ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཅིག་གཙོས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ནང་ཨི་བྷོ་ལ་ཞེས་པའི་ནད་ཡམས་ཁྱབ་བརྡལ་ཕྱིན་ཏེ་ད་བར་མི་ ༩༣༢ འདས་གྲོངས་དང་གཞན་མི་ ༡༧༡༡ ལ་ནད་རྟགས་ཐོན་ཡོད་འདུག
ད་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པ་ཙམ་ནས་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཅིག་ནང་བྷོ་ལོ་(Ebola)ཞེས་པའི་ནད་ཡམས་ཤིག་ཁྱབ་བརྡལ་ཕྱིན་ཏེ་མི་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟ་ནད་ཡམས་དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱ་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཏེ། ཨེ་ཤ་ཡ་དང་ཡུ་རོབ་ནང་ཁྱབ་བརྡལ་འགྲོ་ཉེན་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གིས་ཛ་དྲག་གི་ལས་དོན་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་འདུག
ཁ་སང་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་གིས་ཨི་བྷོ་ནད་ཡམས་དང་འབྲེལ་བའི་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ། དེའི་ནང་ནད་ཡམས་དེའི་རྐྱེན་པས་ ༢༠༡༤ ལོའི་ཟླ་ ༣ ནས་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༤ ཉིན་བར། གྷི་ནིའི་ (Guinea)མི་༣༦༣། ལེ་བྷི་རི་ཡའི་(Liberia)མི་ ༢༨༦། སེ་ར་ལོན་ (Sierra Leone)གྱི་མི་ ༢༨༡། ནེ་ཇི་རེ་ཡའི་ (Nigeria) མི་ ༢ བཅས་ཁྱོན་མི་ ༩༣༢ ཙམ་འདས་གྲོངས་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། གཞན་མི་ ༡༧༡༡ ལྷག་ལ་ནད་གཞི་དེ་ཕོག་ཡོད་སྐོར་བསྒྲགས་འདུག
ད་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ པར་ཨི་བྷོ་ལ་ཞེས་པའི་ནད་ཡམས་འདི་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་གྷི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྫོང་སྡེ་གྷེ་ཁེ་ཌོ་ (Guekedou) དང་མཱ་སན་ཌ་ (Macenta)། ནེ་ཛར་རེ་ཁོ་རེ་(Nzerekore)ས་ཁུལ་བཅས་ནས་ཁྱབ་བརྡལ་ཕྱིན་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། རིམ་པས་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་བརྡལ་ཕྱིན་ཏེ་ད་བར་མི་ ༣༦༡ འདས་གྲོངས་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ཟླ་ ༣ པའི་ཟླ་མཇུག་ལ་ལེ་བྷི་ཡའི་གྲོང་རྡལ་ལོ་ཧྥ་ (Lofa) དང་། ནེམ་བྷ་(Nimba)། མར་གྷེ་བྷི་ (Margibi)དང་མོན་ཚེ་ར་ཌོ་ (Montserrado) བཅས་ནང་ཁྱབ་བརྡལ་ཕྱིན་ཏེ་ད་བར་མི་ ༢༥༣ འདས་གྲོངས་ཕྱིན་ཡོད་འདུག
ཨ་རིའི་མི་སེར་ཡིན་པའི་ལེ་བྷི་རེ་ཡའི་ལས་བྱེད་པཱ་ཌེག་སཱོ་ཡར་ (Patrick Sawyer)ཞུ་བ་ཁོང་ལེ་བྷི་རི་ཡ་ནས་ནེ་ཇི་རི་ཡ་ནང་འགྲུལ་བཞུད་སྐབས་ནད་ཡམས་དེ་ཕོག་ནས་ཟླ་ ༧ པའི་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་རྐྱེན་འདས་ཕྱིན་ཏེ། ད་བར་ནེ་ཇི་རི་ཡའི་མི་ ༢ འདས་གྲོངས་དང་མི་ ༦ ལྷག་ལ་ནད་གཞི་དེ་འགོས་ཡོད་འདུག
ལེ་བྷི་རི་ཡའི་སྲིད་འཛིན་ལྕམ་ཨེ་ལན་(Ellen Johnson Sirleaf) མཆོག་གིས། “དབུལ་ཕོངས་དང་མི་ཤེས་པ། ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གཞུང་ཉམས་དམས་ཕྱིན་པ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་བྱས་ཏེ། ནད་ཡམས་འདི་ཁྱབ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། རྒྱལ་ཁབ་དང་མང་ཚོགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུ་ནི་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྟེན། ཟླ་ ༣ རིང་ཛ་དྲག་གི་བཀའ་རྒྱ་(state of emergency)བསྡམ་རྒྱུ་ཡིན” ཞེས་བརྗོད་འདུག
ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཨོ་བྷ་མས། “དང་ཐོག་ནད་ཡམས་བྱུང་སའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་ན་ཚ་ངོ་རྟགས་མ་ཆོད་པར་སྣང་མེད་བཏང་བར་བརྟེན་ནད་ཡམས་དེ་ཁྱབ་བརྡལ་ཕྱིན་ཡོད་ཀྱང་། ང་ཚོས་ཐབས་ལམ་ཡག་པོ་ཞིག་བཙལ་ནས་བཅོས་ཐབས་བྱས་ན་ནད་ཡམས་དེ་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཐུབ” ཅེས་བརྗོད་འདུག
རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གིས་ནད་ཡམས་འདི་སྔོན་འགོག་ཐོག་མི་རྒྱུ་གཉིས་ཀས་རོགས་རམ་ཤུགས་ཆེན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡ ཉིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་དང་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་རྒྱལ་ཁབ་སེ་ར་ལོན་དང་། གྷི་ནི། ལེ་བྷི་རི་ཡ་བཅས་ཐུང་མོང་གིས་ནད་གཞི་འདི་སྔོན་འགོག་ཆེད་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་རྒྱལ་ཁབ། མི་སྒེར་བཅས་ཀྱིས་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༡༠༠ ཡི་རོགས་དངུལ་སྤྲོད་དགོས་སྐོར་བསྒྲགས་འདུག
ནད་ཡམས་དེ་ཁྱབ་བརྡལ་འགྲོ་བཞིན་པའི་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་གནམ་གྲུ་འཕུར་མཚམས་བཞག་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་ནས་ཡོང་མཁན་ཚོར་ན་ཚ་ཡོད་མེད་ལ་བརྟག་དཔྱད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་འདུག ཁ་སང་རྒྱ་གར་འཕྲོད་བསྟེན་བློན་ཆེན་ཧར་ཤི་ཝར་ཌན་ (Harsh Vardhan) གྱིས་གྲོས་ཚོགས་ནང་སེ་རི་ལོན་དང་། ལེ་བྷི་རི་ཡ། གྷི་ནི་བཅས་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་མི་སེར་ ༤༤༧༠༠ ཙམ་ཉེན་ཁའི་འོག་གནས་ཡོད་སྟབས། གནས་སྟངས་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་ཚེ་ཕྱིར་རྒྱ་གར་ནང་ལེན་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་བསྒྲགས་འདུག
༡༩༧༦ ལོར་ཨི་བྷོ་ལ་ཞེས་པའི་ནད་ཡམས་འདི་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་ཀོང་གྷོ་མི་སེར་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ཐོག་མར་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད་ཅིང་། ནད་གཞི་དེའི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས་མི་རྒོད་དང་བྱ་རིགས་ཤིག་ལས་མི་ལ་འགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནད་རྟགས་གཙོ་བོ་ཚ་བ་འབར་བ་དང་། ཁ་སྣ་དང་མིག་སོགས་ནས་ཁྲག་ཐོན་པ་དང་། ལུས་པོའི་ཕྱི་ནང་གི་ཁྲག་རྩ་བརྡོལ་བ་སོགས་ཡིན་འདུག
