རྒྱ་ནག་གིས་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ལྔ་ལ་མཉམ་ལས་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་འདོན་གྱི་ཡོད་འདུག

རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཝང་དབྱི་ཟེར་བ་དེ་རྒྱ་ནག་དང་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ལྔའི་ལྷན་ཚོགས་(China+Central Asia)ཐེངས་གསུམ་པའི་ཐོག་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་ལ་སྔར་ལྷག་གི་ཕྱི་འབྲེལ་འཛུགས་པའི་གྲོས་མོལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་འདུག

Chinese Foreign Minister Wang Yi speaks at the press conference after C+C5 foreign ministers’ meeting in Xi’an, Shaanxi Province, May 12, 2021. Photo: Chinese Foreign Ministry

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༦ ནས་ཟླ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༩ བར་ཉིན་གྲངས་བཞིའི་རིང་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཝང་དབྱི་ཟེར་བ་དེ་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་ (Kazakhstan) དུ་གཞུང་འབྲེལ་སྐྱོར་སྐྱོད་བྱེད་བཞིན་པ་དང་བསྟུན། རྒྱ་ནག་དང་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ལྔའི་ལྷན་ཚོགས་(China+Central Asia)ཐེངས་གསུམ་པའི་ཐོག་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས། རྒྱ་ནག་དང་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་དབར་ཚོང་དོན་དང་བདེ་འཇགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་མཉམ་ལས་བྱེད་ཐབས་ཇི་ཡོད་ཀྱི་སྐོར་གྲོས་མོལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་བསྒྲགས་འདུག

ད་ཐེངས་ཀྱི་ཚོགས་འདུའི་ནང་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་ཚུད་པའི་དེ་སྔ་ཨུ་རུ་སུ་མཉམ་འབྲེལ་འོག་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་བཞི་སྟེ། ཨུ་ཛི་བྷེ་ཀི་སི་ཐན་ (Uzbekistan)། ཀིར་གྷི་སི་ཐན་ (Kyrgyzstan)། ཏ་ཇི་ཀི་སི་ཐན་(Tajikistan)། ཏུར་མེ་ནི་སི་ཐན་ (Turmenistan) བཅས་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་རྣམས་ལྷན་འཛོམས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ཨུ་རུ་སུ་དང་ཡུ་ཀེ་རེན་གྱི་དམག་འཁྲུག་དང་དེས་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ལ་དོ་ཕོག་ཆེན་པོ་ཐེབས་བཞིན་པའི་གནད་དོན་སྐོར་དང་། རྒྱ་ནག་དང་ཏུར་མེ་ནི་སི་ཐན། ཨུ་ཛི་བྷེ་ཀི་སི་ཐན། ཏ་ཇི་ཀི་སི་ཐན་བཅས་དང་ས་འབྲེལ་ཡིན་པའི་ཨབ་གྷ་ནི་སི་ཐན་ (Afghanistan) གྱི་གནས་བབ་ཀྱི་ཐོག་ལ་གྲོས་བསྡུར་བྱ་སྲིད་པའི་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཀྱིན་འདུག་ལ། ཡང་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར་ཨ་རིའི་གཞུང་གིས་ཨེ་ཤ་ཡའི་དབུས་མའི་ཁུལ་དུ་ཨ་རིའི་རིན་ཐང་བརྩི་སྲོལ་རྣམས་ཁྱབ་སྤེལ་དང་། ཁུལ་དེའི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཟློག་ཐབས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་ཐབས་ཇུས་གསར་བ་ཞིག་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར། ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཨུ་རུ་སུས་ཡུ་ཀེ་རེན་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་རྗེས་ས་ཁུལ་དེ་དག་ཨ་རི་དང་ཨུ་རུ་སུ་དབར་གྱི་རྩོད་རྙོག་བསླང་སའི་གཞི་རྟེན་ལྟ་བུར་གྱུར་སྲིད་པའི་བློ་འཚབ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད།

རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་མགྲིན་ཚབ་པ་ཀྲའོ་ལི་ཅིན་ཟེར་བ་དེས་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་གི་སྟེང་། ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་གྱི་སྲིད་བློན་གཞོན་པ་དང་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་གཅིག་ལྕོགས་མུག་ཏར་རི་ལིའུ་སྦར་ཌི་ (Mukhtar Tileuberdi) ཡིས་ཝང་དབྱི་ལ་རྒྱལ་ཁབ་དེར་ཡོང་རྒྱུར་མགྲོན་འབོད་བྱས་ཡོད་ཚུལ་ཙམ་ལས་གཞན་གནས་ཚུལ་ཁ་གསལ་བཤད་མེད་ནའང་། རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་འབྲེལ་དབྱིན་ཡིག་བརྒྱུད་ལམ་གོ་ལའི་དུས་བབ་ (Global Times) ཅེས་པའི་ཐོག ལན་ཀྲུའུ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་ཨབ་གྷན་སྐོར་གྱི་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་ཀྲུ་ཡོང་པོ་ (Zhu Yongbiao) ཟེར་བ་དེས། ཨུ་རུ་སུ་དང་ཡུ་ཀེ་རེན་གྱི་རྩོད་རྙོག་སྐབས་འདིར། རྒྱ་ནག་དང་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་སྔར་རྒྱུན་བཞིན་ཕན་ཚུན་དབར་གྱི་གྲོགས་འདྲིས་རྒྱུན་གནས་ཐོག ཕྱོགས་གཉིས་དང་ཕྱོགས་མང་གི་འབྲེལ་ལམ་སྒོ་ནས་ཚོང་དོན་དང་། ས་ཁུལ་གྱི་བདེ་འཇགས། བཟའ་འབྲུའི་བདེ་འཇགས་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ལ་མཉམ་ལས་བྱེད་ཐབས་འཚོལ་ངེས་ཡིན་སྐོར་དང་། རུ་ཡུག་གི་རྩོད་རྙོག་དེས་ཨེ་ཤ་ཡ་ཁྱོན་ལ་དངུལ་གི་འཛའ་ཐང་ཆག་པ་དང་། ལས་མེད། བཟའ་འབྲུའི་རིན་གོང་འཕར་བ་སོགས་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་སྤྲད་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱ་ནག་དང་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་ལས་གཞི་རྣམས་སྔར་བས་ལག་བསྟར་ཚགས་ཚུད་བྱས་ཏེ་ད་ལྟའི་དཀའ་ངལ་རྣམས་སེལ་ཐབས་དགོས་སྐོར་བཤད་འདུག

Foreign ministers of 2nd China plus Central Asia meeting at Xi’an, Shaanxi Province, May 12, 2021. Photo: Chinese Foreign Ministry

རྒྱ་ནག་གི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སློབ་དཔོན་དེས་ཨེ་ཤ་ཡ་དབུས་མའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་རྣམས་ལག་བསྟར་ཚགས་ཚུད་དགོས་པའི་བསམ་ཚུལ་བཏོན་པ་དེ་ནས་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི། ཁུལ་དེ་དག་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ངན་བྱུས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་བའི་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་ལས་གཞི་དང་ལེན་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཐོག་མའི་གྲས་ཡིན་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དངུལ་བུན་གཡར་བའི་ཐོག་ནས་གཞུང་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་གཏེར་ཁ་སྔོན་འདོན་གྱིས་མཚོན་པའི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ལས་གཞི་སྤེལ་མུས་ཡིན་ནའང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་གནད་དོན་དབྱེ་ཞིབ་ཁང་དག་གི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་དོན་ལྟར་ན། ཉེ་བའི་ཆར་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་ནང་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་ཁག་ལ་འགོར་འགྱངས་འགྲོ་བཞིན་པ་མ་ཟད། མང་ཚོགས་ཁྲོད་དུའང་རྒྱ་ནག་གི་ལས་གཞི་ཁག་ལ་དོགས་ཟོན་དང་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་ཏེ། སྤྱི་ཡོངས་ནས་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་ནང་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱ་ནག་གི་ལས་གཞི་ཁག་ལམ་ལྷོངས་འབྱུང་གི་མེད་པ་རེད་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་དང་རྒྱ་ནག་དབར་ཐབས་ཇུས་མཐུན་གྲོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བཙུགས་ཤིང་། རྒྱ་ནག་དེ་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ཚོང་འབྲེལ་དང་མ་དངུལ་འཛུགས་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེ་གྲས་ཏུ་གྱུར་ཏེ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ གཅིག་པུར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་དབར་ཁྱོན་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༢༢།༩༤ ཡི་ཚོང་བརྒྱབ་ཡོད་པ་རེད། གཞན་ཡང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ཡི་མཇུག་བར་རྒྱ་ནག་གིས་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་ནང་ཚོང་གི་མ་རྩ་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༢༩།༤༣ དང་། བུ་ལོན་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༥༠ ལས་མང་བ་གཡར་ཡོད་པ། དེ་བཞིན་རིན་འབབ་ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༣༧།༦ ལྷག་གི་ལས་གཞིའི་གན་རྒྱ་བཞག་ཡོད་པ་དང་། ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་རྒྱལ་ཡོངས་ནང་ཁྱོན་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་གཉེར་ཁང་ ༡༠༠༠ ལས་མང་བ་དེབ་སྐྱེལ་བྱས་ཡོད་པ་རེད་འདུག

དེ་ལྟར་ཡང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོ་གཅིག་པུར་རྒྱ་ནག་དང་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་གཞུང་གཉིས་ཀྱིས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ལས་གཞི་ ༥༠ ལྷག་ལ་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་སྟེ་དངོས་སུ་འགོ་འཛུགས་བྱས་ཡོད་ནའང་། ད་ལྟའི་ཆར་ལས་གཞི་རེ་འགའ་ལས་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་མེད་པ་རེད་འདུག གཞན་ཡང་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་ནང་གི་མངའ་སྡེ་ ༡༤ ནང་གི་རྒྱ་ནག་གི་མ་དངུལ་བཙུགས་པའི་ལས་གཞི་ཁྱོན་ ༥༤༢ ཁྲོད་ནས་ ༢༤ མ་གཏོགས་གྲུབ་མེད་པ་རེད་འདུག དེའི་ཐོག་སྐབས་རེར་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་གཉེར་ཁང་འགའ་ཤས་ཀྱིས་ལས་གཞི་ནས་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཡང་ཐོན་ཡོད་པ་རེད་འདུག དབྱེ་ཞིབ་པས་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་ལས་གཞི་ཁག་ལེགས་གྲུབ་འབྱུང་གི་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཡིན་ཞིང་། ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ནས་རྒྱ་ནག་གི་བཟོ་གྲྭ་རྣམས་ཀྱིས་ལས་མི་རྣམས་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་དང་གླ་ཕོགས་རན་འཚམ་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་པར་བཤད། དེ་ཡང་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༤ པའི་ནང་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་གྱི་ལྷོ་བརྒྱུད་ཛམ་བྷིལ་ (Zhambyl) ཁུལ་དུ་གཞུང་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་བཞིན་པའི་ལས་མི་རྣམས་ཀྱིས། ལས་གཞི་དེའི་བཟོ་སྐྲུན་འགན་འཁུར་བ་རྒྱ་ནག་གི་ཤིན་ཤིང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཡར་རྒྱས་ཚད་ཡོད་སྤྱི་གཉེར་ཁང་ (China Xinxing Construction and Development Co.) གིས་གླ་ཕོགད་དང་ཆ་རྐྱེན་འདོད་བློ་ཁེངས་པ་ཞིག་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་སྐོར་བརྗོད་དེ་ལག་ཆ་རྣམས་གཡུག་སྟེ་ལས་མཚམས་བཞག་ཡོད་འདུག ཉེ་བའི་ཆར་དེ་ལྟ་བུའི་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་རིགས་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་གྱི་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་ལས་གཞིའི་ནང་བསྟུད་མར་ཐོན་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག དེ་ལྟ་བུའི་གནས་ཚུལ་དེ་ཀ་ཛ་ཀི་སི་ཐན་གཅིག་པུ་མིན་པར་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་ཟེར་བའི་ལས་གཞི་དེ་ཉིད་ལག་བསྟར་བྱ་སའི་ཨ་ཧྥི་རི་ཁ་གླིང་ཕྲན་དང་། ཡུ་རོབ། དཀྱིལ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ་ཁུལ་ནང་དུའང་ཐོན་ཡོད་པ་རེད།