བོད་ནང་བཙན་རྒྱལ་བའི་ཆབ་སྲིད་རྩེད་མོ་ཞེས་པའི་དབྱིན་དེབ་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད།

བོད་ནང་བཙན་རྒྱལ་བའི་ཆབ་སྲིད་རྩེད་མོ་ཞེས་པའི་དབྱིན་དེབ་རྩོམ་པ་པོ་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་ཚབ་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་དྷི་ལི་པ་སིངྷ་ལགས་ཀྱིས་ལོ་རྒྱུས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་ཐོག་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཚེ་རྒྱ་གར་མི་མང་ལ་ཕན་ཐོགས་འབྱུང་ངེས་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་སོང་།

དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠ པའི་ཐོག་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་གོ་སྒྲིག་འོག ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཚོགས་ཁང་ནང་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་ཚབ་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་དྷི་ལི་པ་སིངྷ་(Dilip Sinha) ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་བོད་ནང་བཙན་རྒྱལ་བའི་ཆབ་སྲིད་རྩེད་མོ་(Imperial games in Tibet)ཞེས་པའི་དབྱིན་དེབ་དེའི་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད་ཅིག་གནང་སོང་།

འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ལ་དེབ་དེ་འབྲི་དགོས་དོན་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་སྐོར་དྲིས་པར་ཁོང་གིས། རྒྱ་གར་གྱི་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་སྐོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནད་དོན་ཐོག་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ང་ཚོས་བགྲོ་གླེང་བྱས་ཡོད་པ་བཞིན་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཡང་ལྷག་བསྡད་ཡོད། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༠ ནང་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཁུལ་ཧ་ཅང་ཞི་བདེའི་མཐའ་མཚམས་ཤིག་ཡིན་ཡང་། གློ་བུར་དུ་རྒྱ་གར་མཐའ་མཚམས་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་བ་རེད། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནས་བོད་དང་རྒྱ་གར་གཉིས་རིག་གཞུང་གི་ཐོག་ནས་འབྲེལ་ལམ་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། ད་ལྟ་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་རྙོག་གླེང་གནད་དོན་རྒྱུན་མཐུད་ནས་འབྱུང་གི་ཡོད་སྟབས། ལོ་རྒྱུས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་ཐོག་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཚེ་རྒྱ་གར་མི་མང་ལ་ཕན་ཐོགས་འབྱུང་ངེས་རེད། ཅེས་བརྗོད་སོང་།

ཡང་འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ལ་བོད་དེ་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནས་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་དྲིས་པར་ཁོང་གིས། མན་ཇུས་སྲིད་དབང་འཛིན་སྐབས་བོད་ནི་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་རེད། དེའི་རྗེས་སུ་བོད་ནང་སོག་པོའི་དབང་ཤུགས་བསླེབས་པ་རེད། མན་ཇུའི་སྲིད་དབང་མཇུག་རྫོགས་རྗེས་ཀྱང་བོད་ནི་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་རེད། ཡིན་ནའང་། དབྱིན་ཇི་གཞུང་གིས་བོད་དེ་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་མེད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་ལ་མིང་ཙམ་གྱི་བདག་དབང་ཡོད་པ་(Suzerainty of China)ཞིག་ཡིན་སྐོར་བཤད་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ཆབ་སྲིད་དེ་གཞིར་བཟུང་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་བརྗོད་སོང་།

ཐེངས་འདིའི་གཏམ་བཤད་ཀྱི་གལ་གནད་སྐོར་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་གཞོན་པ་འཛམ་ལྷ་བསྟན་པ་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་འདི་གའི་གསར་འགོད་པར། དེ་རིང་གནང་བའི་གཏམ་བཤད་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། སྐུ་ཞབས་ཞབས་དྷི་ལི་པ་སིངྷ་ལགས་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་ཚབ་ཟུར་པ་རེད། དེ་ཡང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ནང་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་ཚབ་གནང་མྱོང་མཁན་ཞིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་བོད་ནང་གི་བཙན་རྒྱལ་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྩེད་མོ་ཞེས་པའི་དེབ་འདི་བྲིས་ཡོད། དེའི་ནང་ཕྱི་ལོ་ ༡༧༠༠ ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩེད་མོ་རྩེ་སྟངས་དང་དེའི་ཤུགས་རྐྱེན་སྐོར་བྲིས་ཡོད་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དེབ་འདི་རྒྱ་གར་བ་ཞིག་དང་གཞུང་ཞབས་ཟུར་པ་ཞིག་གིས་བྲིས་པ་ཡིན་པས་དོ་སྣང་མང་པོ་ཡོང་གི་ཡོད་པར་བརྟེན། ང་ཚོས་གོ་སྐབས་འདི་བཟུང་སྟེ་ཁོང་གི་ཕྱག་དེབ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེབ་འདི་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་གར་ནང་ལོགས་སུ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གནས་བབ་དང་བོད་དོན་ཁྱབ་སྤེལ་ཆེ་རུ་འགྲོ་བའི་ཁེ་ཕན་ཡོང་གི་རེད། ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་།

དེབ་དེའི་གལ་གནད་སྐོར་ལ་ཁོང་གིས། བོད་རང་བཙན་མ་ཤོར་བའི་བར་དུ་ཨུ་རུ་སུ་དང་དབྱིན་ཇི་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཐོག་རྩེད་མོ་ཇི་ལྟར་རྩེས་པ་དང་། བོད་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་གང་གི་ཕྱོགས་སུའང་མེད་པའི་བར་ནས་ཇི་ལྟར་ལྷག་པའི་སྐོར། འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་རང་བཙན་ཐོབ་པའི་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་རང་བཙན་ཇི་ལྟར་ཤོར་བའི་ཕྱི་ནང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་སྐོར་བཤད་ཡོད་ཅིང་། དམིགས་བསལ་ཕྱི་རྐྱེན་ཐད་གཙོ་བོ་ཅི་ཞིག་བྱུང་ཡོད་མེད་སྐོར་བྲིས་འདུག ཁོང་གི་དེབ་ཀྱི་མཇུག་ཏུ་བཙན་བྱོལ་ནང་གི་བོད་མི་ཚོས་བོད་དོན་ཐོག་བློ་སྤོབས་ཆེན་པོ་བྱ་དགོས་པ་དང་། ཨ་རི་དང་རྒྱ་གར་གཉིས་ཀྱིས་གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་ནས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པར་གསལ་ཁ་བཟོ་དགོས་པ་བསྟན་ཡོད། དེས་རྒྱ་གར་གཞུང་ཕྱོགས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་འགྲོ་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་།

གསར་འགོད་པ། བྱམས་པ་ཚེ་རིང་།

རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན། པདྨ་མཚོ།