ད་ལྟའི་ཆར་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༨ ཀྱི་ནང་དུ་སྤྲེའུ་འབྲུམ་ནད་འབུ་གསར་དུ་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ནད་འབུའི་རིགས་ཀྱི་སྔོན་འགོག་གི་སྨན་ཁབ་གྲ་སྒྲིག་དང་དོགས་ཟོན་བྱ་དགོས་པའི་ཉེན་བརྡ་སོགས་བཏང་ཡོད་འདུག
ད་ལྟའི་ཆར་འཛམ་གླིང་ནང་ཏོག་དབྱིབས་ཀྱི་ནད་ཡམས་དང་ཡོ་ཁུ་རེན་གྱི་དམག་འཁྲུག་སོགས་དཀའ་ངལ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་འཕྲད་བཞིན་པའི་ཁར། དེ་སྔ་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་དབུས་དང་ནུབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནས་མཆེད་པའི་སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་ནད་ཡམས་ཤིག་ད་ལྟ་ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ། ཨོ་གླིང་དང་ཨ་རབ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཚོགས་(UAE) སོགས་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༨ ཀྱི་ནང་གི་མི་གྲངས་ ༢༣༧ ཙམ་ལ་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་མང་པོ་ཞིག་གིས། ད་ལྟ་ནས་སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་ནད་རྟགས་བརྟག་དཔྱད་དང་སྔོན་འགོག་གི་ཉེན་བརྡ་སོགས་བཏང་ཡོད་པ་རེད།
དེ་འབྲེལ་བྷི་བྷི་སི་གསར་ཁང་གི་གནས་ཚུལ་ནང་། སྤྲེའུ་འབུམ་གྱི་ནད་འབུ་དེ་འགོས་ཁྱབ་ཤུགས་ཆེན་འབྱུང་སྲིད་ཀྱང་། མི་མང་བྱིངས་ལ་འགོས་ཁྱབ་ཀྱི་ཉེན་ཁ་ཅུང་ཆུང་བ་ཡོད་སྐོར་ཆེད་མཁས་པས་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་། འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས། ད་ལྟ་སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་ནད་འབུ་གསར་དུ་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བཞིན་པའི་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས། དུས་ཐོག་གདོང་ལེན་ལག་བསྟར་བྱས་ཚེ་ནད་འབུ་དེ་གཅུན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་ཅེས་བཀོད་འདུག
ད་ལྟ་ཨ་རིའི་ནང་སྤྲེའུ་འབྲུམ་ཀྱི་ནད་འབུ་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བཞིན་པ་དང་འབྲེལ་ནས་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་བྷའེ་ཌན་མཆོག་གིས། འདས་པའི་ལོ་གཉིས་རིང་འཛམ་གླིང་ནང་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་འགོས་ཁྱབ་ཀྱི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་པ་དང་། ད་ལྟ་ནད་འབུ་གསར་པ་ཞིག་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བ་ཡིན་ན་མཇུག་འབྲས་ཚབས་ཆེན་འབྱུང་སྲིད་པས། མི་ཚང་མས་དོགས་ཟོན་བྱ་དགོས་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟ་འཇར་མན་གཞུང་གིས་གཉན་འབུར་རིགས་བཅོས་བྱེད་ཀྱི་སྨན་ཁབ་ (Imvanex vaccine) ཁྱོན་ ༤༠༠༠༠ ཙམ་མངག་ཉོ་བྱས་ཏེ། སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་ནད་ཡམས་སྔོན་འགོག་ལ་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་མཚུངས་བཞིན་ཧྥ་རན་སིས་ཕྱིར་ཐོན་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་མང་ཁག་ཅིག་ལ་སྔོན་འགོག་གི་སྨན་ཁབ་བརྒྱག་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་འདུག
ཡང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་ཁང་(Fortune) གིས་སྤེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ལྟར་ན། ཉེ་བའི་ཉིན་འགའི་རིང་རྒྱ་ནག་གི་ཝེ་པོད་དྲ་ཚིགས་སྟེང་རྗེས་འབྲངས་པ་ས་ཡ་ ༦།༤༡ ཙམ་ཡོད་པའི་རྒྱ་རིགས་ (Shu Chang) ཟེར་བ་ཞིག་གིས། སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་ནད་འབུ་དེ་ནི་ཨ་རིའི་སྐྱེ་དངོས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་པའི་ནད་འབུ་ཞིག་ཕྱིར་ཤོར་བ་ཡིན་པའི་སྐྱོན་འཛུགས་བྱས་ཡོད་པ་དང་། སྐྱོན་འཛུགས་བརྙན་ཐུང་དེར་ལྟ་གྲངས་ས་ཡ་ ༥༡ ལྷག་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་དེ་འབྲེལ་གྱི་གནས་ཚུལ་གཅིག་ཀྱང་སྤེལ་མེད་པ་རེད། ཨུ་རུ་སུའི་སྐྱེ་དངོས་མཚོན་ཆའི་ཆེད་མཁས་པ་སྐུ་ཞབས་ཨ་ལེ་བྷེག་ (Kenneth Alibek) ལགས་ཀྱིས། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ནང་ནས་བཟུང་ཨུ་རུ་སུས་སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་སྐྱེ་དངོས་མཚོན་ཆ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་རྒྱུ་གྲ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོར་ཨུ་རུ་སུ་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་དུ་ཕྱིན་རྗེས་ཡང་མུ་མཐུད་སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་སྐྱེ་དངོས་མཚོན་ཆ་ཚོད་ལྟ་བྱས་ཏེ། མ་འོངས་པར་སྐྱེ་དངོས་མཚོན་ཆ་བསྐྲུན་གྱི་ཡོད་སྐོར་སོགས་བརྗོད་ཡོད་པར་བརྟེན། ཉེ་ལམ་གློ་བུར་དུ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་ནང་སྤྲེའུ་འབྲུམ་གྱི་ནད་འབུ་ཁྱབ་གདལ་བྱུང་བ་ནི་ཨུ་རུ་སུས་ཆེད་དུ་འཛམ་གླིང་ནང་སྐྱེ་དངོས་མཚོན་ཆ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་པའི་སྐྱོན་འཛུགས་བྱེད་མཁན་ཡང་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།
ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་མང་པོའི་ནང་གསར་དུ་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བཞིན་པའི་སྤྲེའུ་འབྲུམ་ནད་འབུ་དེ་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༨ ལོར་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཌན་མག་ནང་ཐོག་མར་ངོས་འཛིན་བྱུང་བ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༠ ལོར་དབུས་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁོན་གྷོ་ནང་ཐོག་མར་མིར་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བ་ནས་ད་བར་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་དབུས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༡ ནང་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བཞིན་པའི་ནད་ཅིག་ཡིན་ཡང་། ད་རེས་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ནང་གློ་བུར་དུ་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བ་དང་ཨ་ཧྥི་རི་ཁའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་ཕྱིན་མྱོང་མེད་པའི་མི་ཁག་ཅིག་ལ་ནད་འབུ་འགོས་ཁྱབ་བྱུང་བའི་ཐད་དོགས་སློང་མང་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་པ་རེད།
ཆེད་མཁས་པས་གསུངས་པ་ལྟར་ན། སྤྲེའུ་འབྲུམ་དེ་ནི་ནད་འབུས་བཟུང་བའི་སེམས་ཅན་དང་མི་ལ་འབྲེལ་འདྲིས་ཉེ་བོ་བྱུང་བའམ་ཡང་ན་སེམས་ཅན་དེས་སོ་བརྒྱབ་པ་དང་སེན་བྲད། རྨ་ཁ་བཟོས་པ་དང་ཁྲག་དང་སེམས་ཅན་གྱི་ཤ་སོགས་བརྒྱུད་ནས་འགོས་ཀྱི་ཡོད་འདུག་ལ། ནད་རྟགས་ནི་ཚ་བ་རྒྱས་པ་དང་ཟ་འཁྲུག་ལངས་པ། འབུར་དོད་ཐོན་པ། མགོ་ན་བ་དང་ཐང་ཆད་པ། པགས་མདོག་འགྱུར་བ་དང་པགས་བཤུས་ཐེབས་པ་སོགས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ལས་ནད་རྟགས་ཚབས་ཆེན་གྱི་རིགས་གང་ཡང་མེད་པ་རེད།
གསར་འགོད་པ། སྐལ་བཟང་སྦྱིན་པ།
