བུ་ཆུང་ཚེ་རིང་།
ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༧ ཉིན་གྱི་ཨ་རིའི་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན་གྱི་བརྙན་འཕྲིན་ལས་རིམ་ཀུན་གླེང་ཐོག་”བོད་ཡིག་ལེགས་བཅོས་”གླེང་གཞིའི་ཐོག་བཀའ་བསྡུར་གནང་བ་དེ་བལྟས་རྗེས་གུས་པར་ཚོར་བ་འདི་འདྲ་བྱུང་།
ཐོག་མར་བཀའ་བསྡུར་དེ་དུས་ལ་བབ་པ་རེད། དེང་སང་གི་སྤྱི་ཚོགས་གནས་སྟངས་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་། འཕྲུལ་ཆའི་རིགས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་རྐྱེན་གློག་ཀླད་སོགས་ལ་བོད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་མང་དུ་ཕྱིན་པའི་དུས་རེད། ཁོར་ཡུག་དེར་བརྟེན་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་མང་པོས་བོད་ཡིག་ལ་ཐུགས་སྣང་གསར་པ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད། དེའི་དཔེ་མཚོན་གཅིག་ནི་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་ཟིན་བྲིས་དང་འཕྲུལ་སྒྲའི་༼ཊི་ཝི་ཊར་༽ ཐོག་བོད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་གནང་མཁན་ཉིན་རེ་བཞིན་མང་དུ་འགྲོ་ཡི་ཡོད།
ཀུན་གླེང་ཐོག་སྐུ་མགྲོན་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ལཌ་དང་བསོད་ ནམས་རྒྱལ་མཚན་ལགས་གཉིས་ནས་སོ་སོའི་དགོངས་པ་བཞེས་ཕྱོགས་དེ་གསལ་པོ་བཟོས་གནང་སོང་། བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ལགས་ནས་གཞོན་སྐྱེས་ཚོས་བོད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་ལེགས་པ་ཡོང་ཆེད་འབྲི་སྟངས་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་ནས་ཚིག་དབར་བར་སྟོང་འཇོག་རྒྱུ་བཟོ་གནང་དགོས་འདུག་གསུངས། ཁོང་གིས་གསུངས་པ་དེ་ནི་དེང་དུས་ཕྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འཚར་ལོངས་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་བོད་ཡིག་ལ་ཐུགས་སྣང་ཡོད་མཁན་ཞིག་གི་དགོངས་ཚུལ་རེད། ཁོང་གིས་གསུངས་པ་དེ་འདྲ་བྱུང་བ་ཡིན་ན་བོད་ཡིག་ཀློག་བདེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསལ་པོ་རེད། བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ནས་འགྱུར་བ་དེ་འདྲ་བཏང་དགོས་པ་མི་འདུག་གསུངས་པ་དེ་ནི་སྔར་སྲོལ་འགྲོ་ལུགས་གཞིར་བཞག་ནས་གསུངས་ཀྱི་ཡོད་འདུག
ངའི་བསམ་པར་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་བསམ་བློ་དང་མཐུན་པ་དང་བོད་ ཡིག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་རྒྱུར་ཕན་པ་ཡོང་རྒྱུར་བར་སྟོང་བཞག་རྒྱུའི་འགྲོ་ལུགས་དེ་ལམ་སེང་སྤྱི་ཡོངས་སུ་བེད་སྤྱོད་གནང་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་བོད་ཡིག་སློབ་དགེ་ཚོས་དམའ་རིམ་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་སློབ་ཕྲིད་གནང་སྐབས་ལམ་སྟོན་ཆེད་བེད་སྤྱོད་གནང་འགོ་བཙུགས་པ་ཡིན་ན་ཕན་ཐོགས་ཡོད་སྲིད་།
ཕྲུ་གུ་ཆུང་ཆུང་ཚོར་སློབ་ཚན་གང་ཞིག་སློབ་སྐབས་གོ་བདེ་པོ་བཟོ་རྒྱུ་དེ་གཙོ་བོ་རྩིས་པའི་ལུགས་སྲོལ་དེ་ང་རང་གི་བུ་ཨ་རིའི་སློབ་གྲར་ འགྲོ་བཞིན་པའི་ཉམས་མྱོང་ནས་ཚོར་གྱི་འདུག དཔེར་ན་དམའ་རིམ་འཛིན་གྲའི་ནང་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་གོ་བ་ལེན་ཐུབ་མིན་དེར་གལ་ཆེ་བ་ རྩིས་ནས་ཡི་གེ་བྲིས་སྐབས་དག་ཆ་སོགས་ལམ་སྲོལ་དང་མ་མཐུན་བར་ནོར་གྱི་ཡོད་ཀྱང རྒན་ལགས་ནས་སྣང་མེད་བཞག་གི་འདུག
དེ་འདྲ་སོང་དམའ་རིམ་དུ་བོད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་བར་སྟོང་བཞག་ནས་གོ་བདེ་རུ་འགྲོ་བ་ཡིན་ན་དེ་འདྲ་གནང་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོད་ཀྱི་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ནང་བར་སྟོང་བཞག་རྒྱུ་དེ་ལམ་སེང་ཁས་བླངས་ཁག་པོ་ཡིན་པ་དེ་ད་རེས་ཀུན་གླེང་ལས་རིམ་ཐོག་ཞལ་པར་གནང་མཁན་ཚོའི་དགོངས་ཚུལ་ནས་གཟིགས་ཐུབ།
ངའི་ བསམ་པར་ ལམ་སྲོལ་ བཟོ་ཆེད་ ཐོག་མར་ ཐུགས་སྣང་ ཡོད་མཁན་ འགའ་ཞིག་ ནས་ ཚོད་ལྟའི་ ཐོག་ནས་ ཟིན་བྲིས་ སམ་ གསར་ཤོག་ ཤིག་འགྲོ་ལུགས་ དེ་འདྲའི་ ཐོག་ནས་ བཏོན་པ་ ཡིན་ན་ དེར་ སྤྱི་ཚོགས་ ནས་ དོ་སྣང་ ཡོང་བར་ ཕན། མཐའ་མ་ སྐད་ གང་ཞིག་ གི་ འགྲོ་ལུགས་ ལ་ འགྱུར་བ་ འགྲོ་བར་ མང་ཚོགས་ ནས་ མོས་མཐུན་ གང་འདྲ་ ཡོད་མིན་ ལ་ རག་ལས་ ཡོད་།
དེ་རིང་ཞོགས་པ་གུས་པས་འཕྲུལ་སྒྲའི་༼ཊི་ཝི་ཊར་༽ཐོག་ཨ་རིའི་ རྩོམ་པ་པོ་ཨེ་ལེན་སྒ་ལ་སི་སྒོ་ཡི་གསུང་ཞིག་ལུང་འདྲེན་བྱས་པ་ཡིན། དེ་ནི་”འགྱུར་བ་ཚང་མ་འཕེལ་རྒྱས་མིན། འགུལ་སྐྱོད་ཐམས་ཅད་མདུན་སྐྱོད་མིན།” ལུང་འདྲན་དེ་བྱེད་སྐབས་ཀུན་གླེང་ཐོག་བཀའ་བསྡུར་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ཚོད་དཔག་མེད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟའི་འགྱུར་བ་དེ་ནི་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱོགས་སུ་ཡིན་པ་དང་འགུལ་སྐྱོད་དེའང་མདུན་སྐྱོད་ཕྱོགས་སུ་ཡིན་པ་ཚོར་གྱི་འདུག
རྩོམ་ཡིག་འདི་ནི་ཁོང་གི་མོས་མཐུན་ལྟར་འདིར་བཀོད་པ་ཡིན།
ཨ་མའི་བུ་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས།
བོད་ཡིག་གི་བར་རུ་བར་སྟོང་འཇོག་དགོས་ཟེར་བའི་གནད་དོན་གཙོ་བོ་བོད་ཡིག་ཀློག་སླ་བ་དང་ཤེས་སླ་བའི་ཆེད་དུ་འདིར་གླེང་ཡོང་གི་ཡོད་རེད། དེར་ཡིན་དུས་དང་པོ་བོད་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོའི་བོད་ཡིག་ཡག་པོ་མི་ཤེས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་འདིར་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་མི་ཐུབ་པའི་རྩ་བ་ག་པར་ཐུག་འདུག་པར་རྙེད་དགོས། ང་ཅོ་རིའི་བསམ་ཚུལ་བཤད་ན་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོའི་བོད་ཡིག་ཡག་པོ་མ་ཤེས་པ་དང་བོད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་མི་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི།
1.བོད་ཡིག་འདིར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་དངོས་ཡོད་མི་ཚེའི་འཚོ་བ་དང་ཧ་ཅང་ཁ་ཐག་རིང་ཞིང་དེང་རབས་གསར་པའི་འཚོ་བའི་དགོས་མཁོ་སྒྲུབ་མི་ཐུབ་པ་དང་གཅིག
2.གཉིས་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ནང་དུ་དེང་རབས་གསར་པའི་རིག་གནས་མང་པོ་མེད་པ་དང་བོད་ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་མང་པོ་ཞིག་གིས་རང་གི་འཚོ་བ་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པའི་སྐད་ཡིག་ཅིག་ལ་འགྱུར་དུས་སྣང་མེད་དུ་མི་འཇོག་དཀའ་མེད་ཡིན་པ་ཐལ། དགོས་མཁོ་མེད་པའི་ཕྱིར།
3.འཛམ་གླིང་འདིའི་སྟེང་གི་རྒྱལ་ཁབ་མི་འདྲ་བ་རེ་ལ་སྐད་ཡིག་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་དུ་ང་རང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་འདིར་བསླབ་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ཞིག་རྩ་བ་ནས་མིན། རྒྱ་ཡིག་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་ཧ་ཅང་བསླབ་ཁག་པོ་ཡོད་པར་མ་ཟད་འབྲི་འདོན་དང་བསྡུ་འདོན་ཟེར་བ་མེད་པར་བརྗེད་ན་བརྗེད་གཅིག་བརྗེད་འགྲོ་བ་སོགས་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་མང་ནའང་རྒྱ་མིའི་ཚོའི་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
4.ཁང་གསར་རྡོ་རྗེ་ལགས་སུ་ཞུ་དོན་དུ་བོད་ཡིག་ཚིག་གི་གཅད་མཚམས་བར་སྟོང་འཇོག་ནས་བྲིས་པ་ཡིན་ན་ཚིག་གི་བཅད་སྟངས་ཡག་པོ་ཤེས་མཁན་ཚོའི་བྲིས་པ་དེར་མི་ཤེས་མཁན་ཚོས་ཀློག་སླ་དང་དོན་གོ་སླ་བ་ཡོད་པར་བདེན་པ་རེད། ཡིན་ནའང་ཚིག་གི་བཅད་མཚམས་ཡག་པོ་མི་ཤེས་མཁན་ཚོའི་བར་སྟོང་འཇོག་ནས་བྲིས་པ་དེར་ཤེས་མཁན་ཚོས་དོན་མི་གོ་བ་ཞིག་ལ་འགྱུར་ངེས་ཡིན། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་བོད་ཡིག་ལ་བར་སྟོང་འཇོག་པ་འདིའི་ཕན་པ་ལས་གནོད་པ་མང་བའི་སྣང་མེད་དུ་གཏོང་ན་བསམ།
བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་བོད་ཡིག་ཡག་པོ་མི་ཤེས་པ་དང་བོད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་མི་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་མཚན་འདིར་ཐུག་ཡོད་ན་ཡིན་ཡིན། དེར་མིན་དོན་མེད་བོད་ཡིག་ལ་འགྱུར་གཏོང་དགོས་མདོག་བཤད་ན་རྒྱུ་མཚན་མི་འདུག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
༼ང་ཚོས་ཅི་བྱས་ཐམས་ཅད་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་སྔར་བས་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་བའི་འགན་སྲུང་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན། ཞེས་པའི་བོད་སྐད་ཀྱི་བརྗོད་པ་འདི། དབྱིན་སྐད་ནང་བྲིས་ན། ཕལ་ཆེར་ Everything we do, we do to ensure that the people live a happier life. ཅེས་འབྲི་གི་རེད། ཡག་པོ་བསྡུར་དང་ཁྱད་པར་ག་རེ་འདུག དབྱིན་སྐད་ཀྱི་སྟོིང་ཆ་དེས་ནུས་པ་ཅི་ཐོན་འདུག༽ ཞེས་ཁང་སར་གྱིས་མི་འབྱོར་བའི་དཔེ་མང་པོ་དྲངས་ནས་ལན་བརྒྱབ་ཚོད་མེད་པ་བཟོ་གི་འདུག་ཀྱང་ཕྲན་ཙམ་བཤད་ཆོག། བོད་ཚིག་༼ང་ཚོས་ཅི་བྱས་ཐམས་ཅད་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་སྔར་བས་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་བའི་འགན་སྲུང་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན།༽ འདི་ནང་ཚིག་མཛོད་ནང་མི་རྙེད་པའི་མིང་གཅིག་ཡོད་མ་རེད། ཁྱེད་ཀྱིས་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་རེ་རེ་བཞིན་དག་ཡིག་ནང་བཙལ་ན་མི་རྙེད་མི་སྲིད། འོན་ཀྱང་མི་ཤེས་བཞིན་དུ་ཚེག་ཁྱིམ་གཉིས་གསུམ་གང་འདོད་དུ་བསྲེ་སྦྱོར་བྱས་ནས་བྲིས་ན་རྙེད་མི་ཐུབ། དཔེར་ན་༼ཚོས༌ཅི། བྱས་ཐམས། ཅད་མང་།༽ འདི་ལྟར་ཚེག་ཁྱིམ་གཉིས་གསུམ་ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་གང་བྱུང་བསྲེས་ནས་བཙལ་ན་མི་རྙེད། འོན་ཀྱང་ཚེག་ཁྱིམ་རེ་རེ་བཞིན་ཁྱེད་ཀྱིས་ཨིན་ཡིག་ལ་འགྲེལ་བཤད་བརྒྱབ་པ་ནང་བཞིན་བཙལ་ན་མི་རྙེད་པ་མི་སྲིད། དཔེར་ན་ ཚོས། ཅི། བྱས། ཐམས། ཅད། མང་། བྱས་བཙལ་ན་གསལ་ལརེ་རྙེད་ཐུབ། དཔེར་ན་ཨིན་ཡིག་ལའང་གཅིག་མཚུངས་རེད། བོད་ཡིག་ནང་གི་ཚེག་ཁྱིམ་རེ་རེའི་དོད་ལྟ་བུའི་མིང་ཚིག་རྐྱང་བ་རེ་རེ་བཙལ་མ་རྙེད་པ་མེད། དཔེར་ན་ that དང་ the ལྟ་བུ་རྐྱང་བ་ཚིག་མཛོད་ནང་རྙེད་ཐུབ། འོན་ཀྱང་ that the གཉིས་གཅིག་མིན་འགྲོ་བསམ་ནས་མཉམ་དུ་སྦྱར་དེ་བཙལ་ན་ནམ་ཡང་མི་རྙེད་པ་རེད། དཔེ་མི་འབྱོར་བ་མང་པོ་བྲིས་ནས་མིའི་ཆུ་ཚོད་འཕྲོ་མ་བརླག་རོགས།
སྤྱི་ལོ་ 1959 ནས་ 1980་ བར་རྒྱ་དམར་གྱིས་བཀོད་འཇུས་འོག་བོད་ཡིག་གི་ཚིག་ཕྲད་མང་པོ་ཉེས་མེད་གནས་དབྱུང་བཏང་བ་ནི་དེའི་སྐབས་ཀྱི་ཀློག་དེབ་དང༌། རྩོམ་ཡིག གཞུང་འབྲེལ་ཚགས་ཤོག་དག་ལས་ཤེས། འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ལ་རྒྱ་ལྡན་པའི་མཁས་དབང་དག་སྐུ་འདྲིན་ལས་སླར་ཡང་ཚིག་ཕྲད་དེ་དག་བོད་ཡིག་གི་གསར་ཤོག་དང༌། དུས་དེབ་དག་ཏུ་འཚོ་གནས་ཐུབ་ཙམ་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་བཙན་བྱོལ་ནང་བོད་ཡིག་གི་ཚེགས་ཆབ་བར་སྟོང་བཞག་ན་ཀློག་བདེ་དང་བསྒྱུར་བཅོས་དང་ཁ་སྐོང་བྱེད་ཟེར་ན་ནི་ཡོད་པོ་མེད་པོར་གཏོང་བ་དང༌། ད་ར་ཆུ་འཁུར་གཏོང་བའི་རྣམ་ཐར་ཡིན།
གངས་ལྗོངས་རིག་གནས་ས་འོག་གཏེར་གྱི་གཉེན།
རིན་ཐང་མི་ཤེས་གངས་ཕྲུག་ཀླད་མེད་འགས།
བག་ཚ་མེད་པར་མེས་པོར་སྨད་པ་དང༌།
གཞན་ལ་འགྲམ་ཆུ་ལྡངས་བ་ཨ་རེ་བླུན།
གངས་ཅན་པ་ཡི་ལས་དབང་མཐའ་ལ་ཐུག
དབྱངས་གསལ་སོ་བཞི་བཙོན་རྭར་ཚུད་ལ་ཉེ།
ཚེགས་དང་ཕྲད་ཀྱི་སྲོག་འགོ་མཐོན་དཀའ་བས།
གངས་རིའི་ལྷ་མོས་མྱུར་དུ་སྐྱབས་སུ་གསོལ༎།
སྐུ་ཞབས་ཁང་གསར་ལགས་ཀྱིས་དཀའ་ངལ་དེ་སྔར་ནས་ཡོད་པའི་དཔེ་མཚོན་གསལ་སྟོན་གནང་བ་ནི། ལྟར་སྣང་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡིན། བོད་ཡིག་འདི་གནའ་ནས་བཟུང་ཚིག་མཚམས་བཅད་པའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡིན་དབང་དུ་བཏང་ཡང་གཏམ་རྒྱུད་འདི་འདྲ་འབྱུང་ངེས་ཡིན་པ་མ་ཟད། མ་གཞི་ནས་པོ་པོ་ཏཱ་ལ་ལྟ་བུ་ནི་བརྒྱ་ལམ་ན་གཅིག་ཙམ་ལས་མེད་ལ། ལྔ་ག་ཤི་སོགས་ནི་གཅོད་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་མིན་པར་གདངས་མ་དག་པའི་གནད་དོན་ཡིན། གཅིག་ནས་སྔ་དང་ལྔའི་འདོགས་ཡིག་ནོར་སོ་འབྱུང་ཡོད་ཀྱང་སྲིད། འདི་ལྟར་བསམ་ན་གཅོད་མཚམས་ཀྱིས་མི་ཆོག་པར་སྔ་དང་ལྔ། རྟ་དང་ལྟ། སྣ་དང་རྣ། སྟག་དང་ལྟག གཟིག་དང་གཟིགས་སོགས་གྲངས་ལས་འདས་པའི་སྒྲ་མཚུངས་རྣམས་ཀྱང་སྒྱུར་དགོས་པས་བརྩོན་པ་དོར་བའི་ཁ་ལྕེ་ཅན་ང་ཚོས་ལྕོག་པ་ཞིག་ག་ལ་ཡིན།
གཉིས་སུ་༡༩༥༩ སྔོན་གྱི་བོད་མི་ཕལ་མོ་ཆེ་ཡིག་རྨོངས་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་བདེན་མོད། ཁོང་ཚོར་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱིས་ཐོབ་པའི་བོད་མིའི་སྐད་གཤིས་དང་། ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆོས་སྦྱོར་སྟངས་སོགས་རྩམ་དྲི་མར་དྲི་བྲོ་བའི་བོད་སྐད་ཆུ་རྒྱུག་པ་ལྟར་བཤད་ནས་འོང་བའི་ཁྲོད། པོ་པོ་ཏཱ་ལ་ལྟ་བའི་བཤད་རྒྱུན་ཤིན་ཏུ་ཉུང་བ་རེ་ལས་ཤུལ་དུ་བཞག་མེད། དེའི་ཕྱིར་བོད་སྐད་བསླབ་རྒྱུ་ནི་གོམས་པ་དང་པོའི་བོད་ཡིག་སློབ་མཁན་ཚོའི་འཇུག་ངོགས་དམ་པ་དང་། རྩོམ་མཁན་དུ་རློམ་པ་ཚོས་ཀྱང་བོད་གཤིས་ལྡན་པའི་ངག་གི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཡང་ཡང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པ་ལས། ཡི་གེའི་བར་སྟོང་ཙམ་གྱིས་ཅི་ཡང་མི་ནུས་སོ། །
༡༽ བསྲེ་རུ་ལགས། སྔོན་མ་ནང་བཞིན་ཟིན་བྲིས་འབྲི་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་སོགས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་མེད་པས་བརྗོད་གཞི་འདི་ཐོག་འདང་ངེས་འབྲི་ཐུབ་མིན་ཐེ་ཚོམ་རེད། མཆན་འདི་ཙམ་ཡང་ཡང་བྲེལ་བྲེལ་གྱིས་འབྲི་གི་ཡོད། ད་ལྟ་རང་ལ་ཀུན་གླེང་ཁ་ཕྱེ་ནས་སྐད་ཡིག་ལེགས་བཅོས་ཟེར་བའི་ཀུན་གླེང་དེ་ཉན་ཙམ་བྱས་པ་དང་། བུ་མོ་དེའི་བཤད་སྟངས་མཐོང་བ་དང་སེམས་ཤུགས་ཆགས་སོང་། བུ་མོ་དེར་བོད་ཡིག་གི་སྐད་ཡིག་གང་འདྲ་སེ་ལེགས་བཅོས་གཏོང་དགོས་མིན་བསམ་ཚུལ་བཤད་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་མི་འདུག བོད་ཡིག་ལེགས་བཅོས་གཏོང་སྟངས་བོད་ཡིག་ལེགས་པོ་ཤེས་མཁན་ཞིག་གིས་མ་གཏོགས་བཤད་མི་ཐུབ་པ་གསལ་ཐག་ཆོད་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་རེད། གལ་སྲིད་བཤད་པ་ཡིན་ནའང་ཧམ་པ་ཙམ་ལས་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པ་དང་་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་སྐད་ཆ་ཆགས་མི་ཐུབ། བོད་ཡིག་སྐྱོ་ཤོས་ཞིག་ལ་བོད་ཡིག་ལེགས་བཅོས་གཏོང་སྟངས་སྐད་ཆ་དྲིས་པ་ཀུན་གླེང་ཚང་གིས་བོད་ཡིག་བརྙས་བཅོས་བྱས་པ་ཞིག་རེད། དེའི་ཕྱིར་སྐད་ཡིག་ལེགས་བཅོས་གཏོང་སྟངས་སྐད་ཆ་འདྲི་ས་ནོར་འདུག གལ་སྲིད་བོད་ཡིག་ལ་ཉམས་ཆགས་གཏོང་སྟངས་འདྲི་གི་ཡོད་ན་དག་དག་བུ་མོ་མཛེས་མ་དེ་ནོར་མི་འདུག
༢༽ སྐད་ཡིག་ལེགས་བཅོས་གཏོང་སྟངས་ངེས་པར་དུ་སྐད་ཡིག་ལ་མཁས་པ་ཚོའི་འོས་འགན་ཞིག་ཡིན་པ་ལས། ཡི་གེ་ཀློག་སྟངས་ཙམ་ཡང་མི་ཤེས་པ་ཚོའི་འོས་སུ་བབ་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མ་རེད།
༣༽ བོད་ཡིག་ཀློག་མི་ཤེས་མཁན་ཚོའི་ཆེད་དུ་བར་མཚམས་བཞག་ནས་བྲིས་ཚེ་ཕན་གྱི་ཡོད་ན། འོ་ན་ཕྱི་རྒྱལ་ན་བོད་སྐད་ཡག་པོ་གོ་མི་ཐུབ་མཁན་གྱང་མང་བས། དེ་ཚོའི་ཆེད་དུའང་་བོད་སྐད་བཤད་སྟངས་ལའང་ལེགས་བཅོས་བཏང་སྟེ། སྐད་ཆ་ཚིག་གཅིག་བཤད་པ་དང་དབུགས་རེ་བཏང་ནས་ངལ་གསོ་རེ་བརྒྱབ། ཡང་སྐད་ཆ་ཚིག་གཅིག་རེ་བཤད་པ་དང་དབུགས་བཏང་ནས་ངལ་གསོ་ཆུང་ཆུང་རེ་བརྒྱབ་ཏེ་བར་མཚམས་འཇོག་འཇོག་གི་བཤད་ན་ཉན་མཁན་གྱིས་གོ་སླ་བ་དང་། བཤད་མཁན་ལ་ཐང་མི་ཆད་པས་དེས་ཀྱང་བོད་སྐད་ལེགས་བཅོས་ལ་ཕན་གྱི་མེད་འགྲོ། མདོ་དོན་ནུབ་ཕྱོགས་ན་བོད་སྐད་མི་གོ་མཁན་ཡང་མང་བས་དེའང་བོད་སྐད་བཤད་སྟངས་མ་འགྲིག་པའམ་བཤད་སྟངས་རྗེས་ལུས་ཡིན་པའི་སྐྱོན་མིན་འགྲོ། གད་མོ་ཤོར་ཡ་རེད། དེ་ལས་བོད་པ་ཚོའི་ངོ་གདོང་སྣ་ལེབ་མིག་ཆུང་གཟུགས་ལེབ་འདི་ཡང་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་མཛེས་པོ་མེད་པའི་རྗེས་ལུས་ཀྱི་གདོང་དབྱིབས་ཤིག་རེད་འདུག འདི་ལ་cosmetic surgery བྱས་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་གདོང་དབྱིབས་བཟོ་ཐུབ་ན་མི་རིགས་ལ་ལེགས་བཅོས་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་མི་འདུག་གམ། བུ་མོ་དེར་འདི་ཡང་འདྲི་རོགས།
༤༽ བོད་སྐད་ལེགས་བཅོས་བྱེད་འདོད་ན་བོད་སྐད་ལེགས་པོ་ཤེས་མཁན་ཞིག་ངེས་པར་དགོས་པ་ལས། རྩམ་པ་བརྫི་མི་ཤེས་མཁན་ཞིག་ལ་རྩམ་པ་བརྫི་སྟངས་སྐད་ཆ་དྲིས་ན་མགོ་རྙོག་བཟོ་སྤྱད་དང་གླེང་རྙོག་ཡོང་ལྷག་སྤྱད་ཙམ་རེད། རྗེས་སུ་འབྲི་མི་དགོས་ན་ཆུ་ཚོད་འཕྲོ་བརླག་གཏོང་གི་མིན།
དོན་གྱི་ཤིང་འབྲས་ཚིག་གི་སྡོང་པོར་བརྟེན།།
ཚིག་གི་སྡོང་པོ་མཚམས་འབྱེད་རྩ་བར་འབྲེལ།།
མཚམས་འབྱེད་རྩ་བ་བྲལ་བའི་སྐད་ཡིག་ཀུན།།
ལེགས་སྦྱར་ཤིང་སྐམ་རྗེས་སུ་འགྲོ་ཉེན་ཡོད།།
དང་པོ་འདི། ངས་དཀའ་ངལ་འདི་སྔོན་ནས་ཡོད་ཚུལ་བཤད་པ་དེ་སྐྱག་རྫུན་རེད་གསུངས་འདུག དཀའ་ངལ་འདི་གནའ་ནས་མེད་པར་ད་ལྟ་གློ་བུར་དུ་ཡོང་དོན་མེད། སྔོན་མ་ནས་ཡོད་པའི་རྟགས་སུ། ང་ན་ཚ་མེད། གཡག་རྔ་དཀར་ཤི་སོང་། ཞེས་པའི་འཕྲིན་ཡིག་དེ། ང་ན། ཚྭ་མེད། གཡག་ལྔ་གར་ཤི་སོང་། ཞེས་གོ་ལོག་ཆེན་པོ་ཐེབས་པའི་གཏམ་བརྒྱུད་དེ་ཡོང་དོན་མེད་ལ། ཕོ་བྲང་ཆེན་པོ་པོ་ཏ་ལ། ཞེས་པ་དེ། ཕོ་བྲང་ཆེན། པོ་པོ། ཏ་ལ། ཞེས་བཀླགས་པའི་མཚར་གཏམ་དེ་ཡང་འབྱུང་དོན་མེད། གཏམ་བརྒྱུད་འདི་གཉིས་ཀ་ ༡༩༥༩ སྔོན་གྱི་གཏམ་བརྒྱུད་རེད། བོད་ནང་ལ་བྱུང་བའི་སྐད་ཆ་རེད། འདི་དག་གིས་དཀའ་ངལ་འདི་སྔ་མོ་ནས་ཡོད་པ་བསྟན་གྱིན་ཡོད།
དོན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ནའང་། ༡༩༥༩ གོང་དུ་བོད་མིའི་ནང་གི་བརྒྱ་ཆ་ ༦༠ ཡན་ཡིག་རྨོངས་པ་དང་ཕྱེད་ཡིག་རྨོངས་པ་ཡིན་པས། དཀའ་ངལ་འདི་མི་ཡོང་བའི་རྒྱུ་མཚན་ག་ལ་ཡོད།
སྟག་སྨྱོན་གྱིས། མགར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ཚོ་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བར་མ་གཏོགས་འབྲེལ་བ་མེད་ཚུལ་གསུངས་འདུག དེ་འདྲ་རང་ཨེ་ཡིན། ངས་འདིར་དཔེ་མཚོན་ཙམ་དུ་ཞུས་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་བཙན་བྱོལ་ནང་ལ་འཛིན་གྲྭ་དྲུག་པ་ཡན་ནས་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་དང་སྲིད་དོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྙིང་དོན་སྦྱོང་དགོས་མི་འདུག་གམ། དཔེ་མཚོན་དེ་དང་འདྲ་བ་དེང་སྐབས་མང་པོ་རེད། དཔེར་ན། ན་མེ་བླ་ཁང་ཚེ་རིང། ལྷབ་ཕྱུག་གེ་ཟླ་བ་ལྟ་བུ་ཡོད་རེད།
དེ་ནས་ངས་བོད་ཡིག་གི་གཅོད་མཚམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་འདི་དབྱིན་སྐད་དང་འབྲེལ་བ་བཟོ་འདོད་མེད། འོན་ཀྱང་སྟག་སྨྱོན་གྱིས་དབྱིན་སྐད་དང་སྦྱར་ཡོང་གི་འདུག
ད་ཁྱེད་ཀྱི་འདོད་པ་བཞིན་དབྱིན་སྐད་དང་སྦྱར་ཏེ་རྩ་བའི་གནད་འགག་ཅིག་བཤད། མང་པོ་ཞིག་གིས་ཤོད་མཁན་གྱི་ཁ་སྟབས་ལ་བལྟས་ཏེ་ལམ་སེང་ཁས་ལེན་གནང་རྒྱུ་མིན་པ་ཤེས་ཀྱང་། གཟུ་བོར་གནས་པའི་ཀློག་པ་པོ་ཁ་ཤས་ཡོང་སྲིད་པ་རེད། དེ་ཚོ་ལ་བསམས་ནས་འབྲི་གི་ཡོད།
ང་ཚོས་ཅི་བྱས་ཐམས་ཅད་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་སྔར་བས་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་བའི་འགན་སྲུང་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན། ཞེས་པའི་བོད་སྐད་ཀྱི་བརྗོད་པ་འདི། དབྱིན་སྐད་ནང་བྲིས་ན། ཕལ་ཆེར་ Everything we do, we do to ensure that the people live a happier life. ཅེས་འབྲི་གི་རེད། ཡག་པོ་བསྡུར་དང་ཁྱད་པར་ག་རེ་འདུག དབྱིན་སྐད་ཀྱི་སྟོིང་ཆ་དེས་ནུས་པ་ཅི་ཐོན་འདུག
བོད་ཡིག་གི་ཚིག་ཕྲེང་དེ་བར་མཚམས་མེད་པར་བྲིས་པའི་དབང་གིས། རྨང་གཞི་ཡག་པོ་མེད་པ་ཞིག་གིས་ཀློག་སྐབས། ང་ཚོས༌ཅི། བྱས་ཐམས། ཅད་མང་། ཚོགས་སྔར་བས། ཞེས་བཀླགས་ཏེ་གོ་རྒྱུ་མེད་པར་གྱུར་སྲིད་པ་རེད། དེ་ནས་ཚིག་མཛོད་ནང་། ཅད་མང་དང་། བྱས་ཐམས། འཚོལ་གྱི་རེད། བཙལ་ནའང་རྙེད་ཀི་མ་རེད། དེ་ང་ཚོའི་དཀའ་ངལ་རེད།
དབྱིན་སྐད་ནང་། མིང་ཚིག་གམ་ཕྲད་རེའི་མཇུག་ལ་བར་སྟོང་རེ་བཞག་ཡོད་པ་དེའི་གཅོད་མཚམས་མ་ཤེས་པའི་དབང་དུ་བཏང་རུང་། རང་རེ་བོད་ཡིག་གི་དཔེ་མཚོན་གོང་དུ་ཞུས་པ་ལྟར་མིང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ལས། སྔ་མའི་ཕྱེད་ཕྱི་མའི་ཕྱེད་དང་སྦྱར་ཏེ་ཀློག་ནོར་ཤོར་བ་ལྟ་བུ་ནམ་ཡང་ཡོང་གི་མ་རེད། ཚིག་གང་ཞིག་ཀློག་མ་ཤེས་པ་བྱུང་བའམ། ནང་དོན་མ་ཤེས་ཚེ། དེའི་དག་ཆ་ངོས་བཟུང་སྟེ་ཚིག་མཛོད་ནང་འཚོལ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ཚིག་མཛོད་ནས་གོ་དོན་དང་སྒྲ་གདངས། གཅོད་མཚམས་ཚང་མ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། མདོར་ན་དབྱིན་ཡིག་ཀློག་སྐབས་གཅོད་མཚམས་ནོར་ན་ཡང་དག་ཆ་ནོར་གྱི་མ་རེད། གཅོད་མཚམས་ནོར་ན་ཡང་། མིང་ཚིག་སྔ་མའི་ཆ་ཤས་ཕྱི་མ་དང་། མིང་ཚིག་རྗེས་མའི་ཆ་ཤས་སྔ་མ་གཉིས་སྦྱར་ཏེ་བཀླགས་པ་ལྟ་བུ་ནམ་ཡང་མི་འབྱུང་བ་རེད། ཁོང་ཚོའི་བར་སྟོང་གི་ནུས་པ་དེ་རེད།
ད་ལྟའི་བོད་ཡིག་ནི་དེ་ལྟར་མ་རེད། གཅོད་མཚམས་ནོར་ཉེན་ཆེན་པོ་རེད། གཅོད་མཚམས་ནོར་བ་དེ་གཅོད་མཚམས་ནོར་བ་ཙམ་མ་རེད། གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར། གཅོད་མཚམས་ནོར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཅད་མང་དང་། བྱས་ཐམས། ལྟ་བུ་བོད་སྐད་ནང་གོ་དོན་རྩ་བ་ནས་མེད་པ་དེ་འདྲ་ཐོན་ཡོང་གི་རེད། མ་གོ་བའི་སྐབས་སུ་དེ་ཚོའི་གོ་དོན་ཚིག་མཛོད་ནང་འཚོལ་གྱི་རེད། ཚིག་མཛོད་ནང་ཚིག་དེ་ཚོ་མེད་སྟབས། མགོ་བོ་སྔར་བས་རྨོངས་འགྲོ་གི་རེད། དཀའ་ངལ་འདི་རེད། ཁྱད་པར་འདི་རེད།
དཀའ་ངལ་འདི་རྩ་བ་ནས་མེད་ན་ཡག་ཤོས་རེད། འོན་ཀྱང་དཀའ་ངལ་ཡོད་ན། སེལ་ཐབས་ཡོད་མེད་མིན་གཟིགས་དགོས། སེལ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ན་མ་སེལ་བར་བཞག་ནས་ཆོ་ག་རེ་ཡོད་རེད།
ངས་ཚིག་ངན་འདྲ་ཤོར་འདུག་ན་དགོངས་སེལ་ཞུ་གི་ཡིན།
ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་དོན་གྱི་སྟོན།།
དོན་གྱི་གནད་རྣམས་མིང་གིས་སྟོན།།
མིང་ཚིག་ཁྲི་འབུམ་བརྩོན་པས་སྦྱོངས།།
ཀློག་དང་གཅོད་མཚམས་ཙམ་སྦྱངས་ནས།།
མཁས་པའི་གོ་འཕང་འདོད་པ་གླེན།།
ཁང་སར་ལགས། ཨིན་ཡིག་གི་ཚིག་མཛོད་ཀློག་མྱོང་མི་འདུག་དྲོན་སོང་ངམ། ཁྱེད་རང་གི་བཤད་ཐབས་སྐྱོ་བོ་དེ་ཚོར་འདི་ལན་བྲིས་ན་ཆུ་ཚོད་འཕྲོ་བརླག་རེད་མོད། དུས་ཚོད་བྱུང་ན་ཟིན་བྲིས་ཤིག་འབྲི་སྲིད།
༼དཔེར་ན་ཡིག་རྙིང་ནང་གི་མིང་《མགར་ཁྲི་འབྲིང་བཙན་བྲོད་》ཅེས་པ་དེ། གཅོད་མཚམས་གང་ཡིན། མགར་དེ་རུས་མིང་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གི་ཕའི་མིང་ལ་མགར་སྟོང་བཙན་ཡུལ་བཟུང་ཟེར་བ་སོགས་ཆ་རྒྱུས་མེད་ན། ཡི་གེ་རང་ལ་བལྟས་ཏེ་གཅོད་མཚམས་མི་ཤེས་པ་དེ་ང་ཚོའི་དཀའ་ངལ་རེད། ༽ཁྱེད་ཀྱི་བསམ་སྟངས་སྐྱོ་བོ་འདི་མཐོང་བ་དང་ང་ཡང་འུ་ཐུག་ཡོང་གི་འདུག དཔེར་ན་ 《མགར་ཁྲི་འབྲིང་བཙན་བྲོད་》ལོ་རྒྱུས་ཤེས་མཁན་ཞིག་གིས་ཤེས་པ་ལས། ལོ་རྒྱུས་མི་ཤེས་མཁན་ཞིག་ལ་ཚིག་འདི་འདྲ་འབྲེལ་བ་མེད་པས་ཀློག་སྟངས་ཀྱི་གཅོད་མཚམས་མིག་བསྟན་ནའང་དག་པོ་ཀློག་མི་ཐུབ། དེའི་ཕྱིར་ལོ་རྒྱུས་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཚིག་མཛོད། སྨན་ལ་སྨན་གྱི་ཚིག་མཛོད། ཚན་རིག་ལ་ཚན་རིག་ཚིག་མཛོད། ཆབ་སྲིད་ལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཚིག་མཛོད། ཆོས་ལ་ཆོས་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་སོགས་ཤེས་བྱ་བྱེ་བྲག་པ་རེ་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཚིག་དང་ཚིག་མཛོད། དམིགས་བསལ་དགེ་རྒན་ལོགས་སུ་ཡོད་པ་རེད།
ཁྱེད་ཀྱིས་ལོ་རྒྱུས་དང་ཚན་རིག་སོགས་ཀྱི་མིང་ཚིག་ཡོངས་རྫོགས་ཡི་གེ་ཀློག་སྟངས་དང་དེའི་གཅོད་མཚམས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཤེས་འདོད་པ་གླེན་འདང་རང་རེད། ཁྱེད་ཚོར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་དོན་དེ་རེད།
བོད་ཡིག་ཤེས་དགོས་ན་བོད་ཡིག་གི་ཀློག་སྟངས་དང་། དེ་འབྲེལ་གྱི་འབྲི་སྟངས། བེད་སྤྱོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བཅས་གནད་དོན་གསུམ་ལ་ཐུག་ཡོད་ལ།
ཀློག་སྟངས་ལ་མཚོན་ན། ཡི་གེ་སོ་སོའི་སྒྲ་གདངས་དག་པར་སློབ་པ་འདི་ཡིན་ལ། འདིའི་ཐད་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོར་སྨོན་ལམ་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་སྐད་གདངས་ལྟ་བུ་གཞི་ལ་བཞག་ནས་ཀློག་བསླབ་ན་བོད་སྐད་ཀྱི་སྒྲ་གདངས་དག་ཅིང་གཙང་བ་དང་། གོ་བདེ་ཞིང་སྣར་སྙན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་མ་ཟད། རིམ་གྱིས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་སྐད་ཅིག་འགྲུབ་པའི་མཐུན་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་ངེས། ཐེངས་འདིའི་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་དང་འབྲེལ་བའི་རྙོག་གླེང་འདི་བོད་ཡིག་གི་རྨང་གཞིའི་འགྲོ་སྟངས་ཆགས་མེད་པའི་སྡུག་སྐད་ཅིག་རེད།
ཡི་གེ་འབྲི་སྟངས་ལ་མཚོན་ན། བོད་ཡིག་གི་འབྲི་སྲོལ་མ་ཕྱི་དབུ་ཅན་རང་བསླབ་ན་དཔེ་དེབ་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་བོད་ཡིག་ངོས་ཟིན་པ་དང་། ཀློག་མགྱོགས་པའི་ཁྱད་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་ལ། དེ་མིན་འཁྱུག་ཡིག་དང་སྐོང་ཡིག་སོགས་འབྲི་སྲོལ་ཤེས་ན་ལེགས་པའི་ཆ་ཡིན་ཀྱང་དུས་དེབ་དང་། གསར་ཤོག བརྙན་དེབ། སྒྲུང་དེབ། སྙན་དེབ། རྒྱལ་རབས། ཆོས་འབྱུང་། ནང་ཆོས། དྲྭ་རྒྱ་སོགས་སུ་སྤྱོད་པ་ཧ་ཅང་ཉུང་བས་ཁོར་ཡུག་ཧ་ལམ་མེད། དེ་བས་བོད་ཡིག་དབུ་ཅན་རང་གི་འབྲི་ཐབས་བསླབ་ན་འཕྲལ་ཕུགས་གཉིས་ཀར་ཕན།
བེད་སྤྱོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ནི། བཙན་བྱོལ་ལྟ་བུའི་ནང་ཡུལ་དུས་ཀྱི་གནས་བབ་ལ་ཐུག་ཡོད་པས་ང་ཚོས་འདི་ཞེས་བརྗོད་ཀྱང་འཚོ་བ་ལག་ལེན་གྱི་ཁྲོད་དུ་གནས་སྐབས་འགྱུར་བ་ཡོང་རེ་ཡོད་པར་མ་མཐོང་མོད། བོད་ནང་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་བོད་ས་རང་དུ་ཡིན་སྟབས་ཁོར་ཡུག་གི་ཆ་རྐྱེན་ཇེ་བཟང་དུ་གཏོང་ཐབས་རེ་འཚོལ་རྒྱུ་མེད་དམ་སྙམ།
དེ་ནས་ཁང་གསར་རྡོ་རྗེ་ལགས་ཀྱིས་བཤད་པ་བཞིན་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་མིང་དང་། ས་མིང་སོགས་ཀློག་བདེ་དང་འབྲི་བདེ་མེད་པར་བརྗོད་པ་ལ་རྒྱུ་མཚན་ངེས་ཅན་འདུག་པས། འདིའི་ཐད་ཀྱང་ཀློག་ཐབས་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་རེ་བསྒྲིགས་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོང་ངེས་སྙམ། འོན་ཀྱང་གཞི་རྩའི་བོད་ཡིག་ཀློག་སྟངས་དང་འབྲེལ་ནས་གླེང་དུས་ཕྱི་རྒྱལ་མི་སེར་གཅིག་གིས་བོད་ཡིག་ཐོག་མར་སྦྱོང་གི་ཡོད་པ་ལྟ་བུའི་ཚོར་སྣང་ཡོང་གི་འདུག བཙན་བྱོལ་བོད་ཕྲུག་ཚོ་འདི་འདྲ་རང་མེད་མོད། གཙོ་བོ་ཁོ་རང་ཚོའི་དོ་སྣང་ལ་ཐུག་ཡོད།
འགྱུར་བ་ཐམས་ཅད་ཡར་རྒྱས་མིན། གང་ཡིན་ཟེར་ན་འགྱུར་སྟངས་ལ་བལྟས་ནས་ཡར་རྒྱས་ཡིན་མིན་ཐག་གཅོད་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་རེད། བོད་ཡིག་ལ་མཚོན་ན་འགྱུར་སྟངས་འདི་ནི་ཐུན་མིན་སྤྱི་སྐད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པ་འཐོར་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་རྒྱུའི་གོམས་སྟབས་ཤིག་མིན་ནམ་སྙམ་གྱི་འདུག དེ་ཡང་རྒྱུ་མཚན་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་ན་འགྲིག་གི་རེད།
དྲ་རྒྱ་ཆེད་ལས་པ་ལགས། ང་ཚོའི་རང་མགོ་རང་གིས་གཡོག་ནས་ངོ་བསྟོད་ཁོ་ནར་ཕྱོགས་པ་ལས། རང་གཞན་ཀུན་གྱི་སྐྱོན་ལ་མཛུབ་གུ་བཙུགས་ཏེ་བཅོས་བསྒྱུར་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་སྙམ་མོ།།
ཁང་གསར་རྡོ་རྗེ་ལགས་ཀྱིས། བོད་ཡིག་འབྲི་སྐབས་བར་སྟོང་མ་བཞག་ན་ཀློག་མི་བདེ་བ་དང་། དཀའ་ངལ་དེ་མི་རབས་མི་རབས་སུ་འཕྲད་པར་བཤད་པ་ནི་རྦད་དེ་སྐྱག་རྫུན་དུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡིན།
རྒྱུ་མཚན་ནི་ང་རང་ཡང་རང་ལོ་དྲུག་ཙམ་ནས་བོད་ཡིག་སྦྱངས་ཤིང་། ཕྱིར་འདང་རེ་བརྒྱབ་ན་དཀའ་ངལ་ཆེ་ཤོས་དེ་དབྱངས་ཡིག་བཞིའི་སྒྲ་གདངས་ལ་སྐོར་ལ་འཕྲད་མྱོང་བ་ལས། ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་ལ་དུས་ནམ་ཡང་དཀའ་ངལ་འཕྲད་མ་མྱོང་། གྲོགས་པོ་རེ་འགར་སྐད་ཆ་དྲིས་པས་ཀྱང་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་ལས་བྱུང་མི་འདུག
ཚིག་མཚམས་གཅོད་སྟངས་ཐད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ས་རེ་གཉིས་ཡོད་པ་ནི་དངོས་བདེན་རེད། དེའི་རིགས་ནི་དབྱིན་ཇི་བ་དང་རྒྱ་མི་སོགས་ཕྱི་མི་བོད་ཡིག་སློབ་མཁན་ཚོ་རེད། དབྱིན་ཇི་བ་ཚོས་བོད་ཡིག་གི་ཚིག་མཚམས་གཅོད་སྟངས་རེ་གཉིས་ནི་དགོད་བྲོ་བ་ཞིག་ཡིན། དེའི་རིགས་མང་པོ་གོ་མྱོང་།
སྤྱིར་བཏང་བོད་སྐད་བཤད་སྟངས་ལ་གོམས་འདྲིས་མེད་ན་བོད་ཚིག་གཅོད་སྟངས་ཀྱང་ཁག་པོ་ཡིན། དེ་ནི་བོད་ཡིག་ཙམ་མ་ཟད་ཡིག་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་གཅིག་གྱུར་ཡིན་སྣང་སྟེ། ང་ལ་མཚོན་ན་དབྱིན་ཡིག་གི་ཚིག་གཅོད་སྟངས་ཐད་ཀྱི་མགོ་རྙོག་དེ་ནམ་ཡང་སེལ་དཀའ་བ་ཞིག་རེད།
དེ་མིན་བོད་ཡིག་གི་མཉེན་ཆས་བཟོ་སྒྲིག་གི་ཐད་ལ་བར་སྟོང་བཞག་ན་དགེ་མཚན་གྱི་ཆ་ཅུང་ཙམ་ཡོད་པ་འདྲ་སྟེ། བར་སྟོང་གཞི་ལ་བཞག་པའི་དབྱིན་ཇིའི་བརྡ་སྤྲོད་རྟོག་དཔྱོད་ཀྱི་རིགས་ལམ་དེ་ང་ཚོར་དཔེ་འགེབས་བྱེད་ཆོག་པ་ཞིག་རེད་སྙམ། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་དོན་མེད་ཀྱི་རྙོག་གླེང་མང་པོ་འདི་སྤངས་ནས་དཀའ་ངལ་ཁྱད་གསོད་ཀྱི་ཧུར་བརྩོན་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ན་བོད་ཡིག་རང་ལ་དཔགས་པའི་བརྡ་དག་རྟོག་པའི་ལས་རིམ་ཞིག་རྙེད་ངེས་ཡིན།
ཡ། ད་འབྲི་མཁན་མི་འདུག ལས་ཀ་ཞིག་ལ་འགྲོ་རན་སོང་། རྗེས་སུ་དུས་ཚོད་བྱུང་ན་ཡོང་གི་ཡིན།
༡༽ གཙོ་བོ་དེ། གཅོད་མཚམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་འདི་ཆེ་ཆུང་ལ་མ་ལྟོས་པར་འདུག་གམ་མི་འདུག
༢༽ འདུག་ན། དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཤིག་བྱས་ན་གང་འདྲ་འདུག ཡིན་གཅིག་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ཀྱིས་བཤད་པ་ནང་བཞིན་བྱེད་དགོས་མ་རེད། ཐབས་ལམ་གཞན་ག་རེ་ཡོད་རེད།
༣༽ བོད་ཡིག་གཏིང་ཟབ་སྦྱོང་དགོས་ཟེར་བ་དེ་ཐབས་ལམ་མ་རེད། བོད་ཡིག་གཏིང་ཟབ་སྦྱོང་བ་ལ། ཀློག་བདེ་པོ་ཞིག་བཟོས་ན་ཕན་གྱི་རེད་པ། ཀློག་ད་ལྟ་ལས་བདེ་བ་ཞིག་ཡོང་སྲིད་ཀི་རེད་པ།
དབྱིན་ཡིག་ལ་གཅོད་མཚམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་དེ་ཡོད་ཀྱང་། དཀའ་ངལ་དེ་སེལ་ཐབས་སྒོ་ཀུན་ནས་བྱས་འདུག དཔེར་ན། དབྱིན་ཡིག་གི་ཚིག་མཛོད་སྤྱི་དང་ལས་དང་པོ་བའི་ཚིག་མཛོད་དེ་ཚོའི་ནང་། གཅོད་མཚམས་དང་། དབྱིན་ཡུལ་གྱི་སྒྲ་གདངས་འདོན་ཚུལ། ཨ་རིའི་སྒྲ་གདངས་འདོན་ཚུལ་ཚུན་ནས་བཀོད་ཡོད། དེ་ཡང་ཐབས་ཤེས་གསུམ་བཀོལ་འདུག
༡༽ བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་ཐབས་ལམ་དེ་སྤྱད་ཡོད། དཔེར་ན། ཨིང་ཁའི་ཊར་དབྱིན་སྐད་ཚིག་མཛོད་ལ་ཆ་བཞག་ན། Understanding ཞེས་པའི་དབྱིན་ཇིའི་ཚིག་དེ་ un·der·stand·ing ཞེས་གཅོད་མཚམས་སུ་བར་སྟོང་བཞག་སྟེ་བཀོད་འདུག
༢༽ ཐབས་ཤེས་གཉིས་པ་ནི། དབྱིན་ཇིའི་ཚིག་རེའི་མཇུག་ཏུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒྲ་གདངས་མཚོན་ཡིག་ International Phonetic Alphabet ཞེས་པ་དེ་བཀོད་འདུག
༣༽ ཚིག་མཛོད་མང་པོ་ཞིག་གི་མཉམ་དུ་མིང་ཚིག་རེ་རེ་བཞིན་གྱི་སྒྲ་གདངས་ཉན་ཐུབ་པའི་ཆ་རྐྱེན་བསྐྲུན་ཡོད།
དེ་མིན། སྔོན་འགྲོ་དང་འཛིན་གྲྭ་དང་པོ་དེ་ཚོའི་ནང་དུ། དགེ་རྒན་གྱིས་ཡི་གེ་སློབ་དུས་གཅོད་མཚམས་ལ་བར་སྟོང་བཞག་ནས་སློབ་ཀྱི་འདུག
དེ་ཡན་གཅིག་ཡིན།
དེ་ནས་དབྱིན་སྐད་ལ་བར་སྟོང་བཞག་འདུག་ན། ང་ཚོས་འཇོག་དགོས་པ་དང་། དབྱིན་སྐད་ལ་བཞག་མི་འདུག་ན་ང་ཚོས་འཇོག་མི་དགོས་པ་དེ་འདྲ་མ་རེད། དབྱིན་ཇིའི་བར་སྟོང་དེ་གཅོད་མཚམས་སམ་ཚིག་མཚམས་ཀྱི་བར་སྟོང་མ་རེད། མིང་ངམ་ཚིག་གམ། ཕྲད་རེའི་བར་གྱི་སྟོང་ཆ་ཞིག་རེད། རང་རེའི་ཚེག་དང་འདྲ་ཙམ་རེད། དེས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གཅོད་མཚམས་ཤེས་པའི་ངེས་པ་མེད།
བོད་ཡིག་ཡི་གེ་རེ་རེའི་སྒྲ་འདོན་སྟངས་ཤེས་པར་དཀའ་ངལ་དེ་ཙམ་མེད། དེ་བཞིན་མིང་དང་ཚིག་གི་ཆ་ཤས་རེ་རེའི་སྒྲ་འདོན་པར་ཡང་དཀའ་ངལ་མེད། ཀློག་པའི་སྐབས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་གཙོ་བོ་དེ། དཔེར་ན་ཡིག་རྙིང་ནང་གི་མིང་《མགར་ཁྲི་འབྲིང་བཙན་བྲོད་》ཅེས་པ་དེ། གཅོད་མཚམས་གང་ཡིན། མགར་དེ་རུས་མིང་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གི་ཕའི་མིང་ལ་མགར་སྟོང་བཙན་ཡུལ་བཟུང་ཟེར་བ་སོགས་ཆ་རྒྱུས་མེད་ན། ཡི་གེ་རང་ལ་བལྟས་ཏེ་གཅོད་མཚམས་མི་ཤེས་པ་དེ་ང་ཚོའི་དཀའ་ངལ་རེད། དཀའ་ངལ་དེ་གཞན་དག་ལ་ཡོད་དང་མེད་ཀྱི་སྐད་ཆ་མི་འདུག ང་རང་ཚོ་ལ་དཀའ་ངལ་དེ་ཡོད་རེད། དེ་སེལ་ཐབས་འདུག་གམ་མི་འདུག སེལ་ཐབས་བྱས་ན་སྐྱོན་ག་རེ་འདུག དེ་ཚོ་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས།
ཡར་རྒྱས་དང་འགྱུར་བ་ཁ་གཡར་ནས་རང་ཉིད་དང་རང་གི་ཉེ་འཁོར་མི་རྣམས་ལ་ལས་སླ་བྱུས་ཀྱི་མི་རིགས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གཞུང་གི་ཡ་རྒྱལ་ཡི་གེ་འབྲི་སྟངས་ལ་འགྱུར་་བ་གཏོང་དགོས་ཚུལ་གསུངས་པ་དེ་ལ་དགོས་པ་རྒྱུ་མཚན་རིག་པ་དང་ལྡན་པ་ཡོད་ན་ཚན་རིག་རྗེས་སུ་འབྲངས་པའི་དུས་རབས་ཀྱི་མི་སུས་ཀྱང་ཁས་བླངས་དུ་རུང་ཀྱང། དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་ཡིག་ལ་དོ་སྣང་མེད་པར་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་ཁོ་ནར་དུས་ཚོད་ཕལ་ཆེ་བ་གཏོང་མཁན་བུ་ཆུང་ཚེ་རིང་གི་བུ་དང། བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ལགས་ལྟ་བུས་དེ་ལྟར་བཤད་པ་ནི་རང་དང་རིགས་མཚུངས་པའི་མི་རྣམས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ལ་བལྟས་པ་ལས་རིགས་གཞུང་ལ་ཕན་པའི་བསམ་བློ་ཞིག་ཨེ་ཡིན་སྙམ། མདོར་ན་དྲ་གྲོགས་བསེ་རུས་གསུངས་པའི་གནས་ཚུལ་ལས་འདས་པས་རྒྱས་པར་ཞུ་མི་དགོས་སྙམ་མོ།།
སྟག་སྨྱོན་ལགས་ཀྱིས་སྔོན་མ་ཡང་སུམ་རྟགས་ཀྱི་གཞུང་ན་ཀི་སྒྲ་ཆད་པ་ཡིན་ནམ། ཞེས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཞིག་གནང་མྱོང་ལ། དེ་རིང་ཡང་འདིར་མགོ་མཚུངས་ཀྱི་རིགས་པས་གསར་བཤད་འདིར་རིགས་པའི་ཐོག་མདའ་རྣོན་པོ་ཞིག་བསྣུན་རྩིས་ཡོད་དམ།།
dictionary མིང་འདི་ཡང་མི་ཤེས་མཁན་ལ་ཀློག་ཁག་པོ་ཡོད། དེ་ན་ dic, tio, na, ry འདི་ལྟར་བར་སྟོང་བཞག་ནས་སམ། ཡང་ན་ dic་ tio་ na་ ry་ ཞེས་བོད་ཡིག་ཚེག་དང་བར་སྟོང་བཞག་ན་ཡག་པོ་ཡོང་ས་རེད་དམ། ཕྲུ་གུ་ཆུང་ཆུང་ཚོར་ཨིན་ཡིག་གི་མིང་ཚིག་རིང་པོ་རྣམས་ཀློག་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་ཆེ་བས་ཨིན་ཡིག་ཀྱང་འདི་ལྟར་་བྲིས་ན་ཡག་པོ་ཡོང་ས་མ་རེད་དམ།
དྲ་གྲོགས་སྟག་སྨྱོན་ལགས།
ཁྱེད་ཀྱིས་གསུངས་པར་རྒྱུ་མཚན་འདུག ངས་ཀྱང་ད་ལྟའི་གསར་བཤད་དེར་མོས་མཐུན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག ད་ལྟའི་གསར་བཤད་དེ་ལས་ཀྱང་གལ་ཆེ་བ་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་གཞུང་ནས་མ་བསྟན་པའི་རིགས་གང་མང་ཞིག་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཁྲོད་སྟོང་ཆ་ཁ་སྐོང་བྱེད་དགོས་པ་མང་པོ་ཞིག་ལྷག་ཡོད་པ་རེད། དཔེར་ན་མིང་གི་གྲུབ་སྟངས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ལྟ་བུ་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ཐུགས་སྣང་དགོས་པ་ཞིག་རེད་སྙམ།།
ཨ་རིག་འགྱུར་མེད་ལགས།
ངས་ཀྱང་དེ་བཞིན་འདོད་ཀྱིན་ཡོད།
ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་སྒྱུར་བཅོས་གཏོང་དགོས་པ་བདེན་ན་ཡང་།
ཁོ་མོའི་གསུངས་སྟངས་ལ་མོས་མཐུན་མེད། ཀུན་སློང་ལ་ལྷད་མེད་ཀྱང་ཐོག་མ་ནས་ཉིད་ནས་བོད་ཡིག་འབྲི་ཀློག་གོམས་འདྲིས་ཐེབས་ངེས་ཤིག་སྦྱངས་ན། ད་ལྟའི་དགོངས་ཚུལ་འདི་ཁོ་མོ་རང་ཉིད་ལ་ཡང་ཡོང་ཐབས་མེད་པ་དང་ཡོང་མི་ཤེས་པ་ཞིག་མ་རེད་དམ།
ལྷག་པར་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་མི་ཤེས་པའི་དཀའ་ངལ་འདི་བོད་ཡིག་གི་སྦྱོང་མཁན་ལས་དང་པོ་བ་ཚོར་མ་གཏོགས་འཕྲད་མི་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། ལས་དང་པོ་བ་ཚོའི་དཀའ་ངལ་དངོས་གནས་སེལ་འདོད་ན། གཞི་རྩའི་བོད་ཡིག་གི་གནས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐབས་ལ་བགྲོ་གླེང་བྱ་དགོས་པ་ལས། འདི་རིགས་གཞན་དཔེ་ཚུར་ལེན་བྱས་པ་ཙམ་གྱིས་ཡར་རྒྱས་དང་སྔོན་ཐོན་རེད་ཅེས་བསྔགས་བརྗོད་བྱ་ཐབས་བྲལ་བ་ཞིག་རེད།
ཁོ་མོས་གླེང་སློང་གནང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་དྲ་གྲོགས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ལ་བགྲོ་གླེང་གི་སྒོ་མོ་ཕྱེ་བ་དེ་ནི་ཁོང་གི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ཀྱང་རེད་སྙམ།།
ཨིན་ཡིག་ལས་རྦད་དེ་བོད་ཡིག་ཀློག་བདེ་བ་ཡོད་རེད། བོད་ཡིག་ནང་ཡི་གེ་མང་པོ་འདུས་པའི་མིང་ངམ་ཚེག་ཁྱིམ་ལ་སྒྲའང་གཅིག་ལས་མེད། དཔེར་ན་བོད་ལྟ་བུ་རེད། པ་ཨོ་ད་ཞེས་མིང་ངམ་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་ནང་སྒྲ་དུམ་བུ་མང་པོ་མངོན་གསལ་མེད་པར་ཡི་གེ་མང་པོ་སྦྱར་ནས་མཐུན་མོང་གི་སྒྲ་རྡོག་རྡོག་གཅིག་གྲུབ་ཡོད་རེད། དབྱིན་ཡིག་ནང་ TIBET མིང་ལ་མཚོན་ན། Ti, be, t ཞེས་མིང་གཅིག་གམ་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་ནང་སྒྲ་དུམ་བུ་གསུམ་མ་འདྲེས་ཀློག་དགོས་། ཨིན་ཡིག་ཡག་པོ་མི་ཤེས་མཁན་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་ཀླག་སྟངས་དེ་དཔེ་ཁག་པོ་རེད། བྱས་ཙང་ Ti be t ཞེས་བར་སྟོང་རིང་པོ་བཞག་ནས་ཀློག་བདེ་རུ་བཟོ་ཁུལ་བྱས་ན་འགྲིག་གམ། ཡང་མི་ཤེས་མཁན་ལ་ Government ལྟ་བུའང་གཅོད་མཚམས་མི་ཤེས་པའི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ངེས་རེད། བྱས་ཙང་དེ་ལའང་ Go vern ment ཞེས་བར་སྟོང་བཞག་ནས་བྲིས་ནས་ཀློག་བདེ་རུ་བཏང་ཁུལ་བྱས་ན་མཛེས་པོ་འདུག་གམ། བྱས་ཙང་དང་པོ་ནང་དོན་ཤེས་པར་བྱེད་རྒྱུ་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ངོ་མ་དེ་རེད།
དུས་ཚོད་བྱུང་ན་ཟིན་བྲིས་རྒྱས་ཙམ་འབྲི་ཆོག
ཨིན་ཡིག་ལས་རྦད་དེ་བོད་ཡིག་ཀློག་བདེ་བ་ཡོད་རེད། བོད་ཡིག་ནང་ཡི་གེ་མང་པོ་འདུས་པའི་མིང་ངམ་ཚེག་ཁྱིམ་ལ་སྒྲའང་གཅིག་ལས་མེད། དཔེར་ན་བོད་ལྟ་བུ་རེད། པ་ཨོ་ད་ཞེས་མིང་ངམ་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་ནང་སྒྲ་དུམ་བུ་མང་པོ་མངོན་གསལ་མེད་པར་ཡི་གེ་མང་པོ་སྦྱར་ནས་མཐུན་མོང་གི་སྒྲ་རྡོག་རྡོག་གཅིག་གྲུབ་ཡོད་རེད། དབྱིན་ཡིག་ནང་ TIBET མིང་ལ་མཚོན་ན། Ti, be, t ཞེས་མིང་གཅིག་གམ་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་ནང་སྒྲ་དུམ་བུ་གསུམ་མ་འདྲེས་ཀློག་དགོས་། ཨིན་ཡིག་ཡག་པོ་མི་ཤེས་མཁན་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་ཀླག་སྟངས་དེ་དཔེ་ཁག་པོ་རེད། བྱས་ཙང་ Ti be t ཞེས་བར་སྟོང་རིང་པོ་བཞག་ནས་ཀློག་བདེ་རུ་བཟོ་ཁུལ་བྱས་ན་འགྲིག་གམ། ཡང་མི་ཤེས་མཁན་ལ་ Government ལྟ་བུའང་གཅོད་མཚམས་མི་ཤེས་པའི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ངེས་རེད། བྱས་ཙང་དེ་ལའང་ Go vern ment ཞེས་བར་སྟོང་བཞག་ནས་བྲིས་ནས་ཀློག་བདེ་རུ་བཏང་ཁུལ་བྱས་ན་མཛེས་པོ་འདུག་གམ། བྱས་ཙང་དང་པོ་ནང་དོན་ཤེས་པར་བྱེད་རྒྱུ་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ངོ་མ་དེ་རེད།
དུས་ཚོད་བྱུང་ན་ཟིན་བྲིས་རྒྱས་ཙམ་འབྲི་ཆོག
ངས་ཀུན་གླེང་ནང་ལྟ་རྒྱུའི་ཆ་ཚོད་མ་བྱུང་ཡང་། ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་ཕྲུ་གུ་ཚོར་བོད་ཡིག་ཀློག་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་བེདན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དཀའ་ངལ་དེ་བར་སྟོང་བཞག་མ་བཞག་གི་ཁྱད་པར་གྱི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་པ་རེད། དེ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ལས་ཀའི་ནང་བོད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་ཡོད་མེད་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་རེད། ཕྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བོད་ཡིག་སློབ་རྒྱུ་དེ་བེད་སྤྱོད་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་འཕར་མ་ཞིག་རེད། དེའི་ཕྱིར་ལས་རིགས་སྣ་ཚོགས་ནང་བོད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་དང་དགོས་མཁོ་ཡོད་པ་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་མིན་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།
ལས་ཀ་དང་འཚོ་བའི་ནང་བཀོལ་སྤྱོད་མེད་སྟབས་སྦྱང་ན་དཀའ་སྣང་ཆེ་བ་དང་ཤེས་ན་བེད་སྤྱོད་ཆུང་བ་འདི་སེལ་དགོས་པའི་དཀའ་ངལ་དང་པོ་དེ་རེད། བར་སྟོང་ཙམ་གྱིས་ཁྱད་པར་ཡོང་གི་མ་རེད། བར་སྟོང་བཞག་ནས་ཀློག་བདེ་རུ་འགྲོ་བའི་དབང་དུ་བཏང་ཡང་དོན་གོ་བ་ལ་བར་སྟོང་གིས་ཕན་མི་ཐོག དོན་མ་གོ་ན་ཀློག་མི་ཤེས་པ་དང་ཀློག་ཤེས་ན་ཕན་ཐོག་མེད་རེད། བོད་ཡིག་ཀློག་མཚམས་གཅོད་མི་ཤེས་པའི་དཀའ་ངལ་དེ་གཙོ་བོ་ནང་དོན་མ་གོ་བའི་དབང་གིས་བྱུང་བ་རེད། ནང་དོན་གོ་མཁན་ཞིག་ལ་གཅོད་མཚམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ཡོང་མི་སྲིད། ནང་དོན་མི་གོ་མཁན་ཞིག་གིས་ཡག་པོ་ཀློག་མི་ཤེས་པ་དང་ཀློག་ཤེས་ནའང་བེད་སྤྱོད་མེད།
ང་རང་ཚོ་དང་སྐད་ཡིག་གཅིག་པ། འབྲུག་པ་ཚོས་ག་འདྲ་གནང་གི་ཡོད་དམ།
གཅོད་མཚམས་འདི་ལ་དཀའ་ངལ་འདུག སྐད་ཡིག་གཞན་དག་ལའང་དཀའ་ངལ་ཡོད་རེད། ང་རང་ཚོའི་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་དཔེར་ན། མི་ལ་རས་པ་ལྟ་བུའི་མིང་ལ་ཆ་བཞག་ན། མི། ལ་རས་པ། ཞེས་ཀློག་མཁན་ཡོད་རེད། དེ་ མི་ལ། རས་པ། ཞེས་ཀློག་དགོས་པ་ཤེས་སྟངས་དེ། མི་གཞན་པའི་ཁ་ནས་ག་རེ་ཟེར་གྱི་འདུག་བལྟ་རྒྱུ་རེད་འདུག་མ་གཏོགས། ཡི་གེ་རང་གི་སྒང་ནས་ཤེས་ཀི་མི་འདུག དབྱིན་ཇིའི་སྐད་ལའང་དཀའ་ངལ་དེ་འདུག དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་འདི་སེལ་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་འདུག འོན་ཀྱང་བར་སྟོང་བཞག་ན་ཁྱད་མཚར་འདྲ་ཞིག་འདུག ཐབས་ཤེས་གཞན་དག་མེད་དམ།
ཁྱོད་ཚོས་བོད་སྐད་ཡིག་ལ་དོ་སྣང་དང་ལེགས་བཅོས་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་བློ་ཡོད་པ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད། འོན་ཏེ་ཁྱོད་ཚོས་བརྗོད་ཀྱིན་པའི་སྐད་ཆ་དེ་ནི་བོད་ཡིག་རང་སྟེང་ན་ཡོད་པའི་སྐྱོན་ཆ་མ་རེད། དེ་ཕལ་ཆེ་བ་གང་ཟག་རང་ངོས་ཀྱི་སྐྱོན་ཆ་རེད། དངོས་གནས་དྲང་གནས་ཀྱིས་བོད་སྐད་ཡིག་ཇི་སྲིད་བར་གནས་ན་བསམ་པའི་ལྷག་བསམ་ཡོད་ན། དེང་དུས་འཕྲུལ་རིགས་གཙོ་བྱས་པའི་མིང་བརྡ་འདི་ཚོ་བོད་སྒྱུར་བྱ་རྒྱུ་ལས་གལ་ཆེ་བ་ཅི་ཡང་མེད་ལ། རེ་ཞིག་བསྒྱུར་ཟིན་པ་དེ་དག་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་ནང་སྤྱོད་རྒྱུ་འདི་ལས་དགག་དགོས་ཆེ་བ་ཞིག་བརྒྱ་བྱིན་རྒན་པོས་མིག་སྟོང་བགྲད་ནས་བལྟས་ཀྱང་མཐོང་མི་སྲིད།
ད་ལྟ་ཡར་ལངས་པ་དང་དུས་བབ་བཀླགས་སྐབས། རྩོམ་འདི་མཐོང་བྱུང་། མཆན་རྣམས་ཀྱང་རོབ་ཙམ་བཀླགས་པ་ཡིན། གཅིག་བཤད་འདོད་བྱུང་།
༡༽ དཀའ་བ་ཞིག་སླ་རུ་བཏང་ན་ཚང་མས་ཧབ་བགད་བྱེད་པ་འདི་རེད། སླ་བ་ཞིག་དཀའ་རུ་བཏང་ནས་བཤད་ན། ཚང་མས་ཧང་སངས་སངས་བྱེད་ཀི་རེད། དེ་མི་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་བོད་པའི་ཁྱད་ཆོས་འདྲ་བོ་རེད།
༢༽ བུ་མོ་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ཀྱིས་བཤད་པའི་དཀའ་ངལ་འདི་དངོས་ཡོད་དཀའ་ངལ་རེད། མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་འཕྲད་མྱོང་བའི་དཀའ་ངལ་རེད་མ་གཏོགས། ད་ལྟ་གཞི་ནས་འཕྲད་ཡོང་བ་དེ་འདྲ་མ་རེད། བུ་མོ་ཞིག་གིས་འཇོན་ནའང་འདྲ། མ་འཇོན་ནའང་འདྲ། གང་ལྟར་སོ་སོའི་རྣམ་དཔྱོད་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ། དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཞིག་འཁྱེར་ཡོང་བ་འདི་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་དགོས་རེད། ཐ་མ་ལག་ལེན་བྱེད་དང་མི་བྱེད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་དང་ལེན་བྱེད་མིན་ལ་རག་ལས་པ་རེད།
སྔོན་མ་བོད་ལ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་མ་གཏོགས་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་ངེས་པར་སྦྱོང་དགོས་མ་རེད། དེང་སྐབས་སྐད་ཡིག་གཞན་དག་མ་སྦྱངས་རང་སྦྱང་རེད། དེ་དང་མཉམ་དུ་སྔོན་མ་ནང་བཞིན་སྲོལ་རྒྱུན་དང་ཐག་ཉེ་བོར་གནས་ཐུབ་ཀྱི་མེད། ཐུབ་དགོས་རེད་ཅེས་བཤད་ནའང་ཐུབ་ཐབས་ཁག་པོ་རེད། དེའི་ཐོག་སྔོན་མ་གོ་ཐོས་མེད་པའི་ས་མིང་དང་མི་མིང་དེ་ཚོ་ཡང་བོད་ཡིག་ནང་འབྲི་དགོས། ས་མིང་མི་མིང་གསར་པ་དེ་ཚོ་བོད་ཡིག་ནང་འབྲི་སྐབས་དེ་ཚོའི་གཅོད་མཚམས་གང་ཡིན་བོད་ཡིག་མཁས་པ་ཚོས་ཀྱང་ཤེས་དཀའ་བ་རེད། དཔེར་ན། བྷེར་ཀྲི་ཤི་ཀོ་ལོམ་བྷི་ཡ་ལྟ་བུ་བྲིས་ན། གཅོད་མཚམས་ག་པར་བྱེད་དགོས་རེད། འདིའི་གཅོད་མཚམས་ཇི་ལྟར་ཤེས་ཀི་རེད། ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག་ན། ཤེས་ཐབས་ཤིག་བྱུང་ན་ལེགས་པ་མི་འདུག་གམ།
༣༽ དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་བཤད་ན། ཤར་ཙོང་ཁ་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་ལ་ན་མོ། ཞེས་པའི་ཚིག་ཕྲེང་འདི། ཤར་ ཙོང་ཁ་པ་ བློ་བཟང་ གྲགས་པ་ ལ་ ན་མོ་ཞེས་ཀློག་དགོས་པ་ཡི་གེ་རང་སྟེང་ནས་ཤེས་ཐབས་མེད། དེ་ནི་མཚན་ལ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་ཟེར་བའི་སྐྱེས་ཆེན་དེ། བོད་ཤར་རྒྱུད་མདོ་སྨད་ཙོང་ཁའི་ཡུལ་དུ་འཁྲུངས་པའི་གོ་རྟོགས་གཅིག་དང་སྦྲེལ་ཏེ་ཀློག་ཚུལ་ཤེས་དགོས་པ་རེད། དེ་མིན་ ཤར་ཙོང་། ཁ་པ་བློ། བཟང་གྲགས། པ་ལ། ན་མོ། །ཞེས་བཀླགས་ན་ཀློག་ཚུལ་དེ་ནོར་བ་ཡི་གེ་རང་སྟེང་ནས་ཤེས་མི་ཐུབ། འདི་དཀའ་ངལ་ཞིག་རེད། དངོས་ཡོད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ཞིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་མི་རིགས་གཞན་གྱི་མིང་གོ་དོན་མི་སྟོན་པ་དཔེར་ན། བྷིལ་ཁི་ལིན་ཊོན། ལྟ་བུ་ལ་ཆ་བཞག་ན། མིང་དེ་ཐོག་མར་ཀློག་མཁན་ཞིག་གིས། བྷིལ་ཁི། ལིན་ཊོན་ཞེས་བཀླགས་དགོས་སམ། བྷིལ། ཁི་ལིན། ཊོན་ཞེས་བཀླགས་དགོས་སམ། དེ་མིན་གཅོད་མཚམས་གཞན་ཞིག་བྱེད་དགོས་མིན་ཤེས་ཀྱི་མ་རེད། དེར་བརྟེན་འདི་ཚོ་དཀའ་ངལ་ཞིག་མ་རེད་ཅེས་བཤད་ན་འགྲིག་གི་མ་རེད།
༤༽ དཀའ་ངལ་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་ན། སེལ་ན་ཡག་གི་རེད་དམ་མ་རེད། ཀློག་པ་པོ་ལ་ཀློག་སྟབས་བདེ་བ་བྱུང་ན། གནད་དོན་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། ཐ་ན་སྔོན་སྲོལ་དེ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱ་འགྲིགས་ཡོད་ནའང་། དེ་ལས་སླ་བ་དང་སྟབས་བདེ་རུ་གཏོང་ཐུབ་ན་ལེགས་ཆ་རེད། གཞན་ཡང་དཀའ་ངལ་འདི་དང་མཉམ་དུ་བོད་ཡིག་མཉེན་ཆས་བཟོ་ཚུལ་ལའང་འབྲེལ་བ་ཡོང་སྲིད་པ་རེད། དེ་ཚོར་དགོངས་བཞེས་གནང་དགོས།
དཀའ་ངལ་འདི་དཀའ་ངལ་དངོས་ཡོད་ཡིན་པ་དང་། སེལ་ན་ལེགས་པ་ཡོད་ན། སེལ་ཐབས་ད་ལྟ་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ཀྱིས་གསུངས་པ་དེ་ལག་བསྟར་བྱེད་དམ། དེ་མིན་གྱི་ཐབས་ལམ་ག་རེ་འདུག དེ་ཚོ་དགོངས་བཞེས་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་འདུག་མ་གཏོགས། བོད་ཡིག་རྐྱང་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་གི་ནང་ལ་བསྡད། རང་སྟེང་ལ་དཀའ་ངལ་ཞེ་དྲག་མ་འཕྲད་པ་ཙམ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་གཞན་གྱི་བསམ་འཆར་ལ་མཐོང་ཆུང་དང་རྡོག་རོལ་དུ་བཏང་ན་ཡག་པོ་མ་རེད། ད་ཕྱིན་བོིད་ཡིག་ནང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ས་མིང་མི་མིང་འབྲི་རྒྱུ་དེ་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་གི་རེད་མ་གཏོགས་ཇེ་ཆུང་དུ་འགྲོ་གི་མ་རེད། བོད་ཕྲུག་ཚོ་ལ་རང་གི་མ་སྐད་སྦྱོང་བའི་གོ་སྐབས་དེ་ཡང་སྔོན་མ་ནང་བཞིན་དུས་ཚོད་རིང་པོ་ཡོང་དཀའ་བ་རེད།
འདི་ལྟར་ལབ་དུས། ངས་འདི་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་རེད་ཟེར་གྱི་མེད། འོན་ཀྱང་གཅོད་མཚམས་མི་ཤེས་པའི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་དེ་ཁས་ལེན་དགོས་ཟེར་གྱི་ཡོད། དེ་སེལ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ན་སེལ་དགོས་ཟེར་གྱི་ཡོད།
ངའི་བསམ་ཚུལ་ཡིན་ན། བོད་ཡིག་གི་བར་སྟོང་འཇོག་ཚུལ་ཟེར་བ་ལས། བོད་ཡིག་གི་ཚིག་མཚམས་གཅོད་ཚུལ་ཞེས་ལབ་ན་མི་མང་གིས་གོ་བདེ་བར་མཐོང་། ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་ཀྱི་ཐད་ནས་བོད་ཡིག་གི་ཚིག་བཅད་མ་གཏོགས། བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མའི་ཐད་ངེས་གཏན་ཞིག་ཡོད་པ་མ་རེད། དེར་བརྟེན། ཚིག་གྲུབ་རིང་བོ་དེ་དག་གིས་བོད་ཡིག་སློབ་མཁན་རྣམ་ལ་དཀའ་ངལ་ཞིག་སྤྲད་ཀྱིན་ཡོད་པའི་སྣང་བ་བྱུང་།
བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ལགས། བོད་ཡིག་གི་བར་སྟོང་ཞེས་བ་དང་བོད་ཡིག་གི་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་པས། རྗེས་ཕྱོགས་སྐད་ཆ་བཤད་དུས་གཟབ་གཟབ་གནང་རོགས་ཞེས་ཞུ་འདོད་བྱུང་།
རོགས་སྐྱོར་དང་ཞལ་འདེབས་ཙམ་གྱི་འཚོ་བར་བརྟེན་པའི་རང་ཅག་གངས་ཅན་པ་རྣམས་ཀྱིས་གཞན་ལ་ངོམ་ཆོག་པ་ནི། མཛད་རྗེས་ལ་གསེར་མདོག་འབར་བའི་སྔོན་བྱོན་ཕ་མེས་ཚོའི་ ཤུལ་བཞག་གི་རིག་གཞུང་བཟང་པོ་འདི་གཅིག་པུ་རེད། དེ་དག་གི་མ་ཕྱི་ནི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་འདི་ཁོ་ན་ཡིན། འདི་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་ན་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཞན་དག་ཀྱང་ ཉམས་རྒུད་དུ་འགྱུར་བ་ནི་སུས་ཀྱང་ཤེས་ནུས། དེར་ཡང་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་སོགས་ བོད་ཡིག་ཆེད་ལས་པ་འགའ་རེས་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་དང་མི་བསྟུན་པ་ཡུལ་སྐད་ཕྱོགས་རེ་བར་བསྟུན་ཏེ་བོད་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་སྐད་ཡིག་རྒྱང་འཕུད་བཏང་བ་དང་། མ་ཟད་བརྡ་སྤྲོད་པའི་ གཞུང་ལའང་བརྙས་བཅོས་དང་མཐོང་ཆུང་བྱེད་པ་ནི། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་སྲོག་དབུགས་གཅོད་པའི་གཤེད་མ་ཞིག་སྟེ། དེའང་དཔེ་མཚོན་ཙམ་ཞུས་ན། དེང་དུས་ལྷ་ས་ནས་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ ཞེས་པའི་དུས་དེབ་དེ་མིང་གྲགས་ཆེ་ཤོས་དང་ཁྱབ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་ཀྱང་དེའི་ནང་དུ་མི་སྣའི་ངོ་སྤྲོད་དང་སྒྲུང་རྕོམ་གྱི་སྐབས་སུ། ཁོང་ནི་གྲོང་ཁྱེར་ཁྲེང་ཀོན་ཆུས་དོ ན་གཅོད་ཁང་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་དང་ཞེས་པ་དང་ཏང་ཀྲི་པུའི་ཧྲུའུ་ཅི། ཁྲེང་ཀོན་ཆུས་ཀྱི་ཀུང་སི་ཞེས་པ་སོགས་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་བཙན་འཛུལ་འོག་ཏུ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཉམས་རྒུད་བཏང་དང་གཏོང་བཞིན་པ་རེད། འདི་ཕྱོགས་ནས་སྐད་རིགས་གཞན་ལ་བསྟུན་ཏེ། ཀི་ལོ་མི་ཊ། སྦ་སེ། ཀྲི་ཀ་སི། ཀྲེག་སི་ཞེས་པ་སོགས་འདི་འདྲ་བོའི་ཡིག་རྫོབ་མང་པོ་བྲིས་ན། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དུམ་བུ་ཆད་དེ་མཐའ་མར་འཇའ་བཞིན་ཡལ་བའི་ཉེན་ཁ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་སྟེ། དཔེར་ན་འབྲུག་ཡུལ་གྱི་ཡི་གེ་ ༡༩༩༠ ལོའི་ཡས་མས་སུ་བོད་ཡིག་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པས་སྐད་ཐོག་ནས་གོ་བརྡ་མ་ཕྲོད་ཀྱང་ཡིག་ཐོག་ནས་འཕྲོད་ཐུབ། འོན་ཀྱང་ད་སྐབས་ཁོ་རང་ཚོའི་སྐད་དང་བསྟུན་གང་ཐུབ་ཀྱིས་བོད་ཡིག་འབྲི་སྲོལ་ལམ་ལུགས་གསར་གཏོད་བྱས་ཡོད་པས། འབྲུག་པའི་སྐད་ལ་ཆ་རྒྱུན་མེད་ན་སུས་ཀྱང་གོ་དཀའ། དེ་དག་དཔེ་བརྗོད་དུ་ཅུང་ཟད་བཀོད་པ་ གཤམ་གསལ། ཀ་རྩོམ་ཞིག་ལས། ཨ་ལས་འབྱུང་བའི་ན་ཟུག་རྐྱབ་དོ་བཟུམ། །ཧ་ལས་སི་སི་ཁྱོད་ཀྱིས་མ་མཛད་པར། །ཨ་རོགས་བཟང་མོ་ཁྱོད་ཀྱི་བུ་ང་ལུ། །ཧ་ཅང་དམ་ཚིག་མདུད་ཕོད་མ་འབྲལ་མས། །ལ་དང་ལུངམ་གྱི་རྒྱབ་ཁར་ཨིན་རུང་ར། །ར་གིས་ཕྱུ་གུ་སྐྱོང་བཟུམ་འབག་སྟེ་ཡོད། །ན་ཆུང་རྟག་པར་སྡོད་ནི་མེདཔ་ལས་བརྟེན། །ད་རེས་ང་དང་ཅིག་ཁར་འཕྱདཔ་ད་ལུ། །ཐ་སྐར་ཟླཝ་ལུ་ང་བཅས་གཉིས་ཀུ་ད ། །ཏ་ཟིག་གནས་སྐོར་མཇལ་བ་འགྱོ་གེ་སྨོ། །ཞེས་སོགས་བྲིས་ཡོད། དེ་དག་ལས། རྐྱབ་ཅེས་པ་ནི། རྒྱག་གི་དོན་དང་། བཟུམ་ནི། མཚུངས་གསལ་གྱི་སྒྲ་དང་། ཨིན་རུང་ར་ནི། ཡིན་ནའང་། འབག་ནི། ཁྱེར་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན། དེ་དག་རྫོང་ཁའི་ཚིག་མཛོད་ལས་བཏུས། གཞན་ཡང་ཚིག་ལྷུག་ཅུང་ཟད་འགོད་ན། ༼ དེ་སྦེ་འབདན་ ག་ཅི་བཤད་ནི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ངེས་པ་བསྐྱེད་ཚུལ་དུམ་གྲ་ཅིག་སླབ་ནི་ཨིན། སྟོན་པའི་གསུང་གི་ཧིང་པོ་རྟེན་འབྱུང་ཨིན། གནམ་མེད་ས་མེད་རྟོགས་དཀའ་བའི་གནས་ཨིན་༽ཞེས་སོགས་བྲིས་ཡོད་དེ་དང་དེ་འདྲའི་ཡིག་རྫོབ་ལུང་ཕྲན་འགའ་རེའི་སྐད་དང་བསྟུན་ཏེ་བྲིས་ན་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དུམ་བུར་ཆད་དེ་མཐའ་མ་འཇའ་བཞིན་ཡལ་བའི་ཉེན་ཁ་ཆེ་བས། བོད་ཡིག་བསྒྱུར་བཅོས་དང་ལེགས་བཅོས་གང་ཡིན་ཀྱང་མཚམས་འཇོག་བྱས་ན་མི་ལེགས་སམ།
རོགས་སྐྱོར་དང་ཞལ་འདེབས་ཙམ་གྱི་འཚོ་བར་བརྟེན་པའི་རང་ཅག་གངས་ཅན་པ་རྣམས་ཀྱིས་གཞན་ལ་ངོམ་ཆོག་པ་ནི། མཛད་རྗེས་ལ་གསེར་མདོག་འབར་བའི་སྔོན་བྱོན་ཕ་མེས་ཚོའི་ ཤུལ་བཞག་གི་རིག་གཞུང་བཟང་པོ་འདི་གཅིག་པུ་རེད། དེ་དག་གི་མ་ཕྱི་ནི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་འད%E
རོགས་སྐྱོར་དང་ཞལ་འདེབས་ཙམ་གྱི་འཚོ་བར་བརྟེན་པའི་རང་ཅག་གངས་ཅན་པ་རྣམས་ཀྱིས་གཞན་ལ་ངོམ་ཆོག་པ་ནི། མཛད་རྗེས་ལ་གསེར་མདོག་འབར་བའི་སྔོན་བྱོན་ཕ་མེས་ཚོའི་ ཤུལ་བཞག་གི་རིག་གཞུང་བཟང་པོ་འདི་གཅིག་པུ་རེད། དེ་དག་གི་མ་ཕྱི་ནི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་འདི་ཁོ་ན་ཡིན། འདི་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་ན་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གཞན་དག་ཀྱང་ ཉམས་རྒུད་དུ་འགྱུར་བ་ནི་སུས་ཀྱང་ཤེས་ནུས། དེར་ཡང་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་སོགས་ བོད་ཡིག་ཆེད་ལས་པ་འགའ་རེས་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་དང་མི་བསྟུན་པ་ཡུལ་སྐད་ཕྱོགས་རེ་བར་བསྟུན་ཏེ་བོད་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་སྐད་ཡིག་རྒྱང་འཕུད་བཏང་བ་དང་། མ་ཟད་བརྡ་སྤྲོད་པའི་ གཞུང་ལའང་བརྙས་བཅོས་དང་མཐོང་ཆུང་བྱེད་པ་ནི། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་སྲོག་དབུགས་གཅོད་པའི་གཤེད་མ་ཞིག་སྟེ། དེའང་དཔེ་མཚོན་ཙམ་ཞུས་ན། དེང་དུས་ལྷ་ས་ནས་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ ཞེས་པའི་དུས་དེབ་དེ་མིང་གྲགས་ཆེ་ཤོས་དང་ཁྱབ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་ཀྱང་དེའི་ནང་དུ་མི་སྣའི་ངོ་སྤྲོད་དང་སྒྲུང་རྕོམ་གྱི་སྐབས་སུ། ཁོང་ནི་གྲོང་ཁྱེར་ཁྲེང་ཀོན་ཆུས་དོ ན་གཅོད་ཁང་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་དང་ཞེས་པ་དང་ཏང་ཀྲི་པུའི་ཧྲུའུ་ཅི། ཁྲེང་ཀོན་ཆུས་ཀྱི་ཀུང་སི་ཞེས་པ་སོགས་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་བཙན་འཛུལ་འོག་ཏུ་བོ
སྤྱིར་སྐད་ཡིག་གང་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་དུས་རབས་ཀྱི་འགྱུར་དང་བསྟུན་ནས་ལེགས་བཅོས་གཏོང་དགོས་བ་ཆོས་ཉིད་ཡིན་ལ། དུས་རབས་མང་པོ་དང་ལོ་རབས་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་གི་ཡར་སྔོན་ལ་སྡིང་མི་དགོས་བར་ཉེ་་བའི་ལོ་རབས་་འགར་ཕྱིར་མིག་བལྟས་ཀྱང་སྐད་ཡིག་མང་པོའི་ནང་འབྲི་སྟངས་དང་ཚིག་གི་དག་ཆ་སོགས་ལ་འགྱུར་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་པ། དཔེར་ན་འཇར་མན་སྐད་ཡིག་དང་སྔོན་ཆད་་photographyལྟ་བུ་ལ་དེང་སང་fotography ལྟ་བུ་མཐོང་རྒྱུ་མང་པོ་འདུག་ཀྱང་། འདི་ཐམས་ཅད་འགྱུར་བ་གཏོང་བྱའི་སྐད་ཡིག་རང་གི་སྒང་ལ་མཁས་བ་དང་ཆེད་ལས་བས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་འགྱུར་བ་བཏངས་བ་ཞིག་ཡིན་མོད། ཀུན་གླེང་ལས་ཚན་དུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ལགས་ཀྱིས་གླེང་བཞིན་པ་འདི་མཐོ་རིམ་གྱི་ཆེད་ལས་བ་དང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་བྱང་ཆུབ་པའི་གྲས་ནས་བྱུང་བའི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་བོད་ཡིག་གི་ཀློག་འདོན་བྱེད་ཐུབ་ཙམ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནས་བྱུང་བའི་དཀའ་ངལ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་འགྱུར་བ་འདི་ཡག་རྟགས་ཞིག་ཏུ་མ་མཐོང་། འདིར་དཔེ་མཚོན་ཞིག་བཀོད་ན་ལོ་འགའི་ཡར་སྔོན་ཞིག་རྡ་སའི་སྒྲོལ་མ་ཟ་ཁང་དུ་བོད་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་གིས་བྱིས་བའི་སྐྱེས་སྐར་གཏོང་སྐབས་བྱིས་པའི་མིང་ཤོག་བྱང་ཞིག་གི་སྟེང་བྲིས་ཏེ་རྩིག་པའི་ངོས་ལ་འགེལ་སྐབས་ཁོ་ཚོའི་མི་འགས་གྲོས་བསྡུས་བྱས་ཏེ་དེ་རིང་ནི་བཀྲ་ཤིས་བ་དང་རྟེན་འབྲེལ་ཅན་ཉིན་མ་ཡིན་སྟབས་བྱིས་བའི་མིང་བཀྲ་ཤིས་བསམ་འགྲུབ་ཞེས་བ་བཀྲ་ཤིས་བསམ་འགྲིབ་ཅེས་བྲིས་ན་ལེགས་པར་མཐོང་། ཞབས་ཀྱུ་ལས་ཀི་གུ་རྟེན་འབྲེལ་ཡག་པར་འདུག་ཅེས་བཟོ་བཅོས་རྒྱབ་པ་ལྟ་བུ་རེད། སྤྱིར་རྟེན་འབྲེལ་མཚོན་བྱེད་ཞིག་ཡིན་འགྲུབ་ཞེས་བྲིས་ན་མི་ལེགས་པར་འགྲིབ་ཅེས་ན་ག་ལ་ལེགས། སྤྱིར་གོང་གི་རྩོམ་ཡིག་འདིའི་དགོངས་གཞི་ལྟར་ཕྲུ་གུ་ཚོར་དམའ་རིམ་ནས་བོད་ཡིག་ལ་བར་སྟོང་བཞག་ཏེ་བསླབས་ན་ཕྱིས་སུ་སྔོན་ཆད་དཔར་བསྐྲུན་བྱས་ཟིན་པའི་བོད་པའི་དཔེ་དེབ་དག་ཉིན་ཞིག་མེ་སྲེག་གཏོང་རྒྱུ་ལས་བེད་སྤྱོད་ཅི་ཅང་མེད་པར་འགྱུར་སྲིད།
བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ལགས་རིག་གནས་གསར་རྗེས་ཅན་གྱི་ཡང་སྲིད་ཡིན་པ་ཐག་ཆོད། རྒྱལ་བའི་བཀའ་བསྟན་འགྱུར་དང་། རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀུན་ཀྱང་ཁོང་གིས་གསུང་པ་ལྟར་བཅོས་དགོས་སམ། དེ་ཡིན་ན་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆེན་མོར་ཤིང་པར་ཡོངས་རྫོགས་གསར་དུ་བསྐོས་རོགས་གནང་། དཔེར་ན། ཁྱོད་ རང་ ག་ པར་ འགྲོའི་ ཡིན།
སྐུ་ཚབ་བུ་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་སུ༼མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང༽ནས༼མིང་དོན་མི་མཚུངས་པའི་བོད་ཡིག༽ཅིག་བསྐྲུན་འདུན་ཡོད་དོན་ཅི། འདི་གཉིས་ལ་འབྲེལ་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད་དམ། ད་རེས་ཡང་བསྐྱར་མཁས་དབང་ཚོར་དགོངས་བསྐོར་མི་ཞུ་ཐབས་མེད་ཆགས་སོང་།
དཔེར་ན།
དེ་རིང རྡ་ས་ནས འཁྲུག་རྩོད བྱུང་བ་རེད། དེ ཁྱོན་ནས ཡག་པོ མི་འདུག རྗེས་མ དེ་འདྲ མི་ཡོང་བའི རེ་བ་ཡོད།
མི་ཆོག་རྒྱུ་མེད་ཀི།
༄༅།། འདི་འབྲི་ཐང་གཉིས་པ་ཡིན
ཐང་ཆད་སོང་།
བོད་ཡིག་ལེགས་བཅོས་ཀྱི་འགྲོ་གླེང་ལས་བསྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་འགྲོ་གླེང་ཞེས་འབོད
ལེགས་པའི་ཆ་ཞིག་གླེང་རྒྱུ་མེད་པའམ་མ་བཤད་པས་སོ།
གང་ལྟར་བར་སྟོང་བཞག་ན་བོད་ཡིག་ཁ་འཐོར་ཞིག་ལས་དེ་ལ་ལེགས་ཆ་མི་འདུག་པ་མ་ཟད་གཞན་གྱི་ལད་བཟློས་ལྟ་བུ་ཞིག་དང་རང་ཉིད་ནས་བོད་ཡིག་གི་བཅུད་མྱོང་མ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཅང་རེད
སྟབས་བདེ་གྱུར་ཚད་ཡར་རྒྱས་ཞིག་མ་རེད་འདོད
དེ་ལས་ད་དྲག་ཅན་སོགས་འགའ་ཞིག་སྤྱོད་མི་བདེ་བའི་རིགས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་ན་མི་བཟང་ངམ།། དེ་ཡང་བསྒྱུར་བཅོས་ལས་ལེགས་བཅོས་ཡིན་པ་བཤད་དཀའ་བ་ཞིག་རེད
རེད་རེད། ད་དུང་དེང་དུས་ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་ཁོང་དང་འདྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་སླད། བོད་ཡིག་ཀློག་བདེ་ཆེད་དུ་བཅོས་རྒྱུ་མང་པོ་ཡོད།
༡》 བོད་ཡིག་བར་ཐག་འཇོག་རྒྱུ།
༢》 བོད་ཡིག་གི་བར་ཚེག་མེད་པར་བཟོ་རྒྱ།
༣》 བརྩེགས་པ་ཡང་ཀློག་དཀའ་བས་ཕྱིར་འབུད་གཏོང་རྒྱུ།
༤》 སྔོན་འཇུག་དང་ཡང་འཇུག་གཉིས་ཀྱང་དགོས་པ་མེད་པས་
རྒྱང་འབུད་གཏོང།
༥》 བོད་མིང་དེ་ཚོ་ཀློག་དཀའ་བས་དབྱིན་མིང་དུ་བཅོས་རྒྱུ།
༦》 རིམ་གྱིས་དེང་གི་སོག་ཡིག་ལྟར། བོད་ཡིག་ཡིག་གཟུགས་དེ་ཉིད་འབྲི་བདེ་ཆེད་དབྱིན་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་རྒྱུ།
གཞིས་བཞུགས་སྤུན་ཟླ་ཚོ། སྙིང་རྗེ། མགོ་རྨོངས་ཚོ། མཁྲེགས་འཛིན་ཚོ། རྗེས་ལུས་ཚོ། བསམ་མེད་ཚོ། ཀླད་རྙིང་ཚོ། ས་འདི་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་གནས་བབ་ལ་བསྟུན་ནས་ཁྱེད་ཚོར་སྡིགས་མོ་བྱེད་ཀྱིན་འདུག ས་འདི་ནས་རང་ཉིད་ཀྱིས་མ་ཤེས་དུས། རྒྱ་ཁ་གཅིག་ཆོད་བྱེད་ཀྱི་འདུག ཁྱེད་ཚོས་རྔུལ་དང་ཟུངས་ཁྲག་སྤྱད་ནས་ཁྱེད་ཚོར་ཅི་ཞིག་རེག་སོང་ངམ།
དུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་བསྟུན་ཏེ་ལེགས་བཅོས་དང་སྟབས་བདེ་བཟོ་རྒྱུ་ཚད་ལྡན་ཞིག་ཡོད་ན་བསྔགས་བརྗོད། འོན་ཀྱང་འཕྲལ་ཕུགས་གཉིས་ལས་གནས་སྐབས་ཕན་པ་ལྟར་སྣང་ཡང་ཕུགས་ལ་གནོད་པའི་རང་བཞིན་ཅན་ཞིག་ལེགས་བཅོས་བྱེད་ཁུལ་བྱས་ན་ཡག་པོ་མེད། དཔེར་ན་ད་ལྟ་ང་ཚོས་སྤྱོད་བཞིན་པའི་བོད་ཡིག་འདི་ཡིག་རྨོངས་སེལ་བའི་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་བོད་མི་གང་འདྲ་ཞིག་གིས་ཀྱང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་ཐུབ། ཡིན་ནའང་བོད་ཡིག་འདི་སུམ་རྟགས་དང་མཐུན་པར་བེད་སྤྱོད་བྱས་ན་གོ་དཀའ་ལ་འབྲི་དཀའ་བ་འདུག་ཅེས་རང་རང་གི་ཁ་སྐད་དང་མཐུན་པར་སྤྱད་ན་ལེགས་བཅོས་ཡིན་ཁུལ་བྱས་ན་ནམ་ཞིག་བོད་ཡིག་གིས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ལ་ཁྱབ་མི་ཐུབ་པར་འགྱུར་མི་སྲིད་པ་མ་རེད་སྙམ།
བུ་མོ་་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ལཌ་ཀྱིས་བསམ་ཚུལ་གསུངས་པ་ཡག་པོ་རེད། འོན་ཀྱང་སྔོན་གྱིས་མཁས་པས་གསུངས་པའི་ཚེག་དང་བཤད་ལས་ལྷག་པའི་བར་སྟོང་རྐྱང་པས་ཅི་ལ་ཕན། ཕལ་ཆེར་ཚེག་དང་བཤད་ཀྱི་བྱེད་ལས་མ་ཤེས་པས་ལན་པ་རེད།
བོད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཟེར་བ་འདི་དག་གིས་དོན་དངོས་ཐོག་ཡར་རྒྱས་གཏོང་གི་ཡོད་དང་གཏོར་བཤིག་གཏོང་གི་ཡོད་བཤད་དཀའ། གོང་ནས་འཇིགས་བྲལ་གྱིས་མཆན་འདེབས་མཁན་དང་ཟིན་བྲིས་སྤེལ་མཁན་མཁས་པ་དང་སློབ་སྦྱོང་ཡོད་ཟེར་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་༼ཀི་གི་ཁུ་༽ཟེར་བའི་ཁ་སྐད་ཐམས་ཅད་བྲིས་ཡོང་གི་འདུག་ཟེར། ཁྱོད་ཀྱིས་ཟིན་བྲིས་དང་མཆན་གྱི་ནང་ལ་ཁ་སྐད་བྲིས་མཐོང་ཐུབ་ནས་བོད་གཞུང་དཔེ་མཛོད་ཁང་གིས་བཏོན་པའི་དེང་དུས་བོད་སྐད་ཡིག་དང་། དེང་དུས་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཟེར་བ་སོགས་བོད་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་འགྲོས་དང་མི་མཐུན་ཞིང་། བོད་ཀྱི་ཐ་སྙད་ནང་རྩ་མེད་པའི་ཐ་སྙད་སོགས་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱིས་དེབ་ཕྲེང་མང་བཏོན་པ་མི་མཐོང་ཡ་མཚན་རེད། དེབ་དེ་དག་གི་ནང་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་སྐབས་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ལ་གཏོང་བཤིག་བཏང་སྟེ་བྱེད་འབྲེལ་གྱི་ཕྲད་ཚང་མའི་ཚབ་ཏུ་གི་དང་གིས་གཅིག་པུས་འཐུས་པར་བྱས་ཡོད་པ་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་ཡོད། ད་མང་པོ་བཤད་དགོས་དོན་མི་འདུག མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་བོད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་འདུག་ཟེར་བ་དེ་དག་གིས་བོད་ཡིག་གཏོར་བཤིག་གཏོང་འདོད་རེད་ཟེར་ན་ཡང་མ་འགྲིག་པ་མི་འདུག
བཤད་ཆོག་ཆོག་རེད་བསམ་བཞིན་གང་དྲན་བཤད་མཁན་ནི་འགན་མེད་པའི་རྟགས་རེད། བསྟན་འཛིན་བདེ་ཆེན་ལགས་ཀྱི་གསུངས་བ་ནི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་ཀྱང་རེད་ལ་གཏོང་བཤིག་ཀྱང་རེད། ཉིན་ཤེས་རྗེས་ནས་ཁྱེད་ཚོས་བཤད་པ་དེ་འདྲ་ཞིག་ངས་བཤད་མེད་ཟེར་ངེས་ཡིན། བུ་ཆུ་ལགས་ཀྱི་བརྗོད་བཞིན་པ་དེ་ཡང་ལྟ་བ་ཡང་དག་ཞིག་ཁྱོན་ནས་མ་རེད།
འགྱུར་བ་ཐམས་ཅད་ཡར་རྒྱས་མིན། འདི་སྡོམ་ཞིག་རེད། འགྱུར་བ་ཐམས་ཅད་ཡར་རྒྱས་མིན་པ་འདིས་གང་དྲན་དྲན་བྱེད་མི་ཉན། འགྱུར་བ་གཏོང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་ནང་བཞིན་རང་གི་གནས་བབས་ངོས་ཟུན་པ་འདི་ཡང་གལ་ཆེ།
བོད་ཡིག་དྲིན་ཅན་པོ་ད་གཙབ་རལ་དུ་གཏོང་བའི་དུས་ལ་སླེབས་པ་འདྲ། ངས་ཀྱང་གཙབ་སྟངས་ཤིག་བཤད། ལྷག་བཅས་རྣམས་ལས་ཏེ་གཅིག་བུ་མ་གཏོགས་མི་དགོས། ལག་ལེན་ནང་མི་སྤྱོད་པའི་འབྱེད་སྡུད་ཀྱི་དང་སྒྲ་བརྩེགས་མ་རྣམས་ལ་དཔེར་བརྗོད་འབྲིར་འཇུག་མི་དགོས། ནི་ཡིག་དགར་བ་ལས་རྒྱང་འབུད་གཏོང་དགོས། བྱེད་གཉིས་ཀར་གི་གིས་མ་གཏོགས་མི་དགོས། ད་དྲག་གི་གོ་འཕང་གཏན་མེད་དུ་གཏོང་དགོས། དེའི་འཕྲོར་ཨ་ལགས་དོར་ཞི་དང་། དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས། ལྕགས་ཐར་འབུམ་བཅས་ཀྱི་བྱ་ཚིག་གི་སྐོར་རྣམས་ལེགས་སྒྲིག་གིས་ཚིག་མཛོད་གསར་པ་ཞིག་བཟོས་བཞག་ན་དེ་གས་འགྲིག ད་དུང་ཕྲལ་བ་ལས་ཧིན་རྡུའི་ཡི་གེ་ལྟར་ཐ་སྙད་ཚོམ་བུ་རེ་རེ་བཞིན་མགོ་ཐིག་གི་སྦྲེལ་བཞག་ན་དེ་མཛེས། དེ་ལྟར་བྱས་ན་བོད་ཡིག་སྦྱོང་མི་དགོས་པར། བོད་ཡིག་གིས་ཚུར་བསླབ་ཡོང་། དེ་ཙམ་གྱིས་ཆོག་པ་གྱིས།
ང་ཚོ་ཚང་མའི་དགོངས་བཞེས་གནང་དགོས་པ་ཞིག་ལ་བོད་ཡིག་ཡར་བསྐྱེད་མ་ཕྱིན་པར་ཉམས་ཆག་འགྲོ་བཞིན་པ་འདི་ཚེག་ཁྱིམ་ཞིབ་ཚགས་ནས་མ་འགྲིག་པ་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ན། ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་གཅིག་ལ་བོད་ཡིག་འདི་འདི་ལྟར་དར་ཁྱབ་བྱས་ནས་ཡོང་མ་རེད་དམ། སྐབས་དེ་དག་ལ་བོད་ཡིག་ཚིག་མཚམས་གཅོད་སྟངས་ཁག་པོ་བྱུང་ཡོད་ན་བོད་ཡིག་སྔ་ས་ནས་ཤི་ཚར་བ་རེད། བོད་ཡིག་ཀློག་སྟངས་མ་ཤེས་པ་དེ་རང་ཉིད་ལ་ཡིག་རྩ་དེ་ཙམ་མ་བྱུང་བ་ལས་བར་སྟོང་འཇོག་དགོས་པའི་དོན་ཞིག་ཁྱོན་ནས་མིན། འདི་ལྟར་བརྗོད་མཁན་ཚོས་རང་ཉིད་བོད་ཡིག་ལ་དགའ་ཞེན་མེད་པ་དང་མ་ཤེས་པའི་དབང་དང་། གཞན་གྱི་ཡི་གེ་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་འདི་ལྟར་བྱས་ན་ཡག་པོ་འདུག་བསམ་པའི་སྣང་བ་ནོར་འཁྲུལ་ཅན་ཞིག་བྱུང་བ་རེད། འོ་ན་དབྱིན་ཡིག་ནང་མིང་གཅིག་ཡིག་འབྲུ་བཅུ་གསུམ་ལས་ལྷག་ཡོད་པ་དེ་རྣམས་ཁོ་ཚོས་སྦྱོར་ཀློག་ཐུབ་ན་བོད་ཡིག་ལ་དེ་ལྟ་བུ་ཡིག་འབྲུ་ཞིག་མེད། འདི་ཚང་མ་གཞན་ཞིག་སྦྱང་ན་སླ་བོ་ཡོད་པའི་སྣང་བ་ཞིག་འཆར་བཞིན་པ་ནི་གཞན་སྐད་ཀྱི་བཙན་འཛུལ་དེ་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཤན་ཡིན། བོད་ཡིག་ད་ལྟ་ཉམས་རྒུད་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཟིང་ཟིང་གི་འཕྲུལ་རིགས་ཀྱི་རྐྱེན་དང་གཙོ་བོ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་བོད་ཡིག་དགེ་རྒན་གྱི་སྐྱོན་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་ལ། ལྷག་དོན་སྤྱི་ཚོགས་རིགས་གནས་དང་ཚན་རིག་ལ་སོགས་དམའ་རིམ་ནང་བོད་ཡིག་ཐོག་སློབ་བཞིན་བོད་པས་བསླབ་མཁན་ཚང་མ་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ནང་བཞིན་གྱི་བོད་ཡིག་ཏོག་ཙམ་ལས་མི་ཤེས་པའི་དགེ་རྒན་ཤ་སྟག་ཞིག་བྱུང་བ་དེས་ཀྱང་ལན་བཞིན་ཡོད། ལྷག་དོན་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཚང་མའི་ནང་བོད་ཡིག་ཞེས་ཁ་ཙམ་གྱིས་ལབ་གླེང་ཞིག་ལས་མགོ་སློབ་སྤྱི་ནས་བར་དགེ་རྒན་བར་ཚང་མའི་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་དེས་བོད་ཡིག་གི་མཐོང་ཆུང་དུ་བཏང་བས་ཡིན།
བསྟན་བདེ་སྐྱིད་ལགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ལ་མཚོན་ན། སོ་སོའི་ངོས་ནས་སྒུར་སྐྱོག་
ཅིག་གི་རྣམ་པ་དང་། སེམས་ཤུགས་ཀྱིས་དྲངས་པའི་ཚོར་སྣང་རྐྱེན་པོ་ཞིག་དང་། གཞོན་སྐྱེས་ཡོན་ཏན་པ་ཞིག་གི་ངོ་བོ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་ནས་དཔྱད་ཡོད།
དགེ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་བསམ་ཚུལ་ལའང་རྒྱུ་མཚན་མང་དུ་ཡོད་པ་མཐོང་ཐུབ། ཡིན་ཡང་རང་ལས་བར་ཐག་རིང་བའི་སྐད་ཡིག་གི་འགྲོས་དང་།
གནས་བབས་ལ་གཞིགས་ན་ཁ་བྲལ་བའི་འབྲི་སྟངས་འདི་ཡིས་ཀློག་བདེ་ཆགས་པ་
དངོས་འབྲེལ་རེད། དེ་བཞིན་གསར་བཟོའི་སྐོར་དང་། སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་སྐོར་ཡང་མི་
ཉུང་བ་ཞིག་ཡོད་པར་ངེས།
བོད་ཡིག་ལ་ལེགས་བཅོས་གཏོང་ཆོག་གི་རེད། དུས་རབས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ཏེ་གཏོང་ཆོག་གི་རེད། དེ་ལ་དགག་བྱ་ཁྱོན་ནས་བྱེད་ཀྱིན་མེད།
ཡིན་ནའང་། བུ་མོ་བསྟན་འཛིན་བདེ་སྐྱིད་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལྟར་བར་སྟོང་འཇོག་རྒྱུའི་ཐད་དུ་ང་ལ་བསམ་ཚུལ་ཞིག་ཡོད། ངས་ཁོ་མོས་སྤེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་ཀློག་སྐབས་དང་ཉེ་སྔོན་གྱི་ཀུན་གླེང་སྐབས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་སོགས་གང་ལ་བལྟས་ཀྱང་། དེ་ནི་བོད་ཡིག་ལ་སྡུག་རུས་མ་བརྟེན་པར་སླ་ལམ་ཞིག་སྤྱད་དེ་ཤེས་འདོད་བྱེད་ཀྱིན་པའི་འཁྲུལ་སྣང་ཞིག་ལས་ཡོང་གི་འདུག
འཛམ་གླིང་གི་སྐད་ཡིག་གང་ཡིན་རུང་སླ་ལམ་ཞིག་བརྒྱུད་ནས་སྦྱང་ཆོག་རྒྱུ་ན་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཐམས་ཆད་སྐད་བཅུ་སྨྲ་བ་དང་སྐད་ཉི་ཤུ་སྨྲ་བ་སོགས་ཡིན་རྒྱུ་རེད་ལ། སྔོན་གྱི་དུས་སུ་སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་ལོ་ཙྭ་བ་ཞེས་དགོང་ལ་འཇོག་པ་དང་། དེང་སྐབས་སྐད་གསུམ་སྨྲ་བའི་ལོ་ཙྭ་བ་ཞེས་བསྟོད་པའི་མཐེ་བོང་བགྲེངས་པའི་དགོས་པ་མི་འདུག
ངས་ཐེངས་འགར་དཔེ་མཚོན་བཀོད་དེ་བརྗོད་པ་ཡིན། དཔེར་ན་ངས་བུད་མེད་ཅིག་ལ་ང་ཁྱོད་ལ་དགའ་ཟེར་བ་དེ། བར་སྟོང་བཞག་ནས་བྲིས་ཏེ་ཀློག་ན་ངག་ལྐུག་པའི་མི་ཞིག་གིས། ང་ ཁྱོད་ ལ་ དགའ་ ཞེས་ཀློག་དགོས། དེ་ལྟར་ཡིན་ན་གསར་འགྱུར་ཀློག་པ་ཞིག་གིས་གསར་འགྱུར་ཀློག་སྐབས། དེ་ རིང་ ངྷ་ ས་ ནས་ འཁྲུག་ རྩོད་ བྱུང་ འདུག ཅེས་བཀླག་ཚེ་ཉུང་མཐར་ཡང་དུས་ཡུན་སྐར་མ་གཅིག་ནང་དུ་བཤད་ཐུབ་པའི་གསར་འགྱུར་ཞིག་དུས་ཡུན་སྐར་མ་གཉིས་ལ་གནར་དགོས། ད་དུང་བོད་ཡིག་སྦྱོར་ཀློག་མི་བདེ་བས་སླ་ལམ་བརྒྱུད་ནས་སྦྱོང་གི་ཡིན་ཟེར་མཁན་ཚོར་མཚོན་ན་དབྱིངས་ཡིག་བཞི་དང་ར་མགོ་ལ་མགོ ས་མགོ་སོགས་མགོ་ཅན་རྣམས་ཀྱང་གདོན་དུ་གྲུབ་ཡོད། དེ་ཚོ་ཡང་ཁ་དགྲམ་དགོས། དེ་ལ་ཐབས་ལམ་གཅིག་ལས་མེད། ས་གནས་ལྟ་བུ་ཞིག་འབྲི་སྐབས་ས་རྐྱང་པ་ཡིན་སྟབས་ ༼ ས་ ༽ ཞེས་བྲིས་ན་ཆོག་ཡང་། སྒོ་ཞེས་འབྲི་སྐབས་ས་ཡིག་རྩུབ་ན་རྟགས་གང་རུང་ཅན་ཞིག་འཇོག་དགོས། དཔེར་ན་ ༼ ས༡ ༽ དེའི་རྗེས་ ༼ གོ༢ ༽ བྲིས་ཏེ། རྟགས་དང་བོ་གཉིས་པ་གཉིས་ཀྱིས་ས་ཡིག་རྐྱང་པའི་རྗེས་ཀྱི་ག་ན་རོ་ཅན་དེ་ ༼ སྒོ་ ༽ ཡིན་པར་སྟོན་དགོས། དེ་ལྟར་བྱས་ན་སླ་བརྒྱུད་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་སྔར་ལས་ཀྱང་དཀའ་ཁག་ཆེ་རུ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན།
གང་ལྟར་ཡང་། ངས་མདོར་བསྡུས་ཏེ་བཤད་འདོད་པ་ནི། བོད་ཡིག་ལ་ལེགས་བཅོས་བྱེད་རྒྱུ་ཟེར་ན་དང་ལེན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱང་། ད་ལྟའི་བྱེད་ཐབས་འདིར་དང་ལེན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག དེ་ནི་ནམ་རྒྱུན་བོད་ཡིག་བྱང་ཆུབ་པའི་མི་ཞིག་གིས་ད་ལྟའི་བོད་ཡིག་གི་གནས་བབ་ངོ་མ་དེ་ངོས་བཟུང་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་གི་ཡིན་ཟེར་ན་རབ་རེད། ཡིན་ནའང་། བོད་ཡིག་མ་སྦྱང་བ་དང་མི་ཤེས་མཁན་ཞིག་གིས་རང་གི་མི་ཤེས་པ་དེ་གཞི་བྱས་ཏེ་ལེགས་བཅོས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཟེར་ན་སྐྱོན་རེད། དེ་གནད་དོན་ངོ་མ་དེ་ཡང་རེད།
དཔེར་ན། ཁམས་དང་ཨ་མདོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁ་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་སྐད་ཆ་ཚིག་འགའ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་དབབ་ཐུབ་ཀྱི་མེད། ང་ཚོའི་ཕ་ཡུལ་དུ་ཕོ་ཉུལ་བྱེད་དུ་ཕྱིན་པའི་དོན་ལ་ ༼ ཝ་གཏགས་ ༽ ཟེར་བ་ལས་ཕོ་ཉུལ་མི་ཟེར། སྐབས་འདིའི་ཝ་གཏགས་ཞེས་པའི་ཝའི་སྒྲ་དགངས་ཁ་སྐད་ཅི་བཞིན་ཡོང་མེད་ཐོག་བོད་ཡིག་ཐ་སྙད་ནང་མིང་ཚིག་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་མེད། དེ་དང་འདྲ་བར་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་དང་། མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་ན་འདི་ལྟར་ཡིག་ཐོག་ཏུ་དབབ་མི་ཐུབ་པའི་ཐ་སྙད་མང་བོ་ཡོད། སྔར་ཀ་མད་སུམ་བཅུས་སྟོན་ཐུབ་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ནང་དུ་དེང་སྐབས་སྣོན་འཕྲི་བྱས་ན་མ་གཏོགས་སྟོན་མི་ཐུབ་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱང་གང་འཚམ་ཡོད། དེ་ཚོ་ལེགས་བཅོས་བྱེད་ཐུབ་ན་རབ་རེད།
འདི་ནི་བགྲོ་གླེང་བ་ཙམ་ཡིན།
མཇུག་མཐར་དགའ་སྤོབས་ཀྱིས་བརྗོད་འདོད་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི། བྱེས་སྐྱེས་ཚོའི་ཁྲོད་དུ་བོད་ཡིག་སྦྱང་རྒྱུའི་སྡུག་རུས་བསྟེན་འདོད་མེད་ཀྱང་། མ་སྦྱང་ན་འགྲིག་གི་མེད་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཡོང་བཞིན་པ་དེས་བོད་ཡིག་གི་ཚེ་སྲོག་སྔར་བས་ཀྱང་རྒྱས་བཞིན་པ་དང་། ནམ་ཞིག་བོད་ཡིག་བོད་སྐད་མ་ཤེས་ན་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མི་ཞིག་ཏུ་ཚུད་ཐབས་མེད་པ་ཤེས་སོང་བས་རེད། དེ་ཡག་པོ་རེད། ང་ལ་མཚོན་ན་འདི་ལས་སྐྱིད་ཅིག་མི་འདུག
བར་སྟོང་འཇོག་པ་དེར་ཡང་ཚོད་ལྟ་བྱེད་ཆོག་པ་དང་། གཙོ་བོ་གཞོན་ནུ་ཚོའི་ཁམས་དང་བསྟུན་པའི་བཀླག་བྱ་མང་ཙམ་དགོས་གལ་ཆེ་ཨང་།
ངས་མི་གཞན་གྱི་ངག་བརྒྱུད་ནས་བསྡོམས་རྩིས་ཤིག་གོ་མྱོང་། དེང་སྐབས་བོད་ནང་གི་ལོ་ཉེར་ལྔ་མན་གྱི་གཞོན་ནུ་རྣམས་ཁག་གསུམ་ལ་བགོས་ན། དབུས་གཙང་དུ་བོད་སྐད་ཀྱི་རྨང་གཞི་ངག་ལ་མ་བྱང་བས་བརྒྱ་ཆ་ལྔ་བཅུའི་ཡན་ཟིན་པ་དང་། ཁམས་ཕྱོགས་སུ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱད་ཅུའི་ཡན་ཟིན་ཡོད། མདོ་སྨད་དུ་བརྒྱ་ཆ་ཉི་ཤུའི་ཡན་ཟིན་ཡོད་ཟེར། བསྡོམས་གྲངས་འདི་བདེན་པ་ཡིན་ཕྱིན། རྩ་བའི་དཀའ་ངལ་ཀྱང་འདི་རང་ལ་ཐུག་འདུག་སྟེ། བྱེས་ནས་སྐྱེས་པའི་ཕྲུ་གུ་ཚོའི་ངག་ལ་བོད་སྐད་རྣམ་དག་ཅིག་འཇགས་མེད་པ་དང་། མིང་བརྡ་དང་། དབྱངས་འགྲོས། གོ་རིམ་ཚུན་ཆད་སྔར་མེད་གསར་བྱུང་གི་སྐད་ལུགས་ཤིག་ཏུ་གྲུབ་འདུག རྒྱུ་མཚན་མང་པོ་མི་བཤད། དོ་སྣང་ཅན་ཚོར་མྱོང་བས་འགྲུབ་ནུས། རྩ་བའི་དཀའ་ངལ་བོད་སྐད་ཀྱི་གཤིས་ཁམས་ངག་ནས་བརླགས་སོང་བས་བོད་ཡིག་གི་གཅོད་མཚམས་ཀྱང་ངག་ལ་བདེ་མོ་ཞིག་མི་ཡོང་བ་དེ་ཡིན།
བོད་ཡིག་གི་བརྡ་སྤྲོད་ལ་ལེགས་བཅོས་ཡིན་དང་གཏོར་སྐྱོན་གང་ཡིན་རུང་༼གི་ཀི་ཁུ་༽ ཟེར་བའི་ཁ་སྐད་ཐམས་ཅད་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འབྲི་བའི་གསར་ཁང་དང་། སྙན་ངག་པ་ཡིན་ཟེར་མཁན་མང་ལ། འདི་ཚོ་བོད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་རྟགས་ཤིག་ཡིན་ངེས་པས་དགའ་བར་མཛོད།
བོད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བའི་རྨང་གཞི་ངོ་མ་ནི་ཀློག་སློབ་སྟངས་དེ་ཡིན་ལ། གལ་ཏེ་ཀློག་བསླབ་པའི་སྐབས་སུ་ཡག་པོ་ཞིག་བསླབ་ཡོད་ན་ཡི་གེར་འབྲི་བའི་དུས་སུ་དག་ཆར་རང་བཞིན་གྱིས་དོ་སྣང་ཡོང་བ་དང་། ཀློག་པའི་དུས་སུ་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་ཤེས་པ་སོགས་བོད་ཡིག་གི་རྨང་གཞིའི་འགྲོ་ལུགས་ཤིག་རེད་དྲན།
ལུང་པ་གང་རུང་ཞིག་གིས་ཀློག་སློབ་སྟངས་དེ་ཁ་སྐད་ཀྱི་གདངས་ལྟར་བསླབ་ཡོད་ན་ཡི་གེར་ཡང་དེ་མཚུངས་འབྲི་བའི་དཔེ་མཚོན་མང་ལ། ཀློག་དུས་སུ་ཡང་ཁ་སྐད་ཀྱི་གདངས་ལ་འཐེན་ནས་ཀློག་ཡོང་།
དཀའ་ངལ་ངོ་མ་ངོས་ཟིན་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།
རྩོད་གཞི་གཙོ་བོ་ཡང་། དཀའ་ངལ་ངོ་མ་དེ་བར་སྟོང་འཇོག་རྒྱུ་དེ་ཡིན་མིན་གྱི་གནད་ལ་ཐུག་འདུག་པ་མ་གཏོགས། བོད་ཡིག་ལ་ལེགས་བཅོས་གཏོང་མི་ཆོག་པ་དང་། ལེགས་བཅོས་གཏོང་རྒྱུ་མེད་པ་མ་རེད།
དཀའ་ངལ་གང་ཡིན་ངོས་མ་ཟིན་གོང་ལ་སུས་ཀྱང་ཁ་ཚོན་མ་གཅོད། ད་ནི་དཀའ་ངལ་གང་ཡིན་གྱི་རྩོད་པའི་མགོ་སློང་རོགས།
བོད་ཡིག་ལ་བར་སྟོང་བཞག་ནས་ཀློག་ན་ཟེར་དུས་བོད་ཡིག་གི་ཚེག་དང་། ཤད་སོགས་བོད་ཡིག་རང་ལ་ཡོད་པའི་བར་མཚམས་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཐུན་མིན་རིག་པ་འདི་དག་ཐོག་མར་མེད་པ་བཟོ་དགོས་པས་ཁས་ལེན་ཐུབ་པ་མི་འདུག་ལ། ཁྱོད་ནས་བར་སྟོང་དང་ལྷན་དུ་ཡོད་པའི་དཔེ་བྲིས་པའི་ནང་ཚེགས་བཞག་པ་ནི་ཁོང་ཚོས་ཅི་བརྗོད་བཞིན་པ་ཏག་ཏག་མ་གོ་བའི་གཏམ་ཙམ་དུ་ཟད་ལ། སེམས་ཚོར་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན། ཁ་སང་བོད་ཡིག་གི་སྐོར་ལ་གཏམ་བཤད་གནང་མཁན་ཚོས་བོད་སྐད་གཙང་མ་ཞིག་ཤོད་ཐུབ་ཀྱི་ཨེ་འདུག
ཡིན་ནའང་བོད་ཡིག་འདི་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་བྱེད་དགོས་སྙམ་ན་བོད་འབྲི་ཀློག་དང་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་རྒྱ་ཇེ་ཆེར་གཏོང་དགོས་སྙམ། འགྱུར་བ་ཐམས་ཅད་ཡར་རྒྱས་མིན། གང་ཡིན་ཟེར་ན་འགྱུར་སྟངས་ལ་བལྟས་ནས་ཡར་རྒྱས་ཡིན་མིན་ཐག་གཅོད་་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་རེད། བོད་ཡིག་ལ་མཚོན་ན་འགྱུར་སྟངས་འདི་ནི་ཐུན་མིན་སྤྱི་སྐད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པ་འཐོར་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་རྒྱུའི་གོམས་སྟབས་ཤིག་རེད། གལ་ཏེ་དེ་ཡང་ཡར་རྒྱས་ཤིག་ཡིན་ན་འགྲིག་གི་རེད།