རྒྱ་གར་དང་དབྱིན་ཇིའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་ཛ་དྲག་འབྲེལ་འདྲིས།

ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ནས་ ༢༠ བར་ཉིན་གསུམ་རིང་དབྱིན་ཇིའི་སྲིད་བློན་ཌ་ཝེ་ཌི་ཡིས་སྣེ་འཁྲིད་པའི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་གིས་རྒྱ་གར་ནང་འཚམ་གཟིགས་གནང་སྟེ། ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འབྲེལ་ལམ་གྱི་ཞོར་དུ། ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་དམར་གསོད་དོན་རྐྱེན་བྱུང་ཡུལ་དུ་ཆེད་བཅར་མྱ་ངན་ཞུས་ཡོད་འདུག  

ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་དབྱིན་ཇིའི་སྲིད་བློན་ཌ་ཝེ་ཌི་(David Cameron)མཆོག་གི་སྣེ་འཁྲིད་འོག བློན་ཆེན་གཞན་ ༤། གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ ༩། དེ་བཞིན་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་ཁེ་ལས་དང་བཟོ་ལས། ཚོང་ལས་སྡེ་ཚན་སོགས་ཚན་པ་འདྲ་མིན་གྱི་འཐུས་མི་ ༡༤༠ ལྷག་ལས་གྲུབ་པའི་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་རྒྱ་གར་ལ་ཉིན་ ༣ རིང་གི་འཚམ་གཟིགས་སུ་འབྱོར་ཡོད་ཅིང་། ཉིན་དང་པོར་རྒྱལ་གར་གྱི་མུམ་བྷའེ་(Mumbai) ནང་རྒྱ་གར་གྱི་ཚོང་ལས་སྡེ་ཚན་ཁག་གི་མི་སྣ་ཚོར་ཐུབ་འཕྲད་བརྒྱུད། དབྱིན་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་ཚོང་ལས་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་ལས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་ཐབས་ཐོག་ལྷན་ཚོགས་གྲོས་བསྡུར་གནང་ཡོད་འདུག

མུམ་བྷའེ་ཡི་ལྷན་ཚོགས་སྐབས་ཌ་ཝེ་ཌི་ཡིས། ༢༠༡༠ ལོར་ཐོག་མར་ཁོང་རྒྱ་གར་ལ་ཡོང་སྐབས་ཕྱོགས་གཉིས་བར་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༡༢ དང་གྲངས་ཆུང་དྲུག་གི་ཚོང་འབྲེལ་མགོ་འཛུགས་བྱས་ཡོད་པ་དང་།  ༢༠༡༡ ནས་ ༢༠༡༢ བར་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༡༦ དང་གྲངས་ཆུང་གཉིས་བར་འཕེལ་ཐུབ་ཡོད་སྐོར། ད་ནས་འབྱུང་འགྱུར་ ༢༠༡༥ ལོའི་བར་ཕྱོགས་གཉིས་བར་གྱི་ཚོང་འབྲེལ་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༣༥ བསླེབ་ཐུབ་པའི་ལམ་བུ་ཞིག་ཏུ་སྐྱོད་བཞིན་ཡོད་པར་ཕན་ཚུན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་མཉམ་ལས་ནུས་པ་གོང་མཐོར་གཏོང་དགོས་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་འདུག   

ཕྱི་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་ཌ་ཝེ་ཌི་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་མན་མོ་ཧན་སེན་(Manmohan Singh) དང་སྲིད་འཛིན་མུ་ཀར་ཇེ་(Pranab Mukharjee) གཉིས་ལ་ཐུག་འཕྲད་གནང་རྗེས། སྲིད་བློན་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་བསྐྱངས་པའི་ཐོག མན་མོ་ཧན་སེན་གྱིས་དེ་སྔོན་དབྱིན་ཡུལ་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཡུ་རོབ་མཉམ་འབྲེལ་དྲག་ཆས་བཟོ་སྐྲུན་ཁང་(Agusta Westland) ནས། ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༧༥༠ ཙམ་གྱི་རིན་གོང་ལྡན་པའི་དམག་འཐབ་གནམ་གྲུ་ (VVIP) རྟགས་ཅན་ ༡༢ ཉོ་འཆར་བྱས་ཡོད་པར་ལྐོག་རྔན་སྤྲད་པའི་ཉེས་མིང་འོག་རྒྱ་གར་ལ་བཙོང་རྒྱུ་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། མ་འོངས་པར་ལོ་ ༡༠ རིང་རྒྱ་གར་ལ་ཚོང་སྒྱུར་བྱ་རྒྱུ་མིན་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད་པ། གཞན་དབྱིན་ཡུལ་དུ་སློབ་གཉེར་ལ་འགྲོ་མཁན་རྒྱ་གར་གྱི་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ཐོངས་མཆན་ཐད་དམ་དྲག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་སོགས་ལ་དབྱིན་གཞུང་གིས་ལན་འདེབས་གསལ་བོ་དང་གུ་ཡངས་དགོས་སྐོར་གླེང་ཡོད་འདུག

ཌ་ཝེ་ཌི་ཡིས་དམག་འཐབ་གནམ་གྲུའི་གནད་དོན་ཐད་ཞིབ་འཇུག་གིས་གནས་ཚུལ་ཁ་གསལ་བཟོ་རྒྱུར་གཞུང་གིས་འགན་ལེན་བྱེད་ཆོག་པ། གལ་སྲིད་ཉེ་སྔོན་ཧྥ་རན་སིའི་ ༡༢༦ ཅན་གྱི་རཱ་ཧྥ་ལེ་(Rafale ) དམག་འཐབ་གནམ་གྲུ་ཉོ་རྒྱུའི་ལས་འཆར་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་བྱས་ཚེ། དབྱིན་ཡུལ་དུ་བཟོ་སྐྲུན་བྱས་པའི་དམག་འཐབ་གནམ་གྲུ་ཉོ་ཚོང་གི་ལམ་ཁ་བཟང་པོ་ཞིག་འབུལ་འཆར་ཡོད་པའི་མཇུག་སྣོན་བྱས་ཡོད་ལ། དེ་ནི་ཉེ་ཆར་ཧྥ་རན་སིའི་སྲིད་འཛིན་རྒྱ་གར་དུ་ཡོང་སྐབས་ཕྱོགས་གཉིས་པར་དམག་འཐབ་གནམ་གྲུ་ཉོ་ཚོང་གི་ལས་དོན་འཆར་གཞི་ཞིག་བཟོས་ཡོད་པ་དེ། མཐའ་མའི་གཏན་འབེབས་ཐག་གཅོད་ད་དུང་བྱས་མེད་པ་དབྱིན་གཞུང་གིས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད། མ་འོངས་པར་རྒྱ་གར་གྱི་སློབ་ཕྲུག་དང་ཆེད་མཁས་པ། ཚོང་པ་སོགས་དབྱིན་ཡུལ་དུ་མཐོང་མཆན་སྤྲོད་རྒྱུར་སྔར་བས་ལས་སླ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་བརྗོད་ཡོད།

ཐེངས་འདིར་ཌ་ཝེ་ཌི་ཡིས་རྒྱ་གར་ནང་དབྱིན་ཇིའི་ཁེ་ལས་སྡེ་ཚན་དང་དངུལ་ཁང་སོགས་ཀྱི་ཁྲོམ་ར་རྒྱ་སྐྱེད་དང་། གསར་འཛུགས་བྱ་རྒྱུར་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཕྱི་ཕྱོགས་སྒོ་འབྱེད་ཡོང་རྒྱུའི་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཡོད་པར་མ་ཟད། རྒྱ་གར་ནི་ད་དུང་ལུགས་སྲོལ་རྙིང་པ་དང་ཁྲིམས་སྒྲིག་རྙིང་པའི་འགག་སྒོ་ལས་ཐར་མེད་པའི་ཐེར་ཚུལ་ཡང་བཤད་ཡོད་ཅིང་། རྒྱ་གར་གྱིས་འབྱུང་འགྱུར་ལོ་ ༥ ནང་ཨ་སྒོར་ཁྲག་ཁྲིག་ཆེན་པོ་ ༡ ($1 trillion) གི་འགྲོ་གྲོན་འོག་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་འཆར་ཡོད་པ་ལས། ཌ་ཝེ་ཌི་ཡིས་ལས་གཞི་དེའི་གན་རྒྱ་གང་མང་ཞིག་དབྱིན་ཇིའི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་ཁག་ལ་རག་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་འདུག

དེང་སྐབས་ཨ་རི་སོགས་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དག་གིས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་དང་དམག་དོན་འཐབ་ཇུས། ཚོང་ལས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁྲོམ་ར་བཅས་ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་ཁ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡོད་ལ། དེ་ནི་སྔོན་མའི་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བཙན་འཛུལ་ཕྱིར་ལོག་གི་དུས་སྐབས་ཤིག་སླེབ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། རྒྱ་གར་ནི་ཁོ་ཚོའི་རྐང་པ་འཛུགས་ས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་མཐོང་གི་ཡོད།

ཕྱི་ཚེས་ ༢༠ ཉིན་སྲིད་བློན་ཌ་ཝེ་ཌི་པན་འཇབ་མངའ་སྡེའི་གསེར་ལྡན་ལྷ་ཁང་(Golden Temple) དུ་ཕྱོགས་སྐྱོད་དང་འབྲེལ། ཡུལ་དེར་ ༡༩༡༩ ལོར་རྒྱ་གར་དབྱིན་གཞུང་བཅར་དམག་གིས་ཨམ་རེ་ཊི་སར་(Amritsar) ས་གནས་ཀྱི་ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་བྷཀ་(Jallianwala Bagh) དམར་གསོད་ཆེན་མོ་བྱུང་ཡུལ་དུ་ལྟ་སྐོར་གནང་སྟེ། དོན་རྐྱེན་དེ་ནི་དབྱིན་ཇིའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་གི་ཧ་ལས་པའི་ངོ་ཚ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྗོད་པར་མ་ཟད། ལྟ་སྐོར་བའི་ཚོར་དེབ་ནང་ “ང་ཚོས་འདིར་ག་རེ་བྱུང་ཡོད་པ་དུས་ནམ་ཡང་བརྗེད་མི་རུང་”ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་དབྱིན་ཇིའི་སྲིད་བློན་ཞིག་དངོས་སུ་དོན་རྐྱེན་བྱུང་ཡུལ་དུ་སྐོར་སྐྱོད་མྱ་ངན་བྱས་པ་ཐོག་མ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།

ཌ་ཝེ་ཌི་གསེར་ལྡན་ལྷན་ཁང་དང་ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་དམར་གསོད་ཆེན་མོ་བྱུང་ཡུལ་བཅས་སུ་སྐོར་སྐྱོད་སྐབས། པན་ཇབ་ཀྱི་རྫོང་ཁག་དྲུག་གི་དམིགས་བསལ་སྦྱོང་བརྡར་ཐོབ་པའི་དམག་མི་ ༣༠༠༠ ལྷག་གིས་སྲུང་སྐྱོབ་དམ་པོ་བྱས་ཡོད་པ་ནི་དབྱིན་ཇི་དང་རྒྱ་གར་བར་གྱི་དབང་སྒྱུར་དུས་རབས་ཀྱི་འཁོན་སེམས་ཟུར་དུ་བཞག་སྟེ། དུས་རབས་གསར་པའི་མཛའ་གྲོགས་ལ་དམིགས་བསལ་མཐོང་ཆེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་རྣམ་པ་བསྟན་ཡོད་འདུག དེ་སྔ་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱལ་མོ་ཨེ་ལེ་ཛཱ་བྷི་ཐི་ (Ellizabeth II) ཚུད་པའི་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་མང་པོས་དམར་གསོད་དེ་ནི་དབྱིན་ཇི་རང་ཉིད་ཀྱི་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་ཡིན་པར་ཐེངས་མང་པོར་ངོས་ལེན་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་ལ་དགོངས་དག་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་ནམ་ཡང་བེད་སྤྱོད་བྱས་མེད་སྟབས། ཐེངས་འདིར་ཌ་ཝ་ཌི་ཡིས་ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་དམར་གསོད་ཆེན་མོར་མྱ་ངན་འགྱོད་བཤགས་བྱེད་སྐབས་དགོངས་དག་ཞུ་སྲིད་མིན་ཐད་སྔོན་དཔག་སྣ་ཚོགས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ད་རེབ་སྲིད་བློན་མཆོག་གིས་ཀྱང་དགོངས་དག་ཞུས་མེད་པར་གླེང་སློང་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

ཆབ་སྲིད་དཔྱད་བརྗོད་པ་ཁག་ཅིག་གིས།  ཌ་ཝེ་ཌི་ཡིས་དགོངས་དག་མ་ཞུས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཉིས་འདྲེན་གྱི་ཡོད་པ་ནི། གཅིག་ནས་གལ་སྲིད་ཁོས་རྒྱ་གར་ལ་དགོངས་དག་ཞུས་པ་ཡིན་ན་མ་འོངས་པར་དེ་སྔ་དབྱིན་ཇིའི་དབང་སྒྱུར་ས་ཁོངས་གང་ས་ནས་བྱུང་པའི་དོན་རྐྱེན་རིགས་ལ་དབྱིན་གཞུང་གིས་དགོངས་དག་ཞུ་དགོས་པ་དང་། གཉིས་ནས་ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་དོན་རྐྱེན་བྱུང་རྗེས་དབྱིན་གཞུང་གིས་བྱ་སྤྱོད་དེར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དམག་དཔོན་ཌ་ཡར་ལས་གནས་ནས་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་བ་བཅས་ལ་བརྟེན་ཏེ་ཐེངས་འདིར་དགོངས་དག་ཞུ་བའི་དགོས་པ་མ་མཐོང་བ་བཅས་ཡིན་འདུག རྒྱ་གར་གྱི་གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པ་གྲངས་ཅན་ཨ་མེར་ཁན་(Aamir Khan) གྱིས། སྲིད་བློན་ཌ་ཝེ་ཌི་ཡིས་ “དབྱིན་ཇིའི་མི་རབས་སྔོན་མ་ཚོས་བཟོས་པའི་ནོར་འཁྲུལ་གྱི་འགན་དེ་ད་ལྟའི་མི་རབས་རྗེས་མའི་སྟེང་གཡོག་ན། དེ་ནི་དྲང་སྙོམས་ཤིག་མ་རེད་”ཅེས་བརྗོད་འདུག

ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་དམར་གསོད་ཆེན་མོ་ཟེར་བ་དེ་ནི། ༡༩༡༩ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་པན་ཇབ་ (Punjab) མངའ་སྡེའི་ཨམ་རེ་ཊི་སར་(Aamritar)ས་གནས་ཀྱི་ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་བྷཀ་ཐང་ཆེན་དུ་རྒན་གཞོན་ཕོ་མོ་ ༢༠༠༠༠ ལྷག་ལྷན་འཛོམས་ཐོག དབྱིན་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱས་བར་སྐབས་དེའི་པན་ཇབ་མངའ་སྡེའི་དབྱིན་ཇི་སྲིད་སྐྱོང་པ་ཨོ་ཌ་ཡར་(Michael Francis O’Dwyer)གྱི་བཀའ་ཁྱབ་འོག དམག་དཔོན་ཌ་ཡར་(Reginald Dyer)གྱི་སྣེ་འཁྲིད་འོག་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གྲགས་པའི་དམར་གསོད་ཆེན་མོ་དེ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དབྱིན་གཞུང་གིས་ཉིན་དེའི་དོན་རྐྱེན་ཁྲོད་མི་ ༣༧༩ དམར་གསོད་དང་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་ཡོད་ཚུལ་དང་། རྒྱ་གར་བས་མི་ ༡༠༠༠ ཙམ་དམར་གསོད་དང་ལྷག་མ་རྣམས་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད། སྐབས་དེའི་དབྱིན་ཇིའི་ཤེས་ཡོན་པ་དང་མཐོ་རིམ་དཔོན་རིགས། དེ་བཞིན་གྲོས་ཚོགས་བཅས་སུ་བྱ་སྤྱོད་དེར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། དམག་དཔོན་ཌ་ཡར་གཙོས་དམར་གསོད་དོན་རྐྱེན་ལ་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་པན་ཇབ་ནང་གི་དབྱིན་ཇིའི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་གནས་དབྱུང་བཏང་ཡོད།

ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱའི་དམར་གསོད་དོན་རྐྱེན་བྱུང་ནས་ལོ་ ༢༦ སྟེ། ༡༩༤༧ ལོར་རྒྱ་གར་དབྱིན་ཇིའི་དབང་སྒྱུར་འོག་ནས་རང་བཙན་ཐོབ་ཡོད་ལ། ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཇཱ་ལེན་ཝ་ལཱ་དམར་གསོད་དོན་རྐྱེན་དེ་ནི་རྒྱ་གར་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་སྒུལ་ཤུགས་དང་། རྒྱ་གར་ནང་གི་དབྱིན་ཇིའི་དབང་སྒྱུར་མཇུག་སྒྲིལ་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

གསར་འགོད་པ། བནྡེ་སྐྱབས།