བོད་གཞུང་མང་གཉིས་ནས་བཞུགས་སྒར་དུ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་ནས་ལོ་ ༣༥ འཁོར་བ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཉིན་མོར་ཐེངས་ ༧༦ པའི་དུས་དྲན་སྲུང་གཙི་ཞུས་སོང་།
དེ་རིང་ཞོགས་པའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠ བའི་སྟེང་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་དུ། ༸གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་ནས་ལོ་ངོ་ཧྲིལ་པོ་ ༣༥ འཁོར་བ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཉིན་མོ་ཐེངས་ ༧༦ པའི་གཞུང་འབྲེལ་མཛད་སྒོ་སྲུང་གཙི་གནང་སོང་བ་དང་། མཛད་སྒོའི་ཐོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་ནིའུ་ཛི་ལེན་ཌིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཇོ་སབ་མུ་ནི་( Joseph Mooney) ལགས་དང་། དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་རྒྱ་གར་ཐེབས་རྩ་ཁང་གི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་སུ་རེ་ཤ་ཕ་རཱ་བྷུ་ལགས། ནིའུ་ཛི་ལན་ཌིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཨིན་རི་གྷི་རི་ཊ་ལེ་བི་(Ingrid Leavy)ལགས། ནིའུ་ཛི ལེན་ཌིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཧེ་ལེན་ཝ་ཧི་ཊི་(Helen White)ལགས། ཧྥི་ཇཱིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རི་ནེ་ཤ་ཤར་མ་( Rinesh Sharma)ལགས། ལྡི་ལི་རྒྱ་གར་ཐེབས་རྩ་ཁང་གི་ཁྱད་ལས་མི་སྣ་ཨ་རུན་ཀུ་མཱར་སཱ་ཧ་རི་ལགས། རྒྱལ་སྤྱིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ཨོ་གླིང་འབྲེལ་མཐུད་པ་ཀེ་བིན་མོ་ནེ་(Kevin Mooney)ལགས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ་དང་། དྷ་ས་ཁུལ་གྱི་སེར་སྐྱ་མི་མང་དང་སློབ་ཕྲུག་བཅས་འཛོམས་འདུག་ལ། སྐབས་དེར་ཚོགས་གཙོ་མཁན་པོ་བསོད་ནམས་བསྟན་འཕེལ་མཆོག་དང་སྲིད་ཚབ་བདེ་སྲུང་བཀའ་བློན་རྒྱ་རི་སྒྲོལ་མ་མཆོག་རྣམ་གཉིས་ནས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འཕྲོད་བསྟེན་དང་འབྲེལ་བའི་ཞབས་ལོ་ ༢༥ འཁོར་བའི་སྲི་ཞུའི་ལས་བྱེད་གཉིས་ལ་གཟེངས་བསྟོད་ལེགས་སྐྱེས་དང་། ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དབུས་བོད་མིའི་ངལ་སེལ་ཚོགས་པའི་ཞབས་ལོ་ ༢༥ འཁོར་བའི་སྲི་ཞུ་སྒྲུབ་མཁན་ལས་བྱེད་གཅིག་ལ་གཟེངས་བསྟོད་ལེགས་སྐྱེས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ལོའི་བོད་ཀྱི་ཟློས་གར་ཚོགས་པའི་དབྱར་སྐྱིད་ཀྱི་འོད་སྡེར་དབུ་འབྱེད་བཅས་གནང་སོང་།
ནིའུ་ཛི་ལེན་ཌི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཇོ་སབ་མུ་ནི་ལགས་ཀྱིས། ནིའུ་ཛི་ལེན་ཌི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་དང་ཧྥི་ཇཱིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་༧ ༸གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་ནས་ལོ་ངོ་ཧྲིལ་པོ་ ༣༥ འཁོར་བའི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཞུགས་ཐུབ་པར་ཧ་ཅང་དགའ་སྤྲོ་སྐྱེས། དེ་རིང་འདིར་མི་མང་མང་པོ་འཛོམས་ཡོད་པ་དང་། དམིགས་བསལ་བྱིས་པ་མང་པོ་འཛོམས་ཡོད་པས་དགའ་བོ་བྱུང་། བྱིས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཞི་བདེའི་ཉིན་མོ་སྲུང་གཙི་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་འཛམ་གླིང་བྱིས་པ་ཡོངས་ལ་བརྡ་ལན་སྤྲད་ཡོད། ང་ཚོར་བསམ་ཚུལ་འདྲ་མིན་ཡོད་པ་གཡོལ་ཐབས་མེད་ཀྱང་། ཞི་བདེའི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ནས་གསེད་གྲོལ་བྱེད་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། ༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་མཆོག་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་བསྩལ་བ་ནི་དེང་སྐབས་ཀྱི་དུས་འདིར་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། ༧གོང་ས་མཆོག་ནས་བཟོད་གསོལ་དང་ཕན་ཚུན་བརྩི་བཀུར་བཅས་ཞི་བདེའི་ཐབས་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་རང་གི་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་བྱས་ཏེ་འཛམ་གླིང་དུ་སྤེལ་ཐུབ་ཡོད། ༧གོང་ས་མཆོག་གི་ཞི་བདེའི་མཛད་འཕྲིན་འཛམ་གླིང་ཐོག་རྒྱས་པ་ནི་དགའ་འོས་པ་ཞིག་རེད། ནིའུ་ཛི་ལེན་ཌིས་བོད་པ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐོག་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་བཞིན་པར་མུ་མཐུད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་སོགས་བརྗོད་སོང་།
དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་རྒྱ་གར་ཐེབས་རྩ་ཁང་གི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་སུ་རེ་ཤ་ཕ་རཱ་བྷུ་ལགས་ཀྱིས། འགྲོ་བ་མི་ཚང་མས་རང་ཉིད་སྒེར་གྱི་འདོད་དོན་སྒྲུབ་པ་ལས་འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་ཏུ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་ཡིན་པས། འགྲོ་བ་མིའི་ནང་ཁུལ་དུ་ཕན་ཚུན་རྩོད་གཞི་རུ་གྱུར་ཏེ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཉིན་མོ་ཟེར་བ་ཞིག་སྲུང་གཙི་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ཧ་ཅང་སྐྱོ་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དགའ་འོས་པ་ཞིག་ནི་༧གོང་ས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་མཛད་ནས་ལོ་ངོ་ ༣༥ འཁོར་བ་སྲུང་གཙི་བྱེད་བཞིན་ཡོད། འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་བྱམས་བརྩེའི་ཐོག་ནས་ལས་དོན་སྒྲུབ་རྒྱུ་དཀོན་པོ་ཆགས་སྐབས། ༧གོང་ས་མཆོག་ནས་བྱམས་བརྩེའི་ནུས་སྟོབས་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་སྟེ། འཛམ་གླིང་མི་མང་ཕན་ཚུན་བར་འབྱུང་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་རྣམས་ཞི་བདེ་དང་བྱམས་བརྩེ་ཐོག་ནས་གསེད་གྲོལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེང་གི་དུས་སུ་མཛད་འཕྲིན་དེ་ནི་ཧ་ཅང་རླབས་ཆེ་བའི་བྱ་བཞག་ཅིག་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་སོང་།དེ་བཞིན་ནིའུ་ཛི་ལན་ཌི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཨིན་རི་གྷི་རི་ཊ་ལེ་བི་ལགས་དང་། ནིའུ་ཛི ལེན་ཌི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཧེ་ལེན་ཝ་ཧི་ཊི་ལགས། ཧྥི་ཇཱིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རི་ནེ་ཤ་ཤར་མ་ལགས། ལྡི་ལི་རྒྱ་གར་ཐེབས་རྩ་ཁང་གི་ཁྱད་ལས་མི་སྣ་ཨ་རུན་ཀུ་མཱར་སཱ་ཧ་རི་ལགས། རྒྱལ་སྤྱིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ཨོ་གླིང་འབྲེལ་མཐུད་པ་ཀེ་བིན་མོ་ནེ་ལགས་བཅས་ཀྱིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཉིན་མོའི་གལ་གནད་སོགས་བརྗོད་སོང་།
བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་མཁན་པོ་བསོད་ནམས་བསྟན་འཕེལ་མཆོག་གིས་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གསུང་བཤད་སྒྲོག་སྦྱངས་གནང་སྐབས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ལོ་འདིར་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ལོར་ཉི་འོང་གཞུང་ནས་འབར་རྫས་ཀྱིས་གནོད་སྐྱོན་ཕོག་མཁན་ཚོར་ལྟ་སྐྱོང་གནང་དགོས་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་དམག་འཁྲུག་སྔོན་འགོག་དང་། རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་རྩ་མེད་དགོས་པའི་ལྷན་ཚོགས་དང་གྲོས་མཐུན་ཡོང་ཆེད་བཙུགས་གནང་བ་ཉི་འོང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པ་ཎི་ཧོན་ཧི་ཌན་ཀྱོ་ཚོགས་པ་ལ་ཐོབ་ཡོད་པར་ཚོགས་པའི་འགན་བཞེས་མཁན་རྣམས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་དང་འཚམས་འདྲི་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་གསུངས་སོང་།
ཚོགས་གཙོ་མཆོག་གིས། ཆེས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་དབར་མཛའ་མཐུན་གོང་འཕེལ་དང༌། གོ་མཚོན་ཉུང་འཕྲི་དང་མཚམས་འཇོག དམག་འཁྲུག་སྔོན་འགོག ཞི་བདེ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་དར་སྤེལ། དྲང་བདེན་དང་འདྲ་མཉམ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་སྐྲུན་མཁན། མདོར་ན་འཛམ་གླིང་ནང་ཞི་བདེ་དང་བརྩེ་སེམས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བར་བྱས་རྗེས་རླབས་ཆེན་འཇོག་པའི་ཚོགས་པ་དང་མི་སྣ་རྣམ་པར་གཟེངས་རྟགས་འདི་འབུལ་བཞིན་པ་ལྟར། སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་འཇིག་རྟེན་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་བདེ་དོན་ལ་སྨན་པའི་ཞི་བདེ་དང་བྱམས་བརྩེ་གོང་འཕེལ་དགོས་པའི་བླ་ན་མེད་པའི་དགོངས་གཞི་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་བོད་མིའི་རང་དབང་བསྐྱར་གསོའི་འཐབ་རྩོད་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་ཁོ་ནར་སྣེ་འཁྲིད་མཛད་པའི་མཛད་རྗེས་བཅས་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་མཛད་ཅིང༌། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འཛམ་གླིང་ས་ཕྱོགས་གང་སར་བོད་ཀྱི་བདེན་པའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་། བོད་མིའི་བདེན་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་སྔར་ལས་ལྷག་པ་གོང་མཐོར་ཕྱིན་ཡོད། དེ་རིང་གི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་འདི་བརྒྱུད་ནས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་རླབས་ཆེན་མཛད་རྗེས་བསྐྱངས་དང་སྐྱོང་བཞིན་པ་རྣམས་ལ་སྙིང་ཐག་པ་ནས་བཀའ་དྲིན་བླ་མེད་དུ་ཆེ་ཞེས་ཞུ་བ་དང་སྦྲགས། བོད་མི་སྤྱི་བོ་གནམ་བསྟན་ཡོངས་ཀྱིས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ལམ་སྟོན་མཛད་པའི་བོད་ཀྱི་བདེན་པའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ངོ་བོ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་འབའ་ཞིག་རྒྱུན་སྐྱོང་དང་། བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་སྒྲུབ་ཐབས་སུ་ཕྱར་གྲུ་མཉམ་འདེགས་དང་། ནུས་པ་ཆིག་བསྒྲིལ་བྱ་དགོས་པ་དྲན་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་གསུངས་སོང་།
ཡང་ཚོགས་གཙོ་མཆོག་གིས། དེ་རིང་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཉིན་མོ་ཡང་ཡིན་ཞིང། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༨ ལོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་ཡོངས་ཁྱབ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གསལ་བསྒྲགས་གནང་ནས་མི་ལོ་ ༧༦ འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། ཆེས་བློ་ཕམ་པ་ཞིག་ལ་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གིས་བོད་ས་བཙན་བཟུང་བྱས་པ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་། བོད་མི་མང་པོ་ཞིག་སྔ་རྗེས་སུ་རྒྱ་གར་དུ་བཙན་བྱོལ་ལ་མ་ཕེབས་དཀའ་མེད་བྱུང་བ་དང་། དུས་དེ་ནས་ད་བར་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ལོ་རེ་བཞིན་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པ་ལས་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་གང་ཡང་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་རིགས་དང་། སྐད་ཡིག ནང་ཆོས། རིག་གཞུང་། ཁོར་ཡུག་དང་བཅས་པ་རྩ་བརླག་ཏུ་གཏོང་རྒྱུའི་ཆེད་བོད་ནང་ཆེས་གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་རབས་དང་རིམ་པ་མུ་མཐུད་ལག་བསྟར་བྱས་པར་བརྟེན། བོད་མི་རྣམས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་གསུམ་བཅུའི་བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་ཆེན་མོས་མཚོན། ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་དང་དགུ་བཅུའི་ནང་སྔ་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་ཞི་རྒོལ་རིམ་པ་ཁག་དང་། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་ བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མ་གྲོས་བསམ་པ་གཅིག་མཐུན་གྱིས་ས་བྱི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་དགོས་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ནས་ད་བར་ཤེས་རྟོགས་ར་འཕྲོད་གསལ་པོ་བྱུང་བ་བོད་མི་གྲངས་ ༡༥༧ གྱིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ཞི་རྒོལ་གནང་སྟེ། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་བོད་ལ་གདན་ཞུ་དགོས་པ་དང་། བོད་ལ་རང་དབང་རང་བཙན་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་དགོས་འདུན་རིམ་པ་བཏོན་གནང་ཡང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་བར་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་དང་མཐུན་པའི་ཡ་ལན་གང་ཡང་བྱས་མེད་པ་མ་ཟད་འགྲོ་བ་མི་ཡི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་སྲུང་ཡེ་ནས་མེད་པར་ཞི་རྒོལ་གནང་མཁན་དང་བོད་མི་རྣམས་ལ་སྙོན་འཛུགས་འདྲ་མིན་གྱིས་བཀག་ཉར་དང་། འདྲི་རྩད། རྡུང་རྡེག བཙོན་འཇུག འགྲོ་འོང་དམ་བསྒྲགས་སོགས་གནས་སྟངས་ཡ་ང་བ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།
དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ཟླ་ ༡ པོའི་ནང་སུད་སིའི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནི་ཝར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཁང་གི་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་ཆེད་ཚོགས་ཆུང་གི་སྙན་ཐོའི་ནང་བོད་ལ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་མེད་པ་སོགས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་ཐེངས་ ༡༨ ཙམ་ཐེར་འདོན་གནང་ཡོད་པའི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་སྦྱངས་བཤད་གནང་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྔ་ ༢༠༠༩ ལོ་དང་། ༢༠༡༣།༢༠༡༨ ལོ་བཅས་ལ་གཞིགས་ན་ཐེངས་འདིར་གནད་དོན་མང་པོའི་ཐོག་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་སྟངས་སྔར་ལས་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་དོ་སྣང་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་པ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཆགས་ཡོད། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ནང་། རྒྱ་ནག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ཐོག་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་རིམ་པ་བྱས་པའི་ཁྲོད་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཐད་རྒྱ་ནག་ལ་འདྲི་རྩད་ནན་པོ་གནང་ཡོད།དེ་ལྟར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་བོད་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཐེར་འདོན་གནང་བར་སྙིང་ནས་ཡི་རངས་ཞུ་རྒྱུ་དང་། རྒྱ་གཞུང་ནས་དེ་དག་ཡོ་བསྲང་གིས་བོད་མི་རྣམས་ལ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས་པ་ནན་སྐུལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།
འཛམ་གླིང་ཁྱོན་དུ་བོད་དོན་ཤེས་རྟོགས་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་ཆེད་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་ཁག་ཆ་བགོས་ཀྱིས་བོད་དོན་ཞུ་སྐུལ་གྱི་ལས་རིམ་འགྲོ་བཞིན་པ་ལྟར། ཡུ་རོབ་ཁུལ་དུ་སྦེལ་འཇམ་དང་། སུད་སི། ཧྥ་རན་སི། འཇར་མན། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ། ལུག་སཾ་བྷོག བྷལ་ཊིག་རྒྱལ་ཁབ་ལི་ཐུ་ཝི་ནི་ཡ་དང་། ལ་ཊི་ཝི་ཡ། ཨི་སི་ཊོ་ནི་ཡ་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ནང་བོད་དོན་ཞུ་སྐུལ་སླད་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན་དང་། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་། གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་གི་འཐུས་མི། ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི། ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད། གཞུང་ཚབ་ཁག བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ། གཞན་གནད་ཡོད་མི་སྣ། གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་སོགས་མཇལ་འཕྲད་ཀྱིས་བོད་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་གནས་སྟངས་དང་། ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ད་ལྟའི་བོད་ནང་གི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ཐད་ཞུ་སྐུལ་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ནུས་པ་མཉམ་སྤུངས་གནང་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་གོ་བསྡུར་བྱུང་ཡོད། དེ་བཞིན་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ པའི་ནང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་ཨིན་ཡུལ་དང་། སི་ཀོ་ཊ་ལན་ཌིའི་ནང་བོད་དོན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཚགས་ཚུད་དང་། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཕྱོགས་བསྐྱོད་སྐབས་ཨིན་ཡུལ་གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་གི་ཚོགས་གཙོ་རྣམ་གཉིས་གཙོས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་སོགས་གནད་ཡོད་མི་སྣ་མང་པོ་མཇལ་འཕྲད་ཀྱིས་བོད་དོན་སྐོར་གོ་རྟོགས་དང་ལས་དོན་ཁག་གང་ལེགས་བྱུང་ཡོད་པས་གོང་གསལ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་མཇལ་འཕྲད་བྱུང་བ་རྣམས་དང་། ལས་དོན་རྣམས་ལ་མཐུན་འགྱུར་གནང་མཁན་ཡོངས་ལ་གོ་སྐབས་འདི་བརྒྱུད་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་གསུངས་སོང་།
སྲིད་ཚབ་བདེ་སྲུང་བཀའ་བློན་རྒྱ་རི་སྒྲོལ་མ་མཆོག་གིས་བཀའ་ཤག་གི་གསུང་བཤད་སྒྲོག་སྦྱངས་གནང་སྐབས། ལོ་ངོ་ ༦༥ ལྷག་གི་དུས་ཡུན་ལ་ཕྱིར་མིག་ལྟ་སྐབས། བཙན་བྱོལ་གྱི་ཁོར་ཡུག་ཏུ་འཚོ་གནས་ཀྱི་གཞི་རྐང་འཛུགས་རྒྱུ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོར་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་ལ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་སླར་གསོ་མཛད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་མ་ཟད། དེའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཚགས་ཚུད་ནུས་ལྡན་བཟོ་རྒྱུ་དེ་བས་ཀྱང་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྟབས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ལོར་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་གསར་འཛུགས་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོར་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་ལག་བསྟར། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༡ ལོར་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཐད་ཀར་འོས་བསྡུ། ཕྱི་ལོོ་ ༢༠༡༡ ལོར་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཆབ་སྲིད་དང་འཛིན་སྐྱོང་གི་འགན་དབང་རྣམས་མང་ཚོགས་ཀྱིས་འོས་འདེམས་བྱས་པའི་འགོ་ཁྲིད་རྣམས་ལ་གསོལ་སྩལ་བཅས་གོམ་སྟབས་བཞིའི་སྒོ་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འདི་མང་གཙོའི་ལམ་དུ་སྣེ་ཁྲིད་སྐུལ་འདེད་མཛད་དེ། འཛམ་གླིང་འདིར་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་གཞན་ལ་མེད་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཆ་ལག་ཚང་བ་འདི་བསྐྲུན་གནང་བས། བོད་དོན་བདེན་མཐའ་མ་གསལ་བར་དུ་འཐབ་རྩོད་ཡུན་གནས་དང་། བོད་མིའི་བདེ་དོན་ལྟ་སྐྱོང་གི་གཞི་མ་སྲ་བརྟན་ཞིག་ཚུགས་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།
སྲིད་ཚབ་མཆོག་ནས། བཙན་བྱོལ་ནང་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་གི་བསྟི་གནས་བསྐྱར་གསོ་ལ་མཚོན་ན། ཐོག་མའི་ཆར་སྦག་ས་ཆོས་སྒར་དུ་ཆོས་བརྒྱུད་རིས་མེད་ཀྱི་དགེ་འདུན་ཞལ་གྲངས་ ༡༥༠༠ ལ་སློབ་གཉེར་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་གནང་བ་དང་། རིམ་བཞིན་གཞིས་སྒར་ཁག་གསར་འཛུགས་བསྐྱངས་པ་དང་བསྟུན། སྦག་ས་ཆོས་སྒར་གྱི་བླ་གྲྭ་རྣམས་བོད་མིའི་གཞིས་སྒར་སོ་སོའི་ཁོངས་སུ་སྤོ་འགོ་ཚུགས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད་ལ། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་བཞིན་བསྟན་བདག་བླ་ཆེན་རྣམ་པས་བཞེངས་བསྐྲུན་གནང་བའི་ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་བོན་ཇོ་ནང་དང་བཅས་པའི་ཆོས་སྡེ་ཁག་གིས། རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་དབང་ལུང་མན་ངག་རྒྱུན་འཛིན་དར་སྤེལ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གཞུང་གཅེས་ཉར་གོང་སྤེལ་དང་། འཛམ་གླིང་ཧྲིལ་པོར་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་གི་རིན་ཐང་མཚམས་སྦྱོར་ལ་བྱེད་ནུས་རླབས་ཆེན་བཏོན་དང་འདོན་མུས་ཡིན་ལ། ད་ལྟའི་ཆར། རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ནང་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་སུ་དེབ་སྐྱེལ་ཟིན་པའི་རིས་མེད་དགོན་སྡེ་གྲངས་ ༢༥༦ དང་། བཙུན་དགོན་ ༣༦ བཅས་བསྡོམས་པའི་དགོན་པ་གྲངས་ ༢༩༢ ཡོད་པ་དེ་དག་ཏུ་གྲྭ་བཙུན་སྔགས་གསུམ་གྲངས་ ༣༩༤༣༩ ཡོད་ཁོངས་དགེ་འདུན་པ་ ༣༤༨༣༥ དང་། བཙུན་མ་ ༤༦༠༤ ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཆོས་བརྒྱུད་རིས་མེད་ཀྱི་ཆོས་ཚོགས་ ༡༠༠༠ མ་ཟིན་ཙམ་བཅས་ནས་རྒྱལ་བསྟན་སྲོག་གི་ཀ་བ་བརྟན་པོར་ཚུགས་ཡོད་ཅིང་། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་སྒྱུ་རྩལ་དང་། སྨན་རྩིས་རིག་གནས་ཀྱི་བསྟི་གནས་ཁག་གསར་འཛུགས་དང་འཐུས་ཚང་བཏང་སྟེ་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ལ་ཕན་ཐོགས་ངེས་ཅན་འདོན་བཞིན་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།
ཡང་སྲིད་ཚབ་མཆོག་གིས། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཀྲུང་གོ་ཅན་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་ཟེར་བའི་དམིགས་ཡུལ་ནི། བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་སྲོག་སྙིང་དུ་གྲུབ་པའི་དགོན་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་སྲོལ་རྒྱུན་སློབ་གཉེར་གྱི་ལམ་སྲོལ་མཐའ་དག་ཉམས་དམས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྨོས་མ་དགོས་ཤིང་། བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་སློབ་གྲྭ་ཅན་དང་། བོད་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་རྒྱ་རིགས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུའི་ངན་ཇུས་དེ་ལག་བསྟར་བྱེད་སྟངས་ལ་གཞིགས་ན། ད་ལྟའི་ཆར་དགོན་པ་ཁག་གི་འཛིན་སྐྱོང་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་རྒྱ་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་པས་བདག་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པ་དང། དགོན་པའི་སློབ་ཚན་ཁག་ཏུ་དམར་པོའི་ལྟ་སྤྱོད་དང་། རྒྱའི་སྐད་ཡིག་གི་སློབ་ཚན་གྱི་བརྒྱ་ཆའི་གྲངས་ཚད་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་ཐོག་ནས་སློབ་སྤེལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ལ། སློབ་ཁང་དེ་དག་ནས་ཐོན་མཁན་ཚོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་གསར་གཏོད་བྱས་པའི་ལག་ཁྱེར་སྤྲོད་བཞིན་པ་མ་ཟད། ཆོས་མེད་སྨྲ་བའི་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྤྲུལ་སྐུའི་ཡང་སྲིད་ལའང་ཐོ་འགོད་ལག་ཁྱེར་སྤྲད་དེ་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་གི་དགོན་པའི་སློབ་གཉེར་ལམ་སྲོལ་ཐེར་ཚལ་དུ་གཏོང་བཞིན་ཡོད།
རྒྱ་གཞུང་གི་ནུབ་གློག་ཤར་གཏོང་ཟེར་བའི་ལས་གཞིའི་ཁོངས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་ཆུ་ལག་བཅས་པ་དང་། རྨ་ཆུ་དང་འབྲི་ཆུ། རྫ་ཆུ་གསུམ་གྱི་ཆུ་ལག་དང་བཅས་པར་ཆུ་མཛོད་འབོར་ཆེན་ཞིག་བསྐྲུན་དང་སྐྲུན་བཞིན་པ་དཔེར་ན། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་འབབ་རྒྱུད་དུ་ཆུ་མཛོད་བསྐྲུན་ཏེ་གློག་ཤུགས་ཀི་ལོ་ཝཊ་བྱེ་བ་བརྒྱད་ཙམ་སྔོག་འདོན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་ལུགས་བསྒྲགས་འདུག་པ་དང་། མེ་ཏོག་རྫོང་གི་ཆུ་མཛོད་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༣༠ ནས་ ༢༠༣༥ བར་སྐྲུན་འགོ་ཚུགས་ཏེ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༤༥ ལོར་འགྲུབ་འཆར་བསྒྲིགས་འདུག་ལ། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་དཀྱིལ་རྒྱུད་དང་ཆུ་ལག་ཁག་ཏུ་ཀི་ལོ་མི་ཊར་ ༡༠༠ ནང་ཚུད་དུ་ཆུ་མཛོད་ ༨ ཙམ་བསྐྲུན་དང་སྐྲུན་བཞིན་འདུག
འབྲི་ཆུ་འབབ་རྒྱུད་དུ་ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་བཅུ་གསུམ་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་འཆར་སྐོར་བཀའ་ཤག་གི་འདི་ལོའི་གསུམ་བཅུ་དུས་དྲན་གྱི་གཏམ་བཤད་དུ་གླེང་ཟིན་པ་བཞིན། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་དམིགས་བསལ་ལས་རིམ་འགན་ཁུར་བ་བཅུ་གསུམ་གྱིས། ཆུ་རགས་དེས་བོད་མཐོ་སྒང་དང་། རྒྱ་ནག །ས་གནས་དེ་རང་བཅས་པའི་ཁོར་ཡུག་དང་གནམ་གཤིས་ལ་ཚབས་ཆེ་ཞིང་གསོ་ཐབས་མེད་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་སྲིད་ཅེས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད་ནའང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་འབྲི་ཆུ་འབབ་རྒྱུད་དུ་ད་དུང་ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་དེ་དག་གི་སྤྱི་བསྡོམས་གློག་ཤུགས་འདོན་ཚད་ལས་ལྡབ་གསུམ་ཙམ་གྱི་ཉི་གློག་འཛུགས་འཆར་བསྒྲིགས་ཟིན་ལུགས་སྒྲོག་བཞིན་ཡོད་པ་དེའི་ཉི་འོད་གསོག་སྤྱད་སྒྲོམ་བུས་བོད་ཀྱི་རི་ལུང་ཅི་ཙམ་སྒྲིབ་གཡོགས་བྱེད་མིན་དང་། དེས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཇི་འབྱུང་སྐོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལ་ཤོད་ཀྱི་མེད། དེ་བཞིན་དུ་དར་དམར་གཙང་པོ་ལས་གཞི་ཟེར་བའི་ནང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་ཤར་དུ་དྲངས་ཏེ་རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་དང་། རྫ་ཆུ། འབྲི་ཆུ་བརྒལ་ནས་བྱང་དུ་གཏད་དེ་མཚོ་སྔོན་དང་ཀན་སུའུ་འདྲེས་མཚམས་ཀྱི་ལིའུ་ཅ་ཞ་ཆུ་མཛོད་དུ་བསྒྲིལ་རྗེས་བྱང་ནུབ་ཏུ་ཕྱོགས་ཏེ་ཀན་སུའུ་ཡི་ས་ཁོངས་བརྒྱུད་ཤིན་ཅང་གི་ཧོ་ཐེན་དང་། ཁ་ཤི་གར་ལ་སླེབས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། ལྷོ་ཆུ་བྱང་འདྲེན་ལས་གཞི་དེའི་རིང་ཚད་ལ་ཀི་ལོ་མི་ཊར་ ༦༡༨༨ ཡོད་ལུགས་བསྒྲགས་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་། ཞེས་གསུངས་སོང་།
དེ་བཞིན་སྲིད་ཚབ་མཆོག་གིས། དེ་རིང་ནི་འཛམ་གླིང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་བསྒྲགས་གཏམ་གཏན་འབེབས་གནང་ནས་མི་ལོ་ ༧༦ འཁོར་བའི་དུས་ཆེན་ཡང་འཁེལ་ཡོད་ཅིང། བསྒྲགས་གཏམ་འདིའི་ནང་། བསམ་བློ་དང་ཆོས་དད། སྨྲ་བརྗོད་དང་། འདུ་འཛོམས་ཀྱི་རང་དབང་ནི་སུས་ཀྱང་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་མི་ཆོག་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡིན་པ་དང་། ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོས་རྒྱལ་ཁབ་དང་། མི་རིགས། ཆོས་ལུགས་ཕན་ཚུན་དབར་རྒྱུས་ལོན་དང་། བཟོད་བསྲན། མཛའ་གཅུགས་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། བུ་ཕྲུག་གིས་སློབ་གསོ་གང་ཞིག་འདེམས་མིན་ཐོག་ཕ་མར་ཐོབ་ཐང་ཡོད་སྐོར་གསལ་འཁོད་བྱས་ཡོད། ཅེས་གསུངས་སོང་།
གསར་འགོད་པ། བྱམས་པ་ཚེ་རིང་། རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན། སྐལ་བཟང་སྦྱིན་པ།
