ཇོ་ནང་དང་སོག་པོའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ།

བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེ།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༨ ཉིན། བོད་སོག་གཉིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོའི་ཁྲོད། སོག་པོ་ཁལ་ཁ་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་དེའི་སའི་ཆ་ཤས། ཁལ་ཁ་གཡོན་རུ་ཞེས་གྲགས་པ། རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་དང་། དེའི་དེ་མ་ཐག་པའི་ཡང་སྤྲུལ་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་ཐུན་མིན་གདུལ་ཞིང་གི་དུམ་བུ། དེང་སང་རྡོར་ནོད་མངའ་སྡེ་(Dornod province)ཁལ་ཁ་རྫོང་(Khalkh Gol)གི་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་(Statue of Janraisag/Avalokitesvara Buddha)བྱིན་ཅན་དེ་དང་། ཆོས་དཔལ་སན་(Choibalsan)རྫོང་དུ་ཡོད་པའི་ཇོ་ནང་བླ་རི་(Jonon Uwl)ཞེས་གྲགས་པ་གཉིས་ལ་གནས་མཇལ་དང་། ཞིབ་མཇུག་བྱེད་སླད་ལམ་ལ་བུད།

སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་དེ་ནི་རྡོར་ནོད་མངའ་སྡེའི་ཁལ་ཁ་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་སྤྱི་ལེ་ ༣༥ མཚམས་ཏེ། ཤར་ཕྱོགས་ནས་ལྷུང་ལྷུང་དུ་བཞུར་བའི་ཁལ་ཁ་གཙང་བོའི་(Khalkh Gol or River)འགྲམ་རྒྱུད་དུ་ཡོད་ཅིང་། སོག་པོ་དང་རྒྱ་ནག་གི་ས་མཚམས་སུ་ཁེལ་འདུག

སྤྱིར་བཏང་སོག་པོའི་ཤར་ཕྱོགས་དང་། དེའི་ནང་ནས་ཀྱང་རྡོར་ནོད་མངའ་སྡེའི་ས་ཆ་བརྒྱ་ཆའི་བདུན་ཅུ་སྤངས་ཐང་འབའ་ཞིག་ཡིན་ཅིང་། རི་བྲག་ནགས་གསུམ་ཡེ་མེད་པས་ཡོངས་གྲགས་སུ་སོག་པོའི་རྩྭ་ཐང་ཆེན་མོ་ཟེར་བའི་མཚན་གཞི་ཡང་འདི་ཡིན་འདུག

དེ་ལྟར་གཡུ་ཡི་མེ་ལོང་ཕྱིས་པ་ལྟ་བུའི་སྤངས་ལྗོངས་ཉམས་དགའ་བ་ཞིག་གི་དཀྱིལ་དུ། གླང་ཆེན་གྱི་གཙུག་ཏོར་ལྟར་ཡར་ཅུང་ཟད་འཕར་བའི་ས་དབྱིབས་ཡིད་འཕྲོག་པ་ཞིག་གི་ངོས་སུ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་དེ་རྡོ་དཀར་འབུར་གཟུགས་སུ་བརྩིགས་ཏེ། བོད་ཀྱི་ཐང་གའི་དབྱིབས་སུ་བཞེངས་བསྐྲུན་བྱས་འདུག རྡོ་སྐུ་དེའི་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ཁྲི་ ༣༠ དང་། ཞིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ཁྲི་ ༣༠ ཡོད་ཅིང་། མཐའ་སྐོར་དུ་རྡོའི་ར་བ་རིམ་པ་བཞི་བྱས་པའི་ཕྱི་མའི་ཟུར་བཞིར་མཆོད་རྟེན་བཞི་དང་། སྟེང་དུ་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མ་དཀར་མོ། སངས་རྒྱས་མར་མེ་མཛད། རྒྱལ་བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་། རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་བཅས་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་བཞིན་ལག་ཆེ་ཚད་རེ་དང་། མདུན་གཡས་གཡོན་དུ་དུར་ཁྲོད་བདག་པོ་དང་། མགོན་དཀར་ཕྱག་དྲུག་པ་གཉིས་སྲུང་མའི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་ཤིང་། གཞན་ཡང་ཚེ་དཔག་མེད་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་བཞིན་ལག་ཆེ་ཚད་དྲུག རྡོའི་ར་བ་ནང་མའི་མར་གཤམ་དུ་བསྟན་པའི་བདག་པོ་སངས་བཅོམ་ལྡན་འདས་དང་། ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་ཏེ་བསྡོམས། རྡོ་སྐུ་བཞིན་ལག་གི་རྣམ་པ་ཅན་ ༡༤ བཞུགས།

དེ་དག་གི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་གྱེན་དུ་སྤྱི་ཁྲི་ ༢༢༠.༩༧ དང་། འཕྲེད་དུ་སྤྱི་ཁྲི་ ༡༡༣.༦༣ ཡོད་པས། སོག་པོ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆེས་ཆེ་བའི་ནང་བའི་སྐུ་བརྙན་དེ་ཆགས་འདུག་ཅིང་། ལོ་རྒྱུས་ལྟར་ན། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༥༩ ལོར་ས་གནས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་ཐོག་ཏོག་ཁ་ཐུར་(B.Togtokhtur)ལགས་ཀྱི་བཀའ་དགོངས་ལྟར། ཁལ་ཁ་གཡོན་རུའི་དགེ་འདུན་པ་དང་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཞལ་འདེབས་བསྡུས། ཤིང་རྟ་འདྲེན་པའི་བ་གླང་ ༡༠༠༠ ལྷག་ལ་སུ་ཁ་དཔའ་ཐུལ་(Sukhbaatar)མངའ་སྡེ་ནས་ས་རྡོ་བཀལ་ཏེ། ལག་ཤེས་པ་ ༡༨༠ ཙམ་གྱིས་དཀའ་སྡུག་ལ་གདོང་ལེན་བྱས་ནས། ཕྱི་ལོ་ ༡༨༦༤ སྟེ་མི་ལོ་དྲུག་རིང་བཞེངས་བསྐྲུན་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པར་བྱས་ཤིང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥-༡༩༩༧ བར་ཉམས་གསོ་བྱས་འདུག

ད་ལྟའི་ཆར་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་དེའི་ཉེ་འཁོར་དུ་མཐའ་མཚམས་སྲུང་བའི་དམག་སྒར་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ལས་གཞན་ཅི་ཡང་མེད་ཅིང་། ཡོད་ཚད་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་གིས་ཡོངས་སུ་བརྒྱན་པས། དྲི་བཞོན་བུ་མོའི་འགྱུར་ཁུག་གི་ཁྲོད་ནས་ནད་བརྒྱ་སེལ་བའི་རྩྭ་སྨན་གྱི་དྲི་བསུང་དང་། ལྷུང་ལྷུང་དུ་འབབ་པའི་ཁལ་ཁ་གཙང་བོའི་བཞུར་སྒྲ། ཁེར་རྐྱང་གི་འཚོ་བས་སུན་པའི་འཇག་མའི་ཤུགས་གླུ། ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་འཚོ་བར་རོལ་བའི་ལྷ་བྱ་ཕུག་རོན་སྔོན་མོའི་ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་མགྲིན་སྒྲ་ཙམ་ལས། གོ་རྒྱུ་དང་རིག་རྒྱུ་ཅི་ཡང་མེད་པའི་དབེན་གནས་ཉམས་དགའ་བ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་འདུག

ངོ་མཚར་ཅན་གྱི་རྡོ་སྐུ་དེ་བཞེངས་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་ཁག་མདོར་བསྡུས་ན།

༡༽སོག་པོའི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་མན་ཇུ་དང་ས་མཚམས་སུ་ཁེལ་བའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་། དེའི་བདག་དབང་མཚོན་སླད།

༢༽དུས་རབས་ ༡༩ དུས་དཀྱིལ་ཙམ་དུ་སོག་པོའི་མི་མང་དང་། སྒོ་ཕྱུགས་ལ་ཚབ་ཆེའི་གོད་ཆགས་བྱུང་སྐབས། སྤོབས་པ་དང་ཡིད་ཆེས་མཚོན་སླད།

༣༽ནམ་རྒྱུན་སོག་པོའི་དད་ལྡན་པ་རྣམས་བོད་དང་། རྒྱ་གར་སོགས་སུ་ནང་པའི་གནས་ཆེན་ཁག་ལ་མཇལ་སྐོར་དུ་འགྲོ་སྐབས། རྒྱུ་ཚེགས་དུསགསུམ་མང་པོ་གཏོང་དགོས་པས། ཕྱིན་ཆད་དེ་ལས་ལྡོག་ཏེ་ས་གནས་རང་དུ་གནས་སྐོར་བྱས་ན་ཆོག་པའི་དམིགས་ཚད་བཟུང་བ་གསུམ་གཙོ་བོ་ཡིན་འདུག

ངོ་སྤྲོད་ལྟར་ན། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཕྱག་བརྒྱད་པ་ཞེས་པ་ཙམ་ལས་གསལ་ཁ་ཆེར་མི་འདུག་མོད། ཞིབ་པར་དཔྱད་ན། རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་མཛད་པའི་སྒྲུབ་ཐབས་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས་སུ་གསལ་བའི་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་འཇིགས་པ་བརྒྱད་སྐྱོབ། ཤཱཀྱ་རཀྵི་ཏའི་མན་ངག་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ། རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜི་ཏ་པུརྞ་བཛྲ་སྟེ་གང་བའི་རྡོ་རྗེའི་ཞལ་སྔ་ནས་དངོས་སུ་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་གསན་པ་དེ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། ཡི་དམ་རྒྱ་མཚོའི་སྒྲུབ་ཐབས་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས་1ལས། “འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དཀར་པོ་འོད་དཔག་མེད་ཀྱིས་དབུ་རྒྱན་ཅན། ཞལ་གཅིག་ཕྱག་བརྒྱད་ཀྱི་གཡས་བཞི་ན། སེང་གེ་གླང་ཆེན་དུག་སྦྲུལ་གཟའ། གཡོན་བཞི་ན། མེ་ཆུ་ལྕགས་སྒྲོག་མི་རྣམས་འཛིན་པ། ཞབས་གཡོན་བརྐྱང་བའི་གར་སྟབས་ཅན། དར་དང་རིན་པོ་ཆེས་བརྒྱན་པ།” ཞེས་དང་། དེའི་མཇུག་བྱང་དུ།

“ཀུན་ལས་ངོ་མཚར་རྨད་བྱུང་སྐུ།།

འཇིགས་བརྒྱད་སྐྱོབ་པ་རབ་དགའི་གནས།།

རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེས།།

བླ་མའི་གསུང་ལས་གསལ་བར་ཐོས།།

པཎྜི་ཏ་གང་བའི་རྡོ་རྗེའི་གསུང་ལས་བྱུང་བ། ཤཱཀྱ་རཀྵི་ཏའི་མན་ངག་སྤྱན་རས་གཟིགས་འཇིགས་པ་བརྒྱད་སྐྱོབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཐབས་ཀྱི་ལེ་ཚན་ནོ།།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།།

བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ལྷ་ཚོགས་ཁྲོད་སྤྱན་རས་གཟིགས་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་ནས། དམིགས་སུ་བཀར་ཏེ་རྗེ་བཙུན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་རྒྱ་གར་པཎྚི་ཏ་པིརྞ་བཛྲ་ལས་དངོས་སུ་གསན་པའི་གདམས་པ་ཁྱད་པར་ཅན། སྤྱན་རས་གཟིགས་འཇིགས་པ་བརྒྱད་སྐྱོབས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་བཞེངས་པ་དེ་ལ་ཡང་རྒྱུ་མཚན་དང་དགོས་པ་དམིགས་བསལ་ཞིག་ཡོད་པ་བཤད་ཅི་དགོས།

དེ་གའི་ས་གནས་མི་མང་གིས་བཤད་སྲོལ་ལྟར་ན། སོག་པོའི་དད་ལྡན་མི་མང་རྣམས་ལོ་རེ་བཞིན་བོད་དང་རྒྱ་གར་དུ་གནས་མཇལ་ལ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ལ། གཙོ་བོ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་། དབུས་གཙང་གི་དགོན་སྡེ་ཁག མངའ་རིས་གངས་དཀར་ཏི་སེ་སོགས་ལ་གནས་མཇལ་དུ་འགྲོ་སྲོལ་ཡོད། བོད་དང་རྒྱ་གར་དུ་གནས་མཇལ་ལ་འགྲོ་དགོས་ན། རྒྱུ་ཚེགས་དུས་ཚོད་གང་གི་ཆ་ནས་ལས་སླ་བོ་མེད་པས། གནས་ཆེན་དེ་དག་གི་ཚབ་ཏུ་ས་གནས་རང་ལ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་འདི་བཞེངས་བསྐྲུན་བྱས་པ་ཡིན་ཅིང་། དེ་ནས་བཟུང་ས་གནས་དད་ལྡན་མི་མང་གིས་རྒྱུན་ལྡན་དུ་ཕྱག་མཆོག་སོགས་བྱེད་བཞིན་འདུག

ཇོ་ནང་བླ་རི་ཞེས་གྲགས་པ་དེ་ནི། རྡོར་ནོད་མངའ་སྡེ་ཆོས་དཔལ་སན་གྲོང་ཁྱེར་ནས་སྤྱི་ལེ་ ༦༠ ཙམ་གྱི་སར་ཆགས་པའི་ཆོས་དཔལ་སན་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གི་ནུབ་བྱང་ཕྱོགས་སུ་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་གྱི་སར་ཡོད་ཅིང་། དེང་སང་ཡང་སོག་སྐད་དུ་ཇོ་ནང་རི་བོ་(Jonon Uwl)ཟེར་གྱིན་འདུག རི་དབྱིབས་རྒྱལ་པོ་རོལ་སྟབས་ཀྱིས་བཞུགས་པ་ལྟ་བུ་ལ། གཡས་གཡོན་གཉིས་སུ་ཡང་རི་འབུར་དེ་ལས་ཆུང་བ་འགའ་ཕྲེང་སྒྲིག་གི་ཚུལ་དུ་ཡོད་པ་ནི། རྒྱལ་བློན་བཞུགས་གྲལ་འཚོགས་པ་དང་ཀུན་ནས་མཚུངས་ཤིང་། གནམ་སྔོན་དུམ་བུ་ཆད་འདྲའི་མཚོ་ཆུང་ཡིད་དུ་འོང་བ་ཞིག་མདུན་ཕྱོགས་སུ་ལྡེམ་མེར་འཁྱིལ་བ་ནི། སྲིད་པ་རྒན་པོས་བསམ་བཞིན་བཤམས་པའི་མཆོད་པའི་ཡོན་ཆབ་ཤིག་དང་གཉིས་སུ་མེད།

ཆོས་དཔལ་སན་རྫོང་གྲོང་བརྡལ་དུ་རིག་གནས་ལྟེ་བ་(Culture Center)ཟེར་བ་ཆོས་དཔལ་སན་གྱི་ཕོ་བྲང་རྙིང་བ་དེང་སང་བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་བསྒྱུར་ཡོད་པ་དེའི་ནང་དུ་ཇོ་ནང་ཞྭ་མོ་ཟེར་བ་ཞིག་ཡོད་སྐད་ཐོས་མོད། སྟབས་མ་ལེགས་པ་ཞིག་ལ། ཉིན་དེར་བཤམས་སྟོན་བདག་གཉེར་བས་ལྡེ་མིག་ཁྱེར་ནས་ཡུལ་གཞན་དུ་ཕྱིན་སོང་བས་དེར་མཇལ་བསྐལ་མ་བྱུང་སྟབས། བཤམས་སྟོན་ཁང་དེའི་མ་བྱན་བུད་མེད་ཅིག་ཡོད་པ་དེར་གློག་འཕྲིན་སྤྲད་ནས་རྗེས་སུ་ཞྭ་མོ་དེ་དཔར་ཞིག་བཏབ་ནས་མཁོ་སྤྲོད་གནང་རྒྱུའི་རེ་བསྐུལ་ཞུས་ཏེ་ཕྱིར་ཆོས་དཔལ་སན་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཆས།

མཚམས་འདིར་སྔར་ནས་ཞིབ་མཇུག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པའི་ཐ་སྙད། ཁལ་ཁ་གཡོན་རུ་དང་། ཇོ་ནང་། པེའི་སི། ཇོ་ནང་བླ་རི་ཟེར་བ་སོགས་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་ན། སྤྱིར་བཏང་སོག་པོའམ་ཆེན་པོ་ཧོར་གྱི་ཡུལ་ལ་མཚོན་ན། སུམ་པའི་ཆོས་འབྱུང་དུ།

“གཡོན་རུ་གསུམ་ནི། ཆ་ཧར། ཧལ་ཧ། ཨུར་ཧན་ཟེར། དུས་ཕྱིས་མོང་གོལ་དང༌། ཧལ་ཧ། ཨོའི་ལོད་གསུམ་དུ་འབྱེད། དེ་ལས་མོང་གོལ་ཚོ་ཆེན་བཞི་བཅུ་ཟེར་བ་གོང་སྨྲོས་ལྟར་ཚོགས་འདུས་དྲུག་ཏུ་འདུས་པ་ནི། རྨ་ཆུའི་ཕུག་གི་ཨོར་ཏུ་སུའི་ས་ཆ་ཨེ་ཁེ་ཇོ་བོ་ན་ཝང་དང༌། ཧད་གིན། འོ་ཐོག ཏ་ལང༌། ཨ་ཤང༌། ཇོན་གར་དྲུག མཁར་སྔོན་པོའི་རྒྱབ་ཀྱི་ཨུ་ལན་ཆབ་ན། དུར་བེད། ཁུའུ་ཁེད། ཆོས་ཁུར། ཧལ་ཧ། ཨུ་རང་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་སྟེ་དྲུག ཇོའུ་སའོ་ཏིའན། པཱ་རིན། ཨོང་ཉོད། ནའི་མན། ཨོའུ་ཧན། ཇ་རོང༌། ཁེ་ཤིག་ཐན། ཨ་རུ་ཧོར་ཆིན་དང་བདུན། ཞི་ལེའི་ན་གེལ་ན། ཨ་པ་གྭ སོ་ཉིད། ཨོང་ཉོད། ཧུའི་ཆིང་ཧན་ཆེན་དང་ལྔ། ཡོ་སོག་ཐུན། ཐུ་མེད་ཇ་ལིང༌། ཧོར་ལོས། ཧ་ཆོ་ཧོར། ཨ་པ་ག་ནར། ཧོར་ཆེན་དང་དྲུག ཇེ་རེའི་མུ་ན། ཧོར་ཆེན་ཚོ་བཅུ། ཨུ་ཅུ་མུ་ཇིའོ། ཧལ་ཧ་ལ་ཚོ་བདུན་ཡོད་ཀྱང༌། གཡས་རུ་ཇ་སག་ཐུ་ཧན། དབུས་རུ་ཐུ་ཞེའི་ཐུ། གཡོན་རུ་ཆེ་ཆེན་ཧན་གྱི་ཤོག་ཁ་གསུམ་དུ་འདུའོ།།” ཞེས་མང་པོ་ཞིག་བཤད་འདུག་མོད།

སྤྱིར་ཁལ་ཁ་ལ་ཚོ་བ་བདུན་དང་། ཚོ་ཆེན་བཞི། གཡས་རུ། གཡོན་རུ། དབུས་རུ་ཟེར་བ་སོགས་མང་དུ་ཡོད་ལ། ཁལ་ཁ་ཞེས་པའི་ཁྱད་ཚད་ཀྱིས་ཧ་ལམ་སོག་པའི་ས་ཆའི་བརྒྱ་ཆའི་བདུན་ཅུ་ཙམ་ཟིན་པར་བཤད་ཀྱང་། དེང་དུས་ཀྱི་སོག་པོའི་གནས་སྟངས་སམ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༡ ལོའི་རྗེས་སུ་སོག་པོ་རྒྱལ་ཡོངས་མངའ་སྡེ་ ༢༡ ཏུ་བཅད་བགོས་བྱས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན། སོག་པོར་མངའ་སྡེ་ཉེར་གཅིག་ཡོད་པའི་ནང་གི་ཧེན་ཊིས།(Khentii)དང་། རྡོར་ནོད།(Dornod) སུ་ཁ་དཔའ་བྷ་ཐར།(Sukhbaatar) རྡོར་ནོད་སྒོབ་(Dorno-govi)བཅས་ཏེ་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་མངའ་སྡེ་ཆེན་པོ་འདི་བཞི་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུའི་ཕྱོགས་སུ་རྩི་བཞིན་འདུག དེ་བཞིན་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོའི་འཁྲུངས་ཡུལ་ཨོར་ཧང་ཁ་(Uvurkhangai)སོགས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་མངའ་སྡེ་ཁག་ཅིག་ཁལ་ཁ་གཡས་རུའི་ཕྱོགས་དང་། སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པའི་འཁྲུངས་ཡུལ་(Tov)ཏེ་རྒྱལ་ས་ཨུ་ལན་དཔའ་ཐུལ་ཆགས་ཡུལ་སོགས་འགའ་ཞིག་ཁལ་ཁ་དབུས་རུར་རྩི་བཞིན་ཡོད་པ་འདྲ།

གང་ལྟར་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་དང་། ཁོང་གི་དེ་མ་ཐག་པའི་ཡང་སྤྲུལ་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་བ་དན་དཀར་པོ་ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ་རྣམ་པར་གཡོས་ཏེ། སོག་ཤིང་སྒོ་ཅན་གྱི་ནང་བསྟན་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བདག་པོར་གྱུར་བས། ད་ལྟའི་ཆར་ཡང་སྐྱབས་མགོན་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཞེས་མཚན་ཉི་ཟླ་ལྟར་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་བོད་སོག་གཉིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ཏུ་གསལ་བ་ལྟར་ཡིན།

དེར་བརྟེན་ཇོ་ནང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་སོག་པོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཁྱབ་ཅུང་ཆེ་བའི་ཐ་སྙད་ཅིག་སྟེ། ཆོས་ལུགས་དང་། ས་མིང་། མི་མིང་། མགྲོན་ཁང་། ཐ་ན་བཅའ་དངོས་སོགས་ཀྱི་མིང་ལ་ཡང་ཇོ་ནང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ཐོགས་འདུག དཔེར་ན་ཚེ་མཆོག་གླིང་ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་(༡༧༡༣-༡༧༩༣)གྱིས་མཛད་པའི་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུ་ཇོ་ནང་པེའི་སི་བསོད་ནམས་དབང་རྒྱལ་རྡོ་རྗེའི་ཤོག་གི་བླ་མ་བི་ལིག་ཐུ་མཁན་པོ་ནོ་མོན་ཧན་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་དགེ་ལེགས་ཀྱི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས2། ཞེས་པའི་མཇུག་བྱང་དུ།

“ཁ་ཅེས་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུ་ཇོ་ནང་པེའི་སི་བསོད་ནམས་དབང་རྒྱལ་རྡོ་རྗེའི་ཤོག་གི་བླ་མ་བི་ལིག་ཐུ་མཁན་པོ་ནོ་མོན་ཧན་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་དགེ་ལེགས་ཀྱི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་དགོས་ཞེས་ཕྱག་མཛོད་ངག་དབང་བློ་འཕེལ་དང་། རབ་འབྱམས་པ་བྱམས་པ་དོན་གྲུབ་གཉིས་ཀྱིས་བསྐུལ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆོས་སྨྲ་བའི་བཙུན་པ་དགེ་སློང་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཚེ་མཆོག་བསམ་གཏན་གླིང་དུ་སྦྱར་བའོ།།” ཞེས་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུའི་ཇོ་ནང་པེའི་སི་བསོད་ནམས་དབང་རྒྱལ་རྡོ་རྗེའི་ཤོག་ཁའི་བླ་མ་བི་ལིག་ཐུ་མཁན་པོ་ནོ་མོན་ཧན་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་དགེ་ལེགས་ཀྱི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་མཛད་ཚུལ་དཔྱད་ན། དེ་དུས་སོག་པོའི་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུར་པེའི་སིའི་མཚན་གནས་ཡོད་པའི་ཇོ་ནང་པའི་བླ་ཆེན་ནམ་མི་ཆེན་དང་། སྡེ་ཤོག་ཡོད་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ལ།

ད་དུང་དབྱངས་ཅན་དགའ་བའི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད་པའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སྐལ་བཟང་མགུལ་རྒྱན་གྱི་པར་བྱང་སྨོན་ཚིག་3ཏུ་ཡང་། “ཅེས་པ་འདི་ནི་ཁལ་ཁ་ཇོ་ནང་པེ་སིའི་ཤོག་དད་བརྩོན་རྣམ་དཔྱོད་མཆོག་ཏུ་ཡངས་པ་དགེ་སློང་ངག་དབང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་ཆོས་སྦྱིན་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བའི་ལྷག་བསམ་གྱིས་རྒྱུ་རྐྱེན་སྦྱར་ཏེ་པར་དུ་བསྒྲུབས་” ཞེས་པ་སོགས་ལ་གཞིགས་ན་ཡང་། ཁལ་ཁ་གཡོན་རུའི་ཕྱོགས་སུ་དམིགས་བསལ་ཇོ་ནང་བསྟན་པ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྐབས་དེར་ཇོ་ནང་པེའི་སིའི་ཤོག་ཁར་དགེ་སློང་ངག་དབང་བསྟན་འཛིན་ཞུ་བ་སོགས་བཞུགས་ཡོད་པ་ཡང་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ།

དེ་བས་ཀྱང་ད་ཐེངས་རང་ཉིད་དངོས་སུ་ས་གནས་རང་དུ་ཕྱིན་ནས་དེ་གའི་གཉུགས་གནས་ཀྱི་མི་ཞིག་དང་མཉམ་དུ་སྐད་སྒྱུར་བརྒྱུད་ཁ་བརྡ་བྱས་ཚེ། ཁོང་གིས། “ངས་ཤེས་ཚོད་ལྟར་ན། ཇོ་ནང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱུད་པ་ཞིག་ལ་ཟེར་གྱིན་འདུག ཆོས་ལུགས་ཅི་ཡིན་མི་ཤེས། ཁག་ཅིག་གིས་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཛྙ་ན་བཛྲ་རེད་ཟེར་གྱིན་འདུག གང་ལྟར་དེའི་རྒྱུད་པ་དེང་སང་ཡང་འདི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད། སོག་པོའི་མི་མང་པོ་དང་། ལྷག་པར་དུ་འདི་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་ཕལ་ཆེ་བས་ཇོ་ནང་པེའི་སི་ཟེར་བ་ཤེས་ཀྱི་རེད་”ཟེར།

པེའི་སི་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་ལ་བོད་ཡིག་ཐོག་པེའི་སི་དང་། བེའི་སི་ཞེས་འབྲི་ཚུལ་གཉིས་འདུག གང་ལྟར་ཐ་སྙད་འདི་མཱན་ཇུའི་སྐད་ཀྱི་གོ་གནས་ཤིག་ཡིན་ལ། མན་ཇུའི་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་མགོ་ཁྲིད་བཞི་བའི་མཚན་གནས་ཤིག་ཡིན། པེའི་ཞེས་པའི་མཚན་གནས་དེ་ཐོག་མར་མན་ཇུའི་རྒྱལ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་སྲས་ཁོ་ནར་ཐོབ་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་། ཕྱི་ལོ ༡༦༣༦ ལོ་ནས་བཟུང་སོག་པོའི་རྒྱལ་རྒྱུད་རེ་ཟུང་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༦༩༡ ལོ་ནས་བཟུང་སོག་པོའི་ཁལ་ཁའི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་ལ་ཡང་ཐོབ་འདུག

དེ་ལྟར་ན་དུས་རབས་ ༡༧ སྨད་ཙམ་ལ་ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་སོག་ཡུལ་དུ་ཕེབས་ཤིང་། བསྟན་པ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བས་སོག་ཡུལ་སྟོད་སྨད་ཀུན་དང་། ཁྱད་པར་དུ་ཁལ་ཁའི་ཕྱོགས་སུ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞིང་། རིམ་གྱིས་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུར་ཇོ་ནང་ཤོག་ཁ་ཟེར་བའི་སྡེ་ཤོག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཆགས་པས། མཱན་ཇུ་གོང་མས་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུའི་ཇོ་ནང་སྡེ་ཤོག་གི་མགོ་འཛིན་ལ་པེའི་སིའི་གོ་གནས་སྤྲད་པ་ནས་བཟུང་། ཇོ་ནང་པེའི་སི་ཞེས་པའི་མཚན་གནས་ཏེ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཆགས་ཤིང་། དེ་ནས་བཟུང་ཇོ་ནང་སྡེ་ཤོག་དེ་ལ་ཡང་ཇོ་ནང་པེའི་སིའི་སྡེ་བའམ་ཤོག་ག་ཞེས་གྲགས།

བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་སོགས་སུ་ཡང་། “སོག་པོ་ཁལ་ཁའི་ཡུལ་ཡུལ་ཁ་བོང་དུ་ལོ་གྲངས་ཉི་ཤུའི་རིང་ལ་བསྟན་པ་སྤེལ་ཞིང་དགོན་པ་དུ་མ་བཏབ། ཇོ་ནང་པའི་ལུགས་ཉམས་གསོ་མཛད། སོག་ཡུལ་དུ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཞེས་སུ་གྲགས། རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ཤིང་ཁྱི་ལོར་འདས། དེའི་ཡང་སྤྲུལ་མོང་གོལ་རྒྱལ་པོ་ཐུ་ཤེ་ཐུ་ཧན་གྱི་སྲས་སུ་འཁྲུངས།” ཞེས་བཤད་པ་ཡང་དོན་ལ་གནས་སོ།།

དེ་བཞིན་མཁས་དབང་ཨ་ཁུ་དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་ཚང་གིས་ཀྱང་། དྲིས་ལན་ལི་དྭངས་རང་སྒྲ་4ལས། “ཀུ་ཤྲི་ཧན་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་སྲས་ཚེ་རིང་ཨེལ་དུ་ཆིའི་སྲས་མཁའ་འགྲོ་དང་། དར་རྒྱལ་བོ་ཤོག་ཐུ་གཉིས། དཔོན་དར་རྒྱལ་ནི་མཚོ་སྔོན་གཡས་རུའི་དཔོན་དུ་གྱུར་ཏེ། ཅོ་ནེ་ཡན་ཆད་ཀྱི་རོང་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་དང་རེབ་གོང་སྟོད་སྨད། རྔ་བ་རྭ་མདོ། ཟུང་ཆུའི་ས་ཚུན་ཆད་ལ་དབང་བསྒྱུར། དེའི་སྲས་འབྲིང་བ་ཝང་རྒྱལ་བོ་ཇུ་ནང་རེད། ཇོ་ནང་ཡང་ཟེར། ཁོང་གི་མཚན་ཡོངས་རྫོགས་བརྗོད་ན། ཏའི་ཚང་ཧོ་ཤུལ་ཆི་ཚེ་དབང་བསྟན་འཛིན་ཇི་ནང་ངམ་ཇོ་ནང་ཟེར།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ན། དུས་རབས་ ༡༧ ནང་ནས་བཟུང་སོག་ཡུལ་དུ་ཇོ་ནང་གྲུབ་མཐའ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་བས་རྐྱེན་གྱིས། ས་མིང་དང་། མི་མིང་སོགས་ལ་ཡང་ཇོ་ནང་ཞེས་ཐོགས་ས་མང་པོ་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་པོ་ཝང་འཇུ་ནང་ལ་ཇོ་ནང་ཞེས་འབོད་ཀྱང་། ཕྱིས་སུ་སྒྲ་འགྱུར་ནས་འཇུ་ནང་ཞེས་ཆགས་པ་གསལ་བོ་རེད།

ད་དུང་རྒྱལ་པོ་འཇུ་ནང་ནི་ཇོ་ནང་དང་དམིགས་བསལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མི་སྣ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཆགས་ཡོད། དེ་ཡང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསང་རྣམ་5ལས། “སྐྱེ་བ་འདིའི་འོག་ཏུ་བོད་ཡུལ་འདི་ཁར། སྡེ་དཔོན་སྟོབས་ལྡན་ཅིག་དང་། དགེ་བཤེས་འཕྲིན་ལས་ཅན་ཅིག་སྟེ་གཉིས་ཡོང་། དགེ་བཤེས་དེས་ད་ལྟའི་ཆོས་རྒྱུད་འདི་མི་འཛིན། སྡེ་དཔོན་དེས་ད་ལྟའི་ཆོས་རྒྱུད་འདི་དར་བར་བྱེད་པ་འདུག” ཅེས་གསུངས་པའི་དགེ་བཤེས་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་ངག་དབང་བརྩོན་འགྲུས་དང་། སྡེ་དཔོན་སྟོབས་ལྡན་རྒྱལ་པོ་ཇུ་ནང་ངམ་ཇོ་ནང་ཡིན་ཚུལ། རྒྱ་བོད་ཧོར་སོག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཉུང་ངུར་བརྗོད་པ་བྱིས་པ་འཇུག་པའི་འབབ་སྟེགས་6སུ། “རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས། ང་རང་ལ་སྤྲུལ་བ་སྔགས་པ་གཅིག རྒྱལ་པོ་གཅིག བླ་མ་གཅིག་བཅས་འབྱུང་། སྔགས་པ་དེས་ད་ལྟའི་ངེད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་འཛིན། ཕྱི་མ་གཉིས་ཀྱིས་མི་འཛིན་གསུངས་པས། སྔགས་པ་སྨིན་གྲོལ་གླིང་གཏེར་སྟོན་ཡིན་པར་གྲགས། རྒྱལ་པོ་ནི་དཔོན་འདི་ཉིད་ཡིན་ཞེས་འདུ་ཁང་རྙིང་པའི་ཐིག་འདེབས་དུས། ཀུན་མཁྱེན་གོང་མས་གསུངས་པ་རེད་ཅེས། ཀུན་མཁྱེན་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པས་སྒྲུབ་ཐབས་རིན་འབྱུང་གནང་དུས། འཁོར་གྱི་དབུས་སུ་གསུངས་པ་དངོས་སུ་ཐོས་སོ།།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ན། རྒྱལ་པོ་འཇུ་ནང་ངམ་ཇོ་ནང་ནི་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་སྤྲུལ་བ་ཡིན་པ་མ་ཟད། གོང་དུ་གསང་རྣམ་ལས། “སྡེ་དཔོན་དེས་ད་ལྟའི་ཆོས་རྒྱུད་འདི་དར་བར་བྱེད་པ་འདུག” ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། རྒྱལ་པོ་ཇོ་ནང་ཞེས་གྲགས་པ་ཡིན་པ་གདོན་མི་ཟའོ།།

དེའི་ཁར་ད་ཐེངས་ཡུལ་དངོས་སུ་ཕྱིན་ཏེ་ས་རྒྱུས་ཆུ་རྒྱུས་བླངས་ནས་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ཚེ་གསལ་བོར་ཤེས་པ་ནི། དུས་རབས་ ༡༧ ནང་ནས་བཟུང་སོག་ཡུལ་དུ་ཇོ་ནང་བསྟན་པ་ཆེས་ཆེར་དར་ས་དང་། ཇོ་ནང་གི་བླ་དཔོན་ཁག་ལ་ཇོ་ནང་པེའི་སིའི་གོ་གནས་ཐོབ་ས། ཇོ་ནང་པེའི་སིའི་མཚན་གནས་ཡོད་པའི་མི་སྣ་ཁག་གིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ཇོ་ནང་སྡེ་ཤོག་དེ་དག་གི་གནས་གཞི་གཙོ་བོ་ཁག་ནི། གོང་དུ་བཤད་པའི་མངའ་སྡེ་བཞི་བོ་ཡིན་ལ། དེའི་ནང་ནས་ཀྱང་གཙོ་བོ་རྡོར་ནོད་མངའ་སྡེ་དང་། དེ་བས་ཀྱང་མི་འཆུག་པའི་གཟེར་དུ་བཏབ་ན། དེང་སང་ཇོ་ནང་བླ་རི་ཡོད་ས་དེ་དང་། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྡོ་སྐུ་བཞུགས་སའི་ས་གནས་དེ་དག་ཡིན་པ་སྐད་གསེང་མཐོང་པོས་བཤད་ཐུབ་པོ།།

པེའི་སི་ཟེར་བའི་མཚན་གནས་དེ་གང་ཟག་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར་སྡེ་ཚོའམ་ཤོག་ཁ་ལ་ཡང་བཏག་ཡོད་པ་གོང་དུ་ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡིན་ལ། པེའི་སི་ཤོག་གའམ། སྡེ་ཚོ་ལ་ཆེ་ཆུང་གཉིས་སུ་བརྩི་སྲོལ་འདུག པེའི་སི་ཆེ་སོ་མོན་ལ་དུད་ཁྱིམ་ཆིག་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་དང་། པེའི་སི་ཆུང་སོ་མོན་ལ་དུད་ཁྱིམ་ཆིག་སྟོང་ཡོད་ཚུལ་རྨ་ལྷོ་སོག་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་སུ་7གསལ།

རྨ་ལྷོ་སོག་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་སུ་སོ་མོན་ཟེར་བ་ནི། དེང་དུས་སོག་པོའི་རྫོང་ཁག་རྣམས་ལ་སོམ་ Sum ཞེས་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ལ། སྔོན་དུས་སོག་པོའི་ཤོག་གའམ། སྡེ་ཚོ་ཁག་ལ་སོ་མོན་ཞེས་འབོད་སྲོལ་ཡོད་པ་དེ་གཞི་རྩར་བཟུང་ནས། ད་ལྟའི་ཆར་ཤོག་གའམ། སྡེ་ཚོ་དེ་རྣམས་རྫོང་ཁག་ ༣༣༡ དུ་བསྒྱུར་ཏེ། མངའ་སྡེ་ ༢༡ ཁོངས་སུ་བཅད་བགོས་བྱས་ཡོད་འདུག

སྤྱིར་བཏང་སོག་ཡུལ་དུ་ཇོ་ནང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་འདི་ཅུང་ཁྱབ་ཆེ་བ་མ་ཟད། རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་དང་། དེའི་དེ་མ་ཐག་པའི་ཡང་སྤྲུལ་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་གཉིས་ལ་ཆོས་ལུགས་དང་ཆོས་པའི་ས་མཚམས་མེད་པར་ཇོ་ནང་དང་། ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་ཞེས་འབོད་མཁན་ཡང་མང་པོ་འདུག

ཇོ་ནང་བླ་རི་ཟེར་བ་འདི་གང་ཟག་སུ་ཞིག་གི་བླ་རི་ཡིན་གསལ་བོར་བཤད་མི་ཐུབ་མོད། གཅིག་བྱས་ན་ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའམ། ཡང་ན་ཁོང་གི་ཡང་སྤྲུལ་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་རང་བྱུང་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེ། ཡང་གཅིག་བཤད་ན། མན་ཇུ་གོང་མས་ཇོ་ནང་པེའི་སིའི་མཚན་ཐོབ་བསྩལ་སའི་ཇོ་ནང་སྡེ་ཤོག་གི་མགོ་ཁྲིད་དམ། ཡང་ན་ཇོ་ནང་སྡེ་ཤོག་སྤྱིའི་བླ་རི་ཡང་ཡིན་སྲིད།

ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ནས་ཇོ་ནང་དང་སོག་པོའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཕྱོགས་ཙམ་བཤད་ན། པཎ་ཆེན་དཔལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་མཛད་པའི་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་འཁྲུངས་རབས་གསོལ་འདེབས། ཕུན་ཚོགས་སྐུ་གསུམ་མ་ཞེས་གྲགས་པ་དེ་སོག་པོའི་དགོན་པ་ཕལ་མོ་ཆེའི་གྲྭ་ཚང་གིས་ཚོགས་འདོན་གནང་བཞིན་འདུག་ཅིང་། སོག་པོའི་རྒྱལ་ས་རྙིང་པ་དང་། སོག་ཡུལ་གྱི་དགོན་པའི་ཐོག་མར་གྲགས་ཨེར་ཏེན་ཇོ་བོ་(Erdene Zuu Monastery)ཞུ་བའི་དགོན་པ་དེའི་འདུ་ཁང་གི་ཐོག་ཁར་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་ཏེ། པཎྚི་ཏ་འབར་བའི་གཙོ་བོ་ནས་རྗེ་བཙུན་པ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པའི་བར་གྱི་འཇིམ་སྐུ་དད་པའི་སྤུ་ལོང་གཡོ་བ་རྣམས་ད་ལྟའི་དུས་སུ་ཡང་བཞུགས་ཡོད།

དེ་བཞིན་སོག་པོའི་རྒྱལ་སར་ཡོད་པའི་རྗེ་བཙུན་དམ་པའི་ཕོ་བྲང་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་(Bogd khaan palace museum)སྟེ། སྐྱབས་མགོན་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བརྒྱད་པ་ཆེན་པོ་སོག་པོའི་རྒྱལ་པོར་གྱུར་རྗེས་ཀྱི་ཕོ་བྲང་གཙོ་བོ། དེང་སྐབས་བཤམ་སྟོན་དུ་བསྒྱུར་ཡོད་པ་དེའི་ནང་དུ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོས་ཕྱག་བཟོས་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་སོགས་དང་། རྒྱལ་པོ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཡབ་ཡུམ་གྱི་གཟིམ་ཁྲི་དང་། གཟིམ་གུར། སྐུ་ཆས། མན་ཇུ་གོང་མའི་ཕུལ་བའི་འཇའ་ས་སོགས་རིན་ཐང་གཞལ་མཐའ་བྲལ་བའི་གནའ་དངོས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་བཞུགས་པ་ལས། ཆེས་ཕུལ་དུ་གྱུར་བ་ནི་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོས་ཕྱག་བཟོས་མར་གྲགས་པའི་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་སྐུ་བརྙན་མཇལ་བ་ཙམ་གྱིས་དད་པའི་སྤུ་ལོང་གཡོ་ཞིང་། ཡིད་སེམས་དབང་མེད་དུ་འཕྲོག་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་རྒྱ་གར་པཎྚི་ཏའི་ཆ་བྱད་ཅན། ཕྱག་གཉིས་ཆོས་འཆད་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་མཛད་པ། ཞལ་རས་ལ་ཅུང་ཟད་ཁྲོས་པའི་ཉམས་དང་ལྡན་ཞིང་། སྨ་ར་དང་སྨིན་མ་རིང་བ། འབོལ་གདན་སུམ་བརྩེགས་ཐོག་ཞབས་གཉིས་རོལ་སྟབས་ཀྱིས་བཞུགས་པ། ཆེ་ཚད་ཧ་ལམ་མི་ཚད་ཙམ་ཞིག་ཡོད། འབྲེལ་ཡོད་བཤམས་སྟོན་ཁང་གི་ལས་བྱེད་དང་། དྲྭ་ལམ་ཡིག་ཆ། སོག་པོའི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣས་བཤད་པ་ལྟར་ན།

བཤམས་སྟོན་ཁང་འདིའི་ནང་གི་གནའ་དངོས་རྩ་ཆེ་ཤོས་ནི། བོད་ཀྱི་བླ་མ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་སྐུ་བརྙན་འདི་ཉིད་ཡིན། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཁོང་སྐུ་ཚེའི་སྨད་དུ་སོག་ཡུལ་འདིར་ཕེབས་ནས་གཏན་བཞུགས་མཛད། དགོན་པ་མང་དུ་བཏབ་ནས་རྒྱལ་བསྟན་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་རྗེས་སོག་ཡུལ་དུ་སྐུ་གཤེགས། ཕྱིས་སུ་ཁོང་གི་ཡང་སྤྲུལ་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་ཛྙཱ་ན་བཛྲ་གྱིས་སྐུ་བརྙན་འདི་གསར་བཞེངས་མཛད་ནས། རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་སྐུ་དམར་གདུང་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་སྦྱིན་བསྲེག་ཏུ་ཕུལ་ཏེ། དབུ་ཧྲིལ་བོ་སྐུ་བརྙན་འདིའི་གཟུངས་འཇུག་ཏུ་བཞག་ཡོད། དེར་བརྟེན་འདི་ནི་གཞན་དང་མི་འདྲ་ཀུན་དང་མི་མཚུངས་ཞེས་བཤད་སྲོལ་འདུག

བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁུངས་ལྡན་འགའ་ཞིག་ཏུ་ཡང་། རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་སྐུ་ཚེའི་སྨད་དུ་སོག་ཡུལ་དུ་ཕེབས་ནས་ལོ་ཉི་ཤུའི་རིང་རྒྱལ་བསྟན་དར་སྤེལ་མཛད་ཅིང་། སོག་ཡུལ་དུ་རྗེ་བཙུན་པ་ཞེས་གྲགས། ཁོང་གི་ཡང་སྤྲུལ་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་རང་བྱུང་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེའམ་ཛྙཱ་ན་བཛྲ་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་ཞེས་བཤད་པ་དེ་ཡང་དོན་ལ་ཤིན་ཏུ་གནས་པར་སེམས།

དེ་ལྟར་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་ཁག་ཞིབ་ཀློག་དང་། མེས་པོའི་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་གནའ་དངོས་བཤམས་སྟོན་ཁང་ལ་ཞིབ་བལྟ།  སོག་པོའི་ཡུལ་སྲོལ་རིག་གནས་ལ་རྒྱུས་ལོན། འབྲེལ་ཡོད་ས་གནས་རང་གི་མི་དང་ཁ་བརྡ་བྱས་ཚེ། སྔོན་ཆད་སོག་པོའི་རྒྱལ་ཁམས་ཆེན་པོ་སྤྱི་དང་། བྱེ་བྲག་ཁལ་ཁ་གཡོན་རུའི་ཕྱོགས་སུ་ཇོ་ནང་བསྟན་པ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་བའི་ཁུངས་སྣེ་མང་པོ་རྙེད་རྒྱུ་འདུག་གོ།

དེ་ཙམ་གྱིས་ཉིན་བཞིའི་རིང་གི་མཇལ་སྐོར་དང་ཞིབ་མཇུག་གི་ལས་ཀ་རེ་ཞིག་མཇུག་གྲུབ་པའི་ཁུལ་བྱས་ཏེ། ཕྱིར་རྒྱལ་ས་ཨུ་ལན་དཔའ་ཐུལ་ UB དུ་བདེ་བར་འབྱོར་མ་ཐག ད་ཐེངས་ཀྱི་མཐོང་ཐོས་མྱོང་གསུམ་ཉིན་ཐོ་ཞིག་གི་ཚུལ་དུ་མགྱོག་བྲིས་བྱས། བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༢ ཉིན།

ཟུར་མཆན།

1. ཡི་དམ་རྒྱ་མཚོའི་སྒྲུབ་ཐབས་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས། རྟག་བརྟན་པར་མ། གླེགས་བམ། ༡༥ ཤོག་ 502
2. ཚེ་མཆོག་གླིང་ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ། པར་མ། པོད་ ༡༢ ད བསྟོད་ཚོགས། ཤོག 182
3. ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སྐལ་བཟང་མགུལ་རྒྱན། དབྱངས་ཅན་དགའ་བའི་བློ་གྲོས། པར་མ། ཀ ཉེར་བཞི།
4. ཤྭ་སྐྱ་དུས་དེབ། དྲིས་ལན་ལི་དྭངས་རང་སྒྲ། དམུ་དགེ་བསམ་གཏན། 2 1986 ཤོག 95
5. རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསང་རྣམ། རྟག་བརྟན་པར་མ། རྣཾ ཀ གསུམ་བྱོན།
6. དཔལ་མང་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན། གསུང་འབུམ། ཨ་མཆོག་པར་མ། གླེགས་བམ། ང ཤོག 552-553
7. རྨ་ལྷོ་སོག་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། དེབ་གཟུགས། པོད། ༢ 2009 ཤོག 54