དབྱངས་གསལ་སོ་བཞི་དང་། བོད་མིའི་ལས་དབང་།

ཆབ་མདོ་ངག་ཕུན།

དེ་རིང་ངས་བཤད་འདོད་པ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ཡིན་ཞིང་། ད་ལྟའི་དུས་སྐབས་འདིར་བོད་གཞིས་བྱེས་གཉིས་སུ་གནས་དགོས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་སྐྱོ་གར་འདི་འདྲ་ཞིག་འོག་ཏུ་དཀའ་སྡུག་དུ་མར་གདོང་ལེན་གྱིས་གནས་དགོས་ཐུག་ཡོད། ཡིན་ནའང་དཀའ་སྡུག་ཁག་ལ་ཞུམ་མེད་ཀྱིས་གདོང་ལེན་གནང་བཞིན་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་ལ་མཚོན་ན་སྐད་ཡིག་ནི་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཡིན་པ་ནི་འགྲེལ་བརྗོད་ག་ལ་དགོས། ང་ཚོའི་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་སྔོན་བྱོན་ལོ་པཎ་ཚོའི་བཀའ་དྲིན་ལས་གཞན་ལ་འགྲམ་ཆུ་ལྡང་མི་དགོས་པའི་སྐད་ཡིག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡོད་པས། ང་ཚོའི་དེ་དག་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་གཏང་སྟེ་མདུན་སྐྱོད་གནང་དགོས་པ་དེ་རེད་སྙམ།

ད་རེས་བོད་ཡིག་སྐོར་དང་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཁག་གཞི་རྩར་འཛིན་ནས་ཚིག་ཉུང་ངུ་ཞིག་བཤད་པར་འདོད་ཅིང་། དེ་ཡང་བོད་ཡིག་བྱུང་ཚུལ་གྱི་ཐད་བཞེད་པ་མི་མཐུན་པ་ཡོད་ནའང་གང་ལྟར་དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་རྒྱལ་སྲིད་སྐྱོང་བའི་དགའ་སྟོན་ཉིན་མོར་མཐའ་བཞིའི་རྒྱལ་ཕྲན་ཚོ་འཚམས་འདྲི་འབྱོར་བ་དང་། དེ་དག་གི་ལན་ལ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཡི་གེ་ཐོག་ཏུ་ལན་འབུལ་དགོས་བྱུང་བས། སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་ཐུགས་ལ་ང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ངེས་པར་དུ་སྐད་དང་མཐུན་པའི་ཡི་གེ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་འདུག་དགོངས་ནས་བློན་པོ་ཐོན་མི་སཾབྷོ་ཊ་ཞེས་བྱ་བའི་ཁྱེའུ་རང་ཚུགས་བརྟན་ལ། བློ་གྲོས་གསལ་བ། དཀའ་སྡུག་ཁག་ལ་གདོང་ལེན་ཐུབ་པའི་ན་གཞོན་སྙིང་སྟོབས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་རྟོགས་ནས་ཁོང་ལ་གསེར་བྱེ་བྲེ་གང་ལ་སོགས་པའི་རྫོངས་པ་བཅས་རྒྱ་གར་དུ་ཡི་གེ་སློབ་ཏུ་བཏང་བར་གྲགས། དེ་ཡང་རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་ལས། “དེ་ནས་ཐོན་མི་ཨ་ནུའི་བུ། ཐོན་མི་སམྦྷོ་ཊ་ཞེས་པའི་ཡིད་གཞུངས་པ་དབང་པོ་རྣོ་བ། ཡོན་ཏན་དུ་མ་དང་ལྡན་པ་ཅིག་ཡོད་པ་ལ། གསེར་མང་པོ་བསྐུར་ནས་རྒྱ་གར་དུ་ཡི་གེ་སློབ་ཏུ་བཏང་ངོ་།” ཞེས་གསལ་བ་དང་། དེ་བཞིན་ཐོན་མིའི་ཞལ་ལུང་ལས། “དེ་ལྟར་ཐོན་མི་སམྦྷོ་ཊས་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲ་རིག་པ་དང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་ལ་མཁས་ཤིང་ནང་བྱང་ཆུད་པར་བྱས་པ་དང་། བོད་རང་གི་སྐད་ཀྱི་ཐ་སྙད་སོ་སོ་དང་གདངས་ཀྱི་ང་རོ་རྣམས་ལ་ཐུགས་གཞིག་ལེགས་པར་བཅུག་པའི་མཐར་བོད་ཡིག་གསར་དུ་བཟོ་བའི་གཞི་ལེགས་པར་བཏིངས་པ་སྟེ།” ཞེས་གསལ་བ་སོགས་ཡིན་པས། ཐོན་སམྦྷོ་ཊ་ནི་བོད་མི་རིགས་ལ་ཧ་ཅང་གི་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་བརྗོད་ག་ལ་དགོས།

ལྷག་དོན་སྐབས་དེ་དུས་ད་ལྟ་ནང་བཞིན་རླངས་འཁོར་ཟེར་བ་མཐོང་རྒྱུ་ཕར་བཞག་རྣ་བར་ཐོས་མྱོང་ཙམ་ཡང་ཡོད་ཀྱི་མ་རེད། ལེ་བར་སྟོང་གི་སར་ཞབས་ཐང་དུ་ལ་ལུང་མང་པོ་བརྒལ་ནས་ངལ་བ་ཁྱད་བསད་ཀྱིས་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་ཕེབས། ཐོན་མིས་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་བྲམ་ཟེ་ལི་བྱིན་གྱི་ཞབས་ལ་བསྟུག་སྟེ་གསེར་གྱི་མཆོད་པ་དང་བཅས་རིག་གནས་ཁག་ལ་ངོ་ལོ་བཞི་ཙམ་རིང་དུ་སྦྱངས་པ་མཐའ་ཕྱིན་པ་མཛད་ནས་ཕྱིར་བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་ཕེབས་ནས་ད་ལྟ་ང་ཚོའི་ལོངས་སུ་སྤྱོད་བཞིན་པ་ཡི་གེ་འདི་ཉིད་གསར་བཏོད་མཛད་པར་གྲགས།

དེ་ཡང་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་རང་ཉིད་ཀྱང་ཐོན་མི་སློབ་དཔོན་དུ་བསྟེན་ཏེ་ལྷ་སའི་སྐུ་མཁར་ཕ་བོང་ཁའི་མ་རུ་ཞེས་བྱ་བར་མཚམས་བཅད་ནས་ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་ལ་མཁས་པར་སྦྱངས་ཚུལ་ཞེས་གྲགས་པ་དང་། དེ་བཞིན་བློན་འབངས་ཀུན་ཀྱང་རྒྱལ་པོའི་བཀའ་བཞིན་སྒྲ་དང་ཡི་གེ་ལ་སྦྱངས་བརྩོན་ལྷོད་མེད་མཛད། སྐབས་དེ་དུས་བློན་པོ་ཐོན་མི་ཉིད་ཀྱིས་བོད་ཡིག་གསར་བཟོ་དང་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ཀྱང་མཛད་པར་གྲགས་སོ།

ལྷག་པར་དེ་དུས་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བློན་མོ་ཐོན་མི་ཧ་ཅང་གུས་བཀུར་དང་ཆེ་མཐོང་གནང་གི་ཡོད་པས་ནང་བློན་འགའ་ཤས་ཀྱིས་མ་འདོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་པས། ཐོན་མིས་བློན་པོ་དེ་དག་འགྲན་སེམས་གཅོག་པའི་ཕྱིར་དུ་མགུར་འདི་ལྟར་གསུངས་སོ།

ང་དྲིན་ཆེན་གྱི་བློན་པོ་ཐོན་མི་ངས། ལམ་བགྲོད་པར་དཀའ་བའི་རྒྱ་གར་དུ།།

ལུས་ཚ་གྲང་ཆེ་ཡང་དཀའ་བ་སྤྱད། །ཁོང་མཁས་པ་བྲམ་ཟེ་ལི་བྱིན་ལ།།

ཡིད་གུས་པའི་ཚུལ་དུ་མོས་གུས་བྱས། །ནོར་ཆེན་གསེར་གྱི་ཕྱག་རྟེན་ཕུལ།།

དོན་རྙེད་པར་དཀའ་བའི་ཡིག་འབྲུ་བསྟན། །བློ་ཐེ་ཚོམ་སེལ་བའི་མཛུབ་ཁྲིད་བྱས།།

ཚིག་དབྱངས་ཡིག་རྣམས་ལ་མཁས་པར་བསླབས། །རྒྱ་ཡིག་སུམ་ཅུར་ཕ་དེ།།

བོད་ཡིག་སུམ་ཅུར་གཏན་ལ་ཕབ། །རང་མཁས་པའི་ངེས་ཤེས་བློ་ལ་ཤར།།

ཞེས་གསུང་པ་ལྟར་ཐོན་མི་སམྦྷོ་ཊའི་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། བོད་མི་རིགས་འདི་ཉིད་ཀྱི་སྐད་དང་མཐུན་པའི་གཞུང་ལུགས་འདི་འདྲ་གཏན་འབེབས་མཛད་གནང་ཡོད།

དེ་ནས་རིམ་གྱིས་བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་མདོ་རྒྱུད་མན་ངག་དང་བཅས་པ་རྣམས་ཕབ་སྒྱུར་གནང་འགོ་བཙུགས་པ་དང་། དུས་ད་ལྟའི་བར་སྐྱ་སེར་ཕོ་མོའི་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་དེ་དག་ལ་དད་བརྩོན་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་རེད། མི་ལོ་དག་གི་རིང་དུ་དུས་ཚོད་ལ་འཕོ་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཕྱིན་ཡོད་རུང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལ་གསོན་པོར་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་དག་ནི་བཀའ་དྲིན་ཅན་གྱི་སྔོན་བྱོན་ལོ་པཎ་ཁོང་རྣམ་པ་ཡིན་པ་རེད། མི་རབས་གོང་མ་ཚོས་འབུད་འབུང་ལས་བསྐྲུན་པའི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་ཤེས་རིག་དེ་དག་ངེས་པར་ང་ཚོའི་སྦྱོང་བརྩོན་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་དང་། བྱེད་འོས་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། སྦྱོང་ན་རིན་ཐང་ཡོད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པ་རེད། ང་ཚོའི་ཤེས་རིག་འདི་དག་ནི་ང་ཚོའི་མི་རིགས་གཅིག་པུ་མ་ཡིན་པ་འགྲོ་བ་རིག་དྲུག་གི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པའི་ཤེས་རིག་ཅིག་ཡིན། དེ་དག་ལ་ངེས་པར་དུ་གནས་སྐབས་ཀྱི་འཚོ་གོས་ཙམ་ལ་བསམ་བློ་མ་ཡིན་པ་ཕུགས་རྒྱངས་རིང་པོར་དགོངས་པ་བཞེས་ནས་ང་ཚོའི་ཤེས་རིག་ང་ཚོའི་གཅེས་འཛིན་གནང་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད་མ་གཏོགས་གཞན་སུ་ཞིག་གི་གཅེས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་མ་རེད་སྙམ།

ལྷག་པར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ལོར་ནས་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་བོད་ཤར་གྱི་ས་མཚམས་ཁག་ནས་དྲག་དམག་རིམ་གྱིས་བཙན་འཛུལ་བྱ་འགོ་བཙུགས་ཏེ་མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་བོད་ས་ཡོངས་རྫོགས་དྲག་པོའི་བཙན་འཕྲོག་བྱས་ཏེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལ་བསམ་ཡུལ་ལ་མེད་པའི་ཉམས་ཆགས་ཚད་མེད་བཏང་ཡོད་ལ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༦ བོད་དུ་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་སྐབས་”རྙིང་བཞི་” (རིག་གནས་རྙིང་པ། ལུགས་སྲོལ་རྙིང་པ། གོམས་བཤིས་རྙིང་པ།) རྩ་གཏོར་ཞེས་པའི་ཆེས་གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཏེ། བོད་ཀྱི་སྔོན་བྱོན་མཁས་དབང་རྣམ་པས་ངལ་བ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་དུ་བཞེས་ནས་འབད་འབུང་ལས་བསྐྲུན་པས་རྒྱལ་བའི་བཀའ་བསྟན་སོགས་རྙིང་བཞི་རྩ་གཏོར་ཞེས་ཁ་དབྱངས་སྒྲོག་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་ལ་དོན་སྙིང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གནའ་བོའི་དགོན་རྙིང་བྱིན་ཅན་དང་། དེའི་ནང་དུ་བཞུགས་པའི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་ཆེས་རིན་ཐང་ལྡན་པ་གྲངས་མེད་གཏོར་བཤིག་བཏང་བ་དང་། མེར་བསྲེགས་པ། ཆུར་དབྱུགས་པ་སོགས་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་གཏོར་བཤིག་ཚད་མེད་བཏང་ཡོད་ལ། དེ་བཞིན་བོད་མི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གི་མི་སྣ་གཙོ་ཁག་ལ་ཉེས་མིང་སྣ་ཚོགས་བཏགས་ནས་འཐབ་འཛིང་དྲག་པོ་བཏང་ནས་མི་པགས་གསོན་པོ་བཤུས་པ་དང་། མིག་འབྲས་འདོན་པ། ལུང་པོར་ལྕགས་གཟེར་བརྒྱབས་ཏེ་གསོད་པ། གསོན་པོ་སར་སྦས་པ། བུད་མེད་བཙན་གཡེམ་བྱེད་པ་སོགས་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་བྱ་ངན་མང་པོ་བརྩམས་ཡོད་པ་རེད། དེང་སྐབས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ལ་ཡར་རྒྱས་ཆེད་དུ་འགྲོ་གྲོན་འཕང་མེད་བཏང་རབས་བརྗོད་པ་ཙམ་ལས་བོད་དུ་རིག་གནས་བརྗེའི་ལས་འགུལ་གདུག་རྩུབ་ཅན་སྤེལ་ནས་བོད་མི་རིགས་ལ་གྱོང་གུས་ག་ཚད་བཏང་ཡོད་པ་ལབ་གླེང་མི་བྱེད་ཅིང་། གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་ལས་འགུལ་དེ་དག་ནི་དམར་ཤོག་གཙོ་འཛིན་མའོ་ཙེ་ཏུང་རང་གིས་བོད་མི་རིགས་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུའི་ཕུགས་དམིགས་ངན་པ་འཛིན་ནས་ལས་འགུལ་དེ་དག་སྤེལ་བ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་་གསར་བརྗེ་ཞེས་པའི་དེབ་ལས། “ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༦ ལོའི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་མའོ་ཙེ་ཏུང་ནས་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་དགོས་པའི་སྐུལ་བརྡ་བཏང་ཡོད།” ཅེས་གསལ་བ་དང་།  ལྷག་དོན་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་དུས་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་བོད་དང་སོག་པོ་གཉིས་ལ་དུག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཁྱབ་འདུག་ན་དེས་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་དང་མི་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་བཀག་འགོག་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་མཛད་རྣམ་ལས། “ཁྱེད་རང་གི་མཐོང་ཚུལ་དང་གནས་ཚུལ་ཧ་གོ་སོང་། འོན་ཏེ། ཆོས་ནི་དུག་རེད། དེ་ལ་སྐྱོན་ཆེན་པོ་གཉིས་པོ་ཡོད། མི་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡུལ་གྱི་ཡར་རྒྱས་ལ་བཀག་འགོག་བྱེད་ཀྱི་རེད། བོད་དང་། སོག་པོ་གཉིས་ཀར་ཆོས་ཀྱི་དུག་དེ་འབྱམས་པ་རེད།” ཅེས་བརྗོད་ཡོད་པས། མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་མཐའ་ཐུག་གི་དམིགས་ཡུལ་གང་འདྲ་འཛིན་གྱི་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད་ལ། ལས་འགུལ་དེ་དག་དངོས་སུ་བོད་ཁུལ་དུ་སྤེལ་ནས་གཏོར་བཤིག་ཚད་མེད་བཏང་ཡོད་པ་རེད།  དུས་ད་ལྟ་ཡིན་ནའང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ལས་འགུལ་གདུག་རྩུབ་ཅན་དེ་དག་བོད་ནང་དུ་དངོས་གསལ་འདོད་པོ་མེད་པའི་ཐོག་ནས་སྤེལ་དང་སྤེལ་བཞིན་ཡོད། རྒྱ་དམར་གུང་ཁྲན་ཏང་གིས་བོད་ཡུལ་དེ་ཉིད་ཞི་དྲག་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་གསུམ་བཅུ་དུས་དྲན་ཐེངས་དང་པའི་ཐོག་སྩལ་བའི་བཀའ་སློབ་ལས། “དེ་ནས་ཐོག་མའི་ཆར་རྒྱ་དམར་གྱིས་བརྗོད་ཚིག་ཏུ་ང་ཚོ་རྒྱ་བོད་མི་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཡིན། རྒྱ་རིགས་རྣམས་ནི་བོད་མི་མང་གི་ཞབས་ཞུ་ཡིན་ཟེར་བ་སོགས་སྙན་པའི་གཏམ་བཤད། འཛུམ་པའི་བཞིན་དང་། དཀར་བའི་སོ་བསྟན་ནས་བློ་ཁྲིད་སྣ་ཚོགས་བྱས།” ཞེས་དང་། ཡང་”མཐར་ཞེ་སྡང་གི་རླུང་ནག་དྲག་པོས་བཅོས་མའི་གདོང་འབག་བུད་དེ་མི་སྡུག་པའི་རང་གདོང་རྗེན་པ་དངོས་སུ་བསྟན་ནས་ཆོས་བྱེད་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ལ་སྡང་དགྲའི་གཙོ་བོར་བཟུང་སྟེ་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་དང་བཅས་པ་ཆོས་བྱེད་མཆིས་སོ་ཅོག་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་། ངན་སྨྲས། དགོན་ཁག་བླ་གྲྭ་གཏོར་བཅོམ། སེར་སྐྱ་བསམ་ཡོད་ཕལ་ཆེར་གསོད་བཟུང་། ཉམ་ཆུང་རྒྱ་ཆེའི་མི་མང་ལ་མིང་འདོགས་ཀྱིས་ལས་དུད་འགྲོ་བའི་བཀོལ་སྤྱོད།” ཞེས་བཀའ་སློབ་གནང་དོན་ལྟར་དང་ཐོག་རྒྱ་དམར་གྱིས་ང་ཚོ་རྒྱ་བོད་སྤུན་ཟླ་ཡིན་ཚུལ་དང་། རྒྱ་རིགས་ནི་བོད་མི་མང་གི་ཞབས་ཞུ་བ་ཡིན་སོགས་ཁ་སྙན་པོ་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བོད་དུ་བཙན་འཕྲོག་བྱས་པ་རེད།

ལྷག་པར་སྐབས་དེ་དུས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རྗེས་ལུས་ཡིན་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བརྗོད་དེ་སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་ཚོས་ངལ་བ་ཁྱད་བསད་ཀྱིས་མཛད་བཞག་པའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ལུགས་དང་ཁྱོན་ནས་མ་མཐུན་པ་བཟོས་ནས་གཏོར་བཤིག་ཚད་མེད་བཏང་ཡོད། དེ་ཡང་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་བདུན་གྱི་སྙན་ཞུ་ལས། “ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་ལྷག་གི་རིང་སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་ཁྲི་ཕྲག་གིས་འབད་འབུངས་ཀྱིས་གསར་བཏོད་མཛད་དེ་ཤུལ་དུ་བཞག་པའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ནུས་པ་དང་། གཅིག་གྱུར་གྱི་རང་བཞིན། གོ་བདེ་དོན་ཟབ་ཀྱི་ལེགས་ཆ་བཅས་གང་ཐད་ནས་མི་དམན་པའི་བོད་ཡིག་དེ། རྒྱུ་མཚན་མེད་པར་ཝ་སྐྱེས་སེང་གེར་རློམས་མཁན་གྱིས་རང་འདོད་ལྟར་རྩེད་མོ་བརྩེས་པ་ནི་ཧ་ཅང་མ་འོས་པ་ཞིག་རེད།” ཅེས་སྐབས་དེ་དུས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ག་འདྲ་བྱས་ནས་གཏོར་བཤིག་བཏང་ཡོད་པ་གོང་གི་བཀའ་སློབ་དེ་དག་ལ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད།

དེ་ནས་རིམ་པས་གཞིས་བཞུགས་མཁས་དབང་རྣམ་པས་རང་སྲོག་ལ་མ་བལྟོས་པའི་ནུས་ཤུགས་ཡོད་ཚད་བསྟན་ནས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སྐྱོབ་ཐབས་སུ་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་གནང་དང་གནང་མུ་ཡིན་པ་རེད། ཁོང་རྣམ་པས་སྐུ་དྲིན་ལས་འཆི་ལམ་ནས་བསྐྱབས་ཐུབ་ཙམ་བྱུང་ཡོད། ཡིན་ནའང་དེང་སྐབས་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་ཤེས་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུར་ཁ་བཏགས་ནས་བོད་ཕྲུག་དུ་མ་ཞིག་ཕ་མ་དང་ཁ་བྲལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཁྲིད་ནས་བོད་ཕྲུག་རྣམས་རྒྱ་ཕྲུག་ཅན་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱས་དང་བྱེད་མུ་ཡིན་པ་རེད་ལ། བོད་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་བོད་ཡིག་སློབ་ཚན་ཁྲིད་མི་ཆོག་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་དང་གཏོང་བཞིན་པ་དེ་རེད། ད་ནི་བོད་འདི་ཉིད་དངོས་པར་མི་གསལ་བའི་རྒྱ་ཡུལ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ལ།

བོད་ནང་ལ་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ལག་བསྟར་བྱེད་སྟངས་དེ་དག་འགྲིགས་མིན་གྱི་རང་རེའི་ལྷག་བསམ་དང་སྙིང་སྟོབས་ཅན་གྱི་མི་སྣ་འགའ་ཤས་ཀྱིས་བསམ་ཚུལ་སྟོན་པ་ཙམ་ལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཉེས་མིང་སྣ་ཚོགས་བཏགས་ཏེ་བཙོན་འཇུག་བྱེད་པ་དང་། མནར་གཅོད་སྣ་ཚོགས་བཏང་སྟེ་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་རྗེས་སུ་རིགས་འཚོ་མ་ཟིན་པ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁ་ནས་སྤུན་ཟླ་ཡིན་ཚུལ་སྒྲོག་གི་ཡོད་རུང་དོན་དུ་བོད་མི་རིགས་དགྲ་བོ་ངོ་མ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་ནས་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་རེད།

ལྷག་པར་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་གཙོས་སྐུ་འཁོར་ཧྲག་བསྡུས་ཤིག་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་མ་ཐག་ཤེས་ཡོན་ནི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན་ཅན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་གནང་སྟེ་དང་ཐོག་མ་སུ་རི་སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་གནང་བ་རེད། དེ་ནས་ ༡༩༦༡ ལོ་མགོ་དེར་སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་ནེཧ་རུ་མཆོག་ལ་བོད་མི་ན་གཞོན་དེ་དག་གི་ཤེས་ཡོན་གྱི་འགན་དེ་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བཞེས་གནང་ཡོང་བ་ཞེས་ཞུས་དོན་ལྟར། རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་ནཧེ་རུ་མཆོག་གིས་དགའ་པོའི་ཐོག་ནས་འགན་བཞེས་མཛད་ནས་བོད་སློབ་འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་པ་གསར་དུ་བཙུགས་གནང་མཛད་ཡོད་པ་རེད། བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གིས་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ཤེས་ཡོན་གྱི་མཐུན་འགྱུར་གནང་བ་ལ་བརྟེན་བོད་ཕྲུག་རྣམས་གསོ་སྐྱོང་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་དེ་རེད། རྒྱ་གར་གཞུང་མང་གཉིས་ནི་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་ཧ་ཅང་གི་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་ནི་བརྗོད་མ་དགོས།

དང་ཐོག་ཤེས་ཡོན་གལ་ཆེ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་གནང་བའི་དྲིན་ལས་དེང་སྐབས་བོད་རིགས་ན་གཞོན་རྣམས་ལ་གནའ་དེང་གི་སློབ་སྦྱོང་བྱ་སའི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་སྐྲུན་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་ཤེས་ཡོན་དང་འབྲེལ་བའི་གལ་ཆེ་ཡིག་ཆ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ལས། “ང་རང་ཚོ་རྒྱ་གར་ལ་འབྱོར་ནས་བཙན་བྱོལ་པ་ཆགས་པའི་ལས་ཀ་དང་པོ་ཤེས་ཡོན་དང་། གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ལས་ཀ་གཉིས་པོ་དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་སུ་བརྩིས་ནས་སློབ་གྲྭའི་ལས་ཀ་འདི་དག་ད་ལྟ་བར་ཡག་ཐག་ཆོད་བྱུང་ཡོད།” ཅེས་བཀའ་སློབ་གནང་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་པ་རླབས་ཆེན་བཞེས་ནས་བཙུགས་པའི་གཞིས་སྒར་ཁག་ཏུ་དེང་སྐབས་བོད་མི་སྡོད་མཁན་ཉུང་རུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།

ད་ནི་ང་ཚོ་མི་ཡུལ་ལུང་པར་བཙན་བྱོལ་ལ་སླེབས་ནས་མི་ལོ་རེ་བཞི་ཙམ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ད་དུང་ང་ཚོའི་བདེན་པའི་མཐའ་སེལ་ཐུབ་མེད་ན། ང་ཚོ་ཚང་མའི་བོད་ཀྱི་བདེན་མཐའ་མ་སེལ་བར་དུ་བོད་རིགས་ཚང་མས་རྣམ་རིག་བསྒྲིམ་ནས་མདུན་སྐྱོད་གནང་དགོས་པ་ཞིག་ལས། ལེ་ལོ་དང་རྣམ་གཡེང་བྱེད་པའི་དུས་ཚོད་ཅིག་གཏན་ནས་མ་རེད་སྙམ། ནང་ཁུལ་གྱི་ལབ་གླེང་ཆུང་ཚག་འདོར་ནས་ང་ཚོ་ཚང་མ་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་བོད་དོན་བདེན་སེལ་ཐབས་སུ་མདུན་སྐྱེད་གནང་བ་ཡིན་ན་ནུས་སྟོབས་ཆེ་ལ། འགྲུབ་འབྲས་ཆེ་བ་མཐོན་གྱི་ཡོད་པ་ནི་འབྲེལ་བརྗོད་མ་དགོས་པ་ཞིག་རེད་སྙམ། ད་ལྟའི་དུས་སྐབས་སུ་ང་ཚོ་ཚང་མ་གཞན་དབང་སྟབས་བསྟུན་འོག་གནས་དགོས་དུས་ཕྱི་ནང་གང་ཅི་ཐད་ནས་དཀའ་ངལ་ཡོད་རུང་། དཀའ་ངལ་དེ་དག་ཐོག་ཏུ་གདོང་ལེན་གནང་ནས་བརྩོན་པ་རྒྱུན་བསྲིང་གནང་དགོས་པ་ཞིག་ལས་ཉིན་མ་དང་ཟླ་བ་ཁ་ཤས་ནང་དུ་ང་ཚོའི་རྩ་དོན་འགྲུབ་འབྲས་སྨིན་པ་དེ་འདྲ་ཞིག་མ་རེད། ང་ཚོའི་ཐབས་རྩོད་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཡིན་དུས་མི་ཡུལ་ལུང་པར་ག་ཚོད་གནས་དགོས་བྱུང་རུང་། གནས་སྐབས་ཀྱི་བསམ་བློ་་མ་ཡིན་པ་ཕུག་རྒྱངས་རིང་པོའི་དགོངས་པ་བཞེས་ནས་འཆར་གཞི་གོ་རིམ་སྒྲིག་ནས་རྩ་དོན་རྩོད་གླེང་གནང་དགོས་པ་ཞིག་རེད་སྙམ།

ལྷག་པར་ང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་ནི་ང་ཚོའི་ཕན་ཚུན་བར་བཀོལ་སྤྱོད་གནང་དགོས་པ་གཞན་གྱི་བཀོལ་སྤྱོད་ག་ལ་བྱ། དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་ནང་ཁུལ་ལ་ངེས་པར་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག་བཀོལ་སྤྱོད་གནང་ཚེ་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་ངེས་སྙམ། དེ་མ་གཏོགས་ང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་ག་ཚད་ཡག་རབས་བརྗོད་རུང་རིམ་གྱིས་འཇིག་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་ནི་འགྲེལ་བརྗོད་མ་དགོས་སོ། དེང་སྐབས་རྒྱ་དམར་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་ཅེས་མིང་ཚིག་འདི་ཉིད་མེད་པ་བཟོ་ཐབས་ཀྱིས་འབད་བརྩོན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ང་ཚོས་དེ་དག་ངེས་པར་ཤེས་དགོས་པ་ཞིག་རེད། གལ་ཆེ་ལས་ཁུངས་ཆེ་ཁག་གི་སྒོ་བྱང་ཚུན་ཆད་བོད་ཅེས་པ་མིང་འདི་ཉིད་འདོར་ནས་བྲིས་བསྡད་ན། ཉིན་གཅིག་ཨ་ཁ་བསམ་པའི་དུས་ཚོད་གཅིག་སླེབས་དུས་དེ་དུས་འཕྱིས་ཟིན་པ་རེད་སྙམ། ད་ལྟ་ནས་ཡིད་གཟབ་གནང་དགོས་པའི་དུས་ལ་སླེབས་འདུག་པ་ལས་གནས་སྐབས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ནས་གནང་བསྡད་ཚེ་མཐའ་མཇུག་ང་ཚོའི་མི་རིགས་ལ་གྱོང་གུད་བྱུང་ན་དེ་ནི་ཡིད་ཕམ་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་རེད་སྙམ།  དེ་དག་ནི་མི་ཆུང་ཁ་ནས་གཏམ་ཆེན་འདྲ་ཆགས་སོང་ན་སེམས་ཀྱི་མ་བཟོད་ནས་ཤོར་སོང་བས་འབྲེལ་ཡོད་རྣམ་པ་དགོངས་པ་མ་ཚོམས་རོགས།