ཀླུ་སྨྱོན་ཧེ་རུ་ཀ དེ་དུས་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༩༩༥ ལོའི་སྤྱི་ཟླ་དང་པོའི་ནང་ཙམ་ཞིག་ཡིན་ལ། ང་རང་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་མོན་གྷོ་ཊི་ས་གནས་ཀྱི་འབྲས་སྤུངས་དགོན་པར་བསྡད་ཡོད། ས་གནས་དེར་དགུན་དུས་སུ་ཟླ་བ་མང་པོའི་རིང་ལ་ཚ་བ་མེ་་་

རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སའི་ནང་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱང་མཐོང་ཆུ་ཤེལ་ (refracting telescope) ཆེ་ཤོས་ཤིག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་བསྒྲགས་འདུག ཉེ་ལམ་རྒྱ་ནག་གི་ཤིན་ཧྭ་གསར་ཁང་སོགས་གཞུང་འབྲེལ་གསར་ཁང་ཁག་གིས་སྤེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ལྟར་ན། བོད་་་

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དབུས་སའི་ལས་བྱེད་ཕོ་མོ་ཁྱད་མེད་ཀྱིས་ཉིན་ལྟར་ལས་ཁུངས་ནང་དུ་བོད་ཆས་གྱོན་ཞིང་བོད་སྐད་གཙང་མ་བཤད་དགོས་པ་མ་ཟད་ལས་ཁུངས་ཁག་ནང་བཅར་མཁན་བོད་མི་སྐྱ་སེར་སུ་ཡིན་ལའང་དེ་བཞིན་ཞེན་སྐུལ་་་

རྒྱ་ནག་གི་དྲག་གནོན་འོག་གནས་པའི་བོད་དང་ཡུ་གུར། ཧོང་ཀོང་དང་ཐའེ་ཝན། རྒྱ་རིགས་ལས་འགུལ་བ་སོགས་ཀྱིས་ཁུང་ཙི་ལྟེ་གནས་ཁང་སྒོ་བརྒྱབ་དགོས་པའི་ངོ་རྒོལ་རིམ་པ་སྤེལ་བ་བརྒྱུད། ད་རེས་ཨ་རིའི་ཊའོ་ཧྤི་ཊི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོས་་་

སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ནས་རྒྱ་གཞུང་གི་གླ་བ་དྲ་འབུ་ཚོས་དྲ་ཐོག་འཇབ་རྒོལ་བྱེད་ཐབས་ལ་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཆེད་ལས་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་དེ་འདྲ་གླས་ཏེ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བར་་་

རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་མང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་གི་ཡོད་པའི་ངོས་འཛིན་འོག་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ནས་རྒྱའི་དཔོན་རིགས་ལྔ་ལ་དཔལ་འབྱོར་ཉེས་ཆད་གཅོད་རྒྱུའི་གཏན་འཁེལ་ཡོད་འདུག་་་

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་དགུན་ཁའི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་དེ་རྒྱ་ནག་པེ་ཅིན་ཏུ་འཚོག་གཏན་འཁེལ་བ་དང་བོད་ཞི་བའི་བཅིངས་གྲོལ་བཏང་ནས་ལོ་ངོ་བདུན་བཅུ་འཁོར་ཡོད་ཟེར་བའི་དུས་དྲན་འཚོག་འཆར་ཡོད་པས་བོད་མི་རྣམས་ནས་ངོ་རྒོལ་དང་་་

གཡག་རྒོད་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་། མི་གཉིས་གཅིག་སེམས་གཅིག་ལ་འདྲིས་ཏེ་གཉེན་སྒྲིག་གི་དམ་བཅའ་བཞག་པའི་ཉིན་དེ་ནས་བཟུང་སྐྱིད་སྡུག་ཉམས་མྱོང་གི་མི་ཚེ་སྐྱེལ་འགོ་བཙུགས་པ་ཡིན། ཆུང་མའི་ལུས་ལ་མངལ་སྦྲུམ་སྟེ་བུ་ཕྲུག་གི་ཕ་མ་རུ་འགྱུར་་་