ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ཅི་ཞིག་ནོར་ཡོད་དམ།

བསྟན་འཛིན་རང་གྲོལ།

༑ སྔོན་གྱི་མཆིད།

བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེར་ནོར་ཝེ་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་བཀའ་ལན་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཁོ་ན་མིན་པར། བདག་གིས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་དེ་སྔར་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་དང་། སྤྱི་འཐུས་སྒེར་པ་ཞིག་ལ་བཏང་བའི་བཀའ་ཁྱབ་དང་བཅད་ཁྲ། བརྡ་ཐོ་ཁག་རག་ཐབས་བྱས་ཏེ། ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཕྱོགས་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ། དོན་ཚན་གྱི་འགྲེལ་བརྗོད་ཁག་ཏག་ཏག་བསྡད་ཡོད་མེད་བལྟས་པའི་ཁུལ་ཡིན། ཡིན་ཡང་གནད་འགག་ཟུར་འཇོག་བྱས་ཡོད་སྲིད་ན་ཤེས་ལྡན་ཚོར་དགོངས་སེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། བརྒྱུད་རིམ་དེའི་ནང་གཤམ་འཁོད་རྣམས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་ཐུགས་ནོར་བྱུང་བ། ཁ་གསལ་པོ་བཟོ་མ་ཐུབ་པ། འགྲེལ་བརྗོད་ཆ་ཚང་གནང་ཐུབ་མེད་པ་བཅས་ཀྱི་རིགས་ཡིན།

ཀ ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས།

         ༡ ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་{ ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཞེས་པ་འདི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ ༥ དང་ ༦༦ པ། དོན་ཚན་ ༡༤ པ་བཅས་ཀྱིས་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ལ་སྐུར་པའི་འགན་དབང་ལག་བསྟར་གྱི་བྱ་རིམ་ཞིག་ཡིན་} གསུང་ཡོད།

ཐག་གཅོད་འདི་ལ་དོགས་འདྲི་འདི་དག་ཡོད།

གཅིག གོང་གསལ་ལུང་འདྲེན་བགྱིས་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་གསུམ་ཀའི་ཚིག་དོན་གང་དུ་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ལག་བསྟར་ཆོག་པ་ད་བར་སྤྱི་སྦོམ་ཙམ་ལས་གསལ་འགྲེལ་གནང་མེད་དོན་ཅི།

གཉིས། སྤྱི་འཐུས་ཤིག་ཉན་ཞིབ་འཚོགས་སྐབས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་མཆོག་གིས་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་གསལ་མེད་ཅེས་ལན་གཉིས་གསུང་སོང་གསར་འགོད་པ་དང་། ཉེ་ཆར་གྲོས་ཚོགས་ནང་དུའང་གསུང་སོང་ན། ཁྲིམས་ཞིབ་པས་དེ་ལྟར་གསུང་དོན་ཅི།

གསུམ། གོང་གསལ་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དེ་དག་གིས་སྔ་ས་ནས་སྐུར་པའི་འགན་དབང་ཡིན་ན། ༢༠༢༩ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༤ བར་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་དངོས་སུ་ཕྱག་བསྟར་མ་གནང་དོན་ཅི། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་སྐུར་པའི་འགན་དབང་ཡིན་ན། ཟུར་དུ་ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་ཏེ་དེའི་རྒྱབ་གཉེར་སྙན་ཐོར་རྒྱབ་འཁེན་པའམ་གཞི་བཅོལ་དགོས་ཐུག་དོན་ཅི་ཡིན་ནམ།

བཞི། དེ་སྔ་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༧ འོག་ཁྲིམས་ཡིག་རྣམས་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཚོས་སྤྱི་མོས་བཟོ་འགོད་གནང་ཆོག་པའི་ཆ་རྐྱེན་དུ། སྤྱི་ལྷན་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་གང་རུང་གི་དོན་ཚན་ཁག་གཞིར་བཟུང་བཟོ་དགོས་པ་བཞག་ཡོད་པས། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་དོན་ཚན་གང་གི་འོག་ནས་སྐུར་པའི་འགན་དབང་ཡིན་པ། སྤྱི་མང་གཏུག་བཤེར་བསྐྱར་བཅོས་སྐབས་ལྔ་པའི་བར་གསལ་ར་མ་འཕྲོད་པའམ། ཡང་ན་དེ་བར་ལུས་དོན་ཅི།

ལྔ། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་རྒྱ་གར་དང་ཨ་རི་གཉིས་ཀས་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱི་ཁུངས་གཏུག་ས་དབྱིན་ཇིའི་གནའ་བོའི་ཁྲིམས་སྲོལ། Ancient English Legal System ཡིན་ཚུལ་དང་། དེ་རྩ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཚོགས་ནས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་མེད་ཅེས་གསུང་ཡོད་པས། ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ལ་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཚོགས་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་སུ་གཏན་ལ་མ་ཕབ་པའི་རང་ཆས་སུ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའི་འགན་དབང་ཞིག་ཡོད་དམ། དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་སྔ་ ༡༩༦༣ ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་གསལ་བསྒྲགས་གནང་བའི་རྩ་ཁྲིམས་སུ་གསལ་ལམ། བཅའ་ཁྲིམས་ཟིན་བྲིས་ཚོགས་ཆུང་ལ་དེ་ལྟའི་དགོངས་གཞི་ཡོད་དམ། བཅའ་ཁྲིམས་རིན་པོ་ཆེའི་ཟིན་བྲིས་ཐོག་མར་གྲོས་ཚོགས་སུ་སྩོལ་སྐབས་ཀྱི་གསུང་བཤད་དང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་གཏན་ལ་ཕབ་སྐབས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང། དེའི་ཐད་ཀྱི་སྔ་ཕྱིའི་བཀའ་སློབ་ཁག་ཏུ་དེ་འདྲ་ཞིག་མི་རྙེད་དོན་ཅི། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ཨ་རྒྱ་གཉིས་ལ་དཔེར་ལེན་དགོས་པའི་གནད་འགག་གི་རྩ་བ་ཅི་ཡིན།

དྲུག གནང་བབ་གཅིག་ནས་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱི་གཞུང་འཕྲོས་ལྟ་བུར་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་ ༥། ༡༤། ༦༦། གསུམ་ལུང་འདྲེན་གནང་བ་དང་། གནང་བབ་གཞན་ཞིག་གིས་ཨ་རི་དང་རྒྱ་གར་ལ་དཔེ་བཀབ་ཀྱིས་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱི་འགན་དབང་ཡོད་ཚུལ་སྒྲུབ་པ་གཉིས་ཀ་ནང་འགལ་དུ་མི་འགྲོ་འམ། སྤྱི་འཐུས་ཤར་ཁུག་ལགས་ནས་ཉེ་སྔོན་གྲོས་ཚོགས་སུ་ལུང་འདྲེན་ཞུས་པ་སྟེ། ༡༩༩༨ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༣ ཉིན་སྐབས་དེའི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་གཙོས་{ བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་དེའི་འོག་བཟོས་པའི་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་ཚང་མ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་དམིགས་བསལ་གྱི་གནས་སྟངས་དང་། ང་ཚོའི་སྐབས་བབ་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ནས་བཟོས་པ་ཤ་སྟག་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་ཙང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་པའི་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་དཔེ་ལ་བཞག ཡང་ན་ལུང་དྲངས་ནས་ང་ཚོའི་སྒྲིག་གཞི་རྣམས་དེ་དང་མཐུན་པ་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཞྭ་དཔེ་ལྷམ་བཀབ་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་རེད། ང་ཚོའི་གནས་སྟངས་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ཁྲིམས་སྒྲིག་དེ་ཚོ་བཟོས་ཡོད་རེད། དེ་ཚོ་བསྐྱར་བཅོས་བྱེད་པའི་སྐབས་སུའང་དོན་གནད་དེ་དག་བློ་ལ་བཞག་ནས་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་འགྲོ་སྟངས་དང་མཐུན་དང་མ་མཐུན་པའི་རྒྱུ་མཚུན་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོའི་སྒྲིག་གཞི་འདི་འགྲིགས་དང་མི་འགྲིགས་ཐག་གཅོད་གནང་ཐུབ་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད། ང་ཚོའི་སྒྲིག་གཞི་རྣམས་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲིག་གཞི་དང་འདྲ་པོ་རྩ་བ་ནས་ཡོད་པ་མ་རེད་་་་སོགས་} གསུང་ཡོད་པས། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་འདི་ལ་གཟིགས་ཚུལ་ཅི་ཞིག་ཡོད་དམ།

བདུན། རང་ཅག་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གནས་བབ་དང་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིར་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་ན་ཏག་ཏག་བསྡད་ཡོད་དམ། དེ་ལ་ཁྲིམས་ལུགས་མ་སྦྱངས་པ་ཞིག་གིས་ལན་འདེབས་ཐུབ་བམ།

བརྒྱད། ༢༠༡༩ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༤ གོང་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ལག་བསྟར་གནང་མེད་པས། དེ་ཕྱག་བསྟར་མ་གནང་ཚེ་ཀ་བ་གསུམ་ཀར་ལྗིད་མཉམ་སྟངས་འཛིན་ཏག་ཏག་མེད་ན། ༢༠༡༩ ཡན་ལ་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་ལྗིད་མཉམ་སྟངས་འཛིན་གྱི་ས་མཚམས་ལ་དོ་ཕོག་མ་བྱུང་དོན་ཅི་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་དེའི་སྔོན་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་བཅའ་ཁྲིམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བྱ་ར་བའི་ལས་འགན་མ་བླངས་པ་ཡིན་ནམ། བྱ་ར་གནང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཕྱག་བསྟར་གནང་དགོས་པ་གཅིག་ཀྱང་མ་བྱུང་བ་ཡིན་ནམ།

དགུ། གནད་དོན་འདི་དང་འབྲེལ་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ ༦༢ པ། { ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་། མི་མང་གི་གནས་སྐབས་དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ཞིག་དགོས། ་་་} ཞེས་པའི་དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོ་དེར་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་འོས་ཤིང་འཚམས་པ། མེད་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ད་བར་གསལ་བརྗོད་མ་གནང་དོན་ཅི།

བཅུ། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་བརྒྱུད་སྤྱི་མང་གཏུག་བཤེར་འགྲོ་ལུགས་ཁྲིམས་ཡིག་དོན་ཚན་ ༥༡ {ཁ} ༢ འོག་རྩོད་ལེན་པ་ཀ་བ་གཞན་དང་། མི་སྒེར་སུ་རུང་ལ། གདམ་བྱ་འདེམས་བྱེད་བཀག་བསྐྱིལ། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་ལས་གནས་གང་རུང་ནས་གནས་ཕབ། གནས་དབྱུང་སོགས་བྱེད་ཆོག་ཚེ། ཀ་བ་གཅིག་ཆ་ཚང་གནས་དབྱུང་བཏང་ཆོག་གམ། དེ་ཆོག་ན། སྤྱི་འཐུས་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཚོགས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་གནས་དབྱུང་བཏང་ཆོག་གམ། དེ་ཆོག་ན། གྲོས་ཚོགས་དབུས་སུ་བཞག་པའི་རང་རེའི་ཐུན་མིན་མང་གཙོའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ་མིན་ནམ།

གོང་གསལ་དོགས་གནས་འདི་དག་ལ་གསལ་བཤད་འཁྲུན་ཐག་ཆོད་པ་ཞིག་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་ད་བར་གནང་མེད་པར་འདོད་ལ། རྒྱུས་སྟོན་བརྒྱུད་སྤྲོད་གནང་མཁན་ཡོད་ན་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་ངེས་ཡིན། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་སྤྱི་མང་གཏུག་བཤེར་བསྐྱར་བཅོས་སྐབས་ལྔ་པའི་སྐབས། སྤྱི་མང་ཁྲིམས་ཡིག་ནང་གསེས་དོན་ཚན་གཉིས་ལ་ཚིག་ཕྲེང་ཁ་ཤས་ཀྱིས་བསྐྱར་བཅོས་གནང་བ་ཙམ་གྱིས། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱི་གནད་དོན་འདི་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ར་འཕྲོད་འགྲོ་བ་ཞིག་ཡོང་དཀའ་སྙམ།

ཁ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་སྐོར་གསུང་པ།

         ༡ རིན་པོ་ཆེས་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་སྐོར་བཅའ་ཁྲིམས་སུ་ཇི་ལྟར་གསལ་མིན་བཅས་དེའི་ཐད་གནད་དོན་གསུམ་གསུང་ཡོད། གཅིག བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༦ པའི་ནང་གསལ་{ བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཁྲིམས་འཛིན་གོང་ན་མེད་པ་དེ་ཡིན་}ཅེས་གསལ་བའི་ཚིག་འདིས། ཁྲིམས་གཅོད་བྱས་ཆོག་པ་ཙམ་མིན་པར། བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་ལུགས་ཁག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མཁན་ཁྲིམས་འཛིན་གོང་ན་མེད་པ་ཡིན་པས། ཞུ་གཏུག་བྱེད་མཁན་མེད་ཀྱང་རང་འགུལ་གྱིས་ཁྲིམས་བཤེར་བྱས་ཆོག་པ་བསྟན་ཡོད་ཅེས་དང་། གཉིས། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱི་བྱ་རིམ་ལག་བསྟར་སྐབས་རྩོད་ལེན་པར་དག་སེལ་བྱ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་སྤྲོད་དགོས་པ། གསུམ། དེའི་དཔང་རྟགས་རྩད་གཅོད་སོགས་སུ་ཁྲིམས་ཁང་གི་གྲོགས་པོ་དགོས་མིན་སྐོར་བབ་གཟིགས་གནང་ཆོག་པ་བཅས་ཡིན།

གནད་འདི་དག་ལས་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་གསལ་ཐག་མ་ཆོད་པའི་གནང་བབ་ནི།

གཅིག ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱི་དབང་སྐུར་ཡོད་པ་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་འགྲེལ་བརྗོད་སྐབས། ཚིག་ཐག་ཆོད་པོས་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་དེའི་ཚིག་འདིས་བསྟན་ཡོད་ཅེས་མཐར་གཏུག་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་མཁན་ནས་གསུང་ཐུབ་མེད་ཅིང་། ༢༠༢༡ ཟླ་ ༣ ཙེས་ ༢༦ ཉིན་སྤེལ་བའི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཤོག་ངོས་ ༢ སྟེང་དུའང་། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ནི་’’བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་སུ་གསལ་ཆ་མེད་པའི་གནད་དོན་’’ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་གནང་ཡོད།

གཉིས། ཡང་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ཉེ་ཆར་སྤེལ་བའི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ནང་ { ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ནི། བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་དང་། ཁྲིམས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་། སྤྱི་པའི་ཁེ་ཕན་བཅས་གནད་དོན་གསུམ་ཁོ་ནའི་ཐོག་ཁ་མཆུ་འཛུགས་མཁན་མ་དགོས་པར།} ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ཐད་ཀར་གནང་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བསྟན་ཡོད། དེ་ཡིན་ན། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༥ པའི་ནང་གསལ་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་། ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་གྱི་བཀའ། སྒྲིག་གཞི་བཅས་དང་། དོན་ཚན་ ༦༦ ནང་གསལ་བའི་ཁྲིམས་འཛིན་གོང་ན་མེད་པའི་སྙིང་དོན་རྣམས་དང་། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱིས་ཁ་མཆུ་འཛུགས་ཡུལ་གནད་དོན་གསུམ་བར་གྱི་མ་འགལ་མ་ལྷག་པའི་ནང་དོན་གསལ་འགྲེལ་གནང་མེད་དོན་ཅི།

གསུམ། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ལག་བསྟར་བྱ་རིམ་ཁྲོད། རྩོད་ལན་པར་དག་སེལ་གོ་སྐབས་སྤྲོད་དགོས་པ་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས་གསུང་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། དེ་སྔ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ལ་དག་སེལ་གྱི་གོ་སྐབས་གང་ཡང་མི་སྤྲོད་པར། མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་གསུང་པ་ལྟར་བྱ་དགོས་པའི་བཀའ་ཁྱབ་རིམ་བསྟུད་དུ་ཕེབས་དོན་ཅི། དག་སེལ་ནི་རྩོད་ལེན་པ་ཁྲིམས་རྭར་སྐོང་ནས་ཉན་ཞིབ་གནང་དགོས་པར་གོ་བ་མིན་ནམ།

ག བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ་བའི་ནོར་འཛོལ།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཁང་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་མཐར་གཏུག་སའི་འགྲེལ་བརྗོད་པ་ཡིན་གསུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་མཐར་ཐུག་གི་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཐུབ་མེད་པ་དཔེར་ན།

༡ བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༣ ནང་གསེས་ ༤ འོག་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམས་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བར། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ { སྤྱི་ལྷན་གྱི་གྲོས་ཆོད་དེའི་ནང་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༣{༤}གཞིར་བཟུར་སྟེ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བ་ཡིན་ལུགས་བཀོད་པ་ནི། ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང་། ཁྲིམས་ཞིབ་གཞན་གཉིས་ཀྱི་ཡུན་ཚད་སྐོར་ལ་ཡིན་པ་ལས། འཕོ་འགྱུར་གཏོང་རྒྱུའི་བྱ་རིམ་ཞིག་མིན་}ཞེས་གསུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༥༤ དང་ ༦༣ ནང་གསེས་ ༤ གཉིས་ཀ་སྤྱི་ལྷན་ལ་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམས་འཕོ་འགྱུར་བཏང་ཆོག་པའི་འགན་དབང་སྐུར་སའི་དོན་ཚན་ཡིན་ལ། འདིའི་འོག་འཕོ་འགྱུར་བྱ་རིམ་བཟོ་དགོས་ཞེས་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཟུར་པ་བློ་དར་གཉིས་ཀ་ཞལ་མཐུན། འོན་ཀྱང་། སྐབས་དེའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཚོས་བཅའ་ཁྲིམས་འགྲེལ་བརྗོད་ཀྱི་མཐར་གཏུག་སའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་ན། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༣།༤ ནང་སུ་རུང་མ་གཏོགས་གསུམ་ཀ་སྡེབས་གཅིག་ལ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་མི་ཆོག བཏང་བ་རྩིས་མེད་ཡིན། བཅའ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བ་ཡིན། འགལ་བའི་ཆ་དེར་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་ངོས་ལེན་ཞུ་དཀའ་ཞེས་བཞུགས་མ་ཐུབ་པ་ཅི་ཡིན་ནམ། སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས་གསུང་ཡོང་སྐབས་གཞི་ནས་{སུ་རུང་}ཞེས་པའི་ཚིག་གི་མཐར་གཏུག་གི་འགྲེལ་བརྗོད་དེའི་ཁ་གྲགས་ཐུབ་ཡོད།

༢ བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༦ ནང་། ‘‘བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཁྲིམས་འཛིན་གོང་ན་མེད་པ་དེ་ཡིན་’’ཅེས་པའི་དོན་ནི་འདི་ཡིན། འདི་ལས་བཅའ་ཁྲིམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བྱ་ར་བ་ཡིན་པ་དང་། ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཕྱག་བསྟར་ཆོག་པ་བསྟན་ཡོད་ཅེས་གསལ་པོ་དག་པོ་ད་བར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་མེད། སྤྱི་ཡོངས་ནས་དོན་ཚན་གྱི་མགོ་སྨོས་པ་ཙམ་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད།

༣ ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ནི། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཤོག་ངོས་ ༥ སྟེང་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་གསུམ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བ་དེ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ལོག་འཁྲིད་བྱས་ཚུལ་བཀོད་འདུག སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ར་ལུག་ལྟ་བུ་གར་དེད་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན་ནམ། འདི་ལ་ཁུངས་སྐྱེལ་ཅི་ཞིག་ཡོད། ཁྲིམས་ཁང་ཞིག་ནས་ཆབ་སྲིད་བཙོག་པའི་སྐད་ཆའི་རིགས་གཏོགས་འདི་རིགས་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱེད་ཕོད་པ་ནི་ཁྲིམས་དཔོན་གྱི་ཀུན་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་ནམ།

༤ དེ་སྔ་ ༢༠༢༠ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༤ ཉིན་སྤྱི་མང་ཁྲིམས་ཡིག་དོན་ཚན་ ༥༡ དགོངས་དོན་འོག་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ཚོའི་གདམ་བྱ་འདེམས་བྱེད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་བཀག་བསྐྱིལ་བྱེད་དགོས་ཆགས་རྒྱུའི་བཀའ་ཁྱབ་བཏང་ཡོད། ཁྲིམས་སྒྲིག་དགོངས་དོན་འོག་ཆད་པ་འགེལ་རྒྱུར་སྒྲིག་གཞི་ལྟར་ལག་བསྟར་ལས་ཆག་ཡང་གཏོང་རྒྱུའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་གི་ལམ་ཁ་མེད་བཞིན། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ ༢༠༢༠ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་བཏང་བའི་བཀའ་ཁྱབ་ནང་དགག་དགོས་རྒྱུ་མཚན་དུ་མར་བསམ་ཞིབ་ཀྱིས་འདེམས་བྱེད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་བཀག་བསྐྱིལ་བྱས་རབ་བཀོད་ཡོད། དགག་དགོས་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་ན་ཐག་གཅོད་གཏན་འབེབས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་མ་བཀོད་སྔོན་གནང་དགོས་པ་སྤྱི་སྲོལ་ཡིན་ཡང་། དེ་ལྟར་མི་གནང་བར། ཁ་དན་ཚིག་ལ་མི་གནས་པ་ལྟར་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ཀྱང་ལབ་རྒྱུ་གླེང་རྒྱུ་རྫོགས་ཡ་མེད་པ། དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ཇེ་ཆེར་བཏང་གཞི་བསྐྲུན་པ་བཅས་ནི། ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་ཁྲིམས་ཐག་གང་ཞིག་ཐད་གཅོད་གཙང་མ་བྱེད་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་ལྟ་གྲུབ་དང་མཐུན་ནམ།

ང་། མཐའ་བསྡོམས།

ད་ལྟ་རང་རེའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཁྲིམས་དོན་གྱི་གནས་ཚུལ་འདི་རིགས་ཤེས་ནས་སྨྲ་བའི་བགྲོ་གླེང་བྱེད་མཁན་ཡང་གང་འཚམས་འདུག་པས། འབྱུང་འགྱུར་ང་ཚོ་མི་མང་ལ་ལྷག་པའི་དྲི་བ་འགའམ། གསལ་པོ་བཟོ་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཁག་ནི།

༡ ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་བཅའ་ཁྲིམས་སུ་གཏན་འབེབས་གསལ་པོ། ཡར་འཐེན་མར་འཐེན་བྱེད་ས་མི་འགྲོ་བ་ཞིག་བཟོས་པའི་ལམ་ནས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ལ་འགན་དབང་སྐུར་གྱི་ཡིན་ནམ། ཨ་རི་དང་རྒྱ་གར་སོགས་ལ་ལད་མོ་བྱས་ཏེ་ཕེབས་ཡ་ཡིན་ནམ།

༢ གལ་སྲིད་ལད་མོ་བྱས་པ་ཡིན་ན། དེ་རང་རེའི་ཐུན་མིན་གྲོས་ཚོགས་དབུས་སུ་བཞག་པའི་མང་གཙོའི་སྒྲོམ་གཞི་ལ་འཚམས་ཤིང་རན་པ་ཡིན་མིན། སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་ལམ་སྟོན་ཞིབ་པ་ཞུ་དགོས་སམ། དེའི་གནད་མཁྱེན་མཁན་རང་རེའི་ལས་ཀྱི་སྣེ་མོ་པའི་ཁྲོད་ག་ཚོད་ཡོད་དམ། ཉེ་སྔོན་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཡིག་ཆ་ཨང་ ༣༩ པའི་རྗེས་འབྲེལ་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་སྐབས་གྲོས་ཚོགས་དབུས་སུ་བཞག་པའི་ལྟ་གྲུབ་ལ་ཁྲིམས་ཀྱིས་ངོས་བཞེས་ཀྱིས་མི་གནོད་ཚུལ་གསུང་ཐུབ་མཁན་དཀོན་པོ་བྱུང།

༣ མ་འོངས་གྲོས་ཚོགས་འཕར་མའི་ནང་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ལྷན་རྒྱས་འོས་འདེམས་སྐབས། ངེས་པར་བཅའ་ཁྲིམས་འགྲེལ་བརྗོད་ལ་གཞན་དྲིང་མི་དགོས་པ་ཞིག་འདེམས་རྒྱུ་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུག་ཆགས་འདུག་པ་སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ལ་འབོད་སྐུལ་ཞུ་དགོས་རྒྱུ།

༤ གལ་སྲིད་བཅའ་ཁྲིམས་སུ་ཁ་གསལ་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ནས་ཕྱག་བསྟར་གནང་དགོས་ཚེ། སྤྱི་ལྷན་རང་གི་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་དོན་ཚན་ ༣༢ འོག་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོར་ལམ་སྟོན་བརྒྱུད། གྲོས་ཚོགས་སུ་བགྲོ་གླེང་མཐར་ཕྱིན་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་ཤིག་འགྲོ་ཐུབ་དགོས་པ་བཅས་ནི་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ལམ་ཁ་ཡག་ཤོས་ལས། དེ་མིན་མི་མང་གང་འཚམས་ནས་ཁྲིམས་དོན་རྟོགས་ཐུབ་མི་གནང་བར་དོན་མེད་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་གིས་གླེང་གཞི་བསྐྲུན་ཅིང་། དེའི་ཐག་པས་གར་འཁྲིད་ཀྱི་མཛད་གཙོའི་གྲས་སུ་གཏོགས་པ་བྱུང་ཚེ་ཕན་ཐོགས་གང་ཡང་མེད་པས། གཙོ་བོ་ལས་ཀྱི་སྣེ་མོ་པ་ཚོས་ཁྲིམས་དོན་ལ་ངེས་ཤེས་རྙེད་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་རྩལ་འདོན་པའི་དུས་ལ་བབས་འདུག་སྙམ་མོ།།

མཆན། གོང་བཀོད་བསམ་ཚུལ་རྩོམ་ཡིག་དེ་ནི་རྩོམ་པ་པོའི་དགོངས་ཚུལ་ཡིན་པ་ལས་འདི་ག་གསར་ཁང་གི་དགོངས་ཚུལ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ།