བྱང་པ་དང་མོན་པའི་རིགས་རྫས་ནི་བོད་མིའི་རིགས་རྫས་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པའི་གྲུབ་དོན་བཏོན།

རྒྱ་གར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གཉིས་ཀྱིས་རིགས་རྒྱུད་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་བརྒྱུད་བྱང་པ་དང་མོན་པའི་རིགས་རྫས་ནི་བོད་མི་སོགས་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པའི་གྲུབ་དོན་བཏོན་འདུག

རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་ཧེ་ཐར་བྷ་ཊིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཕྲ་ཕུང་དང་འདུས་རྡུལ་སྐྱེས་དངོས་རིག་གནས་ལྟེ་གནས་ཁང་(Centre for Cellular and Molecular Biology)དང་།  བྷིར་བྷལ་ས་ལ་ནི་མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཁང་(Birbal Sahni Institute of Palaeosciences) གཉིས་ཀྱིས་ལ་དྭགས་ཀྱི་བྱང་པ་དང་། མོན་པ། འབྲོག་པའི་མི་གྲངས ༡༠༨ ལྷག་གི་རིགས་རྫས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་བརྒྱུད། དེ་དག་གི་རིགས་རྫས་ནི་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་། ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ། བོད། ཨ་ཧྥེ་རི་ཁའི་ལྷོ་རྒྱུད་ནས་ཨེ་ཌི་ལན་ཊིག་རྒྱ་མཚོའི་ནུབ་རྒྱུད་དུ་གནས་པའི་མི་རྣམས་ཀྱི་རིགས་རྫས་གཅིག་མཚུངས་གྱུར་ཡོད་པ་མ་ཟད། བྱང་པ་དང་མོན་པ་དག་གི་རིགས་རྫས་ནི་བོད་མིའི་རིགས་རྫས་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པའི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་དོན་བཏོན་ཡོད་འདུག

ཕྲ་ཕུང་དང་འདུས་རྡུལ་སྐྱེས་དངོས་རིག་གནས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཌི་ནས་(Vinay K Nandicoori) ལགས་ཀྱིས། ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་དོན་འདི་བརྒྱུད་ནས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་ཁུལ་དང་དར་གོས་ཚོང་ལམ་ཁུལ་གྱི་མི་རྣམས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་འདུག་ལ། ཆེད་མཁས་པ་ནི་རཱ་ཇི་(Niraj ) ལགས་ཀྱིས། ད་ལན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་དོན་འདི་བརྒྱུད་ནས། ལ་དྭགས་ས་ཁུལ་དུ་གནས་སྡོད་བྱེད་མུས་ཡིན་པའི་འབྲོག་པ་རྣམས་ཁུལ་དེའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཁོ་ན་ཡིན་པའང་གསལ་སྟོན་བྱུང་ཡོད་པས། དེ་དག་གི་ནུས་སྐྱེད་དབང་ཕྲ་(mitochondrial) རྡོའི་དུས་རབས་ཀྱི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དང་འབྲེལ་བ་གཏིང་ཟབ་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་འདུག

ལ་དྭགས་ནི་སེངྒེ་གཙང་པོ་དང་། ཧིན་དྷུ་ཀུ་ཤི་(Hindu Kush ) རི་བོ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། རྒྱ་གར་ནང་གི་ས་བབ་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་ས་གནས་ཤིག་ཡིན་ཏེ། ཆ་སྙོམས་ཀྱི་མཐོ་ཚད་ལ་ཧྥི་ཌི་ ༩༨༠༠༠ ཡོད་ལ། ཁུལ་དེར་འབྲོག་པའི་མི་རིགས་དང་། བྱང་པའི་མི་རིགས། མོན་པའི་མི་རིགས། བྷལ་ཏི།(Balti) བྷི་ཌ། (Bedi) བྷོ་ཌོ་(BoTo) སོགས་ཡོད་པའི་ཁར། ལ་དྭགས་ཁུལ་དུ་ཨར་ཡན་(Aryan) མི་རིགས་ཀྱང་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ནི་འཛམ་བུ་གླིང་འདིའི་ནང་སྲེ་ལྷད་ཞུགས་མེད་པའི་རིགས་རྫས་གཅིག་པུ་དེ་རྒྱུད་འཛིན་བྱེད་མཁན་ཞིག་དང་ཁྲག་རྒྱུན་གཙང་མའི་མི་རིགས་མཐའ་མ་དེ་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་ཡང་བྱེད་ཀྱི་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་ཨ་རིའི་ཁེ་ལི་ཧྥོར་ནེ་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་གྱི་ཚན་རིག་པ་ནེལ་སཱན་ (Rasmus Nielsen) ལགས་ཀྱིས་སྣེ་འཁྲིད་པའི་ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཚན་རིག་པ་ཁག་ཅིག་གིས། ཨེ་ཤ་ཡའི་ནུབ་ཁུལ་སེར་བྷེ་ཡའི (Siberia) ཨལ་ཌི་ (Altai) རིའི་བྲག་ཕུག་ཅིག་ནས་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་གནའ་བོའི་རྐང་རུས་ཤིག་དང་སོ་གཉིས་ལ་ལོ་ ༤ ཙམ་རིང་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་བརྒྱུད། དེ་ནི་ལོ་ངོ་ ༤༡༠༠༠ ནས་ ༥༠༠༠༠ ཡར་སྔོན་ནས་རྩ་སྟོང་ཕྱིན་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཕ་མེས་ཌེ་ནི་སཱོ་ཝན་ (Denisovans) ཞེས་པའི་མི་རྒྱུད་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་པ་དང་། རིགས་རྒྱུན་རྫས་འགྱུར་བརྟག་ཐབས་(DNA testing) ཞེས་པ་བརྒྱུད་བོད་མི་རིགས་ནི་རྩ་སྟོང་དུ་ཕྱིན་པའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དེའི་གཉེན་རྒྱུད་ཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གཅིག་གྱུར་བྱུང་ཡོད་པའི་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྩ་སྟོང་ཕྱིན་པའི་ཌེ་ནི་སཱོ་ཝན་ (Denisovans) ཞེས་པའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིགས་རྒྱུན་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པའང་བཤད་ཡོད་པ་རེད།

ཞིབ་འཇུག་དེའི་ནང་བཀོད་པ་ལྟར་ན། སྤྱིར་ལ་དྭགས་པ་རྣམས་ནི་ཆོས་ལུགས་དང་། སྐད་ཡིག རིག་གཞུང་སོགས་མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་ཚོས་ལ་དྭགས་ཡུལ་སྐད་དང་། བོད་སྐད་སོགས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་འདུག་ལ། ད་ལྟའི་ཆར་ལ་དྭགས་ནང་མི་གྲངས་འབུམ་གསུམ་དང་སུམ་སྟོང་ལྷག་གནས་སྡོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་ཁྲོད། བྱང་པའི་མི་རིགས་ ༥༠༠༠ ལྷག་དང་། འབྲོག་པའི་མི་རིགས་གྲངས ༤༠༠༠ ལྷག་ཡོད་འདུག

གསར་འགོད་པ། དཔལ་ལྡན།

རྩོམ་སྒྲིག་པ། པདྨ་མཚོ།