ཐེ་ཝན་སྲིད་འཛིན་གྱི་བཟོད་གསོལ་བཅུ་བདུན་མ།

མགུར་འབུམ་རྒྱལ་དང་ཚེ་རིང་རྒྱལ་གྱིས་བོད་བསྒྱུར་བྱས།

༼ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ཟླ་བ་ ༨ པའི་ཚེས་ ༡ ཉིན། ཐེ་ཝན་གྱི་བུད་མེད་སྲིད་འཛིན་ཐོག་མ་ཚའེ་ཡིན་ཝུན་གྱིས་སྲིད་འཛིན་ཕོ་བྲང་དུ་མཛད་སྒོ་གཟབ་རྒྱས་ཤིག་འཚོགས་ཤིང་། སྲིད་འཛིན་གྱི་མཚན་གནས་ཐོག་ཐེ་ཝན་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ཏེ་ཐེ་ཝན་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱིས་འདས་པའི་ལོ་ངོ་ ༤༠༠ ལྷག་གི་རིང་མྱངས་པའི་བཙན་འཛུལ་གཉའ་གནོན་དང་དཀའ་སྡུག་ཐད་བཟོད་གསོལ་ཞུས་པར་མ་ཟད། ཐེ་ཝན་གླིང་ཕྲན་གྱི་བདག་པོ་ངོ་མ་དེ་ཁུལ་དེའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཡིན་པ་ལས་རྒྱ་རིགས་མིན་པ་གསལ་སྟོན་དང་། མ་འོངས་ལོ་ཟླའི་ནང་སྲིད་གཞུང་གིས་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་འཛུགས་ཀྱིས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཁག་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་ཁས་ལེན་བྱས། ༽

འདིར་ཕེབས་ཀྱི་སྐུ་མགྲོན་ལྷན་རྒྱས། བརྙན་འཕྲིན་འཕྲུལ་ཆས་མདུན་གྱི་གྲོགས་པོ་དང་ལྟད་མོ་བ། རྒྱལ་ཡོངས་སྤུན་ཟླ་མི་མང་ཡོངས་ལ་འཚམས་འདྲི་ཞུ།

ལོ་ངོ་ཉེར་གཉིས་སྔོན་གྱི་དེ་རིང་། ང་ཚོའི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་བསྐྱར་བཅོས་སྒྲིག་ཡིག་ནང་དུ “རི་སྤུན་མི་རིགས” ཞེས་པའི་ཚབ་ཏུ་ “གདོད་མའི་མི་རིགས” ཞེས་པ་དངོས་སུ་བཀོད་དེ་མིང་བསྒྱུར་གནང་བ་འདིས། དུས་ཡུན་རིང་པོའི་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་འབོད་ཚིག་དེ་མེད་པར་བཟོས་པ་མ་ཟད། གདོད་མའི་མི་རིགས་ནི་ཐེ་ཝན་གྱི་ “བདག་པོ་ངོ་མ” ཡིན་པའི་གནས་བབ་སྔར་ལྷག་གསལ་སྟོན་བྱས་ཡོད།

འདི་ལྟ་བུའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་། དེ་རིང་། ང་ཚོ་ངེས་པར་དུ་གོམ་གང་མདུན་སྤོས་བྱས་སྟེ། བདག་གིས་འདིར་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཡོངས་ལ་གནོང་འགྱོད་ཞུ་རྒྱུ་དང་། འདས་པའི་ལོ་ངོ་བཞི་བརྒྱའི་ནང་། ཁྱེད་ཅག་གིས་མྱངས་པའི་དཀའ་སྡུག་དང་འདྲ་མཉམ་མིན་པའི་བྱེད་སྟངས་ལ་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་ཚང་མར་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ང་ཚོའི་ཉེ་འཁོར་འཚོ་བའི་ནང་། དུས་དེ་རིང་གི་བར་དུ། ད་དུང་ཡང་མི་ཁ་ཤས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་དགོས་དོན་མི་འདུག་སྙམ་གྱིན་ཡོད་པ་ངས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། འདི་ནི་ངས་དེ་རིང་འདིར་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ཏེ། བཟོད་གསོལ་ཞུ་དགོས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན། འདས་ཟིན་པའི་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པ་དག་འོས་འཚམས་སུ་རློམ་ཞིང་། ཡང་ན་འདས་ཟིན་པའི་མི་རིགས་གཞན་གྱི་དཀའ་སྡུག་ནི་མིའི་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ཁྲོད་ལྡོག་ཏུ་མེད་པའི་འབྲས་བུར་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་འདུག འདི་ནི་ང་དེ་རིང་འདིར་ལངས་ཏེ། བསྒྱུར་བཅོས་དང་ཡོ་བསྲང་བྱ་འདོད་པའི་འདུ་ཤེས་དང་པོ་དེ་ཡིན།

ངས་འདིར་ཆེས་སྤྱིར་བཏང་གི་ཚིག་བརྗོད་ཁ་ཤས་སྤྱད་དེ། གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་བཟོད་གསོལ་ཞུ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ཐེ་ཝན་གྱི་ས་ཆ་འདིར། ལོ་ངོ་བཞི་བརྒྱའི་ཡར་སྔོན་ནས་མིའི་རིགས་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་ལ། མི་དེ་དག་ལ་སོ་སོར་དབང་བའི་འཚོ་བ་དང་། སྐད་ཡིག རིག་གཞུང་། གོམས་སྲོལ། འཚོ་བའི་མངའ་ཁོངས་སོགས་ཀྱང་ཡོད། དེའི་རྗེས་སུ། ཁོ་ཚོའི་འདོད་མོས་ལ་མ་ལྟོས་པར། མི་སྐོར་ཞིག་ས་སྒང་འདིར་སླེབས་པ་རེད།

ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། རྗེས་སུ་ཡོང་བའི་མི་དེ་དག་གིས་སྔར་ནས་འཚོ་སྡོད་གནང་མཁན་དག་གི་ཡོད་ཚད་འཕྲོག་ཅིང་། ཁོང་ཚོ་ཆེས་རྒྱུས་ཡོད་ཀྱི་ས་ཆ་ནས་བཙན་གྱིས་གནས་མེད་ཡུལ་འཁྱར་བ་དང་བས་མཐའ་བར་བསྒྱུར།

མི་རིགས་གཅིག་གི་རྒྱལ་ཁ་ནི། མི་རིགས་གཞན་ཞིག་གི་སྡུག་བསྔལ་སྟེང་དུ་བསྐྲུན་ཡོད་སྲིད་ལ། གལ་སྲིད་ང་ཚོས་སོ་སོ་ནི་བདེན་པ་སྐྱོང་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་བརྗོད་འདུན་མེད་ན་མ་གཏོགས། ངེས་པར་དུ་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཙིགས་ཆེན་དང་དོན་དངོས་གསོང་པོར་བརྗོད་དགོས། དེ་ལས་ཆེས་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི། སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་རང་སྐྱོན་རང་བརྟག་བྱེད་དགོས། འདི་ནི་ང་དེ་རིང་འདིར་ལངས་དགོས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡང་ཡིན།

དཔེ་དེབ་ཅིག་ཡོད་པ་དེའི་མིང་ལ་ <<ཐེ་ཝན་གྱི་བྱུང་རིམ་ལོ་རྒྱུས>> ཟེར། དེབ་དེའི་གླེང་བརྗོད་ཀྱི་ཚན་པ་དང་པོའི་ནང་ “ཐེ་ཝན་ལ་ལར་ནས་ལོ་རྒྱུས་མེད། ཧོ་ལན་མི་ཡིས་གསར་དུ་རྙེད། ཀྲེང་ཁྲེང་ཀོང་གིས་ལས་སུ་གཉེར། མན་ཇུའི་སྐབས་སུ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ།” ཞེས་འཁོད་ཡོད།

འདི་ནི་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལྟ་ཚུལ་གྱི་དཔེ་མཚོན་ངོ་མ་དེ་རེད། ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཡར་སྔོན་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་དག་ས་སྒང་འདིའི་སྟེང་གནས་ཤིང་། ཁོ་ཚོའི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རིག་གཞུང་དང་རྣམ་དཔྱོད་དེ་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་དུ་དར་ཡོད། ཡིན་ནའང་། ང་ཚོའི་ངོས་ནས་མི་རིགས་ཆེན་པོའི་ལྟ་ཕྱོགས་ཐོག་ནས་ལོ་རྒྱུས་འབྲི་བཞིན་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ཧོ་ལན་དང་ཀྲེང་ཁྲེང་ཀོང་སྲིད་དབང་གིས་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་དམར་གསོད་དང་དཔལ་འབྱོར་བཤུ་གཞོག མན་ཇུའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཚབས་ཆེ་བའི་འགལ་ཟླའི་དམར་འཛིང་དང་དྲག་གནོན། ཉི་ཧོང་གིས་དབང་བསྒྱུར་དུས་སྐབས་ཀྱི་གཏིང་ཟབ་ཅིང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྤེལ་བའི་ལིས་ཧྥན་སྲིད་ཇུས། དེ་ནས་དམག་འཁྲུག་རྗེས་ཀྱི་རྒྱ་ནག་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་གཞུང་གིས་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་རི་ཞིང་ཁོད་སྙོམས་སྲིད་ཇུས་སོགས། འདས་པའི་ལོ་ངོ་བཞི་བརྒྱའི་ནང་། ཐེ་ཝན་དུ་རིམ་པ་ལྟར་སླེབས་པའི་སྲིད་དབང་ཚང་མས་དྲག་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ཏེ་བཙན་གནོན་དང་ས་ཆ་བཙན་འཕྲོག བཙན་དབང་གིས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཁེ་དབང་མཐའ་དག་ལ་གནོད་འཚེ་བཏང་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱིས་སྲོལ་རྒྱུན་གོམས་གཤིས་ལ་བརྟེན་ནས་ཚོ་ཁག་གི་སྒྲིག་སྲོལ་རྒྱུད་འཛིན་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རྣམ་དཔྱོད་སྤྱད་དེ་སྐྱེ་ཁམས་གནས་བབས་དོ་མཉམ་བཟོས་ཡོད། ཡིན་ནའང་། དེང་རབས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་འཛུགས་སྐྲུན་གོ་རིམ་ཁྲོད། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རང་ཐག་རང་གཅོད་དང་རང་སྐྱོང་ཐོབ་ཐང་རྣམས་ཤོར་ཞིང་། སྲོལ་རྒྱུན་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་ཐོར་ཞིག་ཏུ་བཏང་། མི་རིགས་ཐུན་མོང་གི་ཁེ་དབང་ཀྱང་ངོས་ལེན་བྱས་མེད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

མ་གཞི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་དང་པོ་ཉིད་ནས་སོ་སོར་ཕ་སྐད་ཡོད་ཀྱང་། རྗེས་སུ་ཉི་ཧོང་གིས་དབང་བསྒྱུར་དུས་སྐབས་ཀྱི་མི་རིགས་གཅིག་བསྒྱུར་དང་རྒྱལ་བྲན་སྲིད་ཇུས། དེ་བཞིན་ ༡༩༤༥ ལོའི་རྗེས་སུ་སྲིད་གཞུང་གིས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཕ་སྐད་བཀག་འགོག་བྱས་པ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་པས། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཕ་སྐད་ནི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་འོག་བསྐྱལ་ཡོད་ལ། དེའི་ཁྲོད་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་ཕ་སྐད་ཕལ་མོ་ཆེ་མེད་བརླག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གི་གཞུང་འཛིན་རིམ་པས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་དེ་ཙམ་ཧུར་ཐག་བྱས་མེད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དེ་སྔོན། སྲིད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཡཱ་མའེ་རིགས་རྒྱུད་ལ་ཅི་ཡང་ཤེས་སུ་མ་བཅུག་པའི་གནས་སྟངས་འོག ཉིང་རྡུལ་མཚོན་ཆའི་སྙིགས་རོ་དག་ལཱན་ཡུའུ་གླིང་ཕྲན་དུ་སྦས་སྟབས། ཁུལ་དེའི་མང་ཚོགས་ལ་གནོད་འཚེ་ཐེབས་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་ཡཱ་མའེ་རིགས་རྒྱུད་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ཕྱི་མི་ཐེ་ཝན་དུ་འཛུལ་བ་ནས་བཟུང་། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཐོག་མར་ཕོག་ཞིང་། དབང་བསྒྱུར་བ་རིམ་པའི་ངོས་ནས་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་མི་སྒེར་དང་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་མིང་ཐོབ་མེད་པར་བཟོས་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དམངས་གཙོའི་འཕོ་འགྱུར་རྗེས། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ “གདོད་མའི་མི་རིགས་ལས་འགུལ” གྱི་རེ་འདུན་ལ་ལན་འདེབས་གནང་ཞིང་། སྲིད་གཞུང་གིས་ལས་དོན་ཁག་ཅིག་སྒྲུབ་རྒྱུ་ཁས་ལེན་དང་འབད་པའང་བྱས་ཡོད། ང་ཚོར་དཔེ་སྟོན་ལེགས་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་ <<གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་བཅའ་ཁྲིམས>> བཟོས་པ་དེ་ཡིན། ཡིན་ནའང་། བཅའ་ཁྲིམས་དེར་སྲིད་གཞུང་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གིས་ཡོངས་ཁྱབ་རྩིས་མཐོང་དེ་ཙམ་བྱས་མེད་ལ། ང་ཚོས་བསྒྲུབས་པ་ཁག་དལ་ཞིང་། ཕྱོགས་ཡོངས་དང་འཐུས་ཚང་མིན་པས། ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ཐེ་ཝན་ནི་ “སྣ་མང་རིག་གཞུང” གི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ཡིན་པར་གྲགས་ཀྱང་། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་བདེ་ཐང་། སློབ་གསོ། དཔལ་འབྱོར་དང་འཚོ་བ། ཆབ་སྲིད་མཉམ་ཞུགས་སོགས་རིམ་པ་མང་པོའི་དམིགས་ཚད་དེ་ད་དུང་ཡང་གདོད་མའི་མི་རིགས་མ་ཡིན་པ་ལས་སྐྱོ་ཞིང་། གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟུང་བའི་མཁྲེགས་འཛིན་གྱི་ལྟ་སྣང་དང་མཐོང་ཆུང་ཁྱད་གསོད་སོགས་ད་དུང་ཡང་གནས་ཡོད་ལ། སྲིད་གཞུང་གིས་བསྒྲུབས་པ་མ་འདང་བའི་རྐྱེན་གྱིས། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱིས་མི་རིགས་གཞན་གྱིས་མྱངས་མ་མྱོང་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང་ཕམ་ཉེས་ཁུར་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ལ་བཟོད་གསོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ང་ཚོས་འབད་བརྩོན་གྱིས་འདང་གི་མེད་པ་མ་ཟད། མི་རབས་རིམ་བརྒྱུད་དུ་སོ་སོའི་འབད་བརྩོན་གྱིས་འདང་གི་མེད་པ་དེ་སྔ་མོ་ནས་ཤེས་རྟོགས་མ་ཐུབ་པར་བརྟེན། ཁྱེད་ཅག་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་མགོ་ཐོག་གི་དཀའ་སྡུག་རྣམས་དུས་དེ་རིང་གི་བར་དུ་མུ་མཐུད་གནས་ཡོད་པ་རེད། སེམས་གཏིང་ནས་བཟོད་གསོལ་ཞུ།

དེ་རིང་གི་བཟོད་གསོལ་འདི་མ་གཞི་ཡུན་རིང་དུས་འགྱངས་ཐེབས་འདུག འོན་ཀྱང་། འདི་ནི་མགོ་རྩོམ་པའི་གོམ་ཁ་ཞིག་ཡིན། འདས་པའི་ལོ་ངོ་བཞི་བརྒྱའི་རིང་གདོད་མའི་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱིས་མྱངས་པའི་དཀའ་སྡུག་དང་གནོད་འཚེ་མཐའ་དག གཏམ་བཤད་རྩོམ་ཡིག་གཅིག་དང་བཟོད་གསོལ་ཐེངས་གཅིག་ཙམ་གྱིས་ས་མལ་རྡོ་མལ་དུ་འགྲོ་རྒྱུར་ངས་དམིགས་རེ་འཆང་གི་མེད། ཡིན་ནའང་། དེ་རིང་གི་བཟོད་གསོལ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་འདིའི་ཁྱིམ་མི་ཚང་མ་ཞི་འགྲིག་གི་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་རྒྱུའི་གོམ་ཁ་ཞིག་ཏུ་ངས་རེ་སྒུག་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།

གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་སྤྱད་ནས་ངས་དེ་རིང་གི་ཚོགས་ར་འདི་གསལ་བཤད་ཅིག་བྱེད་ཆོག་པ་ཞུ། ཐའེ་ཡཱ་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་ཕ་སྐད་ནང་། བདེན་དོན་ལ་བྷ་ལའེ( Balay)ཟེར་ཞིང་། ཞི་འགྲིག་ལ་སི་བྷ་ལའེ(Sbalay)སྟེ་བྷ་ལའེ་ཡི་སྔོན་དུ་སི་སྒྲ་ཞིག་སྦྱར་ཡོད་པ་རེད། བདེན་དོན་དང་ཞི་འགྲིག་གཉིས་དོན་གྱིས་ཕན་ཚུན་ལྟོས་གྲུབ་ཀྱི་གོ་དོན་ཞིག་རེད། བཤད་སྟངས་གཞན་ཞིག་གིས་བརྗོད་ན། དོན་དངོས་ཀྱི་ཞི་འགྲིག་ནི་བདེན་དོན་དང་ལེན་བྱས་ཚེ་ད་གཟོད་འབྱུང་ཐུབ།

གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཁྲོད། མི་ཞིག་གིས་ཚོ་ཁག་ནང་གི་མི་གཞན་ཞིག་ལ་ཕོག་ཐུག་བཏང་རྗེས། སེམས་བསམ་པའི་གཏིང་ནས་ཞི་འགྲིག་བྱ་འདུན་བྱུང་སྐབས། རྒན་རབས་པས་གནོད་འཚེ་གཏོང་མཁན་དང་ཕོག་མཁན་ཚང་མ་ལྷན་འཛོམས་བྱེད་འཇུག་གི་རེད། ལྷན་དུ་འཛོམས་པ་ནི་ཐད་ཀར་བཟོད་གསོལ་ཞུ་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དེ་ནི་མི་ཚང་མས་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་སེམས་ནང་གི་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུ་དེ་རེད། ཕན་ཚུན་བདེན་དོན་གླེང་བའི་གོ་རིམ་དེ་མཇུག་སྒྲིལ་རྗེས། རྒན་རབས་པས་ཚང་མར་མཉམ་དུ་ཆང་དཀར་ཡོལ་གང་གཙང་བཞེས་གནང་བཅུག་སྟེ། འདས་དོན་རྣམས་དངོས་སུ་ཕར་འདས་འཇུག་གི་རེད། དེ་ལ་སི་བྷ་ལའེ་(Sbalay)ཟེར།

དེ་རིང་གི་ཚོགས་ར་འདི་ནི་སྲིད་གཞུང་ཞིག་དང་གདོད་མའི་མི་རིགས་དབར་གྱི་སི་བྷ་ལའེ་ཞིག་ཏུ་ང་རང་ངོས་ནས་རེ་བ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འདས་ཟིན་པའི་ནོར་འཁྲུལ་དང་འདས་ཟིན་པའི་བདེན་དོན་རྣམས། འགེབ་སྲུང་མེད་པའི་སྒོ་ནས་ངས་རང་ནུས་གང་ཡོད་ཀྱིས་གསོང་པོར་བརྗོད་རྒྱུ་ཡིན། ཏོག་ཙམ་རྗེས་ལ་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་གྲོགས་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་བསམ་ཚུལ་བརྗོད་ངེས་རེད། ཁྱེད་ཅག་གིས་འཕྲལ་མར་གུ་ཡངས་བཟོད་སྒོམ་གནང་དགོས་པའི་རེ་བ་ངས་འདོན་གྱིན་མེད། ཡིན་ནའང་། འདས་ཟིན་པའི་ནོར་འཁྲུལ་དུས་ནམ་ཡང་བསྐྱར་ལོག་རྒྱག་མི་སྲིད་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་འདི་ནམ་ཞིག་དངོས་གནས་ཞི་འགྲིག་གི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་ཐུབ་པའི་རེ་བ་དེ་ཚང་མས་རྒྱུན་འཁྱོངས་གནང་རྒྱུར་ངས་འབོད་སྐུལ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།

དེ་རིང་ནི་མགོ་རྩོམ་པ་ཙམ་ཞིག་རེད། ཞི་འགྲིག་ཡོང་མིན་གྱི་འགན་དེ་གདོད་མའི་མི་རིགས་དང་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་ཕྲག་སྟེང་ན་མེད་པར་སྲིད་གཞུང་གི་ཕྲག་སྟེང་ན་ཡོད་པ་རེད། ཁ་ནང་ནས་བཟོད་གསོལ་ཞུས་པ་ཙམ་གྱིས་འདང་གི་མེད་པ་དེ་ངས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གིས་ད་ལྟ་ནས་མགོ་བརྩམས་ཏེ་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བསྒྲུབ་པ་མཐའ་དག་ནི། འབྱུང་འགྱུར་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ཉིད་དོན་དངོས་ཐོག་ཞི་འགྲིག་ཡོང་ཐུབ་མིན་གྱི་འགག་རྩ་ཆགས་ཡོད།

ངས་འདིར་ཡོངས་བསྒྲགས་ཞུ་རྒྱུར། སྲིད་འཛིན་ཕོ་བྲང་གིས་མ་འོངས་པར་ “གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དངོས་དོན་དང་བདེན་དོན་སླར་གསོའི་འཐུས་ཚོགས” རྩ་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། རྒྱལ་ཁབ་མགོ་ཁྲིད་ཀྱི་མིང་ཐོག་ནས་ངས་དངོས་སུ་མི་སྣ་བསྡུ་སྒྲུག་གི་འགན་ཁུར་ནས། རིགས་སོ་སོའི་འཐུས་མི་དང་ཐུན་མོང་ཐོག་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བདེན་དོན་བརྩོད་ལེན་དང་། འདྲ་མཉམ་གྱི་སྒོ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་འདིའི་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་སྲིད་ཇུས་ཁ་ཕྱོགས་ལ་གྲོས་བསྡུར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

དེ་བཞིན། སྲིད་འཛིན་ཕོ་བྲང་གི་འཐུས་མི་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ཆེས་མཐོའི་དོ་སྣང་བྱ་ཡུལ་ནི། རྒྱལ་ཁབ་དང་གདོད་མའི་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་འདྲ་མཉམ་འབྲེལ་བ་ཡིན་ལ། མི་རིགས་སོ་སོའི་འཐུས་མི་སླེབས་སྟངས་ཐད། ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ཚུད་པའི་མི་རིགས་དང་ཚོ་ཁག་ཆ་ཚང་གི་སྤྱི་མོས་གཞི་རྩར་འཛིན་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངས་བསྐྱར་དུ་ནན་བརྗོད་ཞུས་པ་ཡིན། ལམ་སྲོལ་འདི་ནི་འབྱུང་འགྱུར་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཐུན་མོང་གིས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་ཞིག་ཡིན་ལ། ལམ་སྲོལ་དེ་བརྒྱུད་ནས་མི་རིགས་སོ་སོའི་དངོས་ཡོད་མངོན་འདོད་བརྒྱུད་བསྒྲགས་གསལ་འདོན་བྱེད་ཐུབ།

གཞན་ད་དུང་། གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་དུས་བཅད་ཐོག་ “གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་བཅའ་ཁྲིམས་སྐུལ་འདེད་ཚོགས་འདུ” འཚོག་རྒྱུར་ངས་རེ་སྐུལ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེ་བཞིན། འཐུས་མི་ལྷན་ཚོགས་ནང་བྱུང་པའི་སྤྱི་མོས་སྲིད་ཇུས་དག མ་འོངས་པར་སྲིད་གཞུང་གིས་གྲོས་ཚོགས་རིམ་པ་བརྒྱུད་འབྲེལ་ཡོད་ལས་དོན་ཁག་ལ་གྲོས་བསྡུར་དང་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ལས་དོན་དེ་དག་ཁྲོད་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དྲན་ཤེས་སླར་གསོ་དང་། གདོད་མའི་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད། དཔལ་འབྱོར་དྲང་སྙོམས་འཕེལ་རྒྱས། སློབ་གསོ་དང་རིག་གཞུང་རྒྱུན་འཛིན། བདེ་ཐང་འགན་སྲུང་། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་སོགས་ཚུད་ཡོད།

དེང་རབས་ཁྲིམས་ལུགས་དང་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གཞུང་དབར་གྱི་ཕན་ཚུན་འགལ་ཆའི་ཐད། ང་ཚོས་རིག་གནས་ཀྱི་ཚོར་སྐྱེན་ལྡན་པའི་ “གདོད་མའི་མི་རིགས་ཁྲིམས་ལུགས་ཞབས་ཞུ་སྟི་གནས” ཤིག་བཙུགས་ཏེ། ལམ་ལུགས་རང་བཞིན་ཅན་ཇུས་འགོད་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གོམས་གཤིས་དང་ད་ལྟ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་གཉིས་དབར་ཉིན་རྒྱུན་འབྱུང་བཞིན་པའི་འགལ་བ་མང་པོ་ཞི་འགྲིག་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱིས་སོ་སོའི་སྲོལ་རྒྱུན་གོམས་གཤིས་ཀྱི་རྐྱེན་པས། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་མངའ་ཁོངས་ནང་ཚོང་ལས་མ་ཡིན་པའི་དགོས་མཁོ་གཞིར་བཟུང་། སྲུང་སྐྱོབ་རི་དྭགས་མ་ཡིན་པའི་རིགས་རྔོན་ལས་བྱས་པར་བརྟེན་ནས། ཁྲིམས་གཏུགས་བྱུང་བ་དང་ཁྲིམས་ཆད་བཅད་པའི་གྱོད་གཞི་རིགས་ལ། འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་གིས་འཕྲལ་མར་ལེགས་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུར་ངས་རེ་བ་འདོན་གྱིན་ཡོད། དཔེ་མཚོན་རང་བཞིན་གྱི་གྱོད་གཞི་དེ་རིགས་ལ་དམིགས་ནས་ང་ཚོས་ཐག་གཅོད་ཐབས་ལམ་ལ་གྲོས་བསྡུར་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགོས།

དེ་བཞིན། ལཱན་ཡའེ་གླིང་ཕྲན་དུ་རྡུལ་མཚོན་སྙིགས་རོ་གསོག་ཉར་དང་འབྲེལ་བའི་ཐག་གཅོད་བརྒྱུད་རིམ་ཐད་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་སྙན་ཐོ་འདོན་དགོས་པར་ངས་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་ལ་རེ་སྐུལ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་ལ། རྡུལ་མཚོན་སྙིགས་རོའི་གནད་དོན་མཐའ་མའི་ཐག་གཅོད་མ་བྱུང་བའི་བར་དུ་ཡཱ་མའེ་རིགས་རྒྱུད་ལ་འོས་འཚམས་ཀྱི་གུན་གསབ་སྤྲོད་དགོས།

དེ་དང་མཉམ་དུ་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་སོ་སོའི་ངོས་འཛིན་དང་མིང་ཐོབ་ངོས་ལེན་བཅས་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་པའི་རྩ་དོན་འོག མ་འོངས་པར་ང་ཚོས་ཕྱི་ཟླ་ ༩ པའི་ཚེས ༣༠ ཉིན་གྱི་སྔོན་ལ། འབྲེལ་ཡོད་ཁྲིམས་སྒྲིག་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱིས་ཕིན་ཕུའུ་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་མིང་ཐོབ་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་ཁེ་དབང་དང་གོ་གནས་འཐོབ་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

ད་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ པའི་ཚེས་ ༡ ཉིན། ང་ཚོས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ས་ཁོངས་གཏན་འབེབ་དང་ཡོངས་བསྒྲགས་མགོ་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་བཞིན། ང་ཚོས་ད་ལྟ་ནས་ཚོ་ཁག་སྤྱི་ཁྲིམས་མི་སྣའི་ལམ་ལུགས་སྐུལ་འདེད་བྱེད་བཞིན་པའི་སྒང་ཡིན། མ་འོངས་པར་གདོད་མའི་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་གི་ཕུགས་འདུན་གོམ་གང་མདུན་སྤོས་ཀྱིས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ང་ཚོས་ལས་དོན་ལག་བསྟར་བྱེད་ཤུགས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱིས་ཆེས་དོ་སྣང་བྱེད་བཞིན་པའི་ <<གདོད་མའི་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས>> དང་། <<གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ས་ཆ་དང་མཚོ་ཁུལ་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས།>> <<གདོད་མའི་མི་རིགས་སྐད་ཡིག་འཕེལ་རྒྱས་བཅའ་ཁྲིམས།>> སོགས་ཁྲིམས་གཞི་ཁག་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཚོགས་ལ་ཕུལ་ཏེ་མ་འོངས་པར་གྲོས་ཞིབ་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

དེ་རིང་ཕྱི་དྲོ་ང་ཚོས་རྒྱལ་ཡོངས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ལས་དོན་ཚོགས་འདུ་བསྐང་རྒྱུ་ཡིན། ཚོགས་འདུའི་ཐོག་སྲིད་གཞུང་གིས་སྲིད་ཇུས་མང་པོ་ཞིག་གསལ་བཤད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།  རྗེས་ཕྱོགས་ལོ་རེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ པའི་ཚེས་ ༡ ཉིན་སྲིད་འཛིན་ལྷན་ཁང་གི་ངོས་ནས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བདེན་དོན་དང་དག་འབུལ་བཟོད་གསོལ་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་གནས་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་ལ་སྙན་སེང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་དངོས་འབེབ་བྱས་ཏེ། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བདེན་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་མ་ཟད། གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་རྨང་གཞི་འཛུགས་རྒྱུ་བཅས་ནི། སྲིད་གཞུང་གི་གདོད་མའི་མི་རིགས་སྲིད་ཇུས་ཐད་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ཆེན་པོ་གསུམ་ཡིན།

འདིར་བཞུགས་ལྷན་རྒྱས་དང་། བརྙན་འཕྲིན་དང་དྲ་ལམ་ནས་བརྒྱུད་བསྒྲགས་ལ་གསན་གཟིགས་གནང་བཞིན་པའི་སྤུན་གྲོགས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་ནས་ལྟ་སྐུལ་དཔང་མི་གནང་རྒྱུར་ངས་གདན་ཞུ་བྱས་པ་ཡིན། ཚང་མའི་ངོས་ནས་ལས་དོན་ལ་ལྟ་སྐུལ་ཡོང་ཆེད་གདན་ཞུ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་ལས་ཡིག་ཆ་ཙམ་བློ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་ཆེད་མིན། མི་རིགས་སྤུན་གྲོགས་ཚང་མས་གང་ནུས་ཀྱིས་སྐུལ་འདེད་དང་མཛུབ་སྟོན་གནང་སྟེ། སྲིད་གཞུང་གི་ཁས་ལེན་དམ་བཅའ་རྣམས་ལག་བསྟར་དང་། འདས་ཟིན་པའི་ནོར་འཁྲུལ་དག་དངོས་སུ་ལེགས་བཅོས་ཡོང་ཐུབ་པ་གནང་རོགས།

གདོད་མའི་མི་རིགས་གྲོགས་པོ་རྣམས་ལ་ངས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། ཁྱེད་ཅག་གིས་རྒྱལ་ཁབ་འདིའི་མི་ཚང་མར་རང་ཉིད་ཀྱི་རྐང་འོག་གི་ས་གཞི་དང་གནའ་རབས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་མཐའ་དག་གསལ་འདེབས་གནང་བ་དེར་གཞན་གྱིས་ཚབ་མཚོན་བྲལ་བའི་རིན་ཐང་ལྡན་ཡོད། རིན་ཐང་དེ་དག་ལ་བརྩི་འཇོག་ཐོབ་དགོས་ངེས་ཤིག་རེད།

མ་འོངས་པར་ང་ཚོས་སྲིད་ཇུས་ཁག་སྐུལ་འདེད་བརྒྱུད་དེ་གདོད་མའི་རིགས་ཀྱི་མི་རབས་རྗེས་མ་དང་། མི་རབས་རིམ་བརྒྱུད་ཀྱི་གདོད་མའི་མི་རིགས། དེ་བཞིན། འབྱུང་འགྱུར་ཐེ་ཝན་ས་གཞིའི་སྟེང་གི་རིགས་སོ་སོ་ཚང་མས་དུས་ནམ་ཡང་རང་གི་ཕ་སྐད་བོར་བརླག་ཏུ་འགྲོ་མི་སྲིད་ལ། སོ་སོའི་ངོ་བོ་དྲན་བརྗེད་དུ་འགྲོ་མི་སྲིད། སོ་སོའི་རིག་གཞུང་གོམས་སྲོལ་དང་ཡ་བྲལ་དུ་དེ་བས་ཀྱང་འགྲོ་མི་སྲིད་ལ། རང་ཉིད་ཀྱི་ཕ་ས་ནས་མུ་མཐུད་འཁྱམ་ཉུལ་གྱི་འཚོ་བ་ནམ་ཡང་མྱོང་མི་སྲིད་དོ།

སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མཉམ་རུབ་འབད་བརྩོན་གནང་སྟེ། ང་ཚོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་ས་ཆ་མཁྱེན་རྟོགས་དང་། ང་ཚོའི་རིགས་མི་འདྲ་བའི་ཚོ་ཁག་རིགས་རྒྱུད་སོ་སོའི་རིག་གཞུང་རྣམས་མཁྱེན་རྟོགས་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ། དེ་བཞིན། ཞི་འགྲིག་གི་ཕྱོགས་སུ་མདུན་བསྐྱོད་དང་། ཐུན་མོང་འཚོ་སྡོད་དང་ཐུན་མོང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་མདུན་བསྐྱོད། ཐེ་ཝན་གྱི་འབྱུང་འགྱུར་གསར་བའི་ཕྱོགས་སུ་མདུན་བསྐྱོད་ཡོང་བར་ངས་རེ་སྐུལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད།

དེ་རིང་གི་གོ་སྐབས་འདི་བརྒྱུད་ནས་ཚང་མས་མཉམ་གཅིག་ཏུ་དྲང་བདེན་སྐྱོང་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་དང་། རིག་གནས་སྣ་མང་དང་འདྲ་མཉམ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་འཛུགས་བསྐྲུན་གནང་རྒྱུར། ངས་སྙིང་ཁོང་རུས་པའི་གཏིང་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་ཚང་མར་རེ་སྐུལ་ཞུས་པ་ཡིན།

ལྷན་རྒྱས་ཚང་མར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།

བསྒྱུར་མཆན།

རི་སྤུན་མི་རིགས། (山胞) དབྱིན་སྐད་དུ་ Indigenous Taiwanese ཅེས་འབོད་ལ། གདོད་མ་ནས་ཐེ་ཝན་གླིང་ཕྲན་དུ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་བཞིན་པའི་ལྷོ་གླིང་མི་རིགས་ (南岛民族) ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ལ། ཁོང་ཚོ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་རྒྱ་མི་གནས་སྤོ་མ་བྱས་པའི་སྔོན་ནས་ཐེ་ཝན་དུ་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད།

ཀྲེང་ཁྲེང་ཀོང་། （郑成功）ཕྱི་ལོ་ ༡༦༦༢ ལོར་ཐེ་ཝན་གླིང་ཕྲན་དུ་བཙན་འཛུལ་བྱ་མཁན་གྱི་རྒྱ་རིགས་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་ལ། རྒྱ་ནག་མེན་རྒྱལ་རབས་རྩ་འཐོར་ཏུ་ཕྱིན་རྗེས་རྒྱ་ནག་ལྷོ་ཕྱོགས་ས་ཁུལ་ཏུ་བཙུགས་པའི་སྲིད་དབང་ཞིག་གི་དཔོན་རིགས་ཅིག

ལིས་ཧྥན་སྲིད་ཇུས། （理番政策）ཕྱི་ལོ་ ༡༨༩༥ ནས་ ༡༩༤༥ བར་ལ་ཉི་ཧོང་གིས་ཐེ་ཝན་ལ་དབང་བསྒྱུར་སྐབས། ཐེ་ཝན་གྱི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་དང་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་བསྡུས་མིང་།

རྒྱལ་བྲན་སྲིད་ཇུས། （皇民化政策）འཛམ་གླིང་འཁྲུག་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་ཉི་ཧོང་གིས་དབང་བསྒྱུར་འོག་ཡོད་པའི་མི་སེར་སྤེལ་བའི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་སྤེལ་བའི་མི་རིགས་གཞན་བསྒྱུར་གྱི་སྲིད་ཇུས་ལ་ཟེར།

ཕིན་ཕུའུ། (平埔族) ཐེ་ཝན་གྱི་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་ཏུ་གནས་པའི་གདོད་མའི་རིགས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་སྐོར་ཞིག་གི་སྤྱི་མིང་། མི་གྲངས་འབུམ་གཉིས་ཡས་མས་ཤིག་ཡོད།

ཡཱ་མའེ། (雅美族) ཡྰ་མའེ་མི་རིགས་ནི་ད་ལྟའི་ཐེ་ཝན་གྱི་ཤར་ལྷོའི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་སྟེང་གི་ལྰན་ཡུའུ་གླིང་ཕྲན་ཐོག་ཏུ་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་ལ། གྲོང་སྡེ་བཞི་དང་ཚོ་ཁག་དྲུག་གིས་གྲུབ་ཅིང་། མི་གྲངས་ ༤༩༠༠ལྷག་ཡོད།

ལཱན་ཡུའུ། (兰屿) ཐེ་ཝན་གྱི་ཤར་ལྷོའི་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་སྟེང་གི་གླིང་ཕྲན་ཞིག

ཐའེ་ཡཱ། (泰雅族) ཐེ་ཝན་དབུས་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ཏུ་གནས་པའི་གདོད་མའི་རིགས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་ཅིག ཐེ་ཝན་གྱི་གདོད་མའི་རིགས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་ཆེ་གྲས་གསུམ་པ་སྟེ། མི་གྲངས་ཁྲི་དགུ་ཙམ་ཡོད།

མ་ཡིག་གི་འབྲེལ་ཐག http://cn.nytimes.com/china/20160801/tsai-apology-full-text/