༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་ནན་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་ཏེ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་འཁོར་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ། ཧྥ་རན་སིའི་སྐད་ཡིག་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་གྱི་བོད་ཡིག་དགེ་རྒན་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་བསྒྲགས་གཏམ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་ཡིག་ཐོག་གི་དྲི་བ་བཏོན་པར་ལན་འདེབས་གནང་ཡོད།
དྲི་བ། ད་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་མོ་ནི་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་ནན་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་ཏེ་མི་ལོ་ ༡༠༠ ཏག་ཏག་འཁོར་བའི་དུས་དྲན་ཉིན་མོ་ཆཊ་ཡོད་སྟབས། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་ཉིན་མོ་དེ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གལ་གནད་ཆེ་ཆུང་གང་འདྲར་གཟིཊ་ཀྱི་ཡོད་དམ།
ལན། ༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོའི་མཛད་རྗེས་མང་པོའི་ནང་ནས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐད་རླབས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ནི། བོད་རང་བཙན་གྱི་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱར་ནན་དུ་གནང་བ་དང་གནང་བ་ལྟར་དོན་དུའང་བྱུང་བ་དེ་རེད། འདི་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ནང་གལ་གནད་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི། དེའི་གོང་དུ་བོད་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་བ་དེ་མཆོད་ཡོན་ཟེར་བའི་འབྲེལ་བ་རྙོག་གྲ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་འོག་ཏུ་ཡོད། གསལ་བསྒྲཊ་འདི་གནང་བ་ནས་བཟུང་རྙོག་གྲ་ཆེ་བའི་འབྲེལ་བ་དེ་ཡོངས་སུ་བཅད་དེ། བོད་རྒྱ་གཉིས་གཅིག་འོག་གཅིག་ཏུ་མེད་པར། བོད་རང་བཙན་ཡིན་པ་གསལ་སྟོན་གནང་བ་རེད། དུས་དེ་ནས་བཟུང་སྟེ། ༡༩༥༡ བར་བོད་རང་བཙན་གྱི་མངའ་དབང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་རྒྱུ་བྱུང་བ་རེད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བྱུང་བ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ག་ཚོད་ཡིན་མིན་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ཁ་ཤས་ལ་གཟིགས་ན་མཁྱེན་གྱི་རེད། དཔེར་ན། ༡༩༥༠ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༧ ཉིན་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་དང་། ༡༩༦༢ ཟླ་དགུ་པའི་ཚེས་དགུ་ལ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོཊ་ལ་ཕུལ་བའི་སྙན་ཞུ་གཉིས་ཀའི་ནང་། ༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་བོད་རང་བཙན་གྱི་གསལ་བསྒྲཊ་བསྐྱངས་པ་དང་། དེའི་རྗེས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་བདག་དབང་གི་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཡིན་མིན་དེ་རྒྱུ་མཚན་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཏུ་ནན་བཤད་གནང་ཡོད། དེ་ག་ནང་བཞིན་ད་ལྟའི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་མཛད་ཁུར་དམ་འབུལ་གྱི་གསུང་བཤད་ནང་དུའང་། དམིགས་སུ་བཀར་ཏེ་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲཊ་འདི་ནན་བཤད་གནང་ཡོད། དེ་ཚོའི་ཐོག་ནས་བོད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ནང་དུ། རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་འདིས་སྔོན་ཆད་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་རེད་ལ། ད་ལྟའང་ནུས་པ་ཐོན་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་གསལ་པོ་མཐོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།
དྲི་བ། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོའི་བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་ནན་བསྒྲགས་གཏམ་ནང་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་ག་རེ་བཀོད་ཡོད་དམ།
ལན། རང་བཙན་བསྒྲཊ་གཏམ་གྱི་མགོ་འཛུཊ་ས་དེ། “འཕཊ་པའི་ཡུལ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ལུང”ཞེས་པ་དེ་རེད། ཚིག་གཞི་འདི་ནི་ ༡༩༠༩ ལོར་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་བོད་ལྗོངས་ལྷ་སྡེ་མི་སྡེས་ཕུལ་བའི་གསེར་ཐམ་ཆེན་མོའི་ཚིག་བརྗོད་རེད། དེས་བོད་ཀྱི་མངའ་དབང་གི་ཁུངས་དེ་རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་སྟོན་གྱི་ཡོད། བསྒྲཊ་གཏམ་གྱི་སྔོན་གླེང་ངམ་རྒྱབ་ལྗོངས་ནང་བོད་ཀྱི་སྲིད་དབང་དེ་ཆོས་རྒྱལ་མེས་དབོན་རྣམ་གསུམ་ནས་བཟུང་བོད་པ་རང་གིས་བསྐྱངས་ཡོད་པ་དང་། སོག་པོ་དང་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱུང་སྐབས་བོད་དང་མཆོད་ཡོན་དུ་འབྲེལ་ཏེ་ཕན་ཚུན་སྐྱོང་རེས་ལས་གཅིག་འོག་གཅིག་ཏུ་མེད་ནའང་། ཉེ་ལམ་རྒྱ་ཕྱོཊ་ནས་བོད་ས་ཟ་སེམས་ཀྱིས་རྒྱ་དམག་མང་པོ་རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་བར་དུ་བསླེབས་པར་བརྟེན་༸གོང་ས་མཆོག་རྒྱ་གར་ལ་མི་ཕེབས་མཐུ་མེད་བྱུང་བ། དེ་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་གསར་བརྗེའི་ལས་འགུལ་ཚུགས་པ་དང་སྟབས་བསྟུན་རྒྱ་དམག་དང་འཐབ་འཛིང་མུ་མཐུད་བྱས་མཐར། ༸གོང་ས་མཆོག་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་སར་སྐུ་བདེ་བར་ཕེབས་ཏེ་འབངས་རྣམས་བདེ་སྐྱིད་རྫོགས་ལྡན་གསར་པའི་དགའ་སྟོན་ཉམས་སུ་མྱོང་བའི་སྐལ་བཟང་ཐོབ་ཡོད་ཚུལ་གསུངས་ཡོད། དེ་ནས་དོན་ཚན་ཆེན་པོ་ལྔ་གསུངས་ཡོད་པའི་སྙིང་པོ་བསྡུས་ན། དོན་ཚན་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་ནི་བོད་རང་གི་ཤེས་ཡོན་གྱི་བསྟི་གནས་དང་དེ་དག་གི་སློབ་ཚན། སློབ་གཉེར་གནང་མཁན་ཚོའི་བྱེད་སྒོའི་སྐོར་རེད། དོན་ཚན་གསུམ་པ་ནི་གཞུང་ཞབས་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་ཐག་རིང་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་དང་མདོ་སྨད་ཕྱོཊ་ཀྱི་ལས་བྱེད་ཚོའི་བྱེད་སྒོའི་སྐོར་རེད། དོན་ཚན་བཞི་པ་ནི་རྒྱལ་སྲུང་གི་སྐོར་རེད། དོན་ཚན་ལྔ་པ་ནི། ཐོན་སྐྱེད་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཕྱོཊ་ཀྱི་སྐོར་རེད། དེའི་རྗེས་སུ་མཇུག་བསྡོམས་བཀོད་ཡོད། མཇུག་བསྡོམས་དེ་ཡང་ཞེ་དྲག་སྙིང་རྗེ་པོ་ཡོད།
བསྒྲཊ་གཏམ་ནང་ལ་བོད་ཀྱི་ས་ཁོངས་ཁྱབ་ཚད་སྐོར་ཁ་ཤས་གསལ་ཡོད། དཔེར་ན། བསྒྲཊ་གཏམ་བསྒྲག་ཡུལ་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ཐད། “བསིལ་ལྡན་རྭ་བ་དཀར་པོས་ཁོར་ཡུག་ཏུ་བསྐོར་བའི་སྨན་ལྗོངས་ཆེན་པོ་འདིའི་ཁོངས་སུ་གཏོཊ་པའི་སྐྱེ་བོ་སེར་སྐྱ་དྲག་ཞན་བར་པ་བཅས་དང་། བྱ་བ་ཞི་དྲག་གི་སྣེ་མོར་མངཊ་སླེབས་མཐའ་དག་ལ་བཟློ་བ།”ཞེས་གསུངས་ཡོད། ཚིག་ཟིན་ལྟར་ན། འདི་ནི་གནས་ཡུལ་གྱི་ཆ་ནས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཡོངས་དང་། རྟེན་གྱི་ཆ་ནས་སྐྱ་བོ་དང་སེར་མོ་བ་གཉིས་ཀ གནས་བབ་ཀྱི་ཆ་ནས་དྲག་པ་དང་ཞན་པ། བར་པ་བཅས་གསུམ་ཀ་ཚུད་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་ནས་ཀྱང་ཞི་དྲག་གི་ལས་སྣེར་སླེབས་པ་ཡོངས་ལ་བཀའ་གནང་གི་ཡོད་པ་གསལ་པོ་རེད། ཡང་དཔེ་མཚོན་གཞན་དག་ཅིག་དྲངས་ན། བསྒྲགས་གཏམ་ནང“རྒྱ་དམག་དང་འཐབ་འཛིང་མུ་མཐུད་བྱས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་དབུས་གཙང་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་དམག་ཚང་མ་མཐར་སྐྲོད་བཏང་ཟིན་ཏེ། ངོས་ཀྱང་རང་གི་སྐྱོང་ཡུལ་ཆོས་ལྡན་གྱི་ཞིང་དུ་བདེ་འབྱོར་ཐོག ཁམས་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་འཕྲོས་ལྷག་རྣམས་ཀྱང་རིམ་བཞིན་མཐར་སྐྲོད་གཏོང་རྒྱུ”ཞེས་གསུངས་ཡོད། འདིས་ག་རེ་སྟོན་གྱི་ཡོད་ཟེར་ན། རང་བཙན་བསྒྲཊ་གཏམ་གནང་དུས། དབུས་གཙང་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་དམག་ཡོངས་རྫོཊ་མཐར་སྐྲོད་བཏང་ཟིན་པ་དང་། མདོ་ཁམས་ཕྱོཊ་སུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་དམག་རྣམས་རིམ་བཞིན་མཐར་སྐྲོད་གཏོང་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་ཡོད་པ་དེ་གསལ་པོ་རེད། དེའི་རྗེས་སུ་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཁམས་ཕྱོགས་སུ་ལོ་ནས་ལོ་བསྟུད་དེ་དམག་བརྒྱབ་སྟེ། མདོ་སྟོད་ཀྱི་ས་ཆ་གང་ཙམ་ནས་ཀྱང་རྒྱ་མི་མཐར་སྐྲོད་བཏང་ཐུབ་པ་རེད། དེ་ཡིན་དུས། ༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་དང་བོད་གཞུང་གི་དགོངས་པའི་ནང་ལ། མདོ་སྟོད་དང་མདོ་སྨད་ཀྱི་ས་ཆ་དེ་ཚོ་བོད་གཞུང་གི་མངའ་ཁོངས་ཡིན་པར་བརྩི་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་གསལ་པོ་རེད་ལ། དེ་ཚོ་ཚུར་ལེན་ཐབས་ཀྱང་ལོ་ནས་ལོ་བསྟུད་དེ་གནང་འདུག དཔེར་ན། རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་གནང་རྗེས་ ༡༩༡༤ ལོར་སིམ་ལར་ཆིངས་ཡིག་འཇོག་སྐབས། བློན་ཆེན་བཤད་སྒྲས་ཡིག་རིགས་མང་པོ་དཔང་རྟགས་སུ་བསྟན་ཏེ་མདོ་སྟོད་སྨད་ཀྱི་ས་ཆ་དེ་ཚོ་བོད་གཞུང་གི་ཁོངས་ཡིན་པར་བསྒྲུབས་པ་དང་། ༡༩༤༩ ལོར་བོད་གཞུང་ཕྱི་རྒྱལ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་མའོ་ཙེ་ཏུང་ལ་གནང་བའི་ཡི་གེའི་ནང་དུའང་། མདོ་སྟོད་སྨད་ཀྱི་ས་ཆ་དེ་ཚོ་བོད་གཞུང་ལ་ཕྱིར་སྤྲོད་དགོས་པའི་སྐོར་གསལ་ཡོད་རེད། ཡིན་ནའང་། རང་ཁོངས་ཡིན་པར་བརྩི་བ་ལྟར་ཚུར་ལེན་ཐུབ་དང་མ་ཐུབ་དེ་གནད་དོན་གཞན་ཞིག་རེད། མང་ཚོཊ་ཀྱི་ཁེ་དབང་སྐོར་བསྒྲཊ་གཏམ་ནང་དམིཊ་བསལ་རྩལ་འདོན་གྱིས་གསུངས་པ་ཡོད་མ་རེད། ཡིན་ནའང་། ཆབ་འབངས་མི་སེར་བརྡབ་མནར་མི་ཆོག་པ་དང་། སྤྱི་ས་རི་ཀླུང་བེད་མེད་སྟོང་པར་ལུས་པ་དེ་ཚོར། ཁྱིམ་པ་ཉམས་མྱོང་ཅན་ཚོས་ས་ཞིང་འདེབས་པ་སོཊ་བྱས་ཚེ། ལོ་གསུམ་ཁྲལ་མེད་པ་སོགས་གསལ་ཡོད།
དྲི་བ། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་བོད་རང་བཙན་བསྐྱར་ནན་བསྒྲགས་གཏམ་མ་གནང་གོང་གི་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་དོན་དངོས་ཐོག་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་དམ།
ལན། རང་བཙན་གྱི་གསལ་བསྒྲཊ་མ་གནང་གོང་། བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་སྐྱོ་བོ་དང་ཛ་དྲག་པོ་རེད། ཕྱོཊ་གཅིག་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་བཙན་བཟུང་གིས་ཐད་ཀར་དབང་སྒྱུར་བྱེད་འདོད་ཡོད་པ་རེད། དབྱིན་ཇི་དང་ཨུ་རུ་སུ་གཉིས་ཀྱིས་རང་རང་གི་དབང་ཤུཊ་བོད་ནང་སླེབས་ཐབས་དང་། ཁ་གཏད་ཀྱི་དབང་ཤུཊ་བོད་ལ་མ་སླེབས་པའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། བོད་པའི་ངོས་ནས་གནས་སྟངས་དེ་ཚོ་གསལ་པོ་མཐོང་གི་མེད་པའི་སྒང་ལ། བོད་པ་ནང་ཁུལ་དུ་དབུས་གཙང་དང་མདོ་སྟོད་སྨད་ཀྱི་བར་ལ་ཆོས་ཕྱོགས་ལས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཆེན་པོ་མེད་པ་དང་། ས་མཚམས་ཁག་གསལ་པོ་མེད་པ། ཐ་ན་བོད་པའི་ཁྲོད་དུ་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཀྱང་མེད་པ་ལྟ་བུའི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོ་རེད། གནས་སྟངས་དེ་འདྲའི་འོག་ནས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བ་དང་། བོད་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་འབྲེལ་བ། རྒྱལ་སྤྱིས་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་བཅས་ཚང་མར་གནད་འགག་ཆེ་བའི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་མང་པོ་ཕྱིན་ཡོད་རེད། འགྱུར་བ་དེ་ཚོ་ལོ་བཅུའི་འཕོ་འགྱུར་ནང་ནས་ཀྱང་མཐོང་ཐུབ། དཔེར་ན། ༡༩༠༤ ལོར་དབྱིན་ཇིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་རེད། དེ་དུས་དབྱིན་ཇི་བོད་པའི་དགྲ་རེད། ༸གོང་ས་མཆོག་ཀྱང་དང་པོ་སོག་ཡུལ་དང་དེ་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་ཉེན་གཡོལ་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་འཚོལ་བར་ཕེབས་པ་རེད། ཡིན་ནའང་ ༡༩༡༠ ལོར་རྒྱ་ནག་མན་ཇུས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་རེད། དེ་དུས་བོད་རྒྱའི་མཆོད་ཡོན་གྱི་འབྲེལ་བ་དེ་དགྲ་ཡའི་འབྲེལ་བར་གྱུར་པ་རེད།༸གོང་ས་མཆོག་རྒྱ་གར་ཕྱོཊ་ཉེན་གཡོལ་དང་སྔོན་མ་དགྲ་ལ་བརྩི་བའི་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱབ་སྐྱོར་འཚོལ་བར་ཕེབས་པ་རེད། དེ་དུས་ཐ་ན། རྒྱ་ནག་གིས་༸གོང་ས་མཆོག་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་ཡང་སྲིད་ནས་གནས་དབྱུང་བཏང་བ་ཡིན་ཞེས་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད། ༡༩༡༣ ལོར་བོད་ལ་ཕེབས་ཏེ་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲཊ་གནང་དུས། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་དབྱིན་ཇི་དང་ཨུ་རུ་སུ་གཉིས་ཀར་འབྲེལ་ལམ་གནང་སྟེ། བོད་ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ངོས་འཛིན་ཡོང་ཐབས་གནང་གི་ཡོད་རེད་དེ། དེ་ལ་སྐུ་ངལ་མང་པོ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད། དེ་བཞིན་གནད་འགག་གཙོ་བོ་དེ་བོད་པ་རང་གིས་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་འཛིན་སྐྱོང་འཐུས་ཤོར་མེད་པར་བྱེད་དགོས་པ་དེ་ངོས་འཛིན་ཐུབ་ཡོད། ཡིན་ནའང་། དེའི་ཐད་ལའང་སྐུ་ངལ་མང་པོ་འཕྲད་ཡོད། དཔེར་ན། བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་མང་དུ་བཏང་དུས། དམག་ཁྲལ་འཕར་གྱི་ཡོད། དམག་ཁྲལ་འཕར་ཡོང་དུས་བོད་པས་དགའ་པོ་མི་བྱེད་པ་དང་། ཕྱིའི་ཤེས་བྱ་སྦྱོང་ས་འཛུགས་དུས། དེས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པར་གནོད་ཀྱི་རེད་ཅེས་ཤོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།
དྲི་བ། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་བསྒྲགས་གཏམ་དེ་སྤེལ་ནས་ལོ་ ༡༠༠ འཁོར་བཞིན་པའི་སྐབས་དང་བསྟུན། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་དམངས་གཉིས་ཀྱིས་ལས་འགུལ་དང་ལས་དོན་གང་འདྲ་སྤེལ་དགོས་པར་གཟིཊ་ཀྱི་ཡོད།
ལན། ༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་རྒྱ་གར་ལ་ཉེན་གཡོལ་དུ་ཕེབས་ཏེ་ལོ་ ༡༠༠ འཁོར་བའི་དུས་ཚིཊ་དེ། གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་སྲུང་གཙི་གནང་ཟིན་པ་རེད། དེ་ག་ནང་བཞིན་བོད་ལ་རྒྱལ་ཁའི་ངང་ཆིབས་སྒྱུར་གྱིས་རང་བཙན་གྱིས་གསལ་བསྒྲཊ་གནང་བའི་དུས་ཚིཊ་དེ་ཡང་གཞུང་དམངས་ཚང་མས་སྲུང་གཙི་གནང་ན་ཡག་པོ་འདུག ཡིན་ནའང་། འདི་ལ་དོཊ་པ་རྣམ་རྟོག་མང་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་པ་འདྲ། དང་པོ་དེ། སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པས་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲཊ་གནང་དུས། ཁྱབ་ཁོངས་སུ་བོད་ཀྱི་ས་ཁོངས་ཡོངས་རྫོཊ་ཚུད་ཡོད་མེད་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཞིག་འདུག དེའི་ཐད་གོང་དུ་འགྲེལ་བཤད་ཞུས་ཟིན་པ་ལྟར། ༸གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་གཞུང་གིས་མདོ་སྟོད་སྨད་ཀྱི་ས་ཆ་དེ་ཚོ་བོད་གཞུང་གི་ཁོངས་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཚོ་ཚུར་ལེན་ཐབས་ལུ་གུ་བརྒྱུད་དུ་གནང་ཡོད་པ་རེད། ལེན་ཐུབ་ཡོད་མེད་དེ་གནས་སྟངས་ལོཊ་ཀ་རེད། གནད་འགག་གཙོ་བོ་བོད་ལ་མངའ་དབང་ཆ་ཚང་ལྡན་པའི་གཞུང་ཞིག་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་རིང་བར་མཚམས་མ་ཆད་པར་གནས་ཡོད་པ་དང་། གཞུང་དེའི་མངའ་དབང་གི་ངོ་བོ་དེ། གཉན་འཕྲང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་དུས་སྐབས་ཤིག་ཏུ། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་ཕྱི་ནང་ཡོངས་སུ་བསྐྱར་ནན་དུ་གསལ་བསྒྲཊ་བསྐྱངས་ཐུབ་པ་བྱུང་བ། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ད་ལྟའི་ང་ཚོའི་འཐབ་རྩོད་འདིར་ལོ་རྒྱུས་དང་ཁྲིམས། ཆབ་སྲིད་སོཊ་ཕྱོཊ་གང་ཐད་ནས་གཞི་རྩ་ཆེན་པོ་ལྡན་པར་གྱུར་པ་དེ་རེད། འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་དེ་རང་བཙན་དང་རང་སྐྱོང་གང་ཡིན་རུང་། རང་བཙན་བསྒྲཊ་གཏམ་འདིས་ཕན་ལས་གནོད་ཀྱི་མ་རེད། གཉིས་པ་དེ། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་རང་བཙན་གྱི་འཐབ་རྩོད་གནང་བ་དང་། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོས་རང་སྐྱོང་རྩོད་ལེན་མཛད་བཞིན་པ་འདི་གཉིས་འགལ་བ་ལྟག་སྤྲོད་ཡིན་པར་སྒྲུབ་ཐབས་བྱེད་པ་དེ་རེད། དེ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་ཆེན་པོ་རེད། དུས་སྐབས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག ཁ་གཏད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་བཅས་རྦད་དེ་མི་འདྲ་བའི་གནས་བབས་གཉིས་ཀྱི་འོག་ཏུ། སྐུ་མདུན་སྐུ་ཕྲེང་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀྱིས་སྐུ་ངལ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷུར་བཞེས་ཏེ། བོད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པ་སྐྱོབ་ཐབས་མཛད་ཡོད། སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐབས་སུ་རང་བཙན་ལེན་ཐུབ་པའི་གོ་སྐབས་དང་མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་པ་རེད། གོ་སྐབས་དེ་བཞེས་ཏེ་རང་བཙན་བླངས་པ་རེད།༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོས་རང་བཙན་བཞེས་ཆོག་ཆོག་ཅིག་ཡོད་བཞིན་དུ། དེ་མ་བཞེས་པར་རང་སྐྱོང་གི་ལམ་དུ་ཕེབས་ཀྱི་ཡིན་གསུང་གི་ཡོད་མ་རེད། བོད་དང་རྒྱ་ནག རྒྱལ་སྤྱི་བཅས་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལ་གཟིགས་ཏེ་དབུ་མའི་ལམ་ལ་ཕེབས་པ་རེད་ལ། ལམ་དེ་ལ་ཕེབས་པ་དེས་བོད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ལ་ནུས་པ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཐོན་དང་འཐོན་བཞིན་པ་རེད། ཐབས་མཁས་ཐུགས་རྗེའི་ཆ་ནས་བཤད་ན། ཚུར་མཐོང་སྣང་ངོར་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་འདི་ལས་ལྷག་པ་གཅིག་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་ནང་བྱུང་མེད་པ་རེད། ད་ལྟ་ང་ཚོར་ས་ཆ་ཡོད་རུང་མེད་རུང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཡོངས་རྫོགས་རྡོག་རྡོག་གཅིག་བཟོས་གནང་ཡོད་རེད་ལ། ཆོས་ལུགས་ཁག་མི་ཉམས་མཐུན་སྒྲིལ། སྐད་ཡིག་རིག་གཞུང་མི་རིགས་དང་བཅས་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་བབ་བསྐྲུན་ཡོད་རེད། འདི་ཚོར་ཇི་ཙམ་གྱིས་ཞིབ་ཚགས་བལྟས་པ་དེ་ཙམ་གྱིས་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀྱིས་བོད་འབངས་བཀའ་དྲིན་གྱིས་བསྐྱངས་དང་སྐྱོང་བཞིན་པ་དེ། སྔར་བས་ཟབ་པ་ཚོར་ཡོང་གི་རེད། ༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་དང་བཅུ་བཞི་པའི་བར་དེར། ཆོས་སྲིད་གང་ཐད་ནས་འཐུས་ཤོར་གཏོང་མཁན་ངོ་མ་དེ་ང་ཚོ་བོད་འབངས་ཚོ་རེད། དཔེར་ན། ༸གོང་ས་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོས་ང་ཚོར་རང་བཙན་གཙང་མ་ཞིག་གནང་བ་རེད། ཡིན་ནའང་། བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་མྱ་ངན་ལས་འདས་རྗེས། ༸གོང་ས་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མཛད་འགན་བཞེས་དུས། རྒྱ་ནག་གུང་ཁྲན་གྱི་བཙན་འཛུལ་དམག་ཆབ་མདོ་བར་ལ་བསླེབས་ཚར་བ་རེད། ལྷ་སའི་དམངས་གཞས་སུ། ཕུལ་སོང་ལ་ད་ཕུལ་སོང་། །རྩབ་ཧྲལ་ཕྱག་ལ་ཕུལ་སོང་།། ཟེར་བ་དེར་གོ་རྒྱུ་ཆེན་པོ་ཡོད་རེད། དེ་ནས་ད་བར་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོས་ག་རེ་ག་རེ་མཛད་འདུག དེ་ཚོར་དགོངས་པ་བཞེས་ན་ཧ་གོ་གི་རེད། དེར་བརྟེན་གཞུང་དམངས་གཉིས་ཀས་དུས་ཚིཊ་གལ་ཆེན་འདི་སྲུང་གཙི་དང་སྦྲཊ། འདིའི་སྔ་ཕྱིའི་བྱུང་རིམ་དང་། ལྷག་པར་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་དང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མཛད་པའི་སྐོར་ལ་བགྲོ་གླེང་མང་ཙམ་འཚོགས་ཐུབ་ན། གནད་དོན་ངོ་མ་ཤེས་པར་ཏན་ཏན་ཕན་ཐོགས་ཡོང་གི་རེད།
གསར་འགོད་པ། དཔལ་ལྡན།
༼བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ཚགས་པར་ལས་འདིར་བཀོད།༽
ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་གསུང་འདུག རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་འདི་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བོད་རང་བཙན་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས་གནད་འགག་ཆེན་པོ་རེད། རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་བ་ཙམ་གྱིས་དེའི་སྔོན་ལ་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཞིག་གི་མངའ་ཁོང་ཡིན་དགོས་པའི་གོ་བ་བླང་ན་ནོར་བ་རེད། གོང་ས་མཆོག་གིས་རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་བ་འདི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཞིག་གི་འོག་ནས་གསར་དུ་རང་བཙན་ཐོབ་པའི་བསྒྲགས་གཏམ་མ་ཡིན་པར། བོད་འདི་སྔར་ནས་ད་བར་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་དབང་འོག་ལ་མེད་པར་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡིན་པའི་གསལ་བཤད་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་རེད། འདི་ལྟར་གནང་དགོས་དོན་ཡང་བོད་ནང་རྒྱ་གཞུང་གི་དབང་ཤུགས་སླེབས་ཏེ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ཐེ་ཇུས་ཤུགས་ཆེར་བྱས་པ་དང་། ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ལ་ཡང་བོད་དེ་སྔར་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཡིན་པའི་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་གོང་ས་མཆོག་སྔ་ཕྱིར་རྒྱ་གར་དང་སོག་ཡུལ་བཅས་ལ་བྲོས་བྱོལ་གནང་སྐབས་མཁྱེན་རྟོགས་བྱུང་སྟེ་བོད་ལ་ཕེབས་རྗེས་བསྒྲགས་གཏམ་འདི་སྤེལ་གནང་བ་ཡིན་པ་དེ་སྐབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་བལྟས་ན་གསལ།
སྐད་ཆ་ཡག་པོ་བཤད་འདུག ཡིན་ནའང་རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པའི་རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་ཏེ་ལོ་བརྒྱ་ཕྱིན་པ་དེ་ཧང་སང་དགོས་པ་གང་ཡང་མ་རེད། གལ་སྲིད་དུས་ཚིགས་དེ་ལ་ད་ལྟ་ཆེ་མཐོང་དང་ངོས་འཛིན་ཆེན་པོ་བྱས་ན་གནས་ཚུལ་ལོག་སྒྲུབ་འབྱུང་སྲིད་པ་རེད། དུས་ཚིགས་དེའི་སྔོན་ལ་བོད་དེ་ག་རེ་རེད། རང་བཙན་མ་རེད་དམ། སུ་ཞིག་གི་འོག་གམ་ཡང་ན་སུ་ཞིག་གི་ཆ་ཤས་རེད། འདི་དག་དྲི་བ་དང་དོགས་གནས་རེད།
་་་་་་ ཐབས་མཁས་ཐུགས་རྗེའི་ཆ་ནས་བཤད་ན། ཚུར་མཐོང་སྣང་ངོར་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་འདི་ལས་ལྷག་པ་གཅིག་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་ནང་བྱུང་མེད་པ་རེད།
ད་ལྟ་ང་ཚོར་ས་ཆ་ཡོད་རུང་མེད་རུང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཡོངས་རྫོགས་རྡོག་རྡོག་གཅིག་བཟོས་གནང་ཡོད་རེད་ལ།
ཆོས་ལུགས་ཁག་མི་ཉམས་མཐུན་སྒྲིལ། སྐད་ཡིག་རིག་གཞུང་མི་རིགས་དང་བཅས་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་བབ་བསྐྲུན་ཡོད་རེད། ་་་་་ཟེར།
་་་་་་་་་་་ གསལ་བསྒྲཊ་འདི་གནང་བ་ནས་བཟུང་རྙོག་གྲ་ཆེ་བའི་འབྲེལ་བ་དེ་ཡོངས་སུ་བཅད་དེ། བོད་རྒྱ་གཉིས་གཅིག་འོག་གཅིག་ཏུ་མེད་པར། བོད་རང་བཙན་ཡིན་པ་གསལ་སྟོན་གནང་བ་རེད། དུས་དེ་ནས་བཟུང་སྟེ། ༡༩༥༡ བར་བོད་རང་བཙན་གྱི་མངའ་དབང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་རྒྱུ་བྱུང་བ་རེད། ་་་་་་་་་་་ཟེར།
ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་ལ་སྙིང་ཐག་པ་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། ང་ཚོའི་རྩོམ་པ་པོ་ཡིན་ཟེར་མཁན་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་པོ་ཡིན་ཟེར་མཁན་སུའི་ཁ་ནས་མ་ཐོན་པའི་ལེགས་བཤད་རྨད་དུ་བྱུང་བ་མང་པོ་འདུག ཁྱེད་རང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིག་རྩོམ་ཐུབ་ན་དཔེ་ཡག་པོ་ཡོང་ས་རེད།
ཡག་པོ་ཕན་ཐོགས་ཅན་ཞིག་གསུངས་འདུག་པར་བསྟོད་དོ།། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།