ཁུ་སྦཱ་ཡི་དམར་ཤོག་གཙོ་འཛིན་ཟུར་བ་ཕྷི་ཌལ་ཁཱ་སེ་ཊལ་གྱི་འདས་བརྡ།

སྦི་སྦི་སི་ཡི་གསར་གནས།
ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བསྒྱུར།

་་་་་་་་་་་་་་་ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ པའི་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་དགོང་མོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠ ཙམ་ལ་ཨ་རིའི་ཁྱིམ་མཚེས་ཁུ་སྦ་(Cuba)དམར་ཤོག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དུས་རབས་ཕྱེད་རིང་གི་གཅིག་སྡུད་དབང་འཛིན་པ་སྐུ་ཞབས་ཧྥི་ཌལ་ཁཱ་སེ་ཊལ་(Fidel Castro)སྐུ་གྲོངས་བར། རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གླེང་གཞི་ཆེན་པོ་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་བསྟུན་ཏེ་བྷི་བྷི་སིའི་གསར་ཁང་གི་ཆེད་སྒྲིག་ཅིག་འདིར་བསྒྱུར་ཡོད།

ཕི་ཌལ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ཁུ་སྦཱ་ནི་དུས་རབས་ཕྱེད་ཙམ་ཞིག་གི་རིང་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་གཅིག་གིས་སྐྱོང་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཤིག་གི་ངོ་བོར་དབང་སྒྱུར་བྱས་ཡོད།

འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་དམར་ཤོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་འཐོར་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་རང་ཉིད་ཀྱི་དགྲ་བོ་གཙོ་བོ་ཨ་རིའི་སྒོ་མདུན་དེ་རང་དུ་དམར་ཤོག་གི་དར་དམར་ལྷབ་ལྷུབ་ཏུ་ཕྱར་ཏེ་གནས་ཡོད།

ཁོ་ནི་ཁ་ཚོན་གཅོད་དཀའ་བའི་མི་སྣ་ཞིག་སྟེ་ཁོ་ལ་དགའ་མོས་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ཚོས་ཁོ་ནི་ཁུ་སྦཱ་ཡུལ་ཕྱིར་མི་དམངས་ལ་རྩིས་སྤྲོད་མཁན་གྱི་དམག་མི་དང་ཆབ་སྲིད་པ་ཞིག་དང་། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་མགོན་སྐྱབས་ཤིག་ཏུ་བསྔགས་བརྗོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

འོན་ཀྱང་ཁོ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་མཁན་ཚོས་ཁོས་རང་ཉིད་ཀྱི་འགལ་ཟླར་ལངས་མཁན་རྣམས་སྡུག་རྩུབ་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་གཉའ་གནོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་དང་། ཁུ་སྦཱ་ཡི་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཉེས་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་སྐྱོང་གི་ཡོད་པའི་ཉེས་འཛུགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ཕི་ཌལ་ཨེ་ལེ་ཛནྜ་རོ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་རུ་ཛ་(Fidel Alejandro Castro Ruz ) ནི་ ༡༩༢༦ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་སྐྱེས་ཤིང་། སི་པན་ནས་ཁུ་སྦཱ་རུ་ཡུལ་བྱོལ་དུ་བསླེབས་པའི་འབྱོར་པ་ཅན་གྱི་ཞིང་པ་ཨན་ཇལ་མཱ་རི་ཡ་སྦོ་ཀྲི་སེ་ཀྲཱ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཨར་གྷི་ཛི་(Angel María Bautista Castro y Argiz)ཡི་བྱི་ཕྲུག་ཡིན།

ཁོའི་ཨ་མ་ལི་ནཱ་རུ་ཛ་གྷོན་ཛཱ་ལེ་ཛ་(Lina Ruz González)ནི་ཞིང་ཁའི་ནང་གི་ལས་གཡོག་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། ཕྱིས་སུ་ཁོའི་ཕ་ཡི་ཟུར་མོར་གྱུར། འོན་ཀྱང་ཕི་ཌལ་སྐྱེས་རྗེས་ཁོའི་ཕ་ཡི་བཟའ་ཟླ་ངོ་མར་གྱུར།

ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ཐོག་མར་སཱན་ཀྲི་ཡ་གྷོ་རུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཡེ་ཤུའི་ཁཱ་ཐོ་ལིག་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་རུ་སློབ་ཞུགས་བྱས། དེ་རྗེས་ཧཱ་ཝ་ནཱ་རུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཡེ་ཤུའི་རོ་མན་ཁཱ་ཐོ་ལིག་གིས་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་པའི་སྦེ་ལེན་ཇེ་སུའུ་ཌ་ཡི་སློབ་གྲྭ་རུ་ཞུགས་ཡོད།

དེ་ལྟར་ནའང་ཁོས་སློབ་གྲྭའི་ནང་སྦྱངས་འབྲས་ལེགས་པོ་སོན་མི་ཐུབ་པས་རང་ཉིད་ཀྱི་དུས་ཚོད་མང་ཆེ་བ་རྩེད་རིགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཁག་གི་ནང་གཏོང་རྒྱུར་དགའ་མོས་ཆེ་བ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།

ཁོ་ནི་ཆབ་སྲིད་པའི་ལས་འགུལ་བ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བའི་དུས་སྐབས་ནི་ ༡༩༤༠ ལོ་དཀྱིལ་དུ་ཧཱ་ཝ་ནཱའི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོར་ཁྲིམས་ལུགས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ་ཡིན། སྐབས་འདིར་ཁོས་སེམས་ཚོར་དྲག་པོ་སློང་བའི་མང་ཚོགས་གཏམ་བཤད་སྤེལ་སྟངས་ཀྱི་རྩལ་སྣ་ཁག་གོང་འཕེལ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

མར་ཁེ་སི་རིང་ལུགས།

ཁོའི་དམིགས་འབེན་ནི་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ཀྱི་ཉེས་འཛུགས་ཀྱི་འདམ་རྫབ་འོག་ཚུད་ཡོད་པའི་སྲིད་འཛིན་རཱ་མོན་གྷ་རོ་ཡིས་སྣེ་འཁྲིད་པའི་ཁུ་སྦཱན་སྲིད་གཞུང་རེད།

དྲག་པོའི་ངོ་རྒོལ་ནི་སྐབས་འདིར་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཡོད་ལ། ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ནི་ཉེན་རྟོག་པས་འཛིན་བཟུང་བྱ་རྒྱུའི་དམིགས་འབེན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར།

ཁོ་ནི་ད་དུང་ཌོ་མི་ནི་ཁཱན་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་(Dominican Republic)ཀྱི་གཡས་ཕྱོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་རཱ་ཕྷལ་ཀྲུ་ཇི་ལོ་(Rafael Trujillo) ཡི་དབང་ཆ་མགོ་རྟིང་སློག་པའི་ཇུས་པའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཀྱང་ཆགས་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྗེས་སུ་ཨ་རིས་ཐེ་བྱུས་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་འཇུས་འགོད་དེར་ལམ་ལྷོངས་བྱུང་མེད།

༡༩༥༣ མོན་ཁཱ་ཌཱ་དམག་གི་མཛོད་ཁང་ནང་བཅོམ་འཕྲོག་བྱས་པའི་ཉེས་མིང་འོག་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་འཛིན་བཟུང་བྱུང་།

༡༩༩༤ ལོར་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ཁུ་སྦཱན་གྱི་འབྱོར་པ་ཅན་གྱི་ཆབ་སྲིད་པ་ཞིག་གི་བུ་མོ་མིར་ཊ་ཌི་ཛ་སྦ་ལརཌ་(Mirta Diaz-Balart)དང་གཉེན་སྒྲིག་བྱས། དེས་ཁོ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་འབྱོར་པ་ཅན་གྱི་དཀྱིལ་ཁོར་ནང་བཞུགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཁོའི་ཁ་ཕྱོགས་ནི་མར་ཁེ་སི་རིངས་ལུགས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་སྔར་ལས་ཤུགས་ཆེ་རུ་ཕྱིན།

ཁོས་ཁུ་སྦཱན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་དཀའ་ངལ་ནི་སྟངས་འཛིན་མེད་པའི་མ་རྩ་རིང་ལུགས་ཀྱི་འཇུག་འབྲས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། དཀའ་ངལ་དེ་མི་མང་གསར་བརྗེ་ཁོ་ནས་སེལ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།

སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས་ཁོས་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཆེད་ལས་ཤིག་གཉེར་ཀྱང་ལམ་ལྷོངས་མ་བྱུང་བས་རྒྱུན་དུ་བུ་ལོན་འོག་སྡོད་དགོས་བྱུང་། དེ་ནའང་ཁོ་ནི་ཆབ་སྲིད་པའི་ལས་འགུལ་བ་ཞིག་ཏུ་མུ་མཐུད་དེ་གནས་ཡོད་ཅིང་། དྲག་པོའི་རྔམ་སྟོན་ཁྲོམ་སྐོར་གྱི་རིམ་པ་མང་པོ་ཞིག་གི་ནང་ཞུགས་ཡོད།

༡༩༥༢ ནང་ཕུལ་ཇེན་སི་ཨོ་སྦཱ་ཀྲི་སེ་ཊཱ་(Fulgencio Batista)ཡིས་དམག་གི་གྱེན་ལོག་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ་ཁུ་སྦཱན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ཁཱར་ལོ་སི་པི་རོ་ (Carlos Prío) ཡི་སྲིད་གཞུང་མགོ་རྟིང་བསློགས།

རྒོལ་རྡུང་།

ཕུལ་ཇེན་སི་ཨོ་སྦཱ་ཀྲི་སེ་ཊཱ་ཡིས་ཨ་རི་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་བཟུང་ཞིང་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཚོགས་པ་རྣམས་ལ་གཉའ་གནོན་བྱེད་པའི་སྲིད་བྱུས་བཟུང་སྟབས། དེ་ནི་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡི་གཞི་རྩའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་འགལ་ཟླར་གྱུར།

ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྦཱ་ཀྲི་ཊཱ་ཡི་སྲིད་གཞུང་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་པའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡང་དེ་ལ་ཕམ་ཉེས་བྱུང་བས་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ལས་འགུལ་ཞེས་འབོད་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་བཙུགས། ཚོགས་པ་དེ་ནི་སྦཱ་ཀྲི་སི་ཊཱ་ཡི་སྲིད་གཞུང་མགོ་རྟིང་སློག་དོན་ནི་ས་འོག་ཏུ་གསང་བའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་ཞིག་ཡིན།

ཁུ་སྦཱན་ནི་ཕྱུག་བདག་གི་བུ་རྣམས་ཀྱི་འདོད་ཡོན་གྱི་རྩེད་འཇོར་རོལ་ས་ཞིག་དང་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་ཉེས་གསོག་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་དབང་སྒྱུར་ཡུལ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཏེ། སྨད་འཚོང་མ་དང་། རྒྱན་འཛུགས་བྱེད་མཁན། ཉལ་ཐག་ནག་འཚོང་རྒྱག་མཁན་སོགས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་ཁེངས།

འཇབ་རྒོལ་དམག་འཐབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བཞིན་པའི་སྐབས་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་དང་ཅེ་གྷུ་ཝ་རཱ་ལྷན་དུ།

༡༩༥༣ ལོར་སཱན་ཀྲི་ཡ་གྷོ་ཡི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་ཡོད་པའི་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་མོན་ཁཱ་ཌཱ་དམག་སྒར་ལ་རྒོལ་རྡུང་བྱེད་པའི་འཆར་གཞི་བསྒྲིགས། འཆར་གཞི་དེ་ནི་དྲག་པོའི་གྱེན་ལངས་ཤིག་ལ་མཁོ་བའི་མཚོན་ཆ་རྣམས་བཅོམ་འཕྲོག་བྱེད་ཆེད་དུ་སྤེལ་བ་ཞིག་རེད།

འོན་ཀྱང་རྒོལ་རྡུང་དེ་ལ་ཕམ་ཉེས་བྱུང་སྟེ་གསར་བརྗེ་ལས་འགུལ་བ་མང་དག་ཅིག་ཤི་རྨས་དང་འཛིན་བཟུང་འོག་ཏུ་ཚུད། ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡང་ ༡༩༥༣ ཟླ་ ༩ ནང་ཁྲིམས་བཤེར་འོག་ཚུད་པའི་བཙོན་པ་མང་དག་ཅིག་ཡོད་པའི་ནང་གི་གཅིག་རེད།

ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ཁྲིམས་སའི་མདུན་དུ་འཐོན་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་འདི་བེད་སྤྱད་དེ་དམག་མིས་བརྩམས་པའི་སྡུག་སྦྱོང་གཉའ་གནོན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་རྣམས་ཐེར་འདོན་བྱས་སྟབས་ཁོའི་མིང་གྲགས་ནི་སྔར་ལས་ཤུགས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྐབས་འདིར་ཟུར་ཉན་དུ་བཅར་ཡོད་པའི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པའི་ཁྲོད་དུ་ཁོ་ནི་ཧ་ཅང་མངོན་གསལ་ཅན་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་ཏུ་གྱུར།

འཇག་རྒོལ་གྱི་དམག་འཐབ།

ཁོ་ལ་བཙོན་ཁང་ནང་ལོ་ངོ་ ༡༥ ཙམ་ལ་བཙོན་འཇུག་བྱ་རྒྱུའི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད། འོན་ཀྱང་དཀའ་སྡུག་དེ་ཙམ་མ་བྱུང་བའི་གནས་སྟངས་ཤིག་འོག་ཟླ་བ་ ༡༩ ཙམ་ཞིག་རིང་བཙོན་ཁང་དུ་བསྡད་རྗེས་ ༡༩༥༥ ཟླ་ ༥ ནང་སྤྱི་ཡོངས་ནས་ནག་ཉེས་གུ་ཡངས་གཏོང་བའི་ལམ་སྲོལ་ཞིག་གི་འོག་ཏུ་ཀློད་གྲོལ་ཐོབ།

བཙོན་ཁང་དུ་བསྡད་པའི་དུས་ཡུན་ཐུང་ངུ་དེའི་རིང་ཁོས་རང་ཉིད་ཀྱི་བཟའ་ཟླ་དང་ཁ་ཁ་བྱས་ཏེ་མར་ཁེ་སི་རིང་ལུགས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་ཁག་ལ་བློ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གཏད་ནས་སློབ་སྦྱོང་བྱས།

སྦཱ་ཀྲི་སེ་ཌཱ་ཡིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁ་གཏད་རྣམས་མུ་མཐུད་དེ་འཛིན་བཟུང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས་འཛིན་བཟུང་ལས་གཡོལ་ཐབས་ཆེད་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་མེ་སེ་ཁོ་(Mexico)རུ་བྲོས་བྱོལ་དུ་བསྐྱོད་དགོས་བྱུང་། མེ་སེ་ཁོ་རུ་ཁོ་ལ་གཞོན་ནུ་གསར་བརྗེ་བ་ཨར་ནེ་སེ་ཀྲོ་ཅེ་གྷུ་ཝ་རཱ་(Ernesto “Che” Guevara)ཟེར་བ་ཞིག་ལ་ངོ་ཐུག ༡༩༥༦ ཟླ་ ༡༡ ནང་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་མི་ ༡༢ ཁུར་ཐུབ་པའི་གྲུ་གཟིངས་ཆུ་འཛར་མཁན་ཞིག་གི་ནང་མཚོན་ཆ་ཐོགས་པའི་མི་༨༡ འཁྲིད་དེ་ཕྱིར་ཁུ་སྦཱ་རུ་ལོག་བསླེབས།

༡༩༥༩ ལོར་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡི་དཔུང་དམག་ཧཱ་ཝ་ནཱ་རུ་འཛུལ།

སིའི་རཱ་མཱ་ཡི་སེ་ཊ་རཱ་(Sierra Maestra)རི་བོའི་སྟེང་དུ་དམག་ཤོག་ཚོགས་པ་དེའི་རྟེན་གཞི་བྱས་ཏེ། རྟེན་གཞི་དེ་ནས་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ཧཱ་ཝ་ནཱ་རུ་ཡོད་པའི་སྲིད་གཞུང་ལ་ལོ་ངོ་གཉིས་རིང་འཇབ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ།

༡༩༥༩ ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༢ ཉིན་གྱེན་ལོག་དམག་མི་རྣམས་ཁུ་སྦཱན་གྱི་རྒྱལ་སར་བསླེབས་སྟབས་སྲིད་འཛིན་སྦཱ་ཀྲི་སེ་ཊཱ་བྲོས་འབྱོལ་དུ་ཕྱིན།

ཁྲིམས་བཤེར་བྱས་རྗེས་སྦཱ་ཀྲི་སེ་ཊཱ་ཡི་དེ་སྔོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོར་སྲོག་ཁྲིམས་བཅད། དེ་ལ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་རྟོག་ཞིབ་པ་མང་པོས་ཅུང་ཟད་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད།

ལྟ་གྲུབ།

ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ “གསར་བརྗེའི་དྲང་བདེན་ནི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་རྩ་འཛིན་ལ་གཞི་བཅོལ་བ་མ་ཡིན་པར་ནང་བསམ་བློའི་བཟང་ངན་འབྱེད་པའི་ངེས་ཤེས་ལ་རྟེན་ཡོད་པར་”མཐར་སྐྱེལ་བྱས་ཡོད།

ཁུ་སྦཱན་གྱི་སྲིད་གཞུང་གསར་པ་དེས་ས་ཞིང་རྣམས་མི་དམངས་ལ་ཕྱིར་རྩིས་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་དང་ཉམ་ཐག་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་བྱས་ཡོད།

འོན་ཀྱང་སྲིད་གཞུང་གསར་པ་དེས་དབང་ཆ་བཟུང་མ་ཐག་ལམ་སེང་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་གཅིག་གི་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས། མི་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པའི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་བཙོན་ཁང་དང་ངལ་རྩོལ་རྭ་བའི་ནང་བཅུག འབྱོར་འབྲིང་གྲལ་རིམ་གཙོ་བོར་འགྱུར་བའི་མི་དམངས་སྟོང་ཚོ་མང་པོ་ཡུལ་ལུང་གཞན་དུ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་བྲོས་འབྱོལ་ཕྱིན།

ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་རང་ཉིད་ནི་ཨུ་རུ་སུའི་ནི་ཀི་ཏཱ་ཁུ་རུ་ཤུ་ཆཱེའུ་དང་མནའ་འབྲེལ་ཕྱོགས་ཁག་ཅིག་ཏུ་འགྱུར་དོན་ནི་བྱ་ཐབས་ཟད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་པར་བརྗོད།

ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་བློའི་ལྟ་གྲུབ་ནི་གཙོ་བོར་ཁུ་སྦཱན་ཡིན་པར་ནན་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁོས་ “འཆར་འགོད་ལེགས་པའི་དཔལ་འབྱོར་ཁོར་ཡུག་ཅིག་ཏུ་སྐུ་ཚབ་རིང་ལུགས་ཀྱི་དམངས་གཙོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དྲང་བདེན་མ་གཏོགས་དམར་ཤོག་དང་མར་ཁེ་སི་རིང་ལུགས་མེད་པ་རེད།” ཅེས་སྐབས་འདིར་བརྗོད།

༡༩༦༠ ལོར་ཕི་ཌལ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་གླིང་ཕྲན་དེའི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་ཨ་རིར་དབང་བའི་ཚོང་གི་རྟེན་གཞི་ཡོངས་རྫོགས་གཞུང་བཞེས་བཏང་སྟབས། དེར་ཡ་ལན་གྱི་ཚུལ་དུ་ཨ་རིས་ཁུ་སྦཱ་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་བཀག་རྒྱ་ཞིག་འོག་ཏུ་བཅུག བཀག་རྒྱ་དེ་ནི་དུས་རབས་ ༢༡ པའི་ནང་དུ་ད་ལྟ་ད་དུང་གནས་པ་རེད།

བཙན་འཛུལ་བ།

ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་རང་ཉིད་ཨུ་རུ་སུ་དང་དེའི་གཙོ་འཛིན་ནི་ཀི་ཏཱ་ཁུ་རུ་ཤུ་ཆཱེའུ་(Nikita Khrushchev)ཡི་པང་དུ་དགོས་དབང་གིས་བསྐྱོད་དགོས་པ་བྱུང་བར་བརྗོད་ཀྱང་། དཔྱད་བརྗོད་པ་འགའ་ཞིག་གིས་ཁོས་རང་མོས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཨུ་རུ་སུའི་པང་དུ་བཞུགས་པར་རྗོད་བཞིན་ཡོད།

སྐུལ་སློང་དེ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཁུ་སྦཱན་ནི་གྲང་དམག་སྐབས་ཀྱི་འཐབ་ས་ཞིག་ཏུ་གྱུར། ༡༩༦༡ ཟླ་ ༤ ནང་ཨ་རིས་བཙན་བྱོལ་དུ་གྱར་བའི་ཁུ་སྦཱན་གྱི་དང་བླངས་དམག་མི་བསྡུ་སྐོང་གིས་གླིང་ཕྲན་དེར་བཙན་འཛུལ་བྱེད་ཐབས་བྱས།

ཁུ་སྦཱན་གྱི་ལྷོ་ནུབ་མཚོ་ཁུག་ཏུ་བཙན་འཛུལ་སྐབས་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ཐང་ག་རི་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་མཆོངས་བཞིན་པ།

ཁུ་སྦཱན་གྱི་ལྷོ་ནུབ་ཀྱི་མཚོ་ཁུག་ནས་ཁུ་སྦཱན་གྱི་དམག་མིས་བཙན་འཛུལ་བ་སྟོང་ཕྲག་གཅིག་ཙམ་འཛིན་བཟུང་དང་དམར་གསོད་བཏང་སྟེ། བཙན་འཛུལ་བའི་དཔུང་ཁག་ཕྱིར་བསྐྲད་དེ། ཕི་ཌལ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ངོ་ཚ་ཁ་སྐྱེངས་བཟོས་པས། དེས་ཁོ་ལ་བཟོད་གསོལ་བྱ་ཐབས་མེད་པར་གྱུར།

ལོ་གཅིག་གི་རྗེས་ཨ་རིའི་རྟོག་ཞིབ་གནམ་གྲུས་ཨུ་རུ་སུའི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་ཁུ་སྦཱན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་དབོར་བཞིན་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་སྟབས། དེས་གློ་བུར་དུ་འཛམ་བུ་གླིང་དེ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་རྩ་གཏོར་གཏོང་བའི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་དམག་འཁྲུག་ཡ་ང་བ་ཞིག་གི་ནང་ལྷུང་ལ་ཉེ་བར་བཟོས།

ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཇོན་ཨེ་ཕུ་ཀེ་ནེ་ཌི་(John F Kennedy)ཡིས་ “ད་ལྟའི་ཆར་དམག་འཐབ་ནང་སྤྱོད་པའི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་རྟེན་གཞིའི་རིམ་པ་ཞིག་གླིང་ཕྲན་དེའི་ནང་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་བཞིན་ཡོད། རྟེན་གཞི་དེ་དག་གི་དམིགས་ཡུལ་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་མངའ་ཁུལ་དག་གི་སྟེང་དུ་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་འཐབ་རྒོལ་ནུས་པ་མཁོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་ལས་གཞན་གང་ཡང་མ་རེད།” ཅེས་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད།

ཡ་མཚན་དང་དགོད་བྲོ་བ་ཞིག

སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོས་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་སྡང་མིག་བགྲད་དེ་གནས། འོན་ཀྱང་མིག་འབྱེད་བཙུམ་གྱི་མིག་བརྡ་ཐོག་མ་གཏོང་མཁན་ནི་ཨུ་རུ་སུའི་སྲིད་འཛིན་ཁུ་རུ་ཤུ་ཆཱེའུ་རེད། ཁོས་ཊར་ཀི་རུ་ཡོད་པའི་ཨ་རིའི་མཚོན་ཆ་རྣམས་གསང་བའི་སྒོ་ནས་ཕྱིར་བསྡུ་ཡོང་ཆེད་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་རྣམས་ཁུ་སྦཱན་ནས་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཡོད།

དེ་ལྟར་ནའང་ཕི་ཌཱལ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ནི་ཨ་རིའི་དགྲ་བོ་ཨང་དང་པོར་གྱུར། ཨ་རིའི་དབུས་གསང་བའི་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཁོ་ཐེངས་མང་གསོད་ཐབས་བྱས་ཡོད། ངན་གྲགས་ཆེས་ཆེར་ཁྱབ་པའི་གསོད་ཐབས་ཅིག་ནི་ནེའུ་ལིའི་ལས་འགུལ་ཞེས་པའི་མིང་འོག་ཏུ་ཐ་མག་ནང་འབར་མདེལ་གྱི་རྫས་བཀང་སྟེ་ཁོར་འཐེན་འཇུག་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་དེ་རེད།

གཞན་དག་ནི་སྔར་ལས་ཀྱང་ཡ་མཚན་པ་དང་དགོད་བྲོ་བ་ཞིག་ཡོད། དཔེར་ན། ཐེངས་ཤིག་ཁོའི་ཨོག་ཚོམ་རིང་པོ་དེ་མར་ལྷུང་དུ་བཅུག་སྟེ་གཞན་གྱི་བཞད་བགད་ཀྱི་གནས་སུ་གྱར་བའི་མི་སྣ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཅུག་ཐབས་བྱས་ཡོད།

ཨུ་རུ་སུས་ཁུ་སྦཱན་ནང་དུ་མ་དངུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཨུ་རུ་སུས་གླིང་ཕྲན་དེའི་བྱེ་མ་ཀ་རའི་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཉོས་ཏེ། ཕྱིར་ཨུ་རུ་སུའི་གྲུ་རྣམས་ཧཱ་ཝ་ནཱའི་གྲུ་ཁར་བཏང་ནས། ཨ་རིའི་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་བཀག་རྒྱའི་འགོག་རྐྱེན་རྣམས་སེལ་བའི་མཁོ་གལ་ཆེ་བའི་དངོས་ཟོག་རྣམས་ནང་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ཨུ་རུ་སུའི་རོགས་སྐྱོར་ལ་རྟེན་བཞིན་པར་མ་ལྟོས་པར། ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་ཁུ་སྦཱ་ནི་རྣམ་པ་གསར་དུ་ཐོན་བཞིན་པའི་ཕྱོགས་སྒྲིལ་མི་བྱེད་པའི་ལས་འགུལ་(Non-Aligned Movement)གྱི་མདུན་སྣེ་རུ་འཁྲིད།

མ་འདང་བའི་དཀའ་ངལ།

དེ་ལྟར་ནའང་ཁོས་ཕྱོགས་སྒྲིལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད། དམིགས་བསལ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་གླིང་ཆེན་ནང་དུ་ཁོས་རང་ཉིད་ཀྱི་དམག་དཔུང་བཏང་སྟེ་གླིང་ཆེན་དེའི་ནང་གི་ཨན་གྷོ་ལཱ་(Angola)དང་མོ་ཛམ་སྦིག་(Mozambique)གི་ཡུལ་གཉིས་ནང་མར་ཁེ་སི་རིང་ལུགས་པའི་དམག་འཐབ་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱས་ཡོད།

འོན་ཀྱང་ ༡༩༨༠ ལོའི་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ས་ཁམས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་བབ་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་མགོ་ཚུགས། དུས་སྐབས་དེ་ནི་མི་ཁཱལ་གྷོར་བཱ་ཆཱེའུ་(Mikhail Gorbachev)ཡི་གུ་ཡངས་དང་ཆབ་སྲིད་བཅོས་སྒྱུར་གྱི་དུས་སྐབས་དེ་ཡིན་སྟབས། དེ་ནི་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡི་གསར་བརྗེ་ལ་གོད་ཆགས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར།

ཨུ་རུ་སུས་ཁུ་སྦན་གྱི་བྱེ་མ་ཀ་རའི་ཐོན་སྐྱེད་ཉོ་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་བྱས་སྟབས། ཁུ་སྦན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལ་དཀའ་ངལ་ཚབས་ཆེན་འཕྲད།

ཡེ་ཤུའི་བླ་ཆེན་ཇོན་པོལ་གཉིས་པས་ཁུ་སྦྣན་ལ་མཚམས་གཟིགས་ཀྱི་གོ་སྒབས་བཟུང་སྟེ་ཡུལ་དེའི་འགྲོ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་སྟངས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས།

ད་ལྟ་ད་དུང་ཡང་ཨ་རིའི་ཚོང་འབྲེལ་བཀག་རྒྱའི་འོག་གནས་ཡོད་པའི་སྟེང་ལ་ཨུ་རུ་སུའི་ཚོང་སྒོ་ཡང་འགག་ཡོད་སྟབས། ཁུ་སྦཱན་གྱི་མཛོད་ཁང་རྣམས་སྟོང་པར་འགྱུར་ཏེ་ཟས་རིགས་མི་འདང་བའི་དཀའ་ངལ་ཚབས་ཆེན་འཕྲད་རྒྱུ་ཡིན་པ་ནི་ལྡོག་ཏུ་མེད་པར་གྱུར། ཁ་ལག་གི་བང་སྒྲིག་གི་རིམ་པ་རིང་དུ་སོང་བ་དང་སྦྲགས་མི་རྣམས་ནི་ཁོང་ཁྲོའི་སྣ་ཡང་ཐུང་ནས་ཐུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

ཕི་ཌཱལ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཞེས་འབོད་པའི་འཛམ་གླིང་གི་ཆེས་ཡར་ཐོན་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ནི་དོན་དངོས་ཐོག་བ་གླང་གི་འདྲུད་འཐེན་འཁོར་ལོའི་དུས་རབས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

༡༩༩༠ ལོའི་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་ཁུ་སྦཱན་གྱི་མི་མང་པོ་ཞིག་ཨུ་ཐུག་ཐབས་ཟད་ཀྱི་གནས་སུ་གྱར། དེ་སྔོན་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་འགྲོ་བའི་རྦ་རླབས་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྐྱེན་པས་གཡོ་བཞིན་ཡོད་ན། ད་ཆ་འཚོ་བ་བཟང་པོ་ཞིག་གི་ཕུགས་མདུན་བཅངས་ཏེ་མཚོ་ཐོག་ནས་ཕོ་ལོ་རི་ཌཱ་(Florida)ཡི་ཕྱོགས་སུ་མི་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་སྐྱོད་བཞིན་ཡོད་ལ། མང་དག་ཅིག་ནི་ཆུའི་ནང་ལྷུང་སྟེ་རྐྱེན་འདས་སུ་ཕྱིན། དེ་ནི་མང་ཚོགས་ངོས་ནས་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ལ་བློས་འགེལ་མི་ཐུབ་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་བསྟན་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་ཡོད།

ཁཱ་རི་སྦིན་མཚོ་གླིང་གི་དམར་ཤོག་རིང་ལུགས།

དེ་ནའང་ཁུ་སྦཱན་གྱིས་རྒྱལ་ནང་དུ་གཟེངས་སུ་ཐོན་པའི་གྲུབ་འབྲས་འགའ་ཞིག་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཟིན་ཐོར་འགོད་ཡོད། ཕན་ཡོན་ལྡན་པའི་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་གི་ལས་གཞི་ཞིག་མི་དམངས་ཡོངས་རྫོགས་ལ་རིན་མེད་ཐོག་ནས་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་ཅིང་། ཁུ་སྦཱན་གྱི་བྱིས་པའི་འཆི་འདས་ཀྱི་གྲངས་ཚད་ནི་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་གི་ཆེས་སྔོན་ཐོན་གྱི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་དང་བསྡུར་ནའང་ངོ་གནོང་མི་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།

ཕྱིས་ཀྱི་ལོའི་ནང་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ནི་ཞི་དུལ་དུ་སོང་ཡོད་པ་ལྟ་བུར་འགྱུར་ཡོད། ༡༩༩༨ ལོར་སྔར་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་མཐོང་སྣང་ཞིག་བྱུང་བ་ནི་ཡེ་ཤུའི་བླ་ཆེན་ཇོན་པོལ་གཉིས་པ་(Pope John Paul II)ཡུལ་དེར་མཚམས་གཟིགས་སུ་ཕེབས་པ་དེ་རེད། མཚམས་གཟིགས་དེ་འདྲ་བ་ཞིག་ནི་ཐ་ན་ལོ་ངོ་ལྔའི་གོང་དུའང་བསམ་བློའི་ཡུལ་དུ་འཁོར་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།

སྐབས་འདིར་ཡེ་ཤུའི་བླ་ཆེན་ཁོང་གིས་ཁུ་སྦཱན་ཡུལ་གྱི་འགྲོ་བ་མིའི་གནས་སྟངས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་སྟབས། ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ས་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་མདུན་དུ་ངོ་ཚ་ཁ་སྐྱེངས་ཀྱི་གནས་སུ་གྱར་བཅུག་ཡོད།

ཁོའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་མཐའ་མ་གཅིག་ནི་ ༢༠༠༦ ལོར་སྤེལ།

ཕི་ཌཱལ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་སོ་སོ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁཱ་རི་སྦིན་(Caribbean)དམར་ཤོག་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་ཞིག་གཏོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཁོའི་ཚེ་སྨད་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་གསར་བརྗེ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་ཆེད་དུ་ཁྲོམ་རྭའི་རང་དབང་གི་བཅོས་སྒྱུར་འགའ་ཞིག་དལ་བུའི་སྒོ་ནས་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་བྱུང་སྟེ། རང་ཉིད་ཀྱིས་གཏོད་པའི་དམར་ཤོག་གི་རྣམ་པ་གསར་པ་དེར་བཅོས་སྒྲིག་མི་བྱ་ཐུབ་མེད་བྱུང་ཡོད།

༢༠༠༦ ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༣༡ ཉིན་སྟེ་ཁོའི་ལོ་ན་ ༨༠ སོན་པའི་སྐྱེ་སྐར་གྱི་ཉིན་གཅིག་གི་གོང་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་གནས་སྐབས་རིང་རང་ཉིད་ཀྱི་གཅུང་པོ་རཱོལ་(Raul)ལ་དབང་ཆ་རྩིས་སྤྲད། དེ་ནི་ཁོའི་རྒྱུ་མ་ལ་ཛ་དྲག་གི་བཤག་བཅོས་ཤིག་བྱ་དགོས་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད།

ཁོའི་གཟུགས་གཞི་གནས་སྟངས་མུ་མཐུད་དེ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་སོང་སྟབས། ༢༠༠༨ ཀྱི་མགོ་སྟོད་དུ་ཁོས་ཡོང་འཆར་གྱི་རྒྱལ་ཡོངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་གྱི་སྐབས་སུ་སྲིད་འཛིན་དང་རྒྱལ་ཡོངས་དམག་སྤྱི་ཆེན་མོའི་གོ་ས་དང་ལེན་བྱ་རྒྱུ་མིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ།

དམར་ཤོག་གི་གཞུང་འབྲེལ་གསར་ཤོག་ཅིག་ཏུ་ཁོས་ “བློ་རྩེ་གཅིག་གཏོད་ཀྱི་ནུས་པ་དང་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་ནུས་པ་མཁོ་བའི་འགན་ཁྲི་ཞིག་ནི་ངའི་གཟུགས་པོའི་གནས་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཡོང་ཐབས་མེད་ལ། དེ་དང་དུ་ལེན་རྒྱུ་ནི་ངའི་བཟང་ངན་འབྱེད་པའི་བློ་དང་རྒྱབ་འགལ་དུ་འགྱུར་ཡོད་” ཅེས་བརྗོད་པ་འཁོད་ཡོད།

ཁོ་ནི་རིམ་གྱིས་མང་ཚོགས་ཀྱི་མིག་མདུན་དུ་མི་མངོན་པར་གྱུར། ཁོའི་བརྩམས་ཆོས་ཁག་ནི་གཞུང་འབྲེལ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་བློ་མཐུན་ཕི་ཌཱལ་གྱི་ཕྱིར་དྲན་ཞེས་པའི་མགོ་བརྗོད་འོག་པར་འགྲེམས་བྱས།

༢༠༡༠ ལོར་ཁོ་བསྐྱར་དུ་ཕྱིར་ཐོན་ཏེ་ལས་བཟོ་བ་རྣམས་ལ་མཚམས་འདྲི་དང་། བརྙན་འཕྲིན་གྱི་བཅར་འདྲི་ཞིག་དང་ལེན་བྱས་ཏེ་དེའི་ནང་ཁོས་ཨ་རི་དང་ཨི་རན། བྱང་ཀོ་རི་ཡ་བཅས་ཀྱི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ལ་བགྲོ་གླེང་བྱས་ཡོད། དེ་ནི་ཁོ་ནད་མནར་བྱུང་རྗེས་སུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་མདུན་དུ་ཕྱིར་ཐོན་པ་ཐེངས་དང་པོ་དེ་ཆགས་ཡོད།

རྗེས་ཀྱི་ཟླ་བ་དེའི་ནང་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་རྒྱལ་ཡོངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་སྟེང་ལོ་བཞིའི་ནང་གི་ཁོ་རང་གི་གཏམ་བཤད་ཐེངས་དང་པོ་དེ་སྤེལ་ནས་ཨ་རི་ལ་ཨི་རག་དང་བྱང་ཀོ་རི་ཡའི་སྟེང་དུ་དམག་མི་རྒྱག་རྒྱུའི་འབོད་སྐུལ་དང་། གལ་སྲིད་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་ཚེ་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་གོད་ཆགས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཉེན་བརྡ་ཡང་བཏང་ཡོད།

ཁུ་སྦཱན་གྱི་རིག་གཞུང་བློན་ཆེན་ཨེ་སྦེལ་པི་རི་ཀྲོ་(Abel Prieto)ལ་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་ནང་བསྐྱར་དུ་ཞུགས་སྲིད་མིན་སྐོར་དྲིས་པར་ཁོས་སྦི་སྦི་སི་ལ་ “ངའི་བསམ་བློར་ཁོང་ནི་ཁུ་སྦཱན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འཚོ་བའི་ནང་དུས་རྟག་ཏུ་ཞུགས་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཁོང་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་ནང་མེད་པ་རེད། དེའི་ཐོག་ཁོང་གིས་ཧ་ཅང་གཟབ་ནན་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཁོང་གི་དམག་འཐབ་ཆེན་པོ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནད་དོན་གྱི་ཐོག་རེད་” ཅེས་བརྗོད་ཡོད།

༢༠༡༤ ཟླ་ ༡༢ ནང་སྲིད་འཛིན་ཨོ་བྷ་མས་ཁུ་སྦཱན་སྟེང་དུ་འགེལ་བའི་ཨ་རིའི་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་བཀག་རྒྱ་དང་དེ་མིན་གྱི་བཀག་རྒྱ་གཞན་རྣམས་མཚམས་འཇོག་བྱ་རྒྱུ་མགོ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་བ་དེས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིིས་པོའི་དུས་རབས་ཕྱེད་རིང་གནས་པའི་འཁོན་འཛིན་གྱི་རྣམ་པ་དེ་ཞི་ལྷོད་དུ་འབབ་མགོ་བཙུགས་པའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་མངོན་ཡོད།

ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ཡིས་གནས་ཚུལ་དེ་ལ་དགའ་བསུ་ཞུས་ཡོད་ཅིང་། བྱ་སྤྱོད་དེ་ནི་ “མངའ་ཁུལ་དེའི་ནང་ཞི་བདེ་བསྐྲུན་པའི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་”པར་བརྗོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཁོས་ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་ལ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་མེད།

ཁུ་སྦཱན་གྱི་མི་དམངས་མང་དག་ཅིག་གིས་ཁོ་ལ་མི་དགའ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་ཐེ་ཚོམ་མི་དགོས་མོད། འོན་ཀྱང་ཁོ་ལ་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་དགའ་ཞེན་བྱེད་མཁན་ཡང་མང་པོ་ཡོད་ཅིང་། ཁོང་ཚོས་ཁོ་ནི་ཨ་རིའི་གྷོ་ལི་ཐ་(Goliath)*ལ་གདོང་ཐུག་བྱེད་ཕོད་པའི་ཌཱ་ཝི་ཌ་(David)^**དང་མཉམ་ཞིང་། རྒྱལ་ཁའི་ངང་ཡཱང་ཁིའི་(Yanqui)^***མིག་ནང་མཆིལ་མ་འདེབས་མཁན་ཞིག་ཏུ་ལྟ་བཞིན་ཡོད། ཁོང་ཚོར་མཚོན་ན་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་ནི་ཁུ་སྦཱ་རེད་ལ་ཁུ་སྦཱ་ནི་ཁཱ་སེ་ཀྲོ་རེད།

*གྷོ་ལི་ཐ་ནི་ཡེ་ཤུའི་གསུང་རབ་ནང་བསྟན་པའི་གཟུགས་སྟོབས་ཆེ་བའི་གྱད་མི་ཞིག་ཡིན་ཞིང་ཁོས་ཨི་ཛི་རལ་ཡུལ་གྱི་ཐོག་ཏུ་ཤེད་ཤུགས་ཀྱི་དཔའ་རྩལ་ངོམས་ཏེ་སུན་བཙེར་དང་བརྙས་བཅོས་བྱས་ཀྱང་ཨི་ཛི་རལ་གྱི་མི་རྣམས་ཁོ་ལ་སྐྲག་སྟེ་ཁ་གཏད་དུ་ལངས་མི་ཕོད་པར་བཤད།

**ཌཱ་ཝི་ཌ་ནི་ཨི་ཛི་རལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་གཉིས་པ་ཡིན་པར་བརྗོད་ཅིང་། ཁོང་གིས་དང་བླངས་ཀྱི་སྒོ་ནས་གྷོ་ལི་ཐ་དང་འཐབ་མོ་འགྱེད་དེ་སྟོབས་ཆེ་བའི་གྷོ་ལི་ཐ་བསད་པར་གྲགས།

***Yanqui ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་ནི་སེ་པན་གྱི་ཡུལ་སྐད་རྒྱག་མཁན་གྱི་ཨ་རིའི་མི་རིགས་ཚོས་ཨིན་སྐད་རྒྱག་མཁན་གྱི་ཨ་རིའི་མི་སེར་ལ་ཁྱད་གསོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་སྤྱོད་པའི་ཐ་སྙད་ཅིག་ཆགས་ཡོད།

མ་རྩོམ་གྱི་ཁ་བྱང་། http://www.bbc.com/news/world-latin-america-10744408