༧གོང་ས་མཆོག་གིས་པོད་ ༢༢༣ ཅན་གྱི་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་དང་དྲ་རྒྱའི་ཚིག་མཛོད་དབུ་འབྱེད་མཛད།

དེ་རིང་༧གོང་ས་མཆོག་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གིས་བཏོན་པའི་པོད་ ༢༢༣ ཅན་གྱི་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་དང་དྲ་རྒྱའི་ཚིག་མཛོད་དབུ་འབྱེད་མཛད་སོང་།

དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༧ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༨།༣༥ སྟེང་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་དུ།  ༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དབུ་བཞུགས་ཀྱིས་དཔལ་ས་སྐྱ་གོང་མ་ཁྲི་ཆེན་མཆོག་དང་ཁྲི་འཛིན་ཞེ་གཉིས་པ་དང་ད་ལྟའི་ཁྲི་འཛིན་ཞེ་གསུམ་པ་མཆོག བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་སྐྱབས་རྗེ་མཁས་དབང་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག སྐྱབས་རྗེ་གླིང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག སྨན་རིའི་ཁྲི་འཛིན་ ༣༤ པ་མཆོག དེ་བཞིན་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ་གཙོས་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པ་དང་། ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་ནས་ཕེབས་པའི་སྐྱབས་གནས་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་དང་བཞུགས་སྒར་ཁུལ་གྱི་སེར་སྐྱ་མི་མང་བཅས་འཛོམས་པའི་ཐོག འདས་པའི་ལོ་བཅུའི་རིང་རྩོམ་སྒྲིག་གནང་ཞིང་སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གིས་བཏོན་པའི་པོད་ ༢༢༣ ཅན་གྱི་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་དང་དྲ་རྒྱའི་ཚིག་མཛོད་དབུ་འབྱེད་མཛད་སོང་།

སྐབས་དེར་༧གོང་ས་མཆོག་གིས། ང་རང་ཚོ་བོད་གངས་ཅན་པ་དངོས་གནས་དྲང་གནས་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཐོག་ལ་ཧ་ལས་པའི་ཕྱུག་པོ་རེད། དེ་སྔ་ང་ཚོ་བོད་ལ་ཡོད་པའི་སྐབས་སུ་དམིགས་བསལ་གྱིས་དོ་སྣང་ཡོད་མ་རེད། དེ་ནས་ཚུར་བཙན་བྱོལ་བ་ཆགས་ནས་དངོས་གནས་དྲང་གནས་ང་ཚོ་བོད་གངས་ཅན་གྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་འདི་དག་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་གཏིང་ཟབ་པོ། ཡག་པོ་ཞེ་དྲགས་རེད་འདུག ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱིས་དཀོན་མཆོག་ལ་སྨོན་ལམ་བརྒྱབ་པ་གཅིག་པུ་མིན་པར་སེམས་ལ་ཞི་བདེ་དགོས་པ་དང་། དེ་ཡང་ཁོང་ཁྲོ་དང་ཕྲག་དོག་གིས་དཀྲུགས་མི་ཐུབ་པར་རྒྱུན་འཇགས་གནས་ཐུབ་པའི་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་ནི་ང་རང་ཚོ་བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་ཞིག་རེད་འདུག སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་དང་དེ་ཚོའི་གྲས་དེ་གཏམ་རིང་པོ་རེད། གང་ལྟར་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་མི་ཚེ་འདིའི་ནང་ལ་སེམས་སྐྱིད་པ་དང་བག་ཕེབས་པོ་ཡོང་བར་དེས་ཏན་ཏན་ཕན་གྱི་འདུག དཔེར་ན་ངོས་སྒེར་ལ་ཆ་བཞག་ན། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང་དགེ་སློང་ཞིག་རེད། ཡོངས་འཛིན་རྣམ་པ་ཚོའི་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་ངོས་ནས་སློབ་སྦྱོང་གང་ལ་གང་མཚམས་ཤིག་བྱས་ཡོད་རེད། དེང་སང་རྒྱ་གར་ལ་ཉིན་རེ་བཞིན་དུ་ཞོགས་པར་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་སྟོང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་བ་སྒོམ་པ་སོགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འདིས་ཏན་ཏན་སེམས་ལ་ཞི་བདེ་ཡོང་བ་དང་། བཀྲ་མ་ཤིས་པའི་གནས་ཚུལ་གང་འདྲ་བྱུང་བ་ཡིན་ནའང་སེམས་ལ་ཞི་བདེ་རྒྱུན་དུ་གནས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་འདི་ཡིས་མིའི་སེམས་ལ་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱིས་སེམས་ལ་ཞི་བདེ་སྤྲོད་ཐུབ་ཀྱི་འདུག འདི་རྩ་ཆེན་པོ་ཞེ་དྲགས་རེད། ཅེས་གསུངས་སོང་།

ཡང་༧མགོན་པོ་གང་ཉིད་མཆོག་གིས། དེང་སང་རྒྱ་མིའི་བསམ་བློ་གུ་དོག་པོ་རེད། རྒྱ་མི་སྤྱི་ཡོངས་ནས་མ་རེད། མགོ་ཁྲིད་དེ་དག་གིས་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་སློབ་གསོ་བཏང་སྟེ་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྗེས་ལུས་ཞེ་དྲགས་རེད་ཟེར་ནས་ལབ་བསྡད་པ་དེ་གནས་ཚུལ་ཡག་པོ་ཞིག་མ་ཤེས་པས་རེད། དེ་རིང་ང་ཚོ་འཚོག་བསྡད་པ་དང་ང་ཚོའི་ཚིག་མཛོད་དེ་ཚོའི་གྲས་འདི་རྒྱ་ཡིག་ནང་ལ་བསྒྱུར་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་འདུག སྔོན་ལ་རྒྱ་ནག་སྐམ་ས་ཆེན་མོར་ཐད་ཀར་བཏང་མ་ཐུབ་ནའང་སྔོན་ལ་ཐའེ་ཝན་དང་ཧོང་ཀོང་ལ་གཏང་རྒྱུར་ང་ཚོས་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། རྒྱ་མི་གུང་ཁྲན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དེ་དུག་རེད་ཟེར་ནས་བཤད་བསྡད་པ་དེར། ངོ་གདོང་གི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གང་འདྲ་ཡིན་པ་ཁོ་ཚོར་སྟོན་ཐུབ་པ་དང་རིམ་པས་རྒྱ་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོས་ཤེས་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་འདུག བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་ཡིན་པ་དང་རྒྱ་མི་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡིན་སྟབས། ང་ཚོས་བསམ་བློ་རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་བཏང་སྟེ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བོད་རང་བཙན་རྩོད་ཀྱི་མེད།  དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དེ་དག་རང་སྐྱོང་གི་མིང་ཐོག་ནས་བདག་པོ་ཡག་པོ་བརྒྱབ་ཐུབ་པ་གཅིག་དང་། འདིའི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་ལ་གང་ཐུབ་ཐུབ་ཀྱིས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་ཐུབ་པ་བྱུང་ན། ང་ཚོའི་བྱམས་པ་དང་བརྩེ་བ་ཡིས་འཛམ་གླིང་ནང་གི་མི་འབོར་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་འདིའི་ནང་ལོགས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཏན་ཏན་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་རེད། ཚང་མས་སེམས་ཤུགས་སྐྱེས་ནས་འབད་བརྩོན་གནང་རོགས། ཅེས་དང་། དེ་རིང་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་བཟོས་བཞག་པ་དེར་ཁྱེད་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཡག་པོ་ཞེ་དྲགས་རེད། ང་ཚོ་བོད་རིགས་ནང་ཁུལ་ནས་ལས་འགུལ་བརྩམས་བཞག་པ་འདི་རིམ་པས་རྒྱ་ཡིག་ནང་བསྒྱུར་ཐུབ་རྒྱུའི་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་ཀྱི་འདུག ཐའེ་ཝན་ནས་རྒྱ་ཡིག་ནང་བསྒྱུར་མགོ་བཙུགས་ཚར་ཡིན་པ་རེད། ཡག་པོ་ཞེ་དྲགས་འདུག རྒྱ་མི་གུང་ཁྲན་གྱིས་བོད་རྗེས་ལུས་རེད། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དེ་དུག་རེད་ཟེར་ནས་ལབ་བསྡད་པ་དེ་འཁྲུལ་ནས་བསྡད་ཡོད་རེད། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དེ་དཔེ་ཆ་དེ་འདྲ་ག་ཚོད་ཐུབ་ཐུབ་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནང་ལ་བསྒྱུར་ནས་སྔོན་ལ་ཐའེ་ཝན་ལ་གཏོང་རྒྱུ་དང་ཧོང་ཀོང་ལ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་རེད། རྒྱ་ནག་རིམ་པས་འགྱུར་བ་འགྲོ་ཡི་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་འདུག དེར་བརྟེན་རིམ་པས་རྒྱ་ནག་ནང་ལ་སྤེལ་ཐུབ་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་ཀྱི་འདུག སྔོན་མ་ངོས་ཀྱིས་ངོ་ཤེས་པའི་བོད་པའི་སློབ་ཕྲུག་ཅིག་གིས། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐོག་ནས་བོད་རྒྱ་མིར་དབང་བ་རེད། རིམ་པས་ང་ཚོས་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་དབང་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་གི་རེད་ཟེར་བ་དེ་བདེན་པ་རེད། གུང་ཁྲན་རིང་ལུགས་ཀྱིས་སེམས་ལ་ཞི་བདེ་བསྐྲུན་ཐུབ་པ་གང་ཡང་མི་འདུག མའོ་ཙེ་ཏུང་ངོས་ཀྱི་ངོ་ཤེས་དང་ནང་ཚགས་ཞེ་དྲགས་རེད། མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་ངོས་ལ་ཆོས་ཟེར་བ་ནི་དུག་རེད་ཅེས་བསླབ་བྱ་བརྒྱབ་བྱུང་། ཁོས་གང་ཡང་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་མ་རེད། རྒྱ་ནག་ནང་ཞི་བདེ་མེད་པར་མ་སྐྱིད་པ་དང་ང་རྒྱལ། ཕྲག་དོག མཐོ་དམན། འགྲན་སེམས་ལ་སོགས་ཞེ་དྲགས་འདུག  ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་དུང་ཕྱུར་ཁ་ཤས་ཡོད་པ་དེའི་ནང་ལོགས་ལ་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་བསྐྲུན་ཐུབ་པ་ཞིག་བཟོ་ཐུབ་ཀྱི་རེད། ཅེས་གསུངས་སོང་།

བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས། བོད་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོའི་པོད་ ༢༢༣ གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་དེ་དཔེ་དེབ་དང་དྲ་རྒྱ་གཉིས་ཆའི་སྟེང་ལ་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་བའི་དབང་པོ་མཆོག་གིས་དབུ་འབྱེད་གནང་བ་དང་རྒྱུད་སྡེ་ཡོངས་ལ་གསོལ་སྩལ་གནང་བ་ནི་བྱུང་རབས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ལས་དོན་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན། ཐོག་མར་དགེ་བཤེས་སྨོན་ལམ་ལགས་ཀྱི་གཙོས་པའི་ལས་དོན་འདིའི་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་དང་དེ་དང་འབྲེལ་བ་ཐོབ་པའི་སྐྱེས་བུ་ཀུན་ལ་ངས་སྙིང་ནས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དང་། ཁྱེད་རང་ཚོའི་བྱུང་རབས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ཕྱག་ལས་འདི་དངོས་གནས་བསྟན་པ་དང་སྐྱེས་འགྲོ་ཡོངས་ལ་ཕན་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་དང་ཤེས་བྱ་གསལ་བའི་དབྱེ་བ་ལ་མཐའ་མེད་པ་ཡིན་སྟབས།  མིང་དང་ཚིག་གི་ཚོགས་ལ་མཐའ་མེད་པ་དང་ཇི་སྲིད་མི་ཚེ་སོ་སོའི་རིག་པའི་མཐའ་མ་རྙེད་པར་དུ་དེ་སྲིད་ཚིག་དང་མིང་གི་མཐའ་ལ་བསླེབས་ཐབས་མེད་སྐོར་དང་། ད་རེས་ཚིག་མཛོད་པོད་ ༢༢༣ གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་དབུ་འབྱེད་གནང་བ་ཙམ་གྱིས་ལས་དོན་དེ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་པར། ལས་དོན་དེ་མི་ཚེ་ནས་མི་ཚེ་དང་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བྱས་ནས་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ཇི་སྲིད་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གནས་པ་དང་དེ་སྲིད་ཀྱི་བར་དུ་ཚིག་མཛོད་གསར་རྩོམ་གྱི་ལས་དོན་ལ་གཞོན་སྐྱེས་ཚོས་འགན་ཁུར་ནས་མུ་མཐུད་གནང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་གནང་སོང་།

དེ་ནས་རྒྱལ་བའི་ཡོངས་འཛིན་མཆོག་སྤྲུལ་༧སྐྱབས་རྗེ་གླིང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས། སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་འདི་བརྗོད་བྱ་ཁྱབ་ཆེ་བ་དང་གནད་བསྡུས་པ། ལྟ་བདེ་བའི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོའི་དེབ་ཕྲེང་ཡོད་བསྡད་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན། ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱིས་ང་ཚོའི་བོད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པ་དེ་དག་འཛམ་གླིང་ལ་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་སྲོལ་རྒྱུན་སློབ་གསོར་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཞེ་དྲགས་ཡོད་སྐོར་དང་། བོད་དེ་དེང་རབས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན་དེང་རབས་ཀྱི་ཐོག སྔོན་ཆད་ཡོད་པའི་ཚིག་མཛོད་དང་ཤེས་བྱ་ཀུན་བཏུས་དེ་ཚོ་མ་རྩ་ལྟ་བུར་གཞི་བཞག་པའི་ཐོག་ནས་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པར། དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་སྨོན་ལམ་ལགས་སོགས་སུ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ལེགས་གསོལ་བསྔགས་བརྗོད་དང་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་ཡི་ཡོད་སྐོར་དང་། ཡར་རྒྱས་ཀྱི་ནུས་པ་ལ་ཚད་ངེས་ཅན་མེད་པར་ད་དུང་ཡང་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་ཐུབ་པ་དང་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པའི་དགོངས་པ་བཞེས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་དང་།  དེ་བཞིན་ཚིག་མཛོད་དེ་དག་བོད་ཡིག་གཅིག་པོའི་ཐོག་མ་ཡིན་པར་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་བཀའ་གནང་བ་ལྟར་རྒྱ་ཡིག་དང་སྐད་རིགས་གལ་ཆེ་བ་དང་། དབྱིན་ཇིའི་ཐོག་ལ་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་བྱུང་ན་ཕན་ཐོགས་རྒྱ་ཆེ་བ་དང་ནུས་པ་ཐོན་པ་ཡོང་གི་ཡོད་སྐོར། བོད་ཡིག་གཞི་ལ་བཞག་པའི་ཐོག་ནས་ད་ལྟའི་དུས་རབས་འདིའི་ནང་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཐོག་ལ་ནུས་པ་སྟོན་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་མི་རབས་རྗེས་མས་རྗེས་དྲན་དང་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཞུ་རྒྱུ་མ་ཟད། མིག་དཔེར་ལྟ་བའི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན། རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དང་འབྲེལ་ནས་གཙོ་བོ་དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་སྨོན་ལམ་ལགས་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་ཡོངས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།

སྐྱབས་རྗེ་སྨན་རིའི་ཁྲི་འཛིན་ ༣༤ པ་ལུང་རྟོགས་ཟླ་བ་དར་རྒྱས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས།  སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་ཀུན་འདུས་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོའི་འདི་བཞིན་རྩོམ་སྒྲིག་གནང་བའི་དགེ་མཚན་ནས་དགོས་ཕན་ལ་བསམ་ན། ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་འདི་ལ་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་དང་རང་རང་གི་རིག་གཞུང་དང་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་བཅས་ཆོས་བརྒྱུད་རང་ཁོངས་ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་མི་སྣས་ཇི་བཞིན་རྩོམ་སྒྲིག་གནང་སྟེ། གཞི་གཅིག་ལ་མཉམ་སྤུངས་ཞུས་པ་ཞིག་ཡིན་པས། རིས་མེད་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་ཆོས་པོད། ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཚད་ལྡན་ཀུན་འདུས་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་ཆེན་པོ་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་ལོ་རྒྱུས་བཅས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་རྒྱུན་འཛིན་དང་། དར་སྤེལ་གྱི་བྱ་ཐབས་རླབས་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པ་སྨོས་མ་དགོས་པ་རེད། དེ་ཡང་གཙོ་བོ་ཚིག་མཛོད་འདི་ལ་རང་རེའི་རྒྱ་ཆེ་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ནས་ལྟ་ཀློག་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་མཐོ་སྒང་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་སོ་སོའི་ལྟ་གྲུབ་དང་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ལ་ཚད་ལྡན་གྱི་གོ་རྟོགས་བསྐྱེད་པར་ནུས་པས། མི་རིགས་ནང་ཁུལ་ལ་ཆོས་ལུགས་ཁག་སྔར་གྱི་ལྟར་སྣང་ངན་པའི་བག་ཆགས་ངན་པ་རྣམས་སེལ་ཞིང་མཐུན་སྒྲིལ་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་གཞི་རྩ་གལ་ཆེན་ཞིག་ལ་འཇུག་ངེས་ཡིན་པ་ང་ཚོས་ཡིད་ཆེས་དང་གདེང་འཇོག་བྱེད་ཐུབ་པའི་གནས་སུ་མཐོང་། ལྷག་པར་དུ་དེང་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་ལོ་རྒྱུས་དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་པ་དང་དོན་གཉེར་བ་རྣམས་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ངལ་བ་སེལ་ཞིང་དགོས་མཁོ་བསྐོང་ཐུབ་པའི་ཁྱད་ལས་ལྡན་པ་ཞིག་བསྐྲུན་འདུག་སྙམ། ཞེས་དང་། ཚིག་མཛོད་དེ་དྲ་བའི་དུས་རབས་དང་མཐུན་ཞིང་དྲ་ཐོག་མཉེན་ཆས་ཀྱི་ནང་དུ་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱ་ཆེ་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གནས་གང་དུ་འགྲོ་འདུག་གི་སྐབས་སུ། སྟབས་བདེ་ངང་ཁ་པར་བརྒྱུད་ལྟ་ཀློག་ཐུབ་བདེ་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།

ས་སྐྱ་ཁྲི་འཛིན་ཞེ་གསུམ་པ་ཛྙན་བཛྲ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་བཀའ་སློབ་གནང་དོན། ང་བོད་གངས་ཅན་པ་རྣམས་ལ་་མི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མའི་ཆོས་དང་སྐད་ཡིག་སོགས་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་རིག་གཞུང་ཕྱུག་པོ་ཞིག་ཡོད། ད་ལམ་སྨོན་ལམ་གྱི་ཚིག་མཛོད་ཀྱི་ལས་གཞི་འདི་དེང་དུས་དང་མཐུན་པར་འཕྲུལ་རིག་གི་ལམ་ནས་བསྒྲིགས་པ་ཡིན་པས། སྔར་ན་མེད་པའི་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་འབྲེལ་བའི་གྲུབ་འབྲས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན། ཞེས་དང་། ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་འདིའི་ནང་དོན་བརྗོད་བྱ་དང། པོད་གྲངས། སྒྲིག་སྦྱོར་གྱི་སྤུས་ཚད་གང་ཅིའི་ཐད་ནས་ཀྱང་འདི་ནི་ཚིག་མཛོད་ dictionary ཙམ་མ་ཡིན་པར། ད་ཆ་བོད་རིག་པ་དང་འབྲེལ་བའི་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ encyclopedia ཆགས་འདུག་སྙམ། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ནང་སྔ་མོ་རོ་མན་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ encyclopedia སྔ་ཤོས་ཡིན་པ་རྩི་ཡི་ཡོད་པ་དང་། དེ་ཉིད་བྱུང་ནས་མི་ལོ་ ༢༠༠༠ ཙམ་ཕྱིན་པ་བཤད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ལ་དེབ་ཕྲེང་དགུ་པར་གྲགས། དེ་བཞིན་ཁ་ཆེ་དང་རྒྱ་གར། རྒྱ་ནག་བཅས་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུའང་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་འགའ་ཞིག་མི་རབས་མང་པོར་བསྒྲིགས་པ་དེ་འདྲའང་བྱུང་འདུག དེང་རབས་གློག་ཀླད་ཀྱི་དུས་འདིར། སྔ་མོའི་ལམ་སྲོལ་ལས་འདས་ནས་སུ་འདྲ་ཞིག་གིས་ཀྱང་མིང་ཚིག་དང་དེ་དག་གི་དོན་དག་སོགས་དྲ་ཐོག་ཏུ་བཞག་ཐུབ་པ་ཡིན་པས། དེང་སང་རྒྱ་ཡིག་ནང་ཡོད་པའི་པེ་ཀེ་དང་པེ་ཏུ་(Baike Baidu)། དེ་བཞིན་དབྱིན་སྐད་སོགས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ནང་ཡོད་པའི་ wikipedia ལྟ་བུ་ནི་འཛམ་གླིང་ནང་གི་རིག་མཛོད་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་འདི་སྐད་ཡིག་གཞན་ནང་ཡོད་པའི་རིག་མཛོད་དང་བསྡུར་བ་ཡིན་ན། ལོ་དགུའི་ནང་འཛམ་གླིང་ནང་གི་རིག་མཛོད་གཙོ་བོའི་གྲས་ཤིག་ཆགས་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ལས་གཞི་འདི་ནི། ང་ཚོའི་མི་རབས་འདིའི་དཔལ་དང་རྒྱན་ཙམ་དུ་མ་ཟད། མ་འོངས་བོད་པའི་གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་ལ་ལེགས་སྐྱེས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན། ཞེས་གསུངས་སོང་།

བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་མཁན་པོ་བསོད་ནམས་བསྟན་འཕེལ་མཆོག་གིས། དེ་རིང་ནི་སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་ཞིབ་འཇུག་ཁང་ནས་གཙོ་བོ་འགན་བཞེས་ཐོག བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གཙོས་བོད་ཕྱི་ནང་གི་ཤེས་ཡོན་སྡེ་ཚན་ཁག་མང་པོ་དང་མཉམ་སྦྲེལ་གྱིས་དུས་ཡུན་མི་ལོ་ ༩ ལྷག་རིང་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་གནང་ནས་ད་ཆ་རྩོམ་སྒྲིག་ཚར་བའི་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་པོད་ ༢༢༣ ལས་དོན་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་དང་། བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་མཆོག་གིས་ཞལ་སྔ་ནས་དངོས་སུ་དབུ་འབྱེད་མཛད་པའི་བསྐལ་བཟང་གི་དུས་ཚེས་ཉིན་མོར། དཔལ་ས་སྐྱ་༧གོང་མ་ཁྲི་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་དབུས་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་རིས་མེད་ཀྱི་བླ་ཆེན་རྣམ་པ་ལྷན་ཞུགས་ཐུབ་པ་བཅས་ནི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་སྐད་ཡིག་གི་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ནང་དམིགས་བསལ་གྱི་དུས་ཚིགས་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྐོར་དང་། ཡང་ཁོང་གིས། བོད་ནང་གི་དེ་འདྲའི་གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་དང་། ཆེས་མྱུར་བའི་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བགྲོད་འདིའི་ནང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་ནུས་ཤུགས་འཕར་མ་ཞིག་བཏོན་མ་ཐུབ་ན་འབྱུང་གྱུར་ལོ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་ཤས་ནང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་མེད་པ་གྱུར་བའམ་རྒྱ་ཆུང་དུ་ཆུང་དུ་འགྲོ་བས་རིམ་པས་རྩ་བརླག་འགྲོ་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་མཐོང་གི་འདུག དེ་འདྲའི་ཉེན་ཁ་ལས་སྐྱོབས་པའི་ཕྱིར་དེང་གི་འཕྲུལ་ཆས་ནང་བོད་ཡིག་མཉེན་ཆས་བཀོལ་སྤྱོད་བདེ་བ་དང་། ཚིག་མཛོད་རིགས་བཅས་བེད་སྤྱོད་མྱུར་འཚོལ་བདེ་བ་བཅས་ཀྱི་ཕྱིར་དུ། སྐུ་ཞབས་སྨོན་ལམ་ནས་སྲོལ་རྒྱུན་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཁག་དེང་དུས་ཚན་རིག་འཕྲུལ་ཆས་དང་འདྲ་མཉམ་བཀོལ་སྤྱོད་ཐུབ་པའི་སྨོན་ལམ་ཡིག་གཟུགས་མཉེན་ཆས་རིམ་པ་གསར་གཏོད་དང་བཟོ་སྐྲུན་གནང་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དེང་དུས་རིག་གསར་མཉམ་འགྲོ་ཐུབ་པའི་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་རྒྱལ་བ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་ལྟར་དཔལ་ལྡན་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཡིག་ཚང་ནས་མཐུན་འགྱུར་འོག་སྐུ་ཞབས་སྨོན་ལམ་མཆོག་གིས་གཙོ་བོ་འགན་བཞེས་ཀྱིས་འབྲེལ་ཡོད་མང་པོས་ཕྱར་གྲུ་མཉམ་འདེགས་ཀྱིས་སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་པོད་ ༢༢༣ ཅན་འདི་བཞིན་ད་ཆ་འཛམ་གླིང་གི་ཚིག་མཛོད་མང་ཤོས་ཀྱི་ཟིན་ཐོ་གསར་པ་ཞིག་བཞག་ཅིང་མངོན་སུམ་མིག་ལམ་དུ་གྱུར་ཐུབ་པ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་རིན་ཆེན་བང་མཛོད་ཅིག་ཏུ་གྱུར་བས་མངོན་པར་བསྟོད་རྒྱུ་དང་། དོན་དམ་པའི་༸རྒྱལ་བ་དགྱེས་པའི་མཆོད་སྤྲིན་དུ་གྱུར་བ་མ་ཟད། བཙན་བྱོལ་ནང་རང་རེས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རླབས་ཆེན་བྱ་གཞག་འཇོག་ཐུབ་པ་འདི་ལ་ཡི་རངས་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས། སྨོན་ལམ་ཚིགས་མཛོད་ཆེན་མོ་པོད་ ༢༢༣ ཡོད་པ་དེ་འཛམ་གླིང་ནང་ཚིག་མཛོད་མང་ཤོས་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། དེ་ལྟར་ཆགས་དགོས་དོན་ཡང་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་པོ་ཞིག་འཛོམས་ནས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དེ་ཞུ་མི་དགོས་པ་རེད། གཙོ་བོ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་འཕྲལ་ཕུགས་གཉིས་ཀར་དམིགས་ཏེ་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་གནང་བ་དང་། དེ་བཞིན་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་བསྟན་བདག་བླ་ཆེན་རྣམ་པས་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་གནང་བ་གཞིར་བཞག་ཐོག་དགེ་བཤེས་སྨོན་ལམ་ལགས་ཀྱིས་འཆར་གཞི་བང་བསྒྲིགས་ཏེ་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་སྡེ་ཚན་ཁག་༣༥ ཙམ་བཙུགས་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་ལས་གཞི་ཆུང་ངུ་ཞིག་གི་ཆེད་དུ་སྡེ་ཁག་གསུམ་བཞི་དབར་འབྲེལ་བ་བྱེད་དགོས་ནའང་ཁག་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་ཡོད་པའི་སྡེ་ཁག་མང་པོ་འདི་འདྲ་ཚང་མར་འབྲེལ་བ་བྱེད་ཐུབ་པ་དེ་གཙོ་བོ་རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་བསྟན་བདག་བླ་ཆེན་རྣམ་པའི་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་དང་། དེ་བཞིན་དགེ་བཤེས་སྨོན་ལམ་ལགས་ཀྱིས་གཙོས་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་རྣམ་པ་དང་། ཉམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་བཅས་ནས་དཀའ་ལས་བརྒྱབ་སྟེ་སྨོན་ལམ་ཚིགས་མཛོད་ཆེན་མོ་པོད་ ༢༢༣ གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་དཔེ་དེབ་བཏོན་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། སྨོན་ལམ་ཚིགས་མཛོད་ཆེན་མོ་པོད་ ༢༢༣ ཡོད་པ་དེ་དག་ཚང་མ་ཚིག་མཛོད་གཅིག་གི་ངོ་བོ་ཐོག་གློག་ཀླད་ནང་ནས་ལྟ་ཀློག་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། བོད་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྲིད་བྱུས་ག་རེ་འཛིན་བཞིན་ཡོད་པ་ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་རེད། སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིན་སླེབས་པ་ནས་བཟུང་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་དང་། རིག་གཞུང་གཅིག སྐད་ཡིག་གཅིག་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ལ། བོད་ནང་སྔོན་འགྲོ་སློབ་གྲྭ་ནས་བཟུང་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་མེད་པ་བཟོ་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཁུལ་དུ་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཁྱབ་ཁོངས་འོག་དགོན་སྡེ་ ༢༨༨ དང་། གྲྭ་བཙུན་སྟོང་ཕྲག་ ༤༢ ཙམ་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ནས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རིགས་རྒྱུད་བརྒྱ་ཆ་༦༦ ཙམ་ཡོད། བོད་པའི་སྐད་ཡིག་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རྒྱུའི་འགན་བོད་པ་ཙམ་མ་ཟད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རྗེས་འབྲང་པ་ཡོངས་དང་། ལྷག་པར་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་མི་རིགས་ཡོངས་ལའང་འགན་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།

གསར་འགོད་པ། བསྟན་འཛིན་ཕུར་བུ་དང་སྐལ་བཟང་སྦྱིན་པ།