ངྷ་ས་བདེ་དོན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ངྷ་སའི་ཚོགས་པ་ཁག་ ༢༥ ཙམ་གྱིས་ཚོགས་མི་རྣམས་འབོད་འགུག་གིས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་ཐོག་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲད་འདུག
ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༤ ཉིན་གྱི་ཉིན་རྒྱབ་ཆུ་ཚོད་ ༢ པའི་སྟེང་ངྷ་ས་བདེ་དོན་ཚོགས་ཁང་དུ། ངྷ་ས་ས་གནས་བདེ་དོན་འགན་འཛིན་བསོད་ནམས་རྡོ་རྗེ་ལགས་ཀྱིས་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁོངས་ཀྱི་བཀོད་མངགས་ལྟར། ངྷ་ས་ཁུལ་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་སྐྱིད་སྡུག་ཁག་ ༢༥ ཙམ་གྱི་ཚོགས་མི་ཚོར་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་སྐོར་གྱི་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་སྤྲད་སོང་།
བོད་མིའི་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་ལས་གཞི་འདི་རྒྱ་གར་ནང་གནས་སྡོད་བྱེད་པའི་སྐྱབས་བཅོལ་བོད་མི་ཚོར་དམིགས་ཏེ་རྒྱ་གར་ (Indian Societies Act 1860) དེབ་སྐྱེལ་འོག་གསར་འཛུགས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ལས་གཞི་འདི་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་ཚོར་རིམ་པ་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པའི་སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ལས་གཞི་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་འདུག སྨན་བཅོས་བལྟ་བསྐྱོང་ལས་གཞིའི་ནང་ཞུགས་མཁན་ཚོས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ལ་འགན་ལེན་དོད་སྒོར་སྔ་འདོན་ཞུ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། གལ་སྲིད་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ལ་མི་ ༢ ནས་ ༥ བར་ཡོད་ན། ལོ་རེར་ཧིན་སྒོར་ ༣༥༦༥།༠༠ ཙམ་སྤྲོད་དགོས་ཤིང་དང་། ཁྱིམ་ཚང་རེར་མི་ ༥ ལས་མང་བ་ཡོད་ཚེ། མི་རེས་ལོ་རེར་ཧིན་སྒོར་ ༧༡༣།༠༠ ཙམ་འཕར་མ་སྤྲོད་དགོས་ལ། དེ་ཚོར་ལོ་རེར་འཕྲོད་བསྟེན་འགན་ལེན་ཧིན་སྒོར་ ༡༠༠༠༠༠ ཙམ་འཐོབ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། མི་ཧྲེང་དང་གྲྭ་བཙུན་སོགས་ཡིན་ན། མི་རེས་ལོ་རེར་ཧིན་སྒོར་ ༩༥༠།༠༠ ཙམ་རེ་སྤྲོད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་། དེ་ཚོར་ལོ་རེར་འཕྲོད་བསྟེན་འགན་ལེན་ཧིན་སྒོར་ ༥༠༠༠༠ ཙམ་རེ་འཐོབ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། སྨན་བཅོས་ལས་གཞིའི་ཁོངས་ཞུགས་མཁན་ཚོར་ཕྱི་ཟླ་ ༤ ནས་གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་གློག་པར་བརྒྱབ་སྟེ་མི་རེར་བྱང་བུ་རེ་བཟོ་རྒྱུ་དང་། གལ་སྲིད་བྱང་བུ་དེ་ཡོད་ན། དོ་བདག་རང་ཉིད་གློ་བུར་དུ་ན་སྐབས་དངུལ་དངོས་སོགས་འཁྱེར་མ་དགོས་པར་བྱང་བུ་གཅིག་པུ་བསྣམས་ཆོག་གི་ཡོད་འདུག སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་ལས་གཞིའི་ནང་ཞུགས་མི་ཐུབ་པའི་བོད་མི་ཉམ་ཐག་རིགས་ལ་སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་ཚོགས་པས་ཞིབ་འཇུག་མཐིལ་ཕྱིན་བྱས་ཏེ། དོ་བདག་ལ་སྨན་དོད་བརྒྱ་ཆ་ ༥༥ ཙམ་ཚོགས་ཁོངས་རང་ནས་ནར་གཏོང་གནང་རྒྱུ་ཡིན་འདུག
སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་ལས་གཞིའི་སྒྲིག་གཞིའི་ཁོངས་སྨན་བཅོས་དང་ལེན་བྱ་མི་ཆོག་པའི་རིགས་ནི། དགོས་མེད་སྨན་གྲོན་འཕར་གཏོང་བ་དང་། མྱོས་རྫས་དང་ཆང་རག་གིས་རྐྱེན་པས་ནད་གཞི་ཕོག་པ། སྐྱེ་འགོག་འགོག་པའི་སྨན་བཅོས། ནད་འགོག་སྨན་ཁབ་རིམ་པ་དང་པོའི་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་བཅོས་ཁོངས་ཡིན་པ། རང་སྲོག་གཅོད་པ་དང་འཁྲིག་འཛིང་ཤོར་བའི་རྨས་སྐྱོན། སྨན་བཅོས་ལས་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ནང་མ་གསལ་བའི་སྨན་བཅོས་རིགས་བཅས་ཡིན་འདུག
ཟབ་སྦྱོང་ནང་ཞུགས་མཁན་བུ་མོ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་དོན། སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་ལས་གཞི་འདི་བོད་མི་ཕྱུག་པོ་དང་གཞུང་ཞབས་ལས་བྱེད། དེ་མིན་ཚོགས་པ་ཆེ་ཁག་གི་ལས་བྱེད་ཚོར་ཕན་ཐོགས་དེ་ཙམ་མེད་ནའང་། དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཉམ་ཆུང་ཚོར་ཕན་ཐོགས་ཆེ་བ་མ་ཟད། གཟུགས་པོ་ནད་གཅོང་ཡིན་པ་དང་། ཁྱིམ་མི་མང་བ། ཁྱིམ་ཚང་ནང་རྒན་ཁོག་ཡོད་མཁན་ཚོར་དམིགས་བསལ་ཕན་ཐོགས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་བརྗོད་བྱུང་།
བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་ཚོགས་པའི་ལས་གཞིའི་ནང་བཀོད་གསལ་ལྟར་ན། སྨན་བཅོས་བལྟ་སྐྱོང་ལས་གཞི་འདི་རྒྱ་གར་ནང་གནས་སྡོད་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་ཁོ་ན་ཙམ་ལས། བལ་ཡུལ་དང་འབྲུག་བཅས་སུ་ཁྱབ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་མི་འདུག
ཡག་པོ་རེད་་་་་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་མཐུན་འགྱུར་གནང་བ་ལས་ཕྲག་དོག་བྱས་ན་ཡག་པོ་མ་རེད་་་་་གཙོ་བོ་མི་མང་ལ་ཕན་ཐོགས་ཤིག་ཡོང་རྒྱུ་དེ་རེད་་་་་