རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་ནས་རྒྱ་བོད་བར་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་འཇོག་དགོས་བྱུང་བའི་ཉིན་མོ་དང་བསྟུན་ཏེ། ཕྱི་ཚེས་ ༢༣ དང་ ༢༤ ཉིན་གཉིས་རིང་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རང་བཙན་ཚོགས་ཆེན་འཚོགས་ཡོད་འདུག
ཚོགས་འདུ་གོ་སྒྲིག་གནང་མཁན་ཚོས་གནས་ཚུལ་བཏང་འབྱོར་བྱུང་བའི་ནང་། མཛད་སྒོའི་ཐོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ཌོག་ཊར་ཀཱུ་མར་དང་། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་གསེར་རྟ་ཚུལ་ཁྲིམས། ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་མགོན་པོ་འཕྲིན་ལས་བཅས་ཕེབས་ཡོད་པ་རེད། ཚོགས་འདུ་དངོས་གཞིའི་ནང་དུ་རྒྱུན་ལྡན་བོད་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་དགོས་པའི་ལྟ་བ་ལངས་ཕྱོགས་འཛིན་མཁན་གྱི་མི་བརྒྱ་མ་ཟིན་ཙམ་ཞིག་རྒྱ་གར་གཙོས་བལ་ཡུ་དང་། ཨ་རི། ཡུ་རོབ་བཅས་ནས་ཚོགས་ཞུགས་བྱས་ཡོད་པ་རེད། ཉིན་གཉིས་རིང་གི་ཚོགས་ཆེན་དེ་གཙོ་བོ་ཚོགས་ཞུགས་པ་ནང་ཁུལ་བགྲོ་གླེང་གྲོས་བསྡུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དང་། དེ་དང་མཉམ་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་དབང་དང་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་གིས་བོད་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད་གོ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པ་རེད།
མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཚོགས་ཆེན་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་བསྟན་འཛིན་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་ངོ་སྤྲོད་གསུང་བཤད་སྐབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གི་གནས་སྟངས་དང་། བོད་ཀྱི་གནས་བབས་ཚང་མ་ཤེས་རྟོགས་ཡོད་པའི་ཐོག་ནས་བོད་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་དགོས་སྐོར་དང་། བོད་མི་ནང་ཁུལ་ལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་བ་ལངས་ཕྱོགས་མ་མཐུན་པ་ཡོད་ནའང། ཚང་མས་བོད་དོན་ཆེད་དུ་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། ཕན་ཚུན་མཐུན་སྒྲིལ་དགོས་སྐོར་གསུངས་སོང་། དེ་བཞིན་བསྟན་འཛིན་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་ཚོགས་ཞུགས་པ་ཚང་མས་འགྲོ་སོང་སྒེར་ངོས་བཏང་སྟེ། ས་གནས་གང་ས་ནས་སླེབས་ཡོད་པ་དང། ཚོགས་ཞུགས་པ་མང་ཆེ་བ་བོད་རང་བཙན་ཤོར་བའི་རྗེས་ཀྱི་མི་རབས་གཉིས་པ་དེ་ཆགས་ཡོད་སྐོར་གསུངས་སོང་།
དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་ཐོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་གསེར་རྟ་ཚུལ་ཁྲིམས་གྱིས་གཏམ་བཤད་གནང་སྐབས། དུས་རྒྱུན་ཁོང་གིས་བོད་རང་བཙན་སླར་གསོ་དགོས་པའི་ལངས་ཕྱོགས་གསལ་པོ་འཛིན་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆ་ནས་དང་། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གི་འོག་ནས་བོད་མིའི་དཀའ་ངལ། མ་འོངས་མི་རབས་རྗེས་མའི་བདུན་ལམ་བཅས་གང་ལ་བལྟས་ཀྱང་། བོད་རང་བཙན་སླར་གསོའི་འཐབ་རྩོད་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ཡིན་སྐོར་གསུངས་སོང་།
སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ཌོག་ཊར་ཨ་རུན་ཀཱུ་མར་གྱིས་གསུང་བཤད་གནང་སྐབས། ཁོང་གིས་ “བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཐོག་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པ་མ་ཟད། སེམས་གཏིང་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་སྐོར་དང་། བོད་དེ་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་རྒྱ་ཁབ་ཅིག་རེད། ད་ལྟ་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ཡོད་ཀྱང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལ་རྒྱ་དང་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོར་གསོན་པོར་གནས་ཡོད་པས། དེར་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད” ཅེས་གསུངས་སོང་། ཁོང་གིས་མཐུད་གསུང་དོན། “བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་དེ་དྲང་བདེན་གྱི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་ཡིན་པས། འཛམ་གླིང་མི་མང་ཚང་མས་རྒྱབ་སྐྱོར་འོས་པ་ཞིག་རེད། ༡༩༦༠ རྗེས་ནས་འཛམ་གླིང་ནང་རང་བཙན་ཐོབ་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཡོད་པས། བོད་པའི་ངོས་ནས་ཀྱང་རང་བཙན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་དེ་འདོར་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་རེད། རྒྱ་ནག་གིས་༧གོང་ས་མཆོག་དགོངས་པ་རྫོགས་རྗེས། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ཚར་བ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་པ་དེ་སྟོང་བསམ་རེད། བོད་རང་བཙན་ཤོར་ནས་ལོ་ ༦༠ ལྷག་འགྲོ་ཡི་ཡོད་ཀྱང་། ད་དུ་ཐང་ཆད་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་རེད་ལ། ཐང་ཆད་ཀྱི་ཡང་མ་རེད། ཆད་ཆོག་གི་ཡང་མ་རེད། བོད་རང་དབང་རང་བཙན་གྱི་འཐབ་རྩོད་དེ་སྙིང་སྟོབས་ལྡན་པ་དང་གུས་བརྩི་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་དེ་རིང་འདིའི་སྡིངས་ཆའི་ཐོག་ཕེབས་པའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་མགོན་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ལ་གུས་ཞབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་” ཅེས་སོགས་གསུངས་སོང་།
གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས་རང་བཙན་ཚོགས་ཆེན་འདི་འཚོགས་དགོས་དོན་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་སྐོར་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་པའི་ནང་འཁོད་དོན། ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༣ ཉིན་འདེམས་དགོས་དོན་ནི་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་ཏེ། ༡༩༥༡ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༣ ཉིན་བོད་རྒྱ་བར་ “གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་” ཟེར་བ་བོད་མི་ཚོས་མི་འདོད་བཞིན་དུ་རྒྱའི་བཙན་འོག་ནས་ས་རྟགས་རྒྱག་དགོས་བྱུང་བ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་གསལ་བ་བཞིན་ཡིན་པས། གྲོས་མཐུན་དེར་ངོས་ལེན་མེད་པའི་མཚོན་བྱེད་དུ་ཡིན་འདུག
འཚམས་འདྲི་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་རྒྱུ་དང་། བོད་རང་བཙན་སྐུ་ཚེ་རིང་།
བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཡོད། ཡིན་ནའང་། ལག་ལེན་དགོས་པ་རེད་མ་གཏོགས་ཁ་བཤད་གཅིག་པུར་དགའ་བོ་མེད།