མི་ཚོས་ཕེབས་སྐྱེལ་ཞུས་ཏེ། གྲོང་གསེབ་ཞོལ་དུ་དམག་མིའི་ཐད་འཕུར་གནམ་གྲུ་འབབ་ཐང་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་ཇ་ཆང་གི་གསོལ་སྟོན་བཤམ་སྟེ་གཞས་དང་ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་སོང་བས་སེམས་པ་སྐྱོ་ལྷང་ལྷང་ཞིག་བྱུང་། དེ་ནས་ཕྱིར་རྐང་ཐང་དུ་ཉིན་ཕྱེད་ཙམ་ཡོང་སྟེ། ནོར་བུ་གླིང་(Norbuling)གྲོང་གསེབ་ཀྱི་བོད་པ་ཚོར་ཐུག་འཕྲད་བྱས་རྗེས་ཕྱིར་རླངས་འཁོར་ནང་ཀྲུ་ཀྲིང་དུ་འབྱོར།

ཏི་ཛུ་དང་ཀྲུ་ཀྲིང་ཕྱོགས་སུ་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཤུགས་ཆེ་ཞིང་། ཀྲུ་ཀྲིང་མཐིལ་དུ་པད་ནོར་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ ༢༠༠༣ ལོར་བཞེངས་ཏེ། ད་ལྟ་མཁན་པོ་ཚེ་རིང་རྡོ་རྗེ་མཆོག་གིས་འཛིན་སྐྱོང་གནང་བཞིན་པའི་ངེས་གསང་མདོ་སྔགས་བྱང་ཆུབ་དར་རྒྱས་གླིང་དགོན་དུ། རིག་ངོས་རྩ་ཆེན་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པའི་རྒྱལ་སྤྱི་རང་བཞིན་གྱི་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་དང་དཔེ་མཛོད་ཁང་ཆེན་པོ་ཞིག་འདུག གྲུབ་དབང་པད་ནོར་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ ༡༩༦༠ ལོར་རྒྱ་གར་ལ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་སྐབས་ཀྱང་ལུང་པ་འདི་ནས་ཕེབས་པ་ཡིན་འདུག

ས་འདིའི་གདོད་མིའི་མི་ནི་ཀློ་པའམ་ལྷོ་པ་ཡིན་ཡང་། ཕྱིས་སུ་མོན་དང་འབྲུག་ཤར་ཕྱོགས་པ། དྭགས་ཀོང་དང་ཁམས་ཕྱོགས་སོགས་ནས་གནས་མཇལ་བ་མང་པོ་ཡོང་སྟེ་གཞིས་ཆགས། ད་ལྟ་དགོན་པ་དང་ལྷ་སྐུ་སོགས་འབྲུག་པའི་ལུགས་སུ་བཞེངས་པ་མང་པོ་འདུག ས་དེའི་མི་རྣམས་ཆོས་དད་ཆེན་པོ་དང་རྨོངས་དད་ཀྱང་ཤས་ཆེ་བ། གཞུང་རྒྱུད་དྲང་མོ་དང་གཤིས་ཀ་ཅུང་རྩུབ་པ། བོད་པའི་གནའ་བོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཀྱི་རྫོང་ཐུག་ཅིང་། ལྷག་པར་དུ་ས་གནས་ལྷོ་པའི་རིག་གནས་གྲ་མ་ཉམས་པར་གནས་འདུག

ཉིན་གསུམ་པར་ཀྲུ་ཀྲིང་ཤར་ཕྱོགས་འཆི་མེད་ཡང་གསང་ལུང་ཁུག་གི་ཁ་ཐོར་མི་མང་ལ་ལྟ་སྐོར་དུ་སྐྱོད། སྔར་ཉིན་གྱི་འགྲོ་རོགས་ཚོ་དང་ལྷན་དུ་རླངས་འཁོར་ནང་ཉིན་ཧྲིལ་བོར་ཕྱིན། ལུང་གཤོངས་རིང་མོ་དེའི་སྟོད་དུ་གངས་རིས་སྐོར་ཞིང་། བར་དུ་ཤིང་ནགས་ཀྱིས་བརྒྱན་པ། མདོ་རུ་གཙང་ཆབ་སྔོན་མོ་ཤང་ཤང་དུ་འབབ་པའི་ཡུལ་ལུང་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་ཞིག་རེད། ལུང་པའི་ཕུ་མདའ་བར་གསུམ་དུ་གྲོང་གསེབ་མང་པོ་འདུག་པའི་ཁྲོད་སྐྱབས་བཅོལ་བོད་མི་རྣམས་གྲོང་གསེབ་ ༧ ཙམ་ནང་ཁ་ཐོར་འདུག

ཉིན་དེའི་དགོང་མོ་མ་ཧཱ་ཀོ་ཊ་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་བརྒྱ་དཔོན་ཚང་དུ་བསྡད། ཁོང་ཚང་ནི་གྲོང་སྡེ་དེར་དུད་ཚང་ ༡༣ ཡོད་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་སྐྱབས་བཅོལ་བོད་མིའི་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་པུ་དེ་རེད། གཞན་ཡུལ་མིའི་ཁྱིམ་ཚང་ ༡༢ ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱང་བོད་པ་དག་མ་ཡིན་ཡང་ང་དགུ་ལོའི་སྔོན་ལ་ཁམས་ཕྱོགས་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་འདུག སྐད་ཀྱང་ཁམས་སྐད་གཙང་མ་ཤོད་ཀྱི་འདུག པདྨ་བཀོད་པ་ཚོ་དང་མི་འདྲ་བར་ཕན་ཚུན་ཐད་ཀར་སྐད་ཆ་གོ་བརྡ་འཕྲོད་སྟབས་ཧ་ཅང་བློ་ཐག་ཉེ་བའི་ཚོར་བ་ཞིག་བྱུང་།

ཕྱི་ཉིན་ཞོགས་པ་སྔ་པོར་ཡར་ལངས་ཏེ། དེ་བཱི་ཀོ་ཊ་ལ་གནས་སྐོར་དུ་སྐྱོད། གནས་རི་དེ་ནི་གསེར་ཉ་ལྟར་འཁྱིལ་བའི་ཡང་གསང་ཆུ་བོའི་ཁུག་པར་གཡུ་ཡི་མཎྜལ་སྤུངས་བ་དང་འདྲ་ཞིང་། རི་སྒང་དུ་ཐེག་ཆེན་བྱང་ཆུབ་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་འདུག་པའི་ནང་དུ་ཨོ་རྒྱན་པདྨའི་བཞུགས་ཁྲི་དང་གཏེར་སྒྲོམ། བླ་གཡུ་དང་བླ་གཏེར་སོགས་ཡོད་འདུག གནས་རི་དེར་ཕྱི་སྐོར་དང་བར་སྐོར་རྩེ་སྐོར་གསུམ་འདུག་པ་དང་། ཕྱོགས་བཞིར་སྒྲུབ་ཕུག་བཞི་དང་མཚམས་བཞིར་དུར་ཁྲོད་བཞི། བར་སྐོར་གྱི་བྱང་ཤར་བྲག་གསེབ་ནས་ཆུ་མིག་ཅིག་རྡོལ་བཞིན་པ་དེ་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོའི་བྱང་སེམས་དམར་པོ་ཡིན་ཞིང་། དེ་འཐུང་ན་བདེ་སྟོང་གི་ཡེ་ཤེས་འབར་ཞིང་། ནད་གདོན་སོགས་ཞི་ཞིང་ཚེ་བསོད་ལང་ཚོ་དར་གི་རེད་ཟེར།

ཀྲུ་ཀྲིང་ཁུལ་འདི་བོད་པའི་གནས་ཡིག་འགའ་རེའི་ནང་སྦས་ཡུལ་ཆེན་པོ་བཅུ་དྲུག་འཁོད་པ་ལས་ “སྦས་ཡུལ་པདྨ་བཀོད་པའི་ཞིང་ཁམས” ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ཞིང་། པདྨ་བཀོད་ལ་བཀོད་ཆེན་དང་བཀོད་ཆུང་གཉིས་ཡོད་པ་ལས་བཀོད་ཆེན་ཀྲུ་ཀྲིང་ཁུལ་འདི་ཡིན་པ་དང་། བཀོད་ཆུང་བོད་ནང་གི་ཉིང་ཁྲི་མེ་ཏོག་རྫོང་ཁུལ་ཡིན་འདུག གནས་འདིར་པདྨ་བཀོད་ཟེར་དོན་ནི་གནས་དེའི་ཕྱིའི་བཀོད་པ་པདྨའི་འདབ་མ་བཞི་བ་ཁ་ཕྱེ་བའི་ཚུལ་དུ་ཡོད་པ་དང་། ནང་དུ་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོ་གན་རྐྱལ་དུ་བཞུགས་པའི་སྐུ་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་ཡིན་ཞིང་། རྡོ་རྗེ་ཕག་མོའི་སྤྱི་གཙུག་དང་སྙིང་ཁ། ཕྱག་དང་ཞབས། ནུ་མ་དང་གསང་གནས་བཅས་སུ་འཁོར་ལོ་ ༥ དང་ཞིང་ཁམས་ ༩ ། ཡང་གསང་ཆེན་པོ་ ༤ ། བྱ་ཁྱུང་གི་རྡོ་སྐུ་རང་བྱོན་སོགས་བྱིན་རླབས་ཀྱི་མཚན་ཁ་འབར་བའི་གནས་རི་རྩ་ཆེན་མང་པོ་ཡོད་འདུག

ཁ་བ་གངས་རིའི་ཞིང་ནས་ལྷོ་རུ་འབབ་བཞིན་པའི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བཞུར་རྒྱུད་ན་པི་ཝང་གི་དབྱིབས་སུ་ཆགས་པའི་སྦས་ཡུལ་པདྨ་བཀོད་ཀྱི་ལུང་གཤོངས་ཆེན་པོ་འདིར། ཆོས་སྐུ་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་གནས་པདྨ་ཤེལ་རི་དང་། ལོངས་སྐུ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོའི་གནས་རི་བོ་ཏ་ལ། སྤྲུལ་སྐུ་རྒྱལ་བ་རིགས་ལྔའི་གནས་ཙི་ཏ་པུ་རི་སོགས་ཡོད་པ་དང་། དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་ཨོ་རྒྱན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཕེབས་ཏེ་ལོ་གསུམ་ཟླ་དྲུག་བཞུགས་ཤིང་། དུས་རབས་ ༡༦ པའི་ནང་རིག་འཛིན་འཇའ་ཚོན་སྙིང་པོ་དང་། གཏེར་ཆེན་བདུད་འདུལ་རྡོ་རྗེ་སོགས་ཕེབས་ཏེ་ཟབ་གཏེར་མང་པོ་བཏོན་པ་དང་། སྒམ་པོ་འགྲོ་འདུལ་གླིང་པ་དང་གཏེར་ཆེན་རྡོ་རྗེ་ཐོགས་མེད་སོགས་ཀྱིས་གནས་སྒོ་མང་པོ་ཕྱེས་ཡོད་འདུག

སྦས་གནས་པདྨ་བཀོད་ཀྱི་ཕན་ཡོན་སྐོར་རིག་འཛིན་འཇའ་ཚོན་སྙིང་པོའི་པདྨ་བཀོད་ཀྱི་ལམ་ཡིག་ནང་། སྦས་ལུང་བཅུ་དྲུག་ནང་ནས་པདྨ་བཀོད་ཆེན་འདི། །གང་གིས་ཐོས་དང་དྲན་པས་ལས་སྒྲིབ་དག །འདི་ཡི་ཕྱོགས་སུ་གོམ་པ་བདུན་བོར་ནའང་། །འཆི་བར་གྱུར་ཚེ་དེ་རུ་ངེས་པར་སྐྱེ། །འདི་ལ་དམིགས་ནས་རྐྱང་ཕྱག་བདུན་འཚལ་ན། །འཁོར་བར་མི་འཁྱམ་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པར་འགྱུར། །གང་ཞིག་གནས་འདིར་ངེས་པར་བསླེབ་གྱུར་ན། །འཇའ་ལུས་རྡོ་རྗེའི་སྐུ་ནི་ཐོབ་པར་འགྱུར། །ཆུ་ཐིགས་གཅིག་དང་རྩྭ་ཉག་ཟོས་པ་ཡང་། །གཅོང་ནད་ལ་སོགས་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་འགྱུར། །དབང་པོ་མི་གསལ་བ་རྣམས་གསལ་བར་འགྱུར། །རྒས་པ་རྣམས་ཀྱང་གཞོན་ནུའི་ལུས་སུ་འགྱུར། །ཅེས་འཁོད་འདུག

ཀྲུ་ཀྲིང་ཁུལ་གྱི་ལས་དོན་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པའི་དགོང་མོ་དེར་ས་གནས་མི་མང་གིས་གསོལ་སྟོན་བཤམ་སྟེ། གཞོན་སྐྱེས་ཁག་ཅིག་གིས་པདྨ་བཀོད་པའི་གླུ་གཞས་དང་ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་སོང་། ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་གྱི་བོད་པའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་ལས་དོན་ཡོངས་སུ་གྲུབ་རྗེས་རྒྱལ་ས་ཨི་ཊ་ན་གྷར་དུ་བསྐྱོད་དེ། མངའ་སྡེ་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་པདྨ་མཁའ་འགྲོ་དང་། མངའ་སྡེ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་པ་སངས་རྡོ་རྗེ་ཚོ་ན། ཆོས་རིག་ལྷན་ཁང་གི་འགན་འཛིན་འཇམ་དཔལ་དབང་འདུས་སོགས་ལ་ཐུག་འཕྲད་བྱས་ཏེ་བོད་དོན་སྤྱི་དང་། བྱེ་བྲག་ཨ་རུ་ན་ཅཱལ་ནང་གི་བོད་མི་ཚོའི་བདེ་སྡུག་སྐོར་ཞུས་རྗེས། ༢༠༢༢།༡།༡༡ ཉིན་ཕྱིར་བྱང་ཕྱོགས་བཞུགས་སྒར་དྷ་རམ་ས་ལའི་ཕྱོགས་སུ་འཁོར།

ཐེངས་འདིའི་འཚམས་གཟིགས་སྐབས། བློ་ཕམ་དང་བློ་སྤོབས་ཀྱི་ཚོར་བ་གཉིས་བྱུང་། བློ་ཕམ་ནི་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཟུར་དང་སློབ་གྲྭ་རེ་ཟུང་ནང་། པདྨ་བཀོད་ཕྱོགས་ནས་མགྲོན་པོར་དུག་སྤྲོད་པ་རེད། གཉེན་ཉེ་བར་ཆང་ས་རྒྱག་གི་རེད། ཙི་ཙིའི་ཤ་བཟའ་བ་རེད། པདྨ་བཀོད་པ་བོད་པ་མ་རེད་ཟེར་བ་སོགས་མཐོང་ཆུང་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་སྐད་ཆ་འདི་དག་གིས་ཤ་ཁྲག་གཅིག་པའི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་མང་པོ་ཞིག་གི་སེམས་ལ་རྨ་ཁ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་དང་། བློ་སྤོབས་ཀྱི་ཚོར་བ་ནི་༧གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་དང་བོད་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་འདི་ཁོ་ན་བོད་པའི་འཆམ་མཐུན་ཆིག་སྒྲིལ་གྱི་སྲོག་དང་རྩ་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ཤུགས། བོད་མིའི་ཆེ་མཐོང་རིན་ཐང་གི་རྐང་དང་སེམས་ཤུགས་ལ་རྒྱ་ཡི་བླ་ཡིན་པ་དེའོ།། །།