ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་སྲིད་འགན་རྩིས་སྤྲོད་ཞིབ་འཇུག

ལྷ་སྡེ་གནམ་ལོ་ཡག

གཉིས། སྲིད་འགན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན།

སྲིད་འགན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐད་ནས་གོང་གསལ་བརྗོད་ཟིན་པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཆེན་པོ་གསུམ་དང་སྦྲགས་ནས་ལྟ་དགོས་པར་སྣང་ཞིང་།  གཙོ་བོ་བོད་རིག་པའི་མདུན་ལྗོངས་དང་མི་རིགས་ཀྱི་མདུན་ལམ། དབང་ཞེན་རིང་ལུགས་པར་ཆོག་ཤེས་ངོ་འཕྲོད་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་བསྐྲུན་ཐུབ་པར་འདོད། 

༡ བོད་རིག་པའི་མདུན་ལྗོངས།

ཐོག་མར་བོད་རིག་པ་ཞེས་གླེང་སྐབས། མང་ཆེ་བ་ཞིག་གིས་ཆོས་ལུགས་ཁོ་ནར་གོ་བ་ལེན་སྲིད་མོད། དོན་ལ་མཚན་ཉིད་རིག་པ། ཆོས་ལུགས། རྩོམ་རིག  སྒྱུ་རྩལ། ཀུན་སྤྱོད། མཛེས་རིག་འདུ་བའི་བསམ་བློའི་རིག་གནས། ཁོར་ཡུག  ཟ་གོས་ཉལ་བསྐྱོད། ཐོན་སྐྱེད། དཔལ་འབྱོར། ཚན་རིག ༼འདིའི་ནང་དུ་སྐར་རྩིས། ལི་ཐོ་དང་གསོ་བ་རིག་པ་ཚུད།༽ བཟོ་རིག་བཅས་འདུ་བའི་དངོས་པོའི་རིག་གནས།  གུས་སྲོལ། ཁྲིམས་སྲོལ། དཔོན་སྲོལ། དམག་ཁྲིམས། ས་ཁྲིམས་ཆུ་ཁྲིམས། སློབ་གསོ། ཕྱྭ་ཁྲལ། ཁྲིམས་ལུགས། ཡང་སྤྲུལ་ངོས་འཛིན། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ། མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་། བཙན་བྱོལ་དམངས་གཙོ་འདུ་བའི་སྒྲིག་སྲོལ་རིག་གནས་བཅས་ལ་གོ་དགོས་པར་སྣང་།

གོང་དུ་བཤད་ཟིན་པ་ལྟར་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་འཇིག་ཉེན་གྱི་ལྟེ་བ་ལྟོས་བཅོས་ལྟ་བ་དང་ལྟོས་མེད་ལྟ་བ་གཉིས་ཀྱི་འགལ་བ་དང་དེ་ལས་བསྐྱེད་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པས།  བོད་མིས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ནང་འདྲེན་གནང་ཟིན་པའི་ནང་བསྟན་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་ཚན་རིག་གཤིབས་བསྡུར་གྱི་གཞི་རྒྱ་ག་ཚད་ཆེ་རུ་གཏོང་ཐུབ་པ་བྱུང་ན་དེ་ཙམ་གྱིས་བོད་རིག་པའི་ཚ་རླབས་འཛམ་གླིང་སྒང་བརྡོལ་ཐུབ་པར་མ་ཟད། སྟོན་པ་ཤཀྱཱ་ཐུབ་པའི་བསྲེག་བཅད་བརྡར་གསུམ་གྱི་དགོངས་པར་ཇི་ལྟར་བརྒྱུད་འཛིན་དང་ཉམས་ལེན་གནང་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་དེ་ལྟར་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཀུན་སྤྱོད་སླར་གསོར་ལག་སྐྱེས་འཇོག་ཐུབ་སྲིད།

རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་སྲིད་འགན་རྩིས་སྤྲད་ཀྱིས་ཁོང་གིས་དབུ་ཁྲིད་པའི་དགེ་འདུན་པའི་སྡེ་དང་མཁས་པའི་སྡེ་ལ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་སླར་གསོའི་ཐད་ལག་རྗེས་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་པ་འཇོག་པར་འགོག་རྐྱེན་གྱིས་མི་ཚུགས་པའི་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་བགྲོད་ལམ་གསར་བ་ཞིག་གི་སྒོ་གླེགས་བརྟོལ་ཡོད་པའི་ཁར། འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ཀྱིས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དམངས་གཙོའི་དེད་དཔོན་ཞིག་དང་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དུ་བཀུར་བའི་སྐྱ་རེངས་ཀྱི་འོད་སྣང་མི་རིགས་སྤྱི་དང་བོད་རིག་པ་འཛམ་གླིང་སྟེང་དར་ཞིང་འཕེལ་བའི་བསྒུལ་ཤུགས་སུ་གྱུར་ཡོད་པས། བཟང་སྤྱོད་སླར་གསོའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ལྟ་བུའི་ནུས་པ་ཐོན་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྨྲས་མེད་ཐོག་བོད་རིག་པའི་བདག་པོ་བོད་མི་དང་བཅས་པར་ལྟ་སྟངས་གསར་བ་ཞིག་རིམ་གྱིས་གྲུབ་པར་བསྐུལ་འདེད་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་། འདིར་ཁོང་གིས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ལམ་ཁ་གསར་བ་ཞིག་བསྐྲུན་ཟིན་པ་ལས་བོད་མི་ཚོས་ཁོང་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཁོ་ན་རྒྱབ་ལ་གོན་ཞིང་ཁ་ལ་ཟོས་ནས་མི་སྡོད་པར་རང་ནུས་གང་ཡོད་ཀྱིས་རླབས་ཆེ་བའི་ལས་གཞི་འདིར་མཉམ་ཞུགས་གནང་དགོས། དེང་སྐབས་དགེ་འདུན་པའི་ཁྲོད་དུ་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གཤིབས་བསྡུར་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔེ་དེབ་རེ་འགའང་མཐོང་དུ་ཡོད་པས། ལས་འགན་འདིར་དཀའ་ཚེགས་ཁྱད་གསོད་བྱེད་དགོས་ཀྱང་ལག་པ་འཇུ་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ཀྱང་མ་ཡིན་ཞིང་། ཚུལ་ཁྲིམས་དག་གཙང་གིས་ཕན་སེམས་ཁུར་ནས་འབད་འབུངས་གནང་ཚེ་མི་འགྱངས་པར་དགེ་འདུན་པ་རེ་རེ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་སླར་གསོའི་ཨེམ་རྗེ་རེ་རེར་འགྱུར་མི་སྲིད་པའང་མ་རེད།

འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་མདུན་དུ་ལྷགས་ཀྱིན་པའི་དཀའ་ངལ་གཞན་གཅིག་ནི་ཁོར་ཡུག་གི་ཉམས་ཉེན་ཡིན་པས། བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ནི་དངོས་པོའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་དང་ས་བབས་ཀྱི་ཆ་ནས་འཛམ་གླིང་ལྷོ་བྱང་གཉིས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ལ་སྙོམ་སྒྲིག་གི་ནུས་པ་ཐོན་བཞིན་པར་མ་ཟད། ཨེ་ཤི་ཡའི་གཙང་བོ་ཆེན་པོ་བཅུ་ཡི་འབྱུང་ཁུངས་སུ་གྱུར་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གར། རྒྱ་ནག པཱ་ཀི་སི་ཐན། བལ་བོ། འབྲུག འབར་མ། བེ་ཐུ་ནམ། ཐའེ་ལན་ཊི་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ཨེ་ཤི་ཡ་ཤར་ལྷོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཧ་ལམ་མི་འབོར་དུང་ཕྱུར་སུམ་ཅུ་ལྷག་གི་འཚོ་སྡོད་ལ་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཡོད་ལ། རྒྱུས་པར་གཟིགས་འདུན་ཡོད་རིགས་ནས་ཕྲན་གྱིས་ཕྱི་ལོ ༢༠༠༦ལོར་སྤེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་དབྱིན་འགྱུར་མ༼ Two sides of Tibet ༽འདི་བཞིནgoogle བརྒྱུད་ནས་འཚོལ་ཀློག་གནང་རོགས།  

དེང་སྐབས་ཨེ་ཤི་ཡ་དཀྱིལ་མར་རྡོ་སྣུམ་འཕྲོག་རྩོད་ཀྱི་གཡུལ་འགྱེད་བྱུང་བཞིན་པ་ལྟར་མ་འོངས་པར་བོད་ཀྱི་ཆུ་བོ་འཕྲོག་རྩོད་ཀྱི་གཡུལ་འགྱེད་བྱུང་མི་སྲིད་པའང་མིན་པས། བོད་རིག་པའི་དར་སྤེལ་དང་བསྟུན་ནས་གནད་དོན་འདིའི་རིགས་ལའང་ངོ་འཕྲོད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པའི་ཁར། བོད་རིག་པས་སེམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐུབ་པ་ལས་བརྒལ་ནས་ལུས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐུབ་པའི་གནས་རིམ་སྒང་འཕོ་བསྐྱོད་བྱས་ཡོད་པ་དང་།  ལུས་སེམས་གཉིས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་བར་ཕན་པའི་རིག་གནས་ཤིག་གི་བདག་པོ་ཚོར་མཚོན་ན། གོ་སྐབས་དང་འགྲན་སློང་མཉམ་གནས་སུ་ཡོད་པའི་དུས་རིམ་ཞིག་བརྒྱུད་དགོས་ཀྱི་ཡོད།

རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་གསུངས་པ་ནང་བཞིན༼ དེང་སང་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཁོང་ཚོའི་སློབ་གྲྭར་ཡོང་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་བྱེད་མཁན་མང་པོ་ཡོང་གི་འདུག དེ་ནི་ཁོང་ཚོས་ང་ཆོས་བཤད་དུ་ཡོང་རོགས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་མེད། ངོས་ཀྱིས་མིའི་སེམས་ནང་ཇི་ལྟར་བྱས་ཏེ་བདེ་སྐྱིད་ཡོང་ཐབས་བྱེད་དགོས་པའི་སྐོར་བཤད་པ་ལས་ནང་པའི་ཆོས་ཤོད་ཀྱི་མེད། ཡང་ནང་པའི་ཆོས་ནས་བཤད་པའི་ནང་པའི་ཚན་རིག་གི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་བརྒྱབ་པ་དེར་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་དགའ་པོ་བྱེད་ཀྱི་འདུག དེར་བརྟེན་མི་མང་པོས་དགའ་མོས་བྱེད་པའི་སྐབས་འདིར་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་རེད་ཟེར་བ་དེ་མཚམས་བཞག་ན། ང་ཚོ་ནམ་རྒྱུན་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་ཏེ་ཚོགས་འདུ་གྲོལ་བའི་སྐབས་སུ་ཚོགས་འདུ་རྒྱལ་ཁའི་ངང་ནས་གྲོལ་བ་ཡིན་ཟེར་བ་བཞིན། ྋརྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ནས་བཟུང་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བྱས་ནས་མི་ལོ་བཞི་བརྒྱར་ཉེ་བ་ཕྱིན་པ་དེ་རྒྱལ་ཁའི་ངང་ནས་མཚམས་འཇོག་བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་ན་གཟི་བརྗིད་རེད། ངོས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་འདི་ཡིན། དེ་ནི་ངོས་ཀྱིས་ཐག་བཅད་ཐུབ་པ་ལས་གཞན་སུ་ཞིག་གིས་ཀྱང་ཐག་གཅོད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། ཐག་གཅོད་ཐུབ་མཁན་དེས་ྋརྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་དབུ་བཙུགས་པ་དེ་ྋརྒྱལ་དབང་གི་སྐྱེ་ཕྲེང་ཞིག་གིས་ཐག་བཅད་པ་ཡིན། དེ་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་རྒྱུ་དང་ཤོད་རྒྱུ་གང་ཡང་བསྡད་མེད། ངོས་ནས་དེ་གཅིག་ཤོད་འདོད་བྱུང་།  ྋརྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་བར་དུ་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་ལས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་མེད་ཅིང་། དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ནི་ྋརྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་སྐབས་ནས་ཚུགས་པ་དང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་དབང་གང་ཡང་མེད་པར་ཆོས་ཕྱོགས་ཁོ་ནའི་ཐོག་ནས་དངོས་གནས་སྤྱི་མོས་ཡོད་པའི་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་ཆགས་ཡོད། ངོས་ནས་ཀྱང་དེ་བཞིན་ཚེ་སྨད་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་སྤྱི་མོས་ཡོད་པའི་འགོ་ཁྲིད་ཅིག་བྱས་ཏེ་ངོས་ཀྱིས་ཞབས་འདྲེན་ཞུས་མི་ཡོང་། དེ་ལྟར་ངོས་ཀྱིས་ཞབས་འདྲེན་མ་ཞུས་པར་ཧུར་ཐག་འབད་ཐག་བྱས་ནས་བསྡད་ན་སྤྱི་མོས་དེ་ཕལ་ཆེར་མུ་མཐུད་གནས་ཀྱི་རེད༽ཞེས་པ་རང་ཆགས་ཡོད།

༢ མི་རིགས་ཀྱི་མདུན་ལམ།

རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དོན་ལ་བོད་རིག་པའི་མཚོན་དོན་བླ་ན་མེད་པ་དེ་ཡིན་པ་དང་། བོད་ཀྱི་སློབ་གསོ་རིག་པའི་གྲུབ་དོན་ཆེས་མཐོ་བ་དེ་ཆགས་ཡོད་པས། ཁོང་ལ་སྤྱི་མོས་ཡོད་པའི་འགོ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་དེ་མུ་མཐུད་དུ་གནས་པ་ནི་བོད་རིག་པར་སྤྱི་མོས་ཡོད་པའི་གནས་བབ་གསར་བ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུའི་མཚོན་པའི་མདུན་ལྗོངས་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་བསྐྲུན་ཟིན་པ་དེ་ཡིན་སྟབས། ཤུགས་རྐྱེན་འདི་བཞིན་ཇི་སྲིད་བོད་མི་རང་ངོས་ནས་ཐ་གཅིག་ཏུ་ཞབས་འདྲེན་མ་ཞུས་པར་དུ་གནས་ཐུབ་པར་གོར་མ་ཆག་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། གོང་ཞུས་ལྟར་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ལུས་སེམས་གཉིས་ཐད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་བའི་གོ་སྐབས་ཤིག་རིམ་གྱིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་མདུན་དུ་ལྷགས་ཀྱིན་པས། གོ་སྐབས་དང་འགྲན་སློང་མཉམ་གནས་ཀྱི་གནས་བབ་དེ་བཞིན་མི་རིགས་ཤིག་ལ་མཚོན་ན་མདུན་ལམ་འོད་དུ་འཚེར་བ་ཞིག་མ་རེད་ཅེས་བཤད་མཁན་མེད་པར་འདོད། 

ཚང་མས་ཤེས་དགོས་པ་ནི་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ནས་སྲིད་འགན་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་མ་ཐག་ནས་གོང་བཀོད་ཤུགས་རྐྱེན་དག་གློ་བུར་དུ་འབྱུང་རྒྱུ་རེད་ཅེས་བཤད་ཀྱི་མེད་པར་ཁོང་གིས་སྲིད་འགན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་རྒྱུ་ལ་བརྟེན་ནས་རྐྱེན་དམིགས་བྱ་མཐའ་དག་ལམ་ལྷོང་གི་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་ཀྱི་ཡིན་པའི་ཁར། རིམ་པས་འབྲས་བུ་སྔ་ན་མེད་པ་ཞིག་འབྱུང་རྒྱུ་ཡིན་པས། དུས་རིམ་དེ་ནི་མི་རིགས་ཤིག་ལ་མཚོན་ནའང་། བྱ་བ་ཡར་འགྲོ་དང་རླུང་རྟ་ཡར་དར་གྱི་ལམ་ནང་ལྷགས་ཟིན་པ་ཞིག་ཅིས་མ་ཡིན། 

སྐུ་དབང་ལོ་ལྔ་ཚན་རེ་ཡི་ནང་འོས་འདེམས་བྱེད་ཀྱིན་པའི་བཀའ་ཁྲིའམ་དབུ་ཁྲིད་དང་ཁྲིམས་ཁང་། གྲོས་ཚོགས་ལ་ཕུལ་བཞིན་པས། འབྱུང་འགྱུར་ལོ་ལྔ་ཚན་ཁ་ཤས་ནང་འཁོར་བསྐྱོད་དེ་བཞིན་རང་མགོ་རང་ཐོན་ཞིག་ལ་དམིགས་ཡོད་པའི་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་རྒྱུ་ཡིན་པས།   སྐུ་མ་བཞུགས་པའི་ཕྱི་ཉིན། ད་ལྟ་པཱ་ལི་སི་ཐན་ནང་བཞིན་ཕྱོགས་ཁག་གཉིས་སུ་གྱེས་ནས་ནང་འཁྲུག་ཡོང་བཞིན་པ་ལྟ་བུའི་རིགས་བོད་པ་ནང་ཁུལ་ལ་བྱུང་བར་སྔོན་འགོག་གནང་ཐུབ་ཡོད་ལ། ལྟོས་ས་ལྟོས་འཇོག་གིས་མང་མོས་འོས་འདེམས་ཁྲོད་ལྷགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་དེ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་གྱི་མགྲིན་ཚབ་པར་བཀུར་གྱི་རེད་ལ། གལ་སྲིད་ཡག་པོ་ཞིག་མ་ཡོང་ཚེ་ལོ་ལྔའི་རྗེས་ནས་སླར་ཡང་གསར་བ་ཞིག་གདམ་ག་བྱེད་ཆོག་གི་ཡོད་སྟབས། བོད་མིར་ཨ་གསར་ཚ་བོ་ཡོད་པའི་བསམ་བློ་འཁྱེར་ཕྱོགས་དེར་ཡང་མཐུན་གྱི་ཡོད་ལ། དོན་དངོས་ཀྱི་སྟེང་ནས་བོད་མི་ཚོས་ལོ་ལྔ་ཚན་རེ་ཡི་ནང་དུ་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་སྲིད་དོན་མ་འདས་སྤྲུལ་སྐུ་རེ་རེ་གདམ་ག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། སྔ་མ་སྔ་མས་ཕྱི་མ་ཕྱི་མར་ཁོང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྲིད་དོན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་བསྐྲུན་སྲིད་པའང་སྨྲོས་མ་དགོས་པ་ཞིག་རེད།  

སྐུ་དབང་རྩིས་སྤྲོད་འདིས་པེ་ཅིན་སྲིད་གཞུང་ལ་ལག་པ་འཆིང་ས་མེད་པ་ཞིག་བཟོས་ཡོད། གལ་སྲིད་སྐུ་དབང་མུ་མཐུད་གནས་པའམ། ཡང་ན། ཐེ་གཏོགས་ཀྱི་ལམ་ཁ་ཞིག་ལྷག་ཚེ། པེ་ཅིན་སྲིད་གཞུང་གིས་མ་འོངས་པར་ཡང་སྲིད་རྫུན་མ་ཞིག་གདམ་རྗེས། དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་སྟེང་ཇུས་གཏོགས་མང་པོ་ཞིག་བྱེད་དུ་འཇོག་ངེས་པར་མ་ཟད། སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་བོད་མི་ཚོར་ལམ་ཁ་འཚོལ་དུ་མེད་པ་ཞིག་ཏུའང་གྱུར་ཡོད། 

རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་གསུམ་ཅུའི་དུས་དྲན་ཐེངས ༥༢གསུང་འཕྲིན་ནང༼མི་ལོ་དྲུག་ཅུ་བརྒལ་བའི་རིང་རང་དབང་བྲལ་ཞིང་བཙན་གནོན་སྡུག་སྦྱོང་དང་འཇིགས་སྣང་རྒྱུན་ཆད་མེད་པའི་འོག་གནས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང༌། ཡ་རབས་བཟང་པོའི་གོམས་གཤིས་སོགས་བོད་མིའི་ཐུན་མིན་ངོ་བོ་ཉམས་མེད་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་པར་མ་ཟད། གཞོན་སྐྱེས་མི་རབས་གསར་པ་གནའ་བོའི་རང་དབང་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་རྒྱུས་མངའ་མེད་པ་ཚོས་ཀྱང་སྙིང་སྟོབས་དང་ལྷག་བསམ་ཞུམ་པ་མེད་པའི་སྒོ་ནས་བོད་མིའི་བདེན་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་ངོ་མཚར་བསྔགས་འོས་ཀྱི་གནས་དང༌། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གཟི་བརྗིད་དང་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱས་རྗེས་བཅས་ཡིན་པས་ལེགས་སོའི་དབུགས་དབྱུང་ཡོད༽ཅེས་ནན་གྱིས་བསྔགས་བརྗོད་གནང་བ་ལྟར། སྲིད་འགན་རྩིས་སྤྲོད་འདི་བཞིན་མི་རབས་གསར་བར་ཡིད་ཆེས་དང་བློས་འཁེལ་གྱི་རྒྱུ་རུ་གྱུར་ཡོད་པས། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཡོང་ཐབས་ཇི་དགེའི་ཐད་གཞོན་སྐྱེས་མི་རབས་ཀྱིས་འགན་རང་ལེན་དང་ང་ཡིན་ཁོ་ཡིན་ཟེར་མཁན་གྱི་རང་དབང་རྩོད་ལེན་ལ་སྣེ་ཁྲིད་ནུས་པའི་མི་སྣ་ཉུང་མཐར་འབུམ་ཕྲག་དུ་མ་བྱུང་བའི་རྨང་གདན་ནམ། ཇུས་ཆེན་གསར་བ་ཞིག་གི་སྒོ་མོར་གྱུར་ཡོད།

༣ དབང་ཞེན་རིང་ལུགས་པར་ཆོག་ཤེས་ངོ་འཕྲོད།

དབང་ཞེན་རིང་ལུགས་པ་ནི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་ཀྱིས་རང་ཉིད་བདེན་དོན་གཅིག་པུར་འཛིན་བཞིན་པའི་དབང་བསྒྱུར་མཁན་ལ་གོ་དགོས་ཤིང་། དབང་བསྒྱུར་མཁན་དེར་མི་རྣམས་འདོད་མོས་ཡོད་མེད་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཁག་ཅིག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཁོ་ནའི་སླད་དུ་དབང་བསྒྱུར་མཁན་དེ་ལྷ་རུ་བསྒྱུར་བ་དང་ལྷ་དེར་འཁྲུལ་བ་མེད་པར་བསྒྲགས་པའི་ཁེ་བཟང་ལེན་མཁན་ཕྱོགས་ཁག་ཀྱང་ཚུད་ཀྱི་ཡོད། དེ་དག་གི་བྱུང་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ལྟ་སྐབས། དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་མཁན་སྤྱི་ལ་རང་ཉིད་ལྟོས་མེད་ཀྱི་བདེན་ལུགས་ལ་འཛིན་བཞིན་པའི་ནད་ཚ་འདི་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁེ་བཟང་ལེན་མཁན་ཕྱོགས་ཁག་གིས་ལྷ་རུ་བསྒྱུར་གང་ཐུབ་བྱས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཡང་ངེས་ཅན་ཞིག་ཐེབས་ཀྱིན་འདུག དཔེར་ན། མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུའི་ནང་དུ༼རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་མོ༽སྤེལ་ཏེ་སྔར་གྱི་འཐབ་གྲོགས་མང་ཆེ་ཤོས་རྨེག་མེད་དུ་བཏང་བ་དང་དེས་ཉེར་ལེན་གྱིས་ཁོ་བོར་ཁེ་བཟང་ལེན་མཁན་ཤོག་ཁག་གིས༼ང་ཚོའི་རླབས་ཆེན་གྱི་དབུ་ཁྲིད། རླབས་ཆེན་གྱི་སློབ་དཔོན། རླབས་ཆེན་གྱི་དེད་དཔོན། རླབས་ཆེན་གྱི་རུ་འདྲེན་པ༽ཞེས་ལྷ་རུ་བཟོ་བཞེངས་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དེ་དུས་ནས་མའོ་ཙེ་ཏུང་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་རང་ཉིད་ལྟོས་མེད་ཀྱི་བདེན་ལུགས་ཤིག་ཏུ་ལྟ་བཞིན་པ་གསལ་བོ་རེད།

ཕྱི་ལོ ༡༩༧༡ལོའི་ཟླ ༢ནང་ཨ་རིའི་གསར་འགོད་པ་སི་ནའོ(Edgar Snow)ལགས་ལ་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་གནམ་བདེ་སྒོ་མོ་ཆེ་ཡི་མཁར་ཁ་ནས་ཐུག་འཕྲད་བྱས་ཡོད་ཅིང་། སི་ནའོ་ལགས་སྔར་ཕྱི་ལོ ༡༩༣༦ལོར་ཅིན་ཀང་རི་བོའི་དམར་དམག་ལྟེ་གནས་འཚམས་འདྲིར་བསྐྱོད་མཁན་ཐོག་མ་དང་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་གསར་བརྗེ་ལས་འགུལ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་མཁན་དུ་གྱུར་ཡོད་པས། མའོ་ལ་མཚོན་ན་སི་ནའོ་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲོགས་པོ་ཡག་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་རེད། དེ་བས། མཁར་ཁ་ནས་མའོ་ཡིས་སི་ནའོ་ལགས་ལ་བཤད་དོན། ༼གཅིག་བྱས་ན་མི་ལོ ༥༠༠རྗེས་ཀྱི་མི་རྣམས་མར་ཁེ་སི་དང་ལེ་ཉིན། སི་ཏ་ལིན་དང་ང་ཚོའི་བྱེད་སྟངས་ལ་གད་མོ་འཆོར་སྲིད༽ཅེས་རང་ཉིད་ཀྱི་བྱེད་སྟངས་ཉུང་མཐར་མི་ལོ ༥༠༠རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པར་ཡིད་ཆེས་འཆང་ཡོད། དགོད་བྲོ་བ་ཞིག་ནི་དེའི་རྗེས་ཀྱི་མི་ལོ ༥རྗེས་རང་ཉིད་གྲོངས་པ་དང་བསྟུན་ནས་ལྕམ་ཅང་ཆེན་གྱིས་མཚོན་པའི་ནང་མི་དང་བློ་ཉེ་ཚོ་བཙོན་ཁང་དུ་ཚུད་ཡོད་པར་མ་ཟད། ༼རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་ལས་འགུལ༽བསྙོན་འབྱིན་བྱས་ཏེ་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་བྱེད་བབས་ཆ་ཚང་ལས་བདུན་བདེན་པ་དང་གསུམ་ནོར་འཛོལ་དུ་བཞག་འདུག དོན་ལ་མིང་ཙམ་གྱི་དར་ཆ་མ་གཏོགས་ཆ་ཚང་དགོད་བྲོ་བའི་ཁོངས་སུ་གཡུགས་ཡོད།

དཔེར་མཚོན་ཡག་ཤོས་གཞན་གཅིག་ནི། དེང་སྐབས་དབང་ཞེན་གྱི་དབང་གིས་ལོ་ངོ ༤༢རིང་ལི་བྷི་ཡར་དབང་བསྒྱུར་བྱས་ཀྱང་ད་དུང་མ་ཚིམས་པར་དམངས་གཙོ་འགོག་པའི་འཕག་འཚག་རྒྱག་ཀྱིན་པའི་ངྒ་ཊ་ཧྥེ(Omar Mouammer al Gaddafi)རེད་ལ། ཁོ་རང་དམག་མིའི་སློབ་གྲྭ་སློབ་མཐར་ཕྱིན་པ་དང་སློབ་གྲྭར་ཡོད་སྐབས་གསང་བའི་རྩ་འཛུགས༼དམག་མིའི་རང་དབང་རྩ་འཛུགས༽ཀྱི་རྨང་གདན་འོག་ཕྱི་ལོ ༡༩༦༡ལོའི་ཟླ ༩ཚེས ༡ཉིན་རྒྱལ་པོ་འཚམས་གཟིགས་ལ་ཕེབས་ཤུལ་དང་བསྟུན་ནས་སྲིད་འགྱུར་བསླངས་ཏེ་ལི་བྷ་ཡར་དབང་བསྒྱུར་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་བ་ཞིག་དང་། དེ་ནས་ཁོ་བོའི་གཏམ་བཤད་དང་ལྟ་བ་ཕྱོགས་བསྡུས་པར་བསྐྲུན་གྱིས༼རྒྱབ་ཤ་ལྗང་ཁུ་ཅན་གྱི་དེབ༽ཅེས་པ་ཐོན་ཡོད་ལ། རང་ཉིད་ལྟོས་མེད་ཀྱི་བདེན་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་པ་དེང་སྐབས་ཀྱི་བྱེད་བབ་ལས་གསལ་བོ་ཆགས་ཡོད། དེ་བས། ད་དུང་དམངས་གཙོའི་འགོག་རྐྱེན་དང་མི་དམངས་ཀྱི་མངོན་འདོད་རྡོག་རུལ་དུ་བཏང་ནས་འགྲོ་འདོད་མཁན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་གསར་ལམ་ཁག་ལས་མཐོང་གསལ་རེད། ཡིན་ནའང་། དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཐད་ནས་ལག་རྗེས་གང་ལ་གང་འཚམས་བཞག་ཡོད། སྐབས་འདིར་དྲི་བ་གཞན་ཞིག་སླེབས་ཀྱིན་པ་ནི་དཔལ་འབྱོར་ཁོ་ན་གཙིགས་འཛིན་གྱིས་དབང་བསྒྱུར་སྲ་བརྟན་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་དུས་རབས་ཀྱང་ཡོལ་བཞིན་ཡོད་དམ་ཞེས་པ་འདི་ཡིན།

གོང་དུ་དབང་ཞེན་རིང་ལུགས་པའི་མི་སྣ་གཉིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་འཛམ་གླིང་སྟེང་དུ་ད་དུང་ཡང་དབང་ཞེན་རིང་ལུགས་པ་མང་པོ་ཞིག་གནས་ཡོད་པ་ཤེས་དགོས་པར་མ་ཟད། དེ་དག་གིས་རང་ཉིད་ལྟོས་མེད་ཀྱི་བདེན་པ་ཞིག་ལ་ངོས་བཟུང་ཡོད་ཅིང་།  ཁེ་བཟང་ལེན་མཁན་ཕྱོགས་ཁག་གིས་དེ་དག་ལ་མོས་པ་ཡོད་མེད་གང་ལྟར་ཁེ་ཕན་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ལག་ཆར་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་དང་། སྒོས་སུ་མི་དམངས་ཀྱི་མངོན་འདོད་དང་ལ་རྒྱ་རྡོག་རོལ་དུ་བཏང་ནས་ཡོད་པའི་སྐོར་ཚང་མར་ཞིབ་ཕྲ་ཞུ་མ་དགོས་པ་ཞིག་ཏུ་འདོད།

ཏག་ཏག་སྐབས་འདིར་བོད་མི་ཚོས་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མར་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དངོས་སུ་བཀུར་བཞིན་པའི་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་སྲིད་འགན་མི་དམངས་ལ་རང་འགུལ་གྱིས་རྩིས་སྤྲོད་གནང་བ་འདིས་འཛམ་གླིང་སྲིད་སྟེགས་སུ་གཡོ་ཡོམ་གསར་བ་ཞིག་བསླངས་ཡོད་པའི་ཁར། དམངས་གཙོ་དང་རང་དབང་གི་ཚ་རླབས་དགུང་དུ་བསྐྱོད་པའི་བསྒུལ་ཤུགས་སུ་གྱུར་ཡོད་ལ། དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་པ་ཚོར་བསམ་གཞིགས་གསར་བ་ཞིག་གཏོང་དགོས་པའི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་སྔ་ན་མེད་པ་ཞིག་ཐེབས་པའི་དབུ་ཚུགས་ཡོད། མ་གཞི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་མཁན་ཚོ་ཞི་བདེ་མི་ཡོང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་གཅིག་ཡིན་པས། འདི་ནི་ཉམས་ཆུང་མང་ཚོགས་ལ་མཚོན་ན། དཀོན་མཆོག་གི་དངོས་གྲུབ་རེད་ལ། ཨ་ལའི་བྱམས་བརྩེ་དང་། ཤཀྱྰ་ཐུབ་པའི་དགོངས་དོན་ཡང་ཡིན་པས། དེང་ཕྱིན་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་མི་རྣམས་ལ་ཇི་ལྟར་ང་རང་མི་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ན། དེ་ལྟར་ཁྱེད་རང་བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེ་ཡི་ལྷ་རེད་ཅེས་བཀུར་བའི་དུས་རིམ་ཞིག་གི་དབུའང་བརྙེས་ཡོད། དོན་དངོས་སུ་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཚེ་འདི་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་མེད་པའི་ཁར། ཁོང་གི་གདམ་གར་ཡི་རངས་དང་གུས་བརྩི་མི་བྱེད་མཁན་ཞིག་འབྱུང་མི་འོས་པར་བསམ།